Muallianpi Ah Mizo Nu Nih Mirang Fa A Hrin Hna

Kawlram rambuai lio (1988-1991) tiang cu zeituah awk a that tuk lo caah docawi in fangkhat hnih te miak zong a thahnem tiah Kawlram le Mizoram ka hlat hlai ve. Ka kalnak kip ah tuanbia le thil phundang tete asimi hi, a taktak asi hnga maw ti theih duh ah, khua kenkip ka vaak pah tawn.

Cu Mizoram kan tlawn lio ah, an rak chim tawnmi cu, "Muallianpi nu nih faphir pa veve a ngeih hna i, Mirang bak in an chuak. An pa nih an nu cu Mirang pa nai duh tiah a ti i, a then hrulh ti a si. Asinain nu cu khual le a tlawng fawn lo. Aizawl le khuadangdang tlawng in Mirang he ton ding zong cu a lam a um fawn lo." Cucaah zeiti ti awk a tha ti lo i, an nupa in an i um thai ko" tiah an ti.

Muallianpi cu Tipi le Tio aa tonnak pawng ah a ummi khua asi. Ramri khuahriang le khua penpawk a si. Cu nu cu lo thlo asi i khualleng hmanh a chuak setsai lo mi a si. Muallianpi ah a um pengmi asi fawn. Khuate nu asi. Azeitihmanh in Mirang pa he va hmuh le duhnak ding a lam a um fawn lo. Cucu thil khuaruahhar taktak a si.

Cucu a taktak asi hnga maw ti theih duh pah le thilri zuar pah in, nikhat cu Muallianpi khua ahcun ka va kal. Cu Mirang hna cu hmuh lai cu ka ngaih tuk.

Muallianpi (Rf. Marvinic.com)

Cu Mirang fatete cu khawidah an um tiah ka hal hna i, an sang a donghlei ah an um tiah an ka chimh. Cucaah zingka 10 tluk ah an mah len ahcun ka va kal. A pu (an nu pa) nih a rak umh hna. Kum 5 kuakap an si. Cu hna pahnih cu, Mizo fa a dang pawl he lente an rak i celh len ko. Lam hlat nawn khin ka hei hmuh hna i, a lang in an mah an si khi theih khawh tuk an si.

A pu cu ka nawl i, na tufa le cu van au hna law zoh ka duh hna ka ti. A auh hna i kan sin ahcun an ra. Ka zoh cikcek hna i, ka khuaruah a har. An taksa ngo ning cu Kawlram i tourist a rami Mirang ngakchia taksa bantuk an si. An sam zong a nem, a tlep i a sen le engmi a si fawn. An mit zong cu Mizo ngakchia mit a lo lo. Pawl nawn in an um hawi. Ka zoh hna i, ka khuaruah a har chin lengmang.  A leng zohnak ahcun, 100% Mirang an si ko.

An pu cu ka hal i, "Hi na tu le pawl hi, Mizo ngakchia dang he zeidah an i dannak aum?" tiah ka hal. A ka lehmi cu, "An mah thirual he lente an i celh tikah an baat a fawi deuh. Cun nilin an ing kho lo. Adang fa lam hlat pipi an tlik zong ah an tli kho tuk lo. Cun an lumhrilh a fawi tuk. Ngakchia dang fawi te an kalnak ah an nih cu, an i chuihpah luklak le an tluril tawn. An nenno i, huahal lo teah an zaw lengmang" tiah ati.

Laksawng ah fang (5) te ka rak thenh hna i, cuticun ka rak lawi. Nihin ni tiang a caancaan ahcun ka ruat theu tawn. An unau dang Mirang in pakhat hmanh an chuak fawn lo. An mah te lawng Mirang in an rak chuahmi cu zeidah asi hnga ka ti tawn. Mizoram doctor nih damlonak vun zawtnak hna asi sual hnga maw tiah an zoh hna i, damlonak zeihmanh an ngei lo. Ngakchia dang bantuk an si ko ti a si. Thil khuaruahhar cu a si ko.

Naite ah mi pakhat nih a ka chimhmi cu, "Muallianpi Mirang hna pahnih kha, Aizawl ah Mizoram cozah nih kan mah nih kan cawm hna lai. Sianginn kan kaiter hna lai tiah an ti le an siang hna lo. A nulepa nih kan mah kal ve tung lo ding ahcun.." tiah an ti a si. Nihin ni ahcun nupi thi le chungkhar dirh zong an si cang men lai. Ka mitthlam ah an cuang ngai tawn.

Khuarruahhar cu a si ko. Nu zong, pa zong nih Mirang he aa hmumi le it-ti mi an si fawn lo. Atu tiang ka ruat tawn. Ka thinlung ah biahalnak tampi a um.

Hi hna faphir pahnih kha, zeitindah Mirang in an chuah khawh hnga? Nu lei kawn, pa lei kawn, an pipu chan ah Mirang nih an rak hrinmi hna tal an si sual hnga maw? An thisen hi Mirang taktak an si hnga maw? Hi hna pahnih hi a tu an dam rih hnga maw? An taksa zeidah a lawh cang hnga? DNA testnak hna tuah hna sehlaw zeitindah hi Mirang thi hi a rat ti khi theih khawh a si men ko lai?" ti khi ka ruat theu tawn. Nihin ni tiang an dam rih ko ahcun, chanthar mifim mi nih DNA test tuah a phumi le degree hmuhnak ding caah "thesis" tial a phumi tuanbia pakhat asi.


--------------------------------------------------
Chinchiah: Hi tuanbia hi a liamcia 24 kuakap i ka thinlung i ka chinchiahmi a si caah, ca in ka tial lo ahcun asi kho lo tiah ka tialmi asi. Kum tam tuk asi cang caah, ka chinchiah ning aa hlen deuhmi te zong aum kho men.