Buddha Bata Zumhnak le Chawva

Budha Bata biaknak kong hi tling te cun ka thei kho lo. Asinain Buddha bata biaknak ah biapi taktak in an chiahmi cu an pathian sin i pekchanhnak asi. An pekchanhmi thilri hawih in thluachuah aphunphun an hmu tiah an zumh.

Gautama Buddha cu siangpahrang fapa asi i, mi tha le miding taktak asi. Mi toi ah aa dawr taktakmi asi. Amah nih "kei cu pathian ka si lo" tiah a rak ti peng. "Midang khamh khotu ka si lo. Minung pakhat cio nih an mah khamhnak lam cio kawl ding asi" ti hi a cawnpiaknak asi. Asinain amah a thih hnu ah, an biak i a milem zong aphunphun in an ser. Amah biatu hna nih bu zong aphunphun an ser ve. Nihin ni ah Buddha bata cu phun tam ngaite a um ve.

Gautama Buddha nih, "peknak" kong cu a cawnpiak taktak hna. Asinain atu chan Buddha bata pawl nih Gautama nih a cawnpiaknak hna bantuk in an pechan hnga maw timi cu theih asi lo.

Tu chan Buddha bata an zumh ning ahcun a fawinak in,  "pekchanh paoh ahcun ngaye in luat ding" ti hi an zumhmi asi. Cucaah Buddha bata biaknak ahcun pekchanhnak hi a biapi tuk ah an chiah. Buddha Bata pawl nih an pek ning hi cu, khuaruahhar taktak asi. Zeitluk in dah an i pek le an pathian caah an sian timi theih duh ahcun, Mandalay khua i a ummi Maha-Myat-Muni pura milem zoh ahcun a fiang bik. Nifantin in sui benhtu nih hi pura i an hlutmi sui an benh peng ko. Tourist nih an hmuh tikah an khuaruah a har tuk. "Kawlram kan si fak nan timi hi asi tung lo. Maha-Myat-Muni i hi tluk sui an benhmi cu an si afah tung lo" tiah an ti phah ti asi.


               Sui lawng tein tamhmi Maha-Myat-Munih milem

Kawlram khua tampi ka tawl. Khuapi deuh Yangon, Mandaly, Monywa, Meih-htrila, Peku, Taunggyi, Pha-an, Thahun, Kyawkse, Inwa, Mingun le Sagaing timi Buddha Bata khuapi tampi ka phan. Ka kalnak kip ah an biaknak inn le pura ka va zoh tawn. An ca tampi ka va rel. Abuaktlak in zoh tikah, Krihfa nakin a let in an pek khawh deuh. Sifak te zong nih "ahlu" an tuah lengmang. An i zuam taktak. A sian zong an siang deuh ngaingai. An tuahsernak zoh tikah, an kan tei tuk in ka hmuh. Kan nih biakinn pakhat sak hmanh ah kan cai nain, Swedagon Pagoda ca i sui an hlutmi hna hi cu, Kawlram pumpi a kum in a kan cawm lai ti tluk in sui a tam ti asi.


Yangon khualai Swedagon Pura dawh

Hi peknak ah thil tha le thil chia pakhat veve an um. A thatnak chim lo in a chiatnak tu kan tial lai.
A chiami cu hihi asi. Buddha bata biaknak ahcun, an ziaza an tuahsermi nakin an pekchanhmi tu kha biapi deuh ah an chiah tawn caah, cu thil nih minung nunzia a remh kho lo. Porhlawtnak le thleidannak zong a tam tuk. Buddha Bata cawnpiaknak ahcun, an pekchanh (hlut) paoh ahcun an sualnak le palhnak zong a thiang kho. Cucaah sualnak tuahmi zong kha pekchanhnak in thianter khawh asi. An sualnak kha "ahlu" in damnak an kawl tikah, thil a tha kho lo. Cucaah zeitluk misual zong nih heh tiah sualnak khatlei ah a tuah bu in, khatlei ah biaknak ah heh tiah a hlut i, a min a thanter; a sualnak kha a hlutmi thil in khuhnenh an i zuam tawn.


            Kalaymyo Khualai lam tonnak (www.youtube.com)

Ahlu kong he pehtlai in, Kalaymyo ah ka philh khawhlomi tuanbia pakhat a um. Kalaymyo kan u le umnak cu Paya-Tungsu an timi lamkam ah a um. Kawl an tamnak asi. Laimi cu mi tlawmte an si. Paya-Tungsu an tinak a ruang cu cuka lam ahcun pura dawh ngaite a um i, cu pura min ahcun "Paya-Tung-su" asi caah asi. Paya-Tungsu cu Kalaymyo Lansung in nichuahlei farlong 2 tluk hlatnak ah a um.

Cuka Paya-Tungsu ahcun min dawh ngai le lang ngai in aa tialmi cu, "U Thein Aung Mih-thasu-Kaung-hmuh" ti in aa tialmi asi. Hi hna chungkhar min hi, Paya-Tungsu lamkam ahcun a um ve. Mirum ngai an si. Inn dot hnih an i sak. Hi hna chungkhar min hi, ka dangdang zong ah hmuh ding aum len. Cubantuk in pura le paya hna ah an min hna a van i tial tik ahcun, "Hawi nakin a felmi, aa zuammi, pathian a duhmi le biaknak a tanhmi, hawinak dingmi" khi an lo ko. Midang hmuhnak ahcun, "patian an duh tuk" ti in thangthat lo awk an tha lo. Sangzawl upa hna nih, upat lo awk le thagthat lo awk an tha lo. An mah tu nih cun an chungmuru sining cu an i theih ko lai.

Krihfa si ahcun cu tluk in pekchanh a cakmi le aa zuammi cu, "Vancung khua ah an chaw tam tuk an khawn cang lai" ti lo awk an tha lo. Vancung kai ding in ruah lo awk an tha hnga lo. Pastor le hruaitu zong nih upat lo awk an tha hnga lo. Asinain Pathian cu lenglei thil a rak zoh lo. Chunglei in a rak zohmi Pathian asi caah, Krihfa le Buddha bata biakmi pekchanh ning aa lo kho lo. Cucu cu Paya-Tungsu i minung aa tial tungmi ka hmuh fate ka hei ruat pah lengmang.

Nikhat cu Tahan ah ka leng. Zanleisang 5:00 tluk ah khin, kan inn lei ahcun Paya-Tungsu lam in ka rak tlung. U Thein Aung te inn pawng ka van phan. An inn chung le an inn pawng ahcun, palik tam ngaite ka hmuh hna. Ka lau ngai. Zeidah a cang ti cu a ruah awk ka thei lo. Cycle ka cit i ka lan. Inn cu ka van phan. Inn ka phanh tik ah, U Thein Aung te inn ah zeidah a cang ti kha ka tlunnak inn nih an ka chimh. An chimmi cu hihi asi.

 "U Thein Aung le an mithi pawl nih, Mokok Khua ah damiah an taih. An tlaih hna i, thawng               ah an thlak hna. Cucaah Mokok Palik nih Kalaymyo palik kha thawng an thanh hna i, an inn               rak chek u law tiah an ti hna. An van chek tik ahcun, sui thi, sui kutdonghrolh, sui tumbul,                    suimilam, tangka le zeidang sui le ngun damiah an rak taihmi hi, tam tuk an lak. Cucu zapi                 hmuh ah, cabuai cungah palik nih an samh le yatkuat pumpuluk nih an zoh ko hna"

tiah an ti. Kan lau. Kan khuaruah a har. Paya-Tungsu i an min ka zoh ahcun, hawi hlei miding le pathian duhmi an lo nain, an tuahsernak cu Buddha bata pathian zong nih siseh, Krihfa Pathian zong nih siseh, a huat cemmi thil pakhat--Damiah taih- nak tu an rak tuah. Mifir rian an rak tuan.

Khatlei ah "pathian, pathian, ahlu ee, zei ee an ti. Midang nih thlantiput in thisen chuak in chawva an kawl ciami in, fawi tein rumnak an rak kawl. Mi ngaih an chiatter; mi lungfahnak an tuah; mi caah harnak le sunghbaunak an chuahpi. Midang mitthli vialte kha an nih caah, larnak, min thatnak, mi upatnak, khuami cawisannak ah an rak hman. Midang mitthli cu an caa nihnak, lunglawmhnak, nuamhnak, duhduh mama in eidinnakle an suiluchin sernak an rak si. .

Cu thil sining ruah lengmang ah, Pathian taktak biak lo ahcun "alengphaw" in din khawh, fel khawh, zuam khawh le chawva zong tampi pek khawh asi ve ko nain, lungthin cu a thiang kho lo. Cu lengphaw thil hna nih chungril damnak le thiannak a chuahpi kho lo timi kha, cu Kalay tuanbia nih cun a fianter.

Kawlram pumpi ah, Pura, lam tonnak, mi zapi hmuhnak hmun ah, "anih te hlutmi, a nih te pekmi," timi cu a tam in a tam tuk lehpek. A cheu cu thiang tein an kawl i an pekmi asi hrimhrim ko lai. Buddha bata biami vialte an sual dih lo. Miding le mitha ant am tuk. Asinain mi tampi cu U Thein Aung te chungkhar bantuk in, "damiah hna si tung i biaknak minung ngaingai bantuk in lengphaw thual in a nung ziarmi" tampi an um kho men.

Cu bantuk minung pawl cu Bible chungah Farasimi pawl an rak si. Cucaah Jesuh nih cun, "Tu-phaw aa khuhmi cinghngia" tiah a rak ti phah hna. Hi bantuk hi Buddha bata lawng um silo in, Krihfa le Judah biaknak chung zong ah tampi um khawh asi ve ko.

Cucaah Krihfa nih ahlu, thawhlawm le cheuhra cheukhat kan pek tikah Buddha bata bantuk pek lo a biapi tuk. Farasi pawl bantuk in tuah lo a biapi. Voikhat cu Jesuh cu Jerusalem Temple ah aa pum ve. Thawhlawm an pekmi cu azoh. Mirum nih cun a tomtom in a hlonh in an van hlonh. Cu lio ahcun Nuhmainu te nih cun a pia te a van thlak.

Jesuh min ahcun, "Kha mirum vialte, a tortor in a thla minak in nuhmeinu thlakmi kha a tam deuh in a hmuh." A ruang? Nuhmainu cu uanthlarnak um lo tein apek; a lungthin dihlak in a pek. A ngeih chiah dihlak a pek. A hmuhmi dihlak a pek. Cunak in a biapi deuhmi cu "hman tein a hmuhmi kha a dihlak in Bawipa sin ah a pekmi asi."

Jesuh nih a zoh hna. Mirum pawl cu tuanvo asi caah an pek ve sawhsawh. An ngeihmi chung in tlawmte lawng an pek fawn. An lungthin tak in an pe lo. Tangka an hmuhning zong, "mi va hlen chawm, va deh chawm, ningcang lo in an hmuhmi chung in an pek." Cucaah Pathian fapa hmai ahcun, tampi peknak in ding tein pek tu kha biapi deuh asi cang. Zeitluk tam pek zongah Bawipa nih a cohlan lo ahcun zeidah a thahnem? Tlawmte pek zongah Bawipa cohlanmi si kha a biapi deuh hnga lo maw?

Cucaah Krihfa nih Pathian sin i chaw kan pek tikah hihi ruah ahau. Buddha Bata nih an zumh le an pawm bantuk in pe lo in, dingte in kawl le lungthin tak tein pek hi a si. Zeicatiah Pathian nih cun a tlawmtam kha zoh lo in kan thinlung tu kha a zoh caah asi.