Tuesday, August 30, 2016

USA A Linsa Bikmi States Hna

USA hi Ramkulh 50 a um. Vawleicungah lianh ah 3 nak asi i, an ram hi khua caan phun a tam ngaingai. Hmun khat le hmun khat hi, a kihlum zong aa dang taktak. Chaklei ah snow a tlak tuk lio ah, California le Washington State hna cu an rak lin ngai tibantuk in khua caan aa dang kho. Cun Florica le Louisiana ah ruah a sur tuk lio ah, California le Arizona cu khua a rak hrem tuk tibantuk in, ram khat chungah khua caan aa dang kho taktakmi ram asi.

Cucaah a buaktlak in an tuak tikah le a zungzal te deuh in a lin bikmi State an thim tik hna ah atanglei bantuk in an si. A cunglei bik hi a lin bikmi an si. Global Warming hi a dik ko tiah Sceintist nih an tih caah hi tining tein a lihnak a kai ahcun, hi hnu kum 50 ahcun hi ramkulh hna cu, an linsa ngaingai te lai.

"Year" nih hin a kum ning tein a lin bik timi a sawh i, "Winter" nih hin "khuasik caan ah a lin bikmi" tinak a chim duh i, "Summer" nih hin thal caan ah a lin bikmi ramkulh kha a chim duhmi asi.

Laimi zong hmun kip ka kip ah kan um hna i, kan umnak state hi a lin bikmi ah maw aa tel, tel lo timi cu a tanglei cazin zoh ah a fiang cio ko lai.

RankYearWinterSummer
1FloridaHawaiiLouisiana
2HawaiiFloridaTexas
3LouisianaLouisianaFlorida
4TexasTexasOklahoma
5GeorgiaGeorgiaMississippi
6MississippiMississippiArkansas
7AlabamaAlabamaGeorgia
8South CarolinaCaliforniaAlabama
9ArkansasSouth CarolinaSouth Carolina
10ArizonaArizonaArizona
Vawleicung linhnak hi a zual chin lengmang lai tiah scientist nih an ruah. An ruah bantuk tein a lin chin lengmang taktak. Hi a linmi ruangah zeidang khuacaan rawhnak pin ah, innkangh, rammei kangh a tam chin lengmang lai i, vawleicung thli hi a hnawm chin lengmang lai ti asi. Cu khuacaan a lin chin lengmangmi cu zorter khawhnak lam tampi lak ah, lam thabik pakhat cu "thingkung cin" hi asi an ti.

Cucaah Laimi zong kan umnak State le khua cio ah, thinkung cin kan fel le zuam a herh. Abik in acunglei States 10 chung ummi hna nih, thingkung kung cin fel chinchin a herh. Zeicatiah thingkung pakhat nih khuacaan le thli tamtuk a thatter i, thinkung pakhat nih a chuahpimi thatnak hi a man in khiah khawhlomi asi.  

Laimi cu vawleicung thil sining kong kan theithiam lo tuk. Thingram zong kan upat lo. Lairam zongah siseh, kan umnak USA ram chung hmanh ah, thingkung hau hna hi zei pawi ah kan chia lo. Thingkung hi man kan ngeihter lo. 

Cucaah Laimi tampi umnak khua i hruaitu pakhat nih a chim i, "Mirang le miphun dang nih sullam ngei tein cinmi innpawng thingkung tampi cu, Laimi nih inn an cawk tikah an hau hna i, an umnak yatkuat hi rocar taktak in an tuah hna le American mipi an thin a hung tuk" tiah a ti. Cu bang hna cu a pawi taktak. 

Vawlei zohkhenh hi kan rian cio asi. Minung pumpak pakhat cio rian kan ngei.  Laimi zong thingkung uar le zohkhenh zuam hi kan herh taktak. Kan fale zong kan cawnpiak hna awk asi. Laimi bantuk in vawleicungmi vialte hi, thingkung a remlomi kan rak si sual lai ti hi phan a um taktak. 

"Vawleicung mi vialte nih hin, tuchun Laimi bantuk in thingkung hi rak hua in rak remlo hna sehlaw, kan vawlei hi kum 1000 chungah MARS vawlei bantuk aa cang kho lai.

Ataktak le angaingai tiahcun, vawleicung in thingkung vialte an loh dih ni cu, kan vawlei hi toh awk a tha lomi MARS vawlei ah aa chuahni asi te ko lai. 

"MARS vawlei ah hin, hlanlio kum tampi ahcun nunnak le tii hna a rak um ko i, thil pakhatkhat ruangah tii a lo i, nunnak zong alomi asi ko" tiah ruah asi. Nihin ni ah Mars vawlei cu Africa thetse ramcar bantuk he aa lo ko. Vawlei hi a linh chin lengmang ahcun, thingram aa rawk chin lengmang lai i thetse ram a kau chin lengmang lai i, kan vawlei zong hi, hi hnu kum tampi ahcun MARS bantuk ah aa chuah sual kho ve ko tiah scientist tampi nih an ruah. 

Cucaah khawika State kan um hmanh ah, kan umnak State a thatnak hnga caah, thingkung cin zuam cio ding asi. Thingkung karhter le zohkhenh zuam a herh. Abik in atu a lin bikmi State chung ummi Laimki hna nih an umnak state le khua a that chin lengmang nak lai, thinkung cin tan taktak a herh ko cang.
Image result for Mars
Mars vawlei i Martian Nelrawn timi
Image result for Mars
Mars vawlei
Image result for desert in usa
Mars vawlei he aa lo dengmi Utah ramcar
Image result for african desert
Mars vawlei he aa lomi Africa thetse rawn



Monday, August 29, 2016

Vawleicung Tihnung Bikmi Motor Lam

Image result for karakoram highway
Ram le Miphun Thanchonak Caah Karakoram Lampi


Ram le minung kan thanchonak caah lamsul that le pehtlaihnak tha ngeih hi a herh cemmi thil pakhat asi. Cucaah a fimmi le a rummi ram ahcun lam hi biapi taktak ah an chiah. Lamsul a that i pehtlaihnak a that paoh ahcun zeizong vialte kha a tlamtlin a fawi tuk cang. 

Lairam le Mizoram hi fingtlang a sang i, horkuang an thuh caah "Mi vanchia kan si" tiah atimi tampi an um. Yangon le Mandalay tibantuk Kawlrawn le Shan ram le Karen ram tibantuk a rawn ngaingaimi ramkulh hna phak hnu ahcun, Laitlang lam nak in a chia deuhmi lam hi, vawleicungah an um ti lai lo ti tluk in ruah a rak si. 
Asinain Pathian dawtnak in ramdang kan kal tikah, video, hmanthlak le computer hna in vawlei ramkip highway hna zoh tikah, Lairam nakin a let tam tuk in tih a rak nungmi le a chiakhami fingtlang le horkuang ah lam tampi an cawhmi hna hmuh khawh asi.

Cucaah cozah a thami, ram rum le ram fim ahcun fing le tlang vialte kha an cik, an khorh, an reu, an tan hna i motor kalnak lam thatha an ser ko hna. Cucaah minung hmanh fawi te in kal khawhlonak hmun ah lam lianlian le lam thatha an ser ko hna. 

Hi atanglei lam lianlian hna an cawhnak hmunhma he epchun ahcun Lairam cu Kawlrawn tluk asi ti awk in a um. Hi tluk chennak le fingtlang lak hmanh ah lam lianlian an cawh ahcun, Lairam hna ahcun lam lianlian ngeih ve ding kan si ko cang hnga lo maw? Kan Lairam cozah nih tah Lairam thanchonak caah zeibantuk lam thatha dah a kan tuah piak awk a si ve? Hi tluk a harnak hmanh ah pei lam lianlian an cawh hna ahcun Lairam ah hi lam nak thatha ser khawh ve ding kan si hnga lo maw?   

Lairam ramhruaitu hna nih, Lairam thanchonak ding caah lamsul fak taktak in tha an pek a hau cang. Atanglei hmanthlak hna hi, miphun dang nih zeitluk in dah an ram le miphun thanchonak cah lamsul an rak ser timi, an hmanthlak kan i zohchun awk ah ka tarmi hna an si. Hi lampi sernak caah, minung nunnak tampi a liam; tangka thazaang tampi a dih; thilri rawhralnak le sunghbaunak tam taktak a chuah hnu lawngah, hi knuaruahhar lamlianlian hi an ser hna.

Hi bantuk hmunhma harsatnak le tihnunnak hmanh ah, bus ke truk lianlian aa kian khomi lam an cawh ahcun, Lairam ah teh kan cawh khawh ding asi ve ko hnga lo maw? Lairam cozah nih zeidah an kan tuah piak lai? 
--------------------------------------------

Hi atanglei hmanthlak (10) tiang hi Tuluk ram ummi lampi hna an si. Minung hmanh kal khawh lo dingmi hmun ah, lungpang kha an vih hna i, lungpang chng in motor kampi an ser hna. Thil khuaruahhar asi. Zu le thiahlei bang in lungkua chung bak in motor lianlian bus tiang an kal khawhmi ruah ah, thil khuaruahhar taktak asi. Tuluk cu nihin ni ah tlanglawng lam le motor lam cawh ah vawleicung ah Number One ram asi. Shanghai in Europe tiang hmanh tlanglawng peh ding an timh cuahmah lio asi i, ram ropui taktak asi. 

Image result for most dangerous highways in the world
Tianmen Mountain Road (China)

Image result for most dangerous highways in the world

Image result for most dangerous highways in the world
24-Zig Road (China)
Image result for most dangerous highways in the world
Guoliang Tunnel Road (China)
 guoliang-1
Acung hmanthlak-2 hi Guoliang Tunnel Road (China) an si


Image result for most dangerous highways in the world

Image result for death road in bolivia
Image result for most dangerous highways in the world
Tuluk ram lam?

Taiwan ram zong hi tikulh ram asi nain, tlang a sang i horkuang an thuk ngai ve. Atanglei lampi hi, Taiwan ram i lampi an si. Pakhat cu Toroko Tivapi zulh in cawhmi lam asi caah, Toroko Gorge road tiah an ti. Lungpang kha hmun tampi ah van vih, an cik, an rei i motor lampi an cawh. Nihin ni ahcun, Tourist tampi nih an tlawn duh ngaingaimi lampi asi i, tangka tampi a chuahtertu lampi ah a cang. 

Lam chiakha zong hi, a caan ahcun tangka hmuhnak lampi an rak si ve ko. Lairam lam chiakha zong ramdang tangka hmuhnak lam an si kho ve ko.

Image result for most dangerous highways in the world


Image result for taroko gorge road
Toroko Gorge Road


Stelvio Pass (atang hmanthlak) hi Europe ram ah a larmi le minthang taktakmi lampi asi. Thirrang aa citmi nih an hman ngaingai. Italy ram chaklei ah a um. Pe 9,045 a sannak hmun ah a um. Alps Tlang nichuahlei ah
 a sangbikmi katayza pahmi lam asi. 
Image result for stelvio pass
Stelvio Pass (Italy


Bolivia ram i Death Road an timi hi vawleicung ah tihnung bikmi lam ah an chia ko nain, naite in cun vawleicung ah mi tambik an thihnak number one lampi cu Bayburt Highway asi. Hi lam hi mithi an tam tuk caah, "Highway to Hell" tiah min an sak. 
Image result for bayburt road turkey
Bayburt Road (Turkey)

Atanglei hmanthlak pahnih hna hi Bolivia ram ummi Highway hmanthlak an si. Accident a tam tuknak le minung an thih tuknak lampi asi caah, "Death Road" (Thihnak Lampi) tiah min an sak. North Yungas Road, Camilas de Yungas ti zongah an auh. Cun Croico Road, Road of Death, Road of Fate ti zong in min phunphun in an auh. 1996 ah hin a tlawmbik ah minung 200-300 karlak hi accident in an thi lai tiah an ruah. 

Bolivia khualipi La Paz hi rili in pe 13,000 renglo sannak ah a um. La Paz in lam hi pe 15,260 a sannak tlangkar ah a va kai hmasat hnu ah, chuk ah pe 3,900 tluk sang i a ummi Croico tiang a va zuang than. Tlangkar le tlangcir lungpang lakah cawhmi asi. Lamthlang lei hi pe 2,000 a sannak a tam tuk. A chen tuk caah le diltlang a san tuk caah, atu le tu a min. Ruah a sur tikah lam diltlang in tisor an luang. Lam a chilh i, tih a nung taktakmi lam asi.  

Lam a bit tuk caah le a chen tuk caah vawleicungah mithi tam bik a umnak lam a si. Hi lam hi Bolivia khualipi La Paz in chaklei Yungan Peng ummi Croico khuapi kalnak lam asi. Mah lam dah ti lo cu lam dang zulh ding aum lo caah, tih a nung tuk nain an zulh peng ko. 1998 in thirrang (cycle) aa citmi minung 18 accident in an thi cang. Meng 35 a sau i, motor lane pakhat lawng a um. Tih a nun tuk caah 1995 ah Inter-American Development Bank nih "Vawleicung tihnung bikmi lam" tiah an ti. Tih a nun tuk caah ramdang in thirrang aa cit duhmi tourist tampi nih an va zoh i, tangka hmuhnak lam pakhat ah a tla. 


Image result for death road in bolivia


Image result for death road in bolivia


Image result for most dangerous highways in the world

Image result for north yungas road
Image result for most dangerous highways in the world
Bolivia ummi "Thihnak Lampi" timi lam

Machu Picchu hi hlanlio Inca miphun umnak tlangpar khua asi.Lungpang sak taktakmi cungah lunginn an sak hna. A chen tuk caah le a san tuk caah, hitluk lunglianin hi hmun ah zeitindah khua an rak ser khawh hnga timi hi, nihin ni mifim hna hngalh khawhlomi thil pakhat asi. 

Image result for most dangerous highways in the world
Machu Picchu Inca Ruin Road (Peru, S. America)

France ram hna zong hi Apls tlang he aa tlaimi asi caah, an ram lam hi tlangpar cung akaimi tampi a um. An rum caah a cho ngaimi lam kha phei ngai le dawh ngai in an tuah khawh. Aa kuaih tuk caah motor accident a um lengmangnak hmun asi ve.
Image result for most dangerous highways in the world
Col De Turini (France)
Atanglei lampi hi Nepal ram ummi Koirala Highway timi asi. Nepal ram cu vawleicung tlang sangbik Everest Tlangpar umnak asi caah, tlang sang i tiva le horkuang an thuk taktak. Horkuang le tivakam tete ah khua tlak an si caah, lam cawh a har ngaingai. Benepa Bardibas Highway ti zongah an ti. Japan cozah bawmhnak in an cawhmi asi i, 1996 in an thawk i, July 2015 ah an lim. Hi lam hi Nepal ram khualipi Khatmandu le Nichuahlei ummi Terai peng a pehtu lam asi.

Image result for car road in nepal
Koirala Highway (Nepal)

Atanglei hmanthlak pahnih hna hi Kawlram le Tuluk ram kar ummi lam an si. Burma Road timi hi Japan ral lio ah a rannak in an rak cawhmi lam asi i, ralkap lam asi. A min a thang taktak i, Nitlaklei hla zong ah an phuahmi lam asi. Nihin ni tiang in an hman rih.

Image result for Maymyo Road
Kawlram-Tuluk ram kar lam asi rua? (www.tourasia.ch)
Image result for burma road
Ralpi II lio minthang taktakmi Burma Road

Atanglei lam  hna hi, India ram chung ummi lam an si. India hi hmun rawn zong a tam i, tlang sang zong a tam. Horkuang thuk zong tampi a um. India ram hi motor lam lei ah an thangcho ngai ve. Asia ahcun India, Tuluk, Japan, South Korea hi lam thabik a ngeimi ram an si. India cu a pawngkam ram vialte he ramri tiang pehtlaihnak lam thatha a co ve mi ram asi i, zeitluk in dah lam hi thazaang an pek timi cu Mizoram a phanmi Laimi nih cun theih dih asi ko. 

Hmunhma a har tuk nak hmun zong ah lam hi a tha nalo in an pemh hna i, atanglei lam hna zoh ahcun, India ram highway hi khuaruahhar in tih an nung i a dawh zong an i dawh timi kha hmuh khawh asi. Lam hi zeitluk in dah usa an pek timi cu an hmanthlak zoh ah theih khawh asi. 
Leh Manali Highway
Leh Manali Highway
Kinnaur Road
Kinnau Rd
Munnar Road
Munnar Rd
Keylong-Kishtwar Road
Keylong-Kishtwar Rd
Spiti Valley
Spiti valley
National Highway 22
natioonal highway 22

Image result for most dangerous highways in the world

List of Top 10 Most Dangerous Roads in the World


zigzag
Jozi La Pass (India)

Image result for dangerous roads around the world
Hindu biaknak ah abiapimi Nar-Narayan Tlangpar lam (India)
Image result for dangerous roads around the world
Nanda Devi Biosphere Reserve kalnak (India)
Image result for dangerous roads around the world
Kinnaur, Himachal Pradesh, India lampi

Image result for dangerous roads around the world
Kinnaur, Himachal Pradesh, India

Hi New Zealand ummi lampi hi, suikhur cotu hna caah 1883 in 1890 kar ah, an kut bak in an rak cawhmi asi i, nihin ni ahcun zoh nuam caah an hman i, tangka tampi luhtertu lampi pakhat ah aa cang.

Image result for dangerous roads around the world
Skippers Road (New Zealand)

Atanglei lam hi Karakoram Highway asi. Meng 807.8 a sau. India-China Frienship Highway tiah min an sak. Ram hnih bawm in an cawhmi, Pakistan-China ramri a pehtu asi. Himalayan Tlangthluan pehpar Karakoram Tlangthluan cungah a ummi asi i, vawleicung ah kataya phahmi a sang bikmi lam pakhta asi. A sannak cem cu, Pe 15,397 tiang a sang. Karakoram hi Pakistan-China ramri ah a ummi asi i, hlanlio chanpi in a min  athangmi hmunhma asi. Hi lampi hi 1959 in an thawk i 1979 ah an dih. Hi lam an ser chungah, Tuluk lamcotu 200 le Pakistan lamcotu 810 an thi. Ram le miphun thanchonak caah lamsul tha ser ruangah minung nunnak zong tampi a rak liam ve ko. 

Zeithil paoh man a liam a rak hau. Highway zong a man a rak tlawm lo. 

Image result for dangerous road in pakistan

Image result for karakoram highway
Karakoram Highway pawng i tikhal tlang hna



------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Remark
Photos are taken from varous sources from www.google.com/search

Friday, August 26, 2016

2016 Thimnak Ah Ahodah Teitu Asi Lai? (Donald Trump Vs. Hillary Clinton?)

1997 in USA ka phan i, Election voi (4) ka ton cang. Aa zuammi hna cu hitin an si. Teitu hna hi anakmi in tialmi hna hi an si. Campaign an thawkka in ka zoh lengmang hna i, tu kum cu a nih nih a tei lai timi hi, ka rak khanhhman tawn theu. Hi voi (4) thimnak chung ah hin ka ruahning tein an tling peng rih.

1. 2000 ahcun George W. Bush (R)-Al Gore (D)
2. 2004 ahcun George W. Bush (R)-John Kerry (D)
3.  2008 ahcun John MacCain (R)   -Barak Obama (D)
4. 2012 ahcun  Mitt Romney (R) -Barak Obama  (D)

2016 Election i aa zuam dingmi hna cu-Donald Trump (R) le Hilliary Clinton (D)- an si. An sining le ruahning aa dang taktakmi minung pahnih aa zuam. Cucaah, 2016 Election hi, phun dang in chim ahcun, USA ah nu le pa zuamnak election asi i, USA tuanbia a thlengtu ding thimnak asi.

2008  Election lio ah minak cihlah-Barak Obama-president a tlin tikah USA ah vunhawng a nakmi zong President an si kho ve ko timi tuanbia a rak tial. 2016 Election ah, Hillary Clinton a tlin ahcun "USA ah nu zong President tuan khawh asi. Nu le pa kan i ruang ko" timi tuanbia a tial than lai. Cucaah "2008 le 2016 Election nih USA tuanbia thlengtu Election an si kho veve. Democratic nih an tei veve ahcun, minung ruannak (equality) timi lei ah, Democratic Party cu US ah tuanbia tialtu Party zong an si than lai.

Image result for election map 2016
2016 US Election hitin a si lai tiah an ruah (www.foxnews.com)


Lungthli Ruahlo Vokke

Donald Trump hi Hotel le Reas Estate sipuazi a tuanmi rian asi. Miss Universe Pagient ngeitu asi. A rum taktak ve. Chicago, New York, Las Vegas le khua dangdang ah Trump Tower timi inn sangsang tampi a ngeitu asi. Mi ropui le lianngan taktak cu asi ve. Mi men lo taktak asi i, mi tampi nih cun USA sipuazi zong a thatter ko lai i, Terrorist zong a kham khawh deuh hna lai tiah an ruah.

Asinain cu hlan a sining ruah ahcun, "Ngaknu dawh zoh le ngaknu he umti lawngte a rak tuaktanmi khan asi ko." Ruahlo taktak in Republican Party in President caah a tling sualmi asi.
Image result for trump tower
Trump Tower (Las Vegas)
Image result for trump tower new york
Trump Tower (New York)

Image result for trump tower
Chicago Trump Tower
Trump nominee a tlinnak ruang pakhat cu, George W. Bush santlaih lo ruangah an party an vaivuanh tuk caah asi tiah ka ruah. Zeicatiah 2003 Iraq Tuknak ruangah le US sipuazi a tlak tukmi ruangah Republicn Party hi an tuanbia a chia tuk. Pre. George W. Bush hi Republican Party vaivuan in a tuahtu asi. Bush Cozah nih US hi "Regime" bantuk a rak hruai hna. Lih an rak chim i ramdang ah raltuk an duh tuk. Cu ruangah Tea Party a chuak. An mah cu Republican Party ah an um ko nain, Tea Party pawl cu, Republican Party he an ruahnak aa kalh ngai tawn. An theipar cu an party ah lungruallonak le zaang dernak tampi a chuak. Cucaah 2012 zong ah Obama a chuahnak aruang pakhat asi.

Trump a tlintertu thil dang pathum cu-(1) Terrorist ruang; (2) Illegal Immigrant; (3) US ah Muslim an karh tukmi ruang asi. Cu pinah, USA ah Mirang milu an tumchuk deuh ziahmah i, Mirang hi an thin a phang. An thin zong hung chin lengmang. Cu lio caan ah, Donald Trump hi puarhrang ngai in a rak chuah tikah, Mirang tampi nih an dirkamh. Amah a dirkamhtu hi "convervative" ngaimi le a cian deuhmi lawngte an si. Republican mipi tam deuh nih, Trump bantuk in a cianmi president hi USA ah hruaitu siseh ti an duh caah, Republican Party ah Trump a tlinnak asi.

Image result for whitewater controversy
Clinton  te nupa buaibainak hitin People Makazine ah an tial
Hillary Clinton zong hi caan tha ruangah a tling sualmi asi ve. Thil buai tamtuk a ngei ve. Secretary of State atuan lio ah "pumpak email" a hmanmi kong ah tampi aa chuah sual. Mi nih zumhlonak ah an hman. Libya ram Bengazi i US Embassy an kahmi le riantuantu an thih ruangah "a daithlang" timi in mawh tampi a phur. 2003 ah Iraq tuk ding in vote a rak pek ve mi zong an party chungah mithmai a zortertu asi. Cun "Whitewater Controversy" timi "innlo lei tangka hram an chiahmi" ruangah siseh, Bill Clinton nih nu aa duh timi kong ah siseh, Clinton te nupa hi, buainak fak ngaingai an tong bal. Cu nih cun an tuanbia a ciatter ngai. Asinain Democratic Party ah mi za taktak aa pekmi an um lo caah, a za bik asi i a tlin venak asi.

Cucaah Donald Trump le Hillary Clinton hi, "Lungthli ruahlo vokke" timi ah an chuak veve. Caan tha an i hmuh fuh veve caah, President caah an tlin veve nak asi. US mipi nih cun an duh tuk ve hna lo. USA rampi hruai ding ahcun an i tlak veve lo tiah atimi tampi an um i, 2016 Election cu, aho hmanh vote kan pe lai lo atimi tampi an um cang. An duh veve hna lo caah asi.

2016 Election Aa Dannak

2016 Election hi, USA i election ka hmuhmi vialte lakah a phun aa dang bikmi asi. Tu kum election hi a linh zong a linsa taktak. Zeicatiah American tuanbia kum 240 a kalmi cangmi chungah, nu le pa President an i cuh hi a tu a voikhatnak asi caah asi. Hillary Clinton hi, US i Party lianmi nih President caah a voikhatnak bik an thimmi nu zong asi. Nu ropui taktak asi. Tutan i Hillary a tlin lo ahcun, hi hnu kum 50 chungah USA ah nu nih President an tlai kho ti lai lo tiah ka ruah. Cucaah tu kum thimnak cu a linsa taktak.

linhsatnak bik a ruang tampi a ummi lakah a tanglei hna hi biapi cem an si.

1. US tuanbia kum 240 chungah President caah nu le pa a voikhatnak bik zuam kum asi.

2. An pahnih in biaknak muisam a keng lo cem veve an si.

3. An ruahmi (Issue) a ralkah ve taktak. Tahchunhnak ah, Trump nih Mexico ramri kham ding ati. Illegal minung viatle dawi dih ding le Muslim pawl kham ding ti bak asi. Hillary nih cu vialte cu "Constitution asi lo ati i a duh ve lo." Syria, Ukraine, N. Korea, Russia le Iraq kongah an hmuh ning aa dang ngaingai. Gun control upadi kong zongah ruahnak an i dang taktak.

4. Hillary cu uknak le cozah lei ah hmuhtonmi tampi a ngei. Donald Trump hi cu hmuh tonmi a ngei tuk lo. Business lei lawngah hmuhtonmi a ngei.

5. Terrorist kongah Donald Trump nih USA a ven khawh deuh lai ti asi. Hillary cu nu asi i, a nem deuh caah a kan veng kho lai lo ti asi.

6. Hillary nih Russia hi dohkalh peng a duh. Donald Trump nih komh a duh.

7. Hillary nih North Korea hi dohkalh peng aduh Donald Trump nih komh a duh.

8. Hillary nih "Immigration" lei in mark hmuh aa zuam i, Donald Trump nih "immigration" lei ah rengh deuh a hau timi lei in mark hmuh aa tim ve.

9. Donald Trump nih "Terrorist hi cian taktak in kan tongh hna ahcun an lo lai tiah a ruah. Hillary nih cun an zual lai tiah a ruah."

10. Policy kongah Donald Trump hi "economy siseh, foreign policy siseh fiang tein a ngei lo ti asi. "America Will Great Again" tiah a ti ko nain, "Zeitindah great again asi khawh than lai? Zeitindah economy ka tuah lai timi policy hi a tliangmi a ngei lo" ti asi. Hillary cu policy tliang tein a ngei ti asi.

Hi bantuk in hmuhning aa dang taktakmi minung pahnih-nu le pa- an i cuh caah hin 2016 Election cu a linsa taktak ko.

Asiahcun aho dah teitu asi lai? 

Primary election lio ahcun an mah Party veve chung lawng zuam asi caah, a cak bik dingmi hi theih fawi ngai a rak si. Atu cu USA ram pumpi States 50 ah zuam ding asi tik ah, chim awk a har ngaingai. Poltics timi cu bawlungchuih he an tahchunh. Bawlung hi zeitindah a rilh lai timi theih a har bantuk in politics zong ah hin, aa tluk ngaimi minung pahnih lakah, anih nih a tei lai timi hi chim awk a rak har tuk. Zeicatiah thim lai te ah tum khawh le kai khawh an si veve caah asi. Bia kaa khat chim palh asiloah an sualnak fak nawn pakhat hmuh piak sual ahcun loh khawh asi tawn caah asi.

Nihin ni thil sining zoh lengmang tik ah, a ra laimi November election ah hin, Hilliary Clinton nih a tei lai tiah, politics thiammi tam deuh nih an ruah. Republicn Convention an dih ka le Democractic Convention an dih ka te in thil sining ka zoh lengmang tikah, 2016 Election ahcun Hillary hi teitu asi lai tiah ka ruah ve (Politics cu bawlungchuih he aa lawh caah ka palh kho ko nain a ruang tu ka chim lai)

A ruang?

1. USA ah hin pa nak in nu vote pemi an tam deuh cang. Tahchunhnak ah, 2008 Election lio ah kum tlingmi vote pemi an tuak tikah, nu 70.4 million nih vote an pek i pa 60.7 million lawng nih vote an pek. Kum tlingmi nu 65.7% nih vote an pek lio ah pa cu 61.5% lawng nih vote an pek. Cu chungah 56% nih Barak Obama an pek i, 43% nih John McCain an pek. USA Nu hi "a thlite cawlcanghnak" (Grassroot movement) ah an rak cak ngaingai. Pa cu vote pek an huam ti lo ti asi. 2016 ah hin, nu le nu an i tanh cang. Party nak in "Gender issue" hi tu kum ah tam deuh Hillary nih mark a laknak asi. 2016 Election ah hin, nu nih an tanhmi paoh an tling kho cang.

2. USA ah nu hi, an lahkhah a niam deuh zungzal. An catang le degree aa khah hmanh ah, an rian a niam deuh peng ti asi. Zei rian paoh ah hnamhnawl deuh an si. Biakinn tiang in hnanhnawl deuh an si. Cucaah "nu le pa ruanlonak" cu Hillary nih biatak tein a aupi tikah, mark a kainak asi. Cucu Gender Issue thiamthiam asi. Midland ka tlawn lio ah, Pre. Bush te chungkhar he aa daw taktakmi Midland Republican Secretary nih a rak simi nu ka hal i, "Hillary hi a tha deuh ko lai. Amah hi ka vote te ko lai" tiah a rak timi ka ruah ah, Hillary nih hin party ramri lonh in, nu sinah mee tampi a hmuh te lai tiah ruah asi.

3. Donald Trump cu "Mexico ramri kan kham lai? Illegal ummi paohpaoh ka dawi vek hna lai" atimi ruang ah, Spanish nih an duh huat ngaingai. Trump nih a tuak lo mi cu, USA ah hin Spanish vote lo in President tlin awk a har tuk cang ti hi asi. Illegal ummi a huat ngai hna hmanh ah chim rih lo ding asi. Hillary Clinton cu Spanish pawl vote lak hi aa zuam i, atu i Vice President ah aa thimmi pa zong Spanish asi. Illegal ummi pawl zong dawt ding le path to citizenship tuah piak ding timi Obama Policy kha atak i a tuah khawh lo zongah a dirpi caah, Spanish vote tam deuh cu amah sin ah a kal lai. Chim ngam asi.

4. America ah Minak vote tello in President tlin khawh asi ti lo. Donald Trump cu Minak nih an huat ngaingai. Black Life Matter timi hrimhrim nih cun an huat tuk. Cucah Minak vote tam deuh cu Hillary Clinton ah a kal than lai. Chim ngam asi.

5. "USA ah Muslim pawl luh ka kham lai" tiah a timi nih, US Muslim nih an huat. Donald Trump nih hin, zei bantuk Muslim sin hmanh in vote a hmu lai lo. US ah Muslim hi 3.3 million (2015) an um i, US minung dihlak i 1% an si. Vote tampi an ngei cang. Muslim 99.9% nih cun, Trump an vote lai lo. 0.09% nih cun palh sual ruangah an vote khawh men. Hillary cu Muslim pawl huatmi bia zong a chim theng lo. "Constitution ning in kan kal awk asi" tiah ati caah, mi tlawmtuai asimi biaknak dang pawl nih an duh deuh. Cucu politician taktak lungput cu asi.

6. "Minority" timi, mi tlawmtuai asimi miphun-Minak, Spanish, Asian le miphun dangdang an si. Hi hna hi mi tampi cu US citizen an si cang. Hi hna nih a dan tlangpi in Trump an duh lo. Ka fale hmanh nih Trump cu an huat tuk. Mirang miphun deuh lawng nih an duh. Cucaah Trump nih hin, "minority vote" hi tampi a hmu te lai lo.

7. USA hmun kip ah "pew research" an tuah tikah, Mirang hmanh ah hin "educated" timi "mifim cathiam deuh le khuaruat deuh nih" cun Trump policy hi USA caah tihnung le thiltha lo asi tiah an ruah caah, an duh lo ti asi. Cucaah mifim cathiam vote hi tampi asung lai.

8. Trump hi thilbuai (problem) tam tuk a ngei. A biachim holhrelnak ah, aa chuah sual a tam. Hruaitu pakhat nih chimlo dingmi tam tuk a chim. Tuah lo dingmi tam tuk a tuah. Cucaah a biachim le cawlcangh zoh ah a lungdongmi an tam tuk.

9. A pawi bikmi pakhat cu Republican Party in aa pe ko nain, Republican Party chungin hruaitu upa tampi nih an duh lo mi hi asi. An tanpi lo. Acheu cu Trump dohtu bu hmanh an party chung lila in an i ser than i, Trump a sunghnak ding caah khua an khang. An Party chung hmanh hin Trump duhmi le duhlomi an i then. Party chungah lungthin khahlonak tam tuk a chuahter. Amah a dirpitu ding asimi hna hmanh nih an dirpi ti lo. A doh tu in an doh tikah, cu bantuk dirhmun cun President tlin ding a har tuk cang. Republican tampi cu vote hmanh kan pe lai lo ti a si. Trump zong an duh lo i, Hillary zong an duh lo caah asi.

10. Republican Party an i tuai lio le an buai tuk lio ah, Demoratic cu an rak i hlum diam. Cucu Republican caah thil pawi taktak asi. 2003 Iraq Tuknak lio i, raltuknak lei atang bikmi Paul Wolfowitz hmanh nih Hillary ka vote men lai tiah ati tik ahcun, Republican Party hi an lung aa rual lo taktak ti a lang ko. Republican an dernak cu Democratic caah an thawnnak le vanthatnak ah tla.

11. USA hi politics ah State in an i then. Republican nih an tei zungzalmi state an um i, Democratic nih an tei zungzalmi state an um ve. Cun aa thleng lengmangmi "Swing State" hi thimnak ah bia a khiaktu an si tawn. Ohio, Florida tibantuk pawl hi. Atu lio dirhmun zoh tikah Swing States pawl ah Trump hi an duh tuk lo. Hilliary Clinton hi a mark a sang deuh peng rih.

12. Trump campaign manager zong aa phuak cang. Nihin ni ah Trump a dirpitu hi hruaitu cak ngaingai an um lo. USA cozah uknak ah hruaitu minthang taktak zong an um lo. Republican Party in hruaitu minthang deuh nih an dirkamh lo. Cucu Trump caah zaangdernak bak asi.

13. Trump hi atuanbia a tha lo. Politics ah aa tel tuk bal lo. Experience a ngei lo. Tax kongah, sipuazi a tuahnak kongah, innlo a sak i tuanbia chia tampi a tialmi ruangah, "a tuanbia credit a tha lo." Mi tampi nih an zuum lo. "Bia a chim lio ah, "Believe me" (Ka zum u) tiah voi tam tuk a chimmi kha, zumh awk a tlak lo tuk caah asi tiah an ti ve cang. US ah mi nih zumhlomi President tlin ding a fawi lo.

14. Trump hi a "political strategy" timi "politics tuahning" aa palh. Muslim huatnak a chuahtermi ah a palh. Spanish pawl le Minak pawl huatmi phun a chuahtermi ah aa palh. "Terrorist" lei rumro in thih-phaih rumro in aa lakmi hi aa palh. USA ahcun "fear" (tihphannak) politics phun hi Pre. George W. Bush nih a rak hman tuk cang le an rem tuk ti lo. Cucaah "fear tactics" le "Scare tactics" phun cu rian a tuan ti lo. Anih hi "Mi nih tih hna seh law ka duh hna seh" timi phun rumro a chim i, cucu 2016 Election ah rian a tuan kho dingmi idea asi lo.

Cucaah a cunglei thilri tampi ruangah hin 2016 ah Donald Trump sungh khawhnak a lam a um i, Hillary Clinton hi teitu si khawhnak a lam a um. Hillary hi a rak zaa taktak. Amah belte cu "nu" asi caah le USA an nunphung ah "nu" president chuah ding cu a har tuk caah cucu kokek dawntu nganpi a ngei ve. Hillary hi, mi nih an uar khunnak pakhat cu "A pasal a upat. A nihsawh lo. Ava chiatnak kaa khat a chim lo. Cucu mi nih an thangthat tuknak asi."

Hillary Clinton hi experience tampi a ngei. Senator zong asi. Secretary of State zong a rak tuan bal. Ramkhel kongah, Trump he an experiene aa thlau tuk. Nu nih an duh. Hlasak thiam le minthang thang nih an duh. Nu le pa kemh pawl nih an duh. Spanish le Minak nih Trump nakin an duh deuh. Muslim nih Trump an huat caah Hillary lei ah an vote a kal fawn lai.

Keimah pumpak ruahnak ahcun an pahnih in biaknak lei misa cu an si veve lo. Pathian a duh ngaimi an si veve lo. Pre. Obama chan ah hin Krihfa biaknak nih kan duh lo ngaimi "chiatha khat umtinak" te hna hi an fehter tik ah, an luan tuk caah a duhlomi zong tampi an um kho ve.

US President thimnak hi zoh tikah, Party pakhat nih caan hnih an peh ahcun, a adang Party hi an tling ve tawn. Cu kanan in tuak ahcun, tu tan thimnak cu Repbulican caan asi ti awk asi. Asinain Foxnews.com nih an tuaknak ah 2016 ah Clinton nih vote 227 a hmuh lai i, Trump nih 191 a hmuh lai tiah an ruah. Fox News cu Republican lei deuh tangmi asi i, Democractic Party hi a sawiseltu peng an si. Cucu a dik ahcun, 2016 zong hi Democratic Party nih tei dawh an si.

Election tuahnak ding caah caan tampi a duh rih. A karlak ah thil aa thleng kho peng. Poltics cu bawlungchuih bantuk asi. Zeitindah bawlung a rilh lai timi hi theih khawh chung a har bantuk in, 2016 Election ah a hodah teitu asilai timi cu 100% kan chim kho lai lo nain, tu chun ni thil sining in tuak ahcun Hillary Clinton lei ah bawlung a rilh ning cu a hawih ko cang timi kha hmuh khawh asi.

Asinain bawlung a rilh tikah zeidah dawntu asi lai? Zeiti hawih in dah aa mer lai timi cu chim khawh chung asilo bantuk in 2016 Election zong ah USA an politics bawlung hi zeitin dah aa mer lai i, zeitindah a rilh lai timi cu lungsau tein zoh cuanh cio ding asi ko!!!!







Monday, August 15, 2016

"Paris of America" timi Cincinnati Khua

Kan fafarual in Devou Park ah
USA ah khua min thang tampi a um. Cu lak ah Cincinnati khua zong hi, dawh ah min a thangmi le chim ve mi khua pakhat asi.

Cincinnati cu Ohio thlanglei hriang bik, Ohio River kam ah a ummi asi. Kentucky State he Ohio River nih a dan hna i, hlei sangpipi in an i peh. Cincinnati khua a heltu lampi (Beltway) nih hin, Ohio le Kentucky chaklei a huap chih. Cincinnati International Airport zong hi Kentucky ah a um caah, Cincinnati-Northern Kentucky International Airport tiah min an auh.

Ohio River hi, Mississippi River tiva tengnge nganbik a si. Pre. Abram Lincoln te hna an rak i chawh lengmang tivapi pakhat asi. Hlanlio motor le tlanglawng um hlan ahcun tiva tilawng lawng hi umkalnak ah rak hman asi caah, Ohio i sehzung le sipuazi tam deuh cu hi Ohio River tivakam ah an rak um hna. Cucaah Cincinnati zong hi nihin ni tiang Ohio i Business Center khua pakhat ah a tlaknak asi. A rum ngaingami le rian a tam ngaingaimi khua pakhat asi.

1997 in Dayton ka phan. Cu lio ah Sayagyi Lian Bik cu Cincinnati ah bible sianginn a rak kai. Bus in ka va tlawng tawn i, Cincinnati hi voi tam ngaite ka phan. Khua nuam tuk arak si caah, ka kal caan paoh ah zanlei sangah khua kan rak cuan tawn i, lung a rak leng tuk.

Laimi duhsah tein kan karh i, Dayton kan um lio ah Cincinnati ah kan rak i pum tawn hna. 2006 in hmun khat pumhtinak kan thawk hna i, Columbus kan pem kum 2008 tiang Cincinnati ah kan i pum. Cucaah Cincinnati cu kan khua bantuk ah kan i tuahmi asi. Chiatni thatni ah kan kal peng. Pathian dawtnak in Cinnati Area ah Laimi duhsah tein an karh i, atu ahcun 600 kuakap khua an sa. Krihfabu pahnih-Calvary Chin Baptist Church (CCBC) le Zion Chin Baptist Church (ZCBC) an um hna i, Laimi khua pakhat ah a tla ve cang.

Image result for cincinnati
Cincinnati Zan
June thla donghnak zarh ka fapa le pahnih-Nathan Lian le Daneil Thawngtha Lian he Zion Chin Baptist Church kan va tlawng hna. Ningani zanlei in Zarhpini zanlei tiang kan va cam. Nuam ngai in caan kan hmang. Zarhpini pumh dih in kan parual in kan umnak Columbus khua lei ah tlun kan i thawh.

Kan tlun pah ah ka fale cu Cincinnati alangh cemnak tlangpar Devou Park timi ah ka kaipi hna. Devou Park cu Kentucky area ah a um i, Ohio River cungte ah a um. Cu ka tlangpar in cun Cincinnati cu chuk zoh in zoh asi. Ka thinlung te ah, Olive Tlang in Jerusalem cuanh bantuk te khi ka lawhter. Zoh cimlo khi asi ko. Cincinnati aa dawhnak bik hmun Downtown vialte le Ohio Tivapi kam vialte a lang dih. Hi hmun in cuanh ahcun, Cincinnati cu aa dawh taktak.

Devou Park cu a nuam tuk i, tluntak le kaltak sian ding in a um ti lo. Zarhpini zanlei sang asi i, ngaknu tlangval khua a cuantimi tete le chungkhar tete zong kan hmuh hna. Hika tlangpar cu lung a leng tuk.

Tlangpar ah zunput a um. Motor parking tha taktak zong a um. Inn tha taktak pakhat a um i, cuka hmun cu thitumhnak hmun le training hmun ah an hman tawnmi asi.  Kan pafarual in suimilam pakhat tluk khua kan cuan i, Columbus lei ah kan tlung than.

Image result for cincinnati map image
Cinnati Metropolitan Map

Cincinnati Downtown

Cincinnati khua hi khua dawh le khua lian ngaingai asi. Sipuazi zong a tha i, bank lianlian le company lianlian an umnak khua a si. 1788 ah an rak tlakmi asi i, khuahlun ngai asi. 1802 ah Khuate tiah an rak ti i, 1819 ahcun khuapi ah an rak chiah. Ohio River kam ah a um caah, pehtlaihnak le phurthlunhnak ah min a thang taktakmi le a rak rum ngaingaimi khua asi.

Cincinnati timi khua lawng ahcun, 2014 ah minung 298,165 an um i, USA ah lianh ah 65 nak asi i, Ohio ah 3 nak asi. Cincinnati Metropolitan Area tu ahcun khua le sang tampi aa tel i, Kentucky Area le India area zong tlawmpal ani tel chih caah a ngan ngaingai. USA ah Metropolitan Area timi khua hi 382 a um i, cu chung ah Cincinnati OH-KY-IN Metropolitan Area hi minung tam ah 28 nak asi i milu 2,157,719 (2015) an um (Metropolitan Area ahcun Columbus hi 32 nak lawng asi i, Indianapolis hi 34 nak asi).


Image result for cincinnati map image
Cinnati Metropolitan Map
Khuapi asi pinah downtown kamte ah USA lampi i motor tambik nih an hrawnmi lampi pakhat I-75 le adang lampi I-71 & I-74 an i ton caah, motor tam tuk aa tong i, zung tumkai caan ahcun motor umkal a har ngaingai. Lam aa tet tuk tawn caah, US President tiang nih an chim lengmangmi lam ton pakhat asi. 

Cincinnati University hi 1819 ah an dirhmi asi i, USA ah university lian bik 50 chungah aa tel ve mi asi. Cincinnati Children's Hospital Medical Center hi USA ah ngakchia sizung vialte lakah lianh ah 4 nak asi.

Cincinnati ah hin, US Fortune 500 company headquarter 3 an um. Cu hna cu Procter & Gamble, The Kroger Company le Macy's Inc an si. Rian tambik a chuahtu company hna cu Kroger (17,000 employees) le University of Cincinnati (15,162 employees) hna an si. Cincinnati Zoo saram zuatnak zong hi amin a thangmi zoo pakhat asi.  Horseshoe Casino zong downtown bak ah a um i, an khua ah sipuazi a thattertu pakhat asi ve. 

Cincinnati hi Ohio River kam ah a um caah, Ohio River cung ummi hlei sangsang nih a dawhter khun. Khua chungah inn sang le i nn pungsandawh tampi a um caah le, Music Hall te hna, Cincinnatian Hotel le Shillito Department Store minthang taktak hna an umnak asi caah, tourist tampi an ratnak khua asi i, duhnak in "Paris of America" tiah timi khua asi. 


Hi tluk in khua dawh le khua minthang asi caah, tlawn phu le zoh phu tuk khua asi. Cucaah, USA na um chung ah "Paris of America" timi khua cu, voikhat tal tlawn rak i zuam ve te. Na phanh ahcun na ngaichih hrimhrim lai lo. 

Paris of America timi khua ah, zoh ding tampi a ummi lakah, Devou Park kai ding cu philh te hlah. Devou Park cu hmunhma nuam tuk asi caah, ralrin ding pakhatte a um: 

"Tlangpar kai na philh lo bantuk in, tlangpar in tum ding zong philh te hlah." 

Cincinnati Downtown

Cincinnati ralchan Covington Khua (KY)

Ka fale pahnih-Daniel (L) le Nathan Lian (R) an si


Ka fapa Nathan Lian nih a ka thlakmi asi

Thutnak khuacuanhnak hmun asi

Devou Park le Cincinnati khua downtown

Devou Park i parking lot

An unau tein Devou Park ah

Hika ah sau ngaite an i thui

Zunput tha taktak zong tlangpar ah a um

Tlangpar ah a ummi Hall asi

A sannak cem ah ka dir i Cincinnati ka thlakmi asi

Zoh cim lo tatkak asi ko

Inn pumpi hi Hotel asi, 

Cincinnati Khua dawh





Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....