Aizawl Khualipi: "Mizoram Hong Kong"

Aizawl cu Mizoram khualipi asi. Area 176.4 sq meng akau. Minung 291,822 (2011) an um. Keimah zong voi tam ngaite Aizawl ka phan. Hmunhma a bit caah inn sang ngai in an sak hna. Lam pahnih awr in an sakmi inn hna cu an sang ngaingai. Ka kal lio ahcun, dawt 13 tiang hi a sang bik an si. Tlang a san caah le a chen caah, inn dawt 13 hna cu, Aizawl caahcun an sang ko. Cubantuk inn    
sang cu tam ngai Aizawl khua ah a um i alang in zoh ahcun, Hong Kong khua bantuk asi. Cucaah, Aizawl cu, "Mizoram Hong Kong" tiah min ka sak.



                                             Aizawl khualipi dawh

Ahmun in cun aa tet ngai. Lam zong an bi. A lang in zoh ahcun khua dawh taktak asi. Abik in mei a that caah zan ah aa dawh khun tuk. Motor le minung an i tet tuk caah a chung um cu a nuam tuk lem lo. Tlangcung khua ahcun khua ropui taktak pakhat asi. Tlangcung khua ka hmuh vialte lakah, khua ropui bik asi tiah ka ruah. Kawlram i tlangcung khua lian timi Taungyi, Phaan, Lasio, Mokok, Maymyo te hna ka phan hna nain, Aizawl tluk in an i dawh lem lo.

Lai le Mizo cu unau kan si caah, hi bantuk in kan miphun hawi hna umnak khua a thancho le a ropui tik ah, Kawlram lei ummi an unau zong kan i lawm ve. Aizawl nih Laimi zong kan min a kan thatter ve ko. Mandalay ka um lio ah, Mandalay ka hawi le pawl hi, Mizoram a thanchonak, a sannak le Aizawl thanchonak hna hi, uangthlar ngai in ka rak chimh tawn hna. Radio Station le Zoo umnak kong tiang in ka rak chimh tawn hna. A ruang cu hna cu Mandalay ah an um lo caah asi.

 
                                          Zandai tangah Aizawl khualipi

Hmunhma a bit caah inn aa tet. Inn dot a sang. Minung an chah caah khualak hi, motor, motor cycle, minung in khat ngacha. Rinni zanlei dawr thluan chawh cu a nuam taktak. Cun December thla chung hi a nuam khun. December ahcun Christmas lai asi caah, music thatha an chuah i, lung a leng tuk. Kawlram hna ah tlung than kho ning law cu, Aizawl cu va tlawnta ka duh tuk hringhran. Zeitluk in dah a than cang hnga ka ti tawn.

Aizawl hi miphun an tling ngai. Mizoram miphun kip an um pin ah, Manipur, Kala, Tripura mi, India ram miphun kip, Kawl, Lai le Kachin le Rakhine tiang in an um ve. Cucaah Mizomi hna nih, "Mizoram khualipi cu Aizawl asi; Mizo khualipi cu Champhai asi" an ti. Chim duhmi cu, Aizawl cu miphun aa cawh tuk cang an ti duhnak le Champhai cu vai le miphun dang an um lo. Mizo deuh lawngte an si ti duhnak asi.
                       

             Hong Kong bantuk as ko                 


                       Zoh cim lo asimi


    Mizoram tourism nih chuahmi hmanthlak ropui


            Ramdang vanhai lo innlo an si ve ko



         A niamnak ah hmunhma an rem deuh.



                 Zoh cim lo in aa dawhmi khua asi





Tlang-sir ah inn dawt sangmi thap tamtuk in sak tikah tih anung






Chengbalang ah thap tam tuk in sak tik ah a rit tuk cang


                  Zoh cimlo khua pakhat asi


                       Aizawl khua atanglei khuakam


                                    Aizawl Khualai

Tihnung Asimi

Aizawl khua hi tlangpar le chengbalang ah a ummi khua asi caah, dawhnak tampi a ngei nain khatlei ah tih a nunnak tampi a um ve. Ruah sau tuk asur ahcun vawlei a cet lai i, chikkhat ah tampi a min sual lai ti phan a um ngaingai. Acheu inn cu vawlei a min ciami vawlei vawr cungah sakmi an um. A cheu cu lungpang tangah, a cheu lungpang cungah an sak hna i, minh ahcun a tlang ning in a cim ngacha ding in an um. Tih a nung taktak. Innlo an rit tuk cang i, vawlei hi aa thawn sual lai timi phan awk ngai a si rih.

Cun thinphan deailo le tihnung bik asimi cu, "lihninh" a si. Mizoram le Lairam hi "platetactonic vawlei aa thawnnak ramri ah a ummi kan si caah, fak taktak in li a hnin khomi hmun ah kan um." 

Lihninh tihnunnak hi number 1,2,3,4,5 in an then i, a sangbik hi 5 asi. Mizoram le Lairam hi "5" ah kan um. Cucaah Aizawl khua kong ruah ah hin, khing a rit ngaingai ko. Zeicatiah an khua a chen tuk pin ah innlo an rit tuk. Chengbalang sathar umnak ding hmunhma tiang in inn an sak caah asi. Inn sak lo nak ding hmun bak ah inn an sak.

An cozah le engineering nih zeitindah an sakter duh hna hnga ti hi ka ruat lengmang. An engineering pawl nih, nifatin in Aizawl khua hi, research an tuah peng ahcun, mipi himnak a um deuh lai.

           Inn tampi cu tlang tangah an sak hna i tih a nung khun


Hi tluk cheng ah dawt 13 hna sak tikah hram feh awk a har



A chennak ahcun lei-min tih a nung tuk


    May 11, 2013 (Laipuitlang minmi)



         Laipuitlang minmi ruangah mi 10 an thi


Adummi zawn khi lianpipi in an minhnak zawn a si


An inn tung le hram hna hi an derthawm ngai i tih an nung tuk

Transportation

Mizoram hi a tungthluan zulh in high way a kal caah hi nih hin thil tampi thanchonak a pek hna. Aizawl hi atanglei bantuk in lam peh an si. Aizawl-Kososib-Vairengte lam; Aizawl-Imphal lam; Aizawl-Champhai lam; Aizawl-Hnahthial-Lunglei-Lawngtlai-Saiha lampi. Lawngtlai-Bungtlang-Parva lam a va peh. Kaladan Project aa lim tik ahcun Aizawl cu hmunpi taktak asi te lai.



                               Lengpui Airport


                        Lengpui Airport Terminal


                               Vanlawng aa dinh lio


                       Lengpui Airport ah vanlawng a tlami

Vanlawng tumnak pakhat Lengpui International Airport hi, Aizawl in KM 32 hlatnak ah a um. Cuka in Kolkata le IGuwahaty ah nifatin vanlawng a zuang; Imphal he zarh khat voi (3) a zuang. Air India le JetKonnect airlines pahnih Aizawl in an zuang. Hi airport hi Mizoram dirhmun cun amen lo taktakmi airport a si. Pe 8,200 fai tluk a sau caah, international airport sining a tling ko. 1995 in an sak i, 1998 ah an lim. Kum 2 le thla 3 chung ah an lim. India phaisa in Hi hmun hi Aizawl airport caah a rak thimtu hi, thluak a rak ngei taktak.

Khuadawm caan ahcun vanlawng tum aa harh ngai. Tlang nih a ceh pah caah, vanlawng tum tikah tihnunnak a um pah. Experience ngei deuh lawng nih tum khawh deuh dingmi a si. May 4, 2011 ah Vanlawng pakhat Cessana Caravan pakhat a tla. Pilot nih tumnak tha tein a hmuh deuh lo caah asi tiah an ti. Minung athilo an um lo.

Aizawl khua chung hi, bus tampi a um. Cozah bus le private bus  cit cawk lo in aum. Taxi hlan ding zong tampi a um i, hmunpi ngaingai a si. Khua chung lam hi, "One Way" in an tuahmi a tam ngai i, umkalnak a rem ngai.



                      Aizawl Khualak lam pakhat


                      Town Bus le Taxi dirmi hna



                      Aizawl  Bus Station

Pawcawmnak

Mi tambik an i cawmnak cu, pangpar zuar, anhringso le eidin zuar, dum tuah, cozah riantuan, kut riantuan le dawr tuah asi. Ralkap, palik tampi an um. Cozah zung tampi a um caah, cozah riantuan an tam ngaingai. Minung an chah caah sekhan le sizung riantuan zong in paw cawmmi an tam. Kawlram in thil an van phurhmi "commission" lak in aa cawmmi zong tampi an um. Market sathahnak in pawcawm zong an tam ngaingai. Taxi mawngh, motor siam, suimilam siam le computer lei thiamnak pawcawm zong tampi an um ve cang. Caw le vok tam deuh cu Kawlram lei in a lutmi an si.


                       Anhringso zuarnak


                                                Pangpar dawr



                  Khualai lamcung Bara Bazaar


           Sa Market ah sa phunkip an zuar

Fimcawnnak

Mizoram hi fimcawnnak a sang ngaingaimi ramkulh pakhat asi. Computer fimcawnnak zong ah an sang ngaingai cang. Aizawl zong khua pakhat lawng bak ah, college le University 14 le theological college pakhat an um. Sianginn cu an lianh tuk lo hmanh ah, tlangcung khua pakhat i mah zatzat college le university um cu a men lo taktak tinak asi. Cu sianghleirun hna cu:-

1. ACFAI University (BBA le MBA le BCA degree a pekmi)
2. Aizawl College.
3. Aizawl North College (Bungkawn college he an 2007 ah an komh)
4. Aizawl West College
5. Aizawl Theological College (Presbyterian sianginn)
6. College of Teachers Education
7. Hrangbana Collge
8. J. Thankima Collge
9. Mizoram Law College
10. Mizoram University
11. National Institute of Electronics and Information Technology
12. Pachhunga University Collge
13. Regional Institute of Paramedical and Nursing Collge
14. T. Romana Collge
15. Zirtiri Residential Collge



                       Hrangbana Collge, Chammari



                   Government Aizawl Collge

Hi college thatha hna kan unau ram ah a um tikah lawmh taktak ding asi. Hakha zong ah College um ve kan herh. Hi college thatha i va len le ca va chimh ve cu ka hiar ngaingai ko!

Mizoram University hi India cozah tangah a ummi asi. Course phunkip tling in cawnnak a si. Atanglei hi main campus inn pakhat asi.












                    Saya te pawl an umnak inn an si


                MU sianginn pakhat


              MU sianginn pakhat


           Pathian riantuantu tampi chuahtertu ATC
 

Cintlaknak (Agriculture)

Aizawl khua pawng hrawnghrang hi, cinthlaknak hmunhma a tam ngai. Tlawng tiva pawng ah eidin tampi an cin. Cinthlak in aa cawmmi an tam. Fu, rungtuban, banhla, sangphaw, zawngtah, thei phunphun, anhringso phunphun, pe phunphun, baa, aithing le hmathak tam ngai an cin. Aizawl ah a ahring he a car he an zuar hna. Facang lo a um nian, chim tlak an si lo. Leikuang zong tam a um lo.

Aizawl khua pawnghrawng ramtang ah tlawrthing tampi an cin hna. Acheu cu tlawr in mirum ah aa chuah kho ding tampi an um. Cucu uar a um ngai. Cozah nih cinthlaknak hmunhma zong an tuah i, ramchungmi thlai cin an chimh hna; thlaikheu le thlaici an phawt hna. Mah te in aa todelhmi ramkulh si an i tinh. Leilung le dirhmun nih a pek lo caah, an cinmi hi an ram caah a za lem lo. India rampi chung ah tam deuh cu cawk a hau.

Zuatkhalh

Vawlei a bit caah zuatkhalh cu a tha tuk lem lo. Eidin tambik cu India rampi chung in bochan a si. Vok le ar tambik an zuat. Meheh le caw zong an zuat nain an khuaram caah cun an i zaa lo.


Aizawl Theihtlei Dang Hmunhma

Aizawl hi tlangcung khua ropui taktak pakhat asi caah, zoh ding le phanh ding hmun tampi a um. College le University pin ah atanglei hmunhma hna hi zoh nuammi hmunhma an si. Aizawl na phak tung i atanglei hmunhma hna hi na phanh lo ahcun Aizawl phanh lo tluk a si.

1.Pu Laldenga Thlan

Pu Deng thlanlung catial asi. Aizawl ka phanh hmasat lio ah, ka va zoh hmasatmi hmunhma asi. Upat le hmaizah awk a tlak taktakmi tlangcung pasaltha a si.  Alungphun cungah "Mizoram Hnam Pa" tiah ca an tialmi nih Lalenga hi zei bantuk pasaltha dah asi timi a langhter.

2. Aizawl Sizung Minthang

Aizawl ah a lian ngaingaimi sizung (2) an um. Civil Hospital le Durtlang Hospital an si. Durtlang sizung hi a min a thang khun. Presbyterian Krihfabu nih an tuahmi asi.





                            Durtlang Sizung

3. Vanapa Hall


Aizawl i hall lian bik le minthang bik a si. Thil pipa a herhmi paoh tambik an tuahnak hmun a si. Kan ngakchiat lio tein kan theih lengmangmi hall asi. Hmuh ka duh ngai nain ka rak hmu manh lo.

4. KV Paradise



Hika hmunte hi len a nuam tuk dingmi asi. Mizoram a phanmi paoh nih zoh phu ding hmun asi.

5. Millennium Centre




Inn ropui ngai a si. Kum 100 puai philhlonak inn a si. Pathian le biaknak ah aa lawmmi ram an si caah, an thanchonak zong asi i, Mizoram centenary cu min a rak thang ngaingai. Khuang ropui zong an ser i, cu khuang zong cu min thang ngaingaimi asi.


6. Aizawl Mini Zoo & Botanical Garden







Aizawl ah zoo an ngeih khawhmi zong hi thangthat awk a tlakmi asi. Botanical Garden zong an ngei i, Lairam hna ahcun kan chun mang hmanh ah kan manh khawh rih lomi asi. Mizoram saram aphunphun te an zuat ve hna.

7. Durtlang 


                         Minthangmi Durtlang 


                                  Durtlang lei an cikmi




Zohchunhmi

1. Hmanthlak hi www.bing.com in lakmi an si.
2. Achung cabia hna hi, online source kip tein lakmi an si.
3. Keimah pumpak in ka hmuhmi hmunhma tampi kong ka tialmi asi.
3.