Thursday, October 23, 2014

ISIS Sipuazi: Vawleicung Tapung Thawngbik

Vawleicung tanpung tuanbia vialte zoh tik ah, ISIS tluk in a rummi an um lo ti asi. Asiahtah, ISIS pawl hi zeicadah hi tluk in an thawn? Hihi million pakhat man biahalnak a si.

ISIS hi vawleicung ah a rum bikmi tapung an si. Vawlei tuanbia zoh tikah an mah bantuk in a rummi tapung an um rih lo. Cozah an si lo nain cozah pakhat tluk in ram kaupi an uk lawng siloin tangka tam tuk an rak ngei. An ram ah tangka aa chawk kho ngaingai.

An sipuazi tambik cu meiti chuahnak in an hmuhmi asi. Cun sal zuarnak, minung tlaih i tlanhternak, nu hna sal i zuarnak tibantuk hi an tangka hmuhnak bik asi. An nih cu Mirang nih, "Medieval Caliphate" timi "Chanlai Muslim ram" kan dirh lai tiah aa timi an si i, an biaknak nih sal zuat le zuar hi a onh ko tiah a zummi an si. Cucaah "chanhlun sining in a kalmi pawl an si." Yazidi nu sal an tlaihmi hna hi a tlawmbik 300 hrawng an si lai tiah an ruah. Thahmi tel lo in.


        Medieval Caliphate chan Muslim ram (www.google.com)

IS mahtluk an thawnnak le an cawlcangh khawhnak bik a ruang cu, Syria le Iraq ram chung meitikhur le meiti chumhnak an lakmi ruangah a si. A fim zong an fim; a thiam zong an thiam. Khuaruahhar a si. Syria le Iraq ram meitikhur tam ialte an lak. Meiti zong an chumh rih. Cun ahring in pawngkam ram ah a thli an zuar.

IS nih hin Syria nichuahlei le Iraq a chaklei ah meitikhur tam ialte an ngeih. Cuka meitikhur in a chuakmi meiti hna cu innpa ram a kenkip ah an zuar. Cun ISIS nih Iran in Turkey ram tiang meiti an zuarnak lam vialte hi an uk dih cang ti asi. Atu an ukmi area hi kili meng in 12,000 asi cang. CNN nih an chimnak ah, athli in an zuarnak lam hna cu, Mosul in Turkey ah, Iraq ram Kurdistan ram chungah, cu Kurdistan ramchung in Iran ah, Anbar Province in Jordan ram ah, cun Syria le Iraq ramchung ah tampi an zuar. Tambik cawtu hna cu Turkey ram minung an si ti asi.




            Syria le Iraq i IS nih an ngeihmi meitikhur pawl

Nihinni ah hin, ISIS kalsual pawl nih meiti pipa 30,000 leng lengmang an chuah. Atangka in tuak tikah nikhat ah 1 million dollars an hmuh. Kum khat ah a buaktlak in $730 million an hmuh khawh lai ti asi. Naite i ram an vakmi area hna tuak chih ahcun, nikhat ah 2 million tluk a hmu kho dingmi dirhmun ah an um. June thla chung i an hmuhmi tangka an tuak tikah, nikhat ah $2 million lengmang asi an ti.

Iraq ram i meiti chumhnak sehzung lianbik Baiji zong June in an lak i nihin ni tiang ISIS kut ah a um rih. Adang Iraq meiti chuahnak asimi Sasan, Ajeeel le Sadid le Syria ram Omar meiti chuahnak sehzugn zong an lak dih. Cun Fallujah, Aksas le Tikrit khua i meiti chumhnak sehzung zong an lak dih hna. Hi sehzung vialte in a chuakmi meiti cu hman cawk lo ngacha in a tam.

US le hawikawm ram hna nih bom an thlakmi ruang ah meitichumhnak sehzung hna zong an i rawk ve len i harnak tampi an tong ve. Meiti chumhnak lei mifim lei zong ah an chambau deuh ve i, meiti chuah zong an har ngai ve ti asi. Cucaah dailymail.co.uk nih an tialnak ahcun, "meiti chuah thiammi manager hi kum khat ah $140,000 pek ding in ISIS nih manager kan herh tiah rian kawlnak ca an thlah tiah an tial. Cucu ruah tikah, ram tam deuh cozah nih meiti manager khi hi zatzat thlahlawh an pe theng lem lai lo. Cu dirhmun ruah tikah, tangka an rak ngei ko timi a lang.


Cupin ah, Iraq ram i changvut chuak dihlak i hmunhma 40% hi ISIS uknak ram chung ah a um cang ti a si. Eidin lei zong in tampi an ngei tinak asi rih. US le hawikawm ram hna nih bawm hna hlah sehlaw, ISIS nih hin Iraq hi an sipuazi an carter bak lai timi hi ruah khawh asi.



                                 Baiji meiti chumhnak sehzung

Atu lio ah ISIS nih nikhat ah meiti in an hmuhmi hi $1-3 million lengmang asi an ti. ISIS nih an ngeihmi tangka hi abuaktlak in an tuak tikah $2 billion asi lai tiah an tuak. Meiti khur tam ngai an ngei. Meiti hring kha deng tein an zuar i, an chumh ciami he an i thleng than. Cuticun Syria le Iraq ah meiti chumh ciami kha an kuat i, raltuknak caah an hman.

Nihin ni ah an ralkap pawl hi lahkhah thla khat ah $400 an pek hna. Cucu ralkap lahkhah sawhsawh asi. An bawi le eimi cu cunak cun a tam deuh rih lai. Cucu an van tuak tik ah, Iraq ralkap, Hezbollah le Free Syrian Army ralkap nakin an lahkhah a tam deuh tiah mingiantu hna nih an ti. Jordan siangpahrang King Abdullah II nih cun, "ISIS pawl nih hin ramdang ralkap pawl hi minung pakhat ah $1,000 in thlahlawh an pek hna" tiah nai Nikhatni ah a chim tiah NBC Newss ah an tial. ISIS nih hin atu lio ah ramdang ralkap 10,000 tluk an ngeih hna lai tiah a tuaktanmi hna nih an ti.

Hi ramdang rami ISIS ralkap pawl hi Turkey ram deuh in an si tiah New York Times ah an tial. Turkey rammi Turks 1,000 renglo hi ISIS ah an lut tiah an ti. A ruang cu Turkey ram hi minung an si a fak ngai. A ruang cu an ram chung i minung 9.3% cu rian an ngei lo. 17% cu sifak timi nak tang sifak an si ti asi. ISIS nih hi minung pawl hi nikhat ah $150 an pek hna i, raltu tu ah an hman hna. An si a fah tik ahcun ralkap tlak i nikhat $150 hmuh cu an duh deuh tuk cang caah, Turkey ram mi hi tampi ISIS ah an lut ti asi. Cu lawng hmanh si rih lo. Syria ram chung Kurdish miphun zong hi, an khua heh tiah an kah lio ah, ISIS lei tangmi an tampi ti asi.


             Iraq meii sehzung pawl le pipeline kalnak lam pawl

Cucaah ISIS ralkap hna hi an tuak tikah, ram 40 minung an i tel cang ti asi. Hi hna hi Muslim an tanh ruang lawng silo in, lahkhah duh hrimhrim ah a rak lutmi zong an tampi lai tiah an ruah. Hi bantuk in an sipuazi a thawn peng ko le tangka an pek peng khawh hna ahcun, mercenary (tangka ruah ralkap tla) timi tampi an ngei lai. Cu hna cu aa hlawhfami bantuk an si ve ko. Cucaah ISIS an sipuazi hrampi hi chah hmasat lo ahcun, hi hrawkhraltu kalsual pawl hi, caan saupi an nung te kho men.


Zohchunhmi
1. www.nbcnews.com/storyline/isis-terror/isis-pay
2. www.cnn.com
3. www.bimg.com







No comments:

Post a Comment