"Zinghmuh Tlang National Park" Siam A Herh

Lairam tlang dawh bik Zinghmuh Tlang

Minung thanchonak ah a biapi bik cu, "ruahnak" (idea) a si. A van changtu ah "saduhthah" le vision (thil hmuhchung nak) ngeih a si. A theipar a chuahnak ding caah, cu "vision" cu zeitindah a tlam kan tlinter lai? Zeitik ah dah? A ho nih dah?" timi ruah le riantuan a si. Cu ti tuah ahcun, vawleicung ah a si kho lo in ruahmi thil tampi hi, a si khomi a tam tuk.

USA cu an ram thanchonak ding caah, "idea" (ruahnak) an rak ngei tuk. Ruahnak thar chuah le thil thar chuah cu an rak cak taktak i, zohchunh awk an tlak taktak. Ruahnak tha an ngeih caah vawleicung thil thar tambik a serchuahtu cu American an si ko.

USA nih an tuahmi thil tampi lakah, thil fate a lo nain, thil pipa taktak a si mi cu, cozah nih an ram tiva, fingtlang, tupi le tibual tibantuk, cozah hualmi hmunhma hna, min dawh ngai an sakmi hna hi  a si.  State chung lawng a aiawhmi kokek tiram hna kha, "State Scenic" an ti i, ram pumpi ai awhmi cu, "National Scenic" tiah an ti.  "Scenic" timi cu "Hmunhma dawh" timi a si ko.

USA bantuk in Lairam ah, a cheu cu "State Sceinic" ah chiah tlak hmunhma dawh an um i, a cheu cu "National Scenic" ah chiah tlakmi an um. Tahchunhnak ah, Khonumthung Tlang hna cu, "National Scenic" ah an chiah lawng hmanh siloin Southeast Asian i tlang minthang pakhat ah an chiah ve. Cucu Laimi kan vanthatnak pakhat a si. Cun Rih Tibual te hna hi, "National Scenic" ah an tla kho ve hnga. Zeicatiah a lian lo nain, aa dawh tuk caah a si.

Cu bantuk in, Lairam ah tlang dawh bik kan ngeihmi cu, Zinghmuh Tlang a si.  Zinghmuh Tlang cu tuanbia a ngeimi tlang zong a si. Hi tlang i, Chin State cozah nih, tha tein zohkhenh le sersiam ahcun State Scenic lawng siloin National Scenic ah a um kho dingmi tlang a si. A umnak hmunhma, a fingtlang le kokek sining nih a phut bakmi tlang a si.

Lairam tlang dawh bik Zinghmuh Tlang

Zinghmuh Tlang par pakhat 

Zei ruang ah dah National Scenic ah kan chiah khawh timi a ruang hitin kan chim khawh.

(1) Pe 8,814 a sang i, Laitlang tlang vialte lakah san ah (3) nak a si.
(2) Laitlang tiva lianbik Tipi le Tio an i semnak "tuanbia tlang" a si.
(3) Laitlang ah tidil minthang cem "Lai Dil" a umnak a si.
(4) Laitlang ah a lianbik le a cang bik tupi "Laikua Tupi" umnak a si.
(5) Sii phunphai ah a thami thingram tampi a keuhnak tlang a si.
(6) Lairam khuapi bik pahnih-Hakha le Falam-kar ummi a si.
(7) Saram tampi an umnak hmun kau taktak a um.
(8) Lairam tlangpar le tlang thluan dawh bik pakhat a si.
(9) Lairam tlang ah lung a cang bikmi tlang pakhat a si.
(10) Pipu chan in, Laimi nih sunhsakmi "tlang thianghlim" a si.
(11) A pawng ah khuate tam nawn a umnak tlang a si.
(12) Lairam a laiva bik ah a ummi tlang pakhat a si.

Hi a cunglei thil (12) ruangah Zinghmuh Tlang hi, "National Scenic" tlang pakhat ah chiah le Laikua Tupi zong hi "Zinghmuh Tlang National Park" ah chiah a herh. Chiah zong a phu. Cun Zinghmuh Tlang par tiang bus lam cawh i, cuka ah hotel zong sak le private nih dawr zong umter i, "tourist attraction" hmun pakhat ah serchuah ding a herhmi a si. Hihi a si kho ding zong a si.

Zeicatiah hmailei kum 25-50 kar ahcun Chuncung hi Hakha i sang pakhat bantuk a si te lai i, khi tik ahcun Hakha hi tourist tlawn duhmi khuapi pakhat a si te lai. Cucaah ramleng le ramchung tourist an um a har lo nak ding caah, zoh duhmi le nuamhnak tampi kan ngeih chung a herh. Nuamhnak le zoh nuammi hmunhma kan ngeih lo ahcun, tourism hi Lairam caah tangka hmuhnak a cang kho lai lo.

Zinghmuh Tlang lungpang dawh

Tourist Resort a si khomi Laikua Tidil

Laikua Tidil hna "Tourist resort" caah a rak tha tuk. Hi hmun hi, "Zinghmuh Tlang tourist resort" ti'in ser i, hotel, beach le boat citnak tha tein tuah ahcun, tourist attraction hmun pakhat ah a tla kho ding a si. Mirummi hna nih thit-umhnak hmun zong ah a tla kho. Cu ti kan tuah khawh ahcun, ramleng le ramchung tourist tampi an ra lai i, Falam le Hakha caah phaisa tampi hmuhnak a si lai. Chuncung le a chehvel khua caah tangkalut tampi a um kho lai. Surbungtlang Airport hna a tlam a tlin ahcun, Rih Tibual le Zinghmuh Tlang lungpang kai ruah ah, ramdang tourist tampi an ra kho i, ramdang tangka hmuhnak ah a cang kho ding a si.

Zinghmuh Tlang he pehtlai in, Laimi nih kan i cawn awk ngai a simi cu, Mizoram Cozah riantuanning le thil serning hi a si. Mizoram cozah nih biapi ngai ah an chiahmi cu, tangka hmuhnak caah an ramchung tiva, tibual le fingtlang hna khi, zoh nuammi hmunhma ah ser khi a si.

Mizoram Cozah cu "Department of Tourism" an ngei. Cu department nih, an ram chung ah "tourist zoh duh ding hmun" tampi an kawl i, cucu dawhte le zoh nuam in an ser hna. An tuanbia zong tampi ca in an tial hna. Va zok taktak ahcun a phu setsai lo mi zong an si men ko lai nain, an tuanbia ca chung i an tial tik ahcun, ramchung le ramleng tourist tampi nih va hmuh le zoh duh a si cang. Mileng an um tik ahcun, hotel, eidin dawr, lakphakti dawr tete an um i, chungkhar zeimawzat caah pawcawmnak a si. Taxi le bus hna an hlan tikah a dang rian a rak um than.

Cucaah kan ram tuanbia hi, kan mah nih ser a herh. Kan tial a herh. Kan thanh (kyawngia) a herh. Mizoram cu tucicun ramchung le ramleng tourist an sawilem hna i, an ram tlang sang bik, Phawngpi Tlang hna cu, Sangau khua kam ah a um nain, ramdang tourists tam ngaite an kai cang. Tlangsang pakhat ruang ah, Sangau le a chehvel khua caah tangka tam ngai luhnak a chuak kho.

Chin State Government nih "Department of Tourism" hi an ngei rih rua lo tiah ka ruat i, a pawi ngai. An ngeih cang ahcun a tha i, an ngeih rih lo ahcun ser hrimhrim a herh i ser ding hrimhrim a si.

Hmuifang Tlang kalnak motor lampi

Mizoram cozah nih an sermi tampi lak ah, Aizawl khuapawng ah a ummi tlang pakhat ah "Hmuifang Park" timi cu Zinghmuh Tlang he aa lo ngai. Cucu tlangsang le lungpang dawh sawhsawh a si ko. Asinain cuka hmun ahcun Bus lampi an cawh i, kattaya an hnuai. Bus duhtawk in an kal kho. Cucaah Mizoram chung le ramleng in tourist tampi an kal. Mirummi nih an tangka tampi an hloh tik ah, Mizoram caah tangka hmuhnak ah tla. Lungthin nuamhnak zong a si.

Cu bantuk in Zinghmuh Tlang zong hi, bus lam kan cawh in kan tuah khawh ve a herh. Tlangkainak lam zong tha tein ser i, tlang kai a huammi nih an ke te in an kai lai. Atanglei hi, Hmuifang Park hmanthlak cu an si i, zeitluk in dah zoh dawh le duhnung an si timi cu, hmuh khawh a si.

Tlangpar Park zawn

Hmuifang Tlang lungpang dawhdawh

Hi Hmuifang Park hi Aizawl in Km 50 a hlatnak Lunglei lei kalnak lampi ah a um. Tlangcung thingkung hi voikhat hmanh hau rih lomi an si. Meter 1619 a sang tiah Mizoram Tourist Department nih an ti. Cu park cu nihin ni ah, Mizoram caah tangka tampi hmuhnak ah a cang.

A ngaingai tiahcun, Mizoram bantuk in kan i zuam ahcun, Zinghmuh Tlang cu Hmuifang Park nakin a hlunghlai deuh lai. Tangka zong tam deuh kan hmuh lai. Zeicatiah Hakha, Falam le Thantlang in a nai tuk. Lairam a laifang ah a um i, mi tampi phanh khawhmi a si. A pawngkam ah khuate lian-Chuncung le Ramthlo-tibantuk tam ngai a um fawn. Hi khua hna ah, tourist tlunnak hotel an um kho i, khua hlunghlai ngai ah an tla kho. Laimi nih biaknak le sianginn in picnic tuahnak, camping tuahnak le chungkhar nuamhnak zong ah kan hman lai. Cu nih cun kan Lai miphun caah takta le thlarau damnak tampi a chuahpi chih lai.

Ngaknu tlangval le chungkhar Picnic tuahnak hmun 

Hmuifang Park cung ah a kalmi bus hna

Len nuam tuk ding in an sermi Hmuifang Tlangpar  

Chin Sate Cozah Nih Ruah Awk? 

Zinghmuh Tlang hi, Hmuifang Park bantuk in kan ser khawh ve ko. Asinain a sertu um a hau. Cucu Private nih cozah ah sawk i ser khawh a si. Cozah nih Private ah an pek duh lo ahcun, Chin State Government nih tuanvo lak a herh.

Lairam nih kan herhmi a tam tuk ko lai. Cu lak ahcun, Hmuifang Park bantuk in, tourist nih zoh le len duhmi, tangka hmuhnak ding hmunhma dawh hna ser zong hi kan herh chih. Zeicatiah ramchung le ramleng tourist tampi nih zoh duhmi hmunhma ngeih kan herh caah a si.

Zinghmuh Tlang hi,  "National Park" dirhmun a phak khawhnak ding caah, Chin State Government hrimhrim nih, a herhnak kong le a thatnak kong, research tha tein tuah le cozah nih pawm khawh ding in, an i zuam a herh. An i zuam khawh i thil tlam a tlin ahcun, budget zong tampi a tla lai i, Lairam caah rian tampi a chuahter lai.

Ram cheukhat cu tourism hi tangka an hmuhnak bik le an rumnak hrampi pakhat a si bantuk in, Lairam zong nih kan fingtlang hna hi, phaisa hmuhnak ah ser ve a cu cang. Chin State cozah hruaitu hna nih, a tu tein ruahnak (idea) thar an chuah lo le heh tiah rian an tuan lo ahcun, Lairam hi chan khat hnu chan khat ramkulh dang nih a kan chawhkanh peng lai timi phan a um ngaingai.

Cozah aa thlenka a si caah, a fawi cu a fawi lai lo. Asinain Mizoram cozah zong nih an tuah khawh ve ko ahcun,  Chin State Cozah zong nih an i zuam peng ahcun an tuah khawh ve awk a si ko hnga lo maw? timi saduhthahnak he!!

Tourist tampi a lem kho dingmi Zinghmuh Tlangpar

Tourist tlunnak a si khomi Ramthlo (Ref.ramthlo.blogspot.com)

Tourist nuamhnak a si khomi Ramthlo (Rf.ramthlo.blogspot.com)

Tourist lennak khua a cang khomi Chuncung khua

Zinghmuh Tlangpar Vailamtah (ramthlo.blogspot.com)

-------------------------

Chinchiah

1. Hmuifang Tlang hmanthlak hna hi, hi website in lak an si. http://www.misual.com/2011/04/06/kal-vawikhatna-part-i/

2. Zinghmuh Tlang hmanthlak hi wikepedia in lakmi an si.