Chin Idol & Music Festival Nih Zei Thathnemnak Dah A Chuahpi Lai?

Lairam cu fingtlang a sang. Hmunrawn a tlawm. Lamsul a chia. Leicung leitang thilchuak a tlawm. Tirawl eidin hmanh a zaa in kan ngei lo i, vawleicung sifak bik ram ah kan i tel ve ko nain, Lai miphun cu American Baptist Missionaries hna hmang in Krihfa ram bantuk ah kan cang. Krihfa sinak nih thanchonak tam tuk a kan pek. Fimthiamnak, ramkhel riantuannak, inn le lo, chawva rumnak, zatlang nunning, ca, holh, bia, hla, tumrin le lamkui thanchonak tiang a kan pek.

Nitlaklei ram sining ka ruat tawn. Hi tluk in an thanchomi hi, Krihfa an rak si ruangah a si ko ti pin cu chim ding ka thei ti lo. "Laimi zong hi, Krihfa kan rak si sual lai lo" timi ka phang. Krihfa kan simi hi, Pathian thangthat lo awk a tha lo.

Krihfa sinak nih miphun tampi thanchonak a pek hna. Cu lakah, Laimi ca zohchunh awk tha ngaimi cu, kan unau Mizoram miphun hi an si. Mizo le Lai cu miphun khat kan si. Kan holh tlawmte aa danmi lawng a si. Kan ram a tlai. Kan leilung aa lo. Fingtlang van ti ahcun, Himalayan Tlangpar a pehpar tlang tengnge cung veve ah kan um. Kan sining aa lo ngaingai.

Krihfa sinak nih Mizoram zong khi a cawisan ngai hna. Abikin ca, holh, biahla, lamkui, tumrin le music lei ah an thangcho taktak. Kan ngakchiat lio ahcun, Laimi nih biahla, musica le tingtang tum ah Mizo hi kan rak chawhkanh tuk hna nain, a tu ahcun a kan tei tuk cang.

A ruang cu an nih cu, Krihfa an si hmasat caah le democracy ram an si peng caah a si. Cun Duhlian Holh kha tlangholh ah an hman khawh caah market an ngeih deuh caah a si. An uknak ruangah, zeipoh zalawng tein an chuah le tuah  khawh ca zong ah a si. Cucaah, Mizoram cu CD, DVD, Video le cauk phunphai tam tuk a chuak. Movie zong tam ngai an chuah cang. Hlasak thiam tampi cu pawcawmnak le rumnak tiang in hla an chuah kho cang.

Mizo Idol zuamnak pakhat

Mizoram hi an san ngainak pakhat cu Mizo Idol zuamnak an tuahmi hi a si. Mizo Idol i pakhatnak hmumi cu, an mipi nih an cawisan hna. Mirum nih tha an pek hna. Mizo Idol zuamnak ah "adversisement" in tangka tampi an hmu cang i, sipuazi ca zong a si rih. Idol zuamnak nih, ralthatnak, zuamnak, ngamhnak, minung nuamhnak le lungthin thanchonak zong a chuahpi rih. A thatnak a tam tuk. Hi Mizo Idol zuamnak nih an miphun kha vawleicung level pakhat ah a hei chiah ve hna. India ram chung zuamnak tampi ah an i zuam kho ve cang. Krihfa an sinak kha vawlei lei zong ah thanchonak ah an hman chih ve. Lairam zong ah, cucu kan si awk a si ve.

Kan ram sining ka ruat than. Cauk chuahnak ah siseh, hla chuahnak ah siseh, "censor" ti lengmang a rak si. Kawlram cu Gen. Ne Win chan in miphun dang can lo ding in lam a kan phih. SLORC cozah chan le SPDC chan ah kan hngawng in a rak kan chok than. Pre. Thein Sein chan (2011) in tlawmte a van i ong ceu i, ramleng sining tlawmte kan van phak ceu khi a si.

Hi chungah Mizoram cu hmailei ah an rak tli peng. Kawl hmanh nih hin an tluk hna lo ti awk a si. An nih cu, America le Europe hi an cuan peng. Nitlaklei democracy ram sining an dawi peng. Thil tha a si caah, American Idol tuahmi zong an cawn colh. Cu bantuk thil nih cun, miphun fate an si nain, Mizo hi a lamkip in hmaisuang ngai ah an um kho. Upat le zohchunh tlak an si.

Idol tuanbia zoh tikah, American Idol zuamnak hi Simon Fuller nih a thawk i, Fremantle Media North America le 19 Entertainment nih an chuah. Fox nih June 11, 2002 in an chuak hmasat. American theutheu hi, thil thar chuahtu le sertu lengmang cu an rak si ko.

Mizo hi zeitluk in dah thil tha cawnnak ah an ran timi cu Mizo Idol an tuahmi hi a si. Mizo Idol hi 2007 hrawng in an rak thawk ve. Lawngtlai um Laimi zong nih 2014 in "Lai Idol" zuamnak an thawk. Democracy ram cu zeilei poah in a kan chawhkanh i, idol zuamnak kong hmanh ah, ralkap uknak kalmi ram cu a kan chawhkanh ngaingai ko.

Lai Idol zuamnak (Lawntlai, 2014)

Kawl ahcun Myanmar Idol hi 2016 lawng in "First Season" an rak thawk khawh. Myanmar Pyi Thein Tan, May Sweet le Tin Za Maw kha mark petu an rak si. Mizo nih Kawl hi Idol zuamnak ah kum 9 an chawhkanh hna. Lawntlai Laimi hmanh nih kum 2 an chawhkanh hna.

Laimi nih Chin Idol hi, 2017 lawng in thawk ding a si. Kan tlai ngaingai. Idol kongah, Mizo nih kum 10 a kan thlau. Lawngtlai Lai nih kum 3 a kan tlau ve. Kan ram ralkap ukpennak nih mipi zeitluk in dah hnu a kan pilter timi cu, a fiang ko. Kawlram cu ralkap nih a kan hloh cikcek. Cucaah ralkap uarnak lungput hi, kan ram in hloh a herh.

Myanmar Idol zuamnak pakhat

CACC zung in Pastor Khar Ling, Secretary, Art & Culture Department, nih Chin Idol timi kong a tial tikah, lung aa lawm ngaingai. Laimi thanchonak ah dot khat kaar kan hlan a si ve caah, lung aa lawm tuk. Kan miphun caah lawmhnak ngaingai a si. An i tinhmi a tha; an i timhlamh ning a pical ngaingai. Biakhiaktu ah Hlasakthiam Sung Tin Par aa telmi nih kan miphun a cawisan chinchin lai.

An laksawng chuah dingmi zong, Lairam sining ahcun a tlawm lo. Hi tluk kau tiang in, kan miphun kar kan hlan khawh ve mi cu, lung lawmh awk le lunghmuih awk taktak a si. Tawlreltu CACC cungah lung aa lawm ngaingai (Theihlei ngai a si caah, Pastor Khar Ling tialmi cate ka van tar chih).

Chin Idol timi nih, khua pahnih a ka ruahter:-

1. Chin Idol a si caah, Lai Hla bak sak ah a tha ding a si. Lawngtlai nih Lai Idol zuamnak an tuah lio ah, Hakha Lai Hla bak lawng an rak sakter hna.

2. Mizo Idol ti bantuk in, "Lai Idol" tibantuk hna in mah miphun min te in auh khawhnak hna um kho ve sehlaw zeitluk in dah a va that hnga timi ka ruat. Lawngtlai zong ah zumnak an tuah tikah, "Lai Idol" ti a si ko. Kan nih zong nih, "Chin Idol" tilo in "Lai Idol" ti ve awk a tha hnga maw?" timi a ka ruahter.

Atu kan sining ahcun a si kho rih men ko lai nain, ti khawh ahcun a tha tuk ding a si ve ko. Ruah dingmi cu, Mizo timi biafang zong hlan ah a um ciami a si lo. Ram hruaitu hna nih an ser i an phuah cawpmi biafang a si. Kum tampi an hman tikah an biafang ah tla thai ko.

Kan nih nih, "Kawl le Mirang nih min a kan sakmi Chin timi min rumro in kan kalmi nih, kan sining (identity) taktak a kan hlamter kho lo. Kan i nek kho lo i Kan i ziak kho lo. Asinain Kawlram cozah nih a rak kan auhnak a si caah, kan i hliphuak kho rih lo i, atu chan caahcun "Chin Idol" timi zong hi min tha ngai a si ko rih. Nain hmailei caah zungzal cun hman lo ding a si.

Hmailei ah kan miphun zong, mah tein min saknak nawl kan ngeih tik le nawlngeihnak hna kan ngeih tik ahcun, Mizo Idol tibantuk in, mah miphun min te ngei kho ve te u sih law thil tha tuk ding a si.

Mizo zong hlan ahcun "Mar, Lushai, Kuki" tiah an rak ti hna. Asinain an rammi an fim tikah, cu min cu an doh i, "Mizo" timi min an i vuah chawm i, cucu nihin ni ah "Mizo" timi biafang cu an sining (identity) taktak ah a tla ve ko.

Kawl zong nih, Mirang auhnak min "Burma" kha an duh lo. An sining (identity) a si lo caah a si. An dik bak. Cucaah SLORC cozah chan ah, Myanmar ah an thlen. An kokek min te kha an char than. An Idol zong "Burma Idol" asiloah "Burmese Idol" tilo in, "Myanmar Idol" an ti ve ko. Cucu politics lei zong in cawn awk tlai ngai thil a si.

Cu bantuk in, kan nih Lai miphun zong nih "Chin Idol" tilo in "Lai Idol" tiah a tha ve lai maw? Chin miphun dang hna an i zuam lem lo ahcun, "Lai Idol" ti zong aa dawh ngai ko lo maw? Cuticun kan mah min te i sak khawh ve ahcun, kan miphun caah zeitluk in dah miaknak a va si hnga? Cu zong cu hruaitu nih ruah ngai cu a herh.

Laimi cu kan holh/nunphung aa dang tukmi kan si caah le Kawl cozah nih zeihmanh a kan onh rih lo caah, nihin ni ahcun si kho rih hmanh hlah sehlaw, nikhat caan khat ahcun kan sining he aa tlak deuhmi le zapi huap khomi "miphun min" zong kan ngei kho ve te ko lai tiah ruahchannak ka ngei.

Chin Idol hi, Laimi nih kan ngeih bal rih lo mi thil a si caah, mipi nih thapek ding a si. Kan mirum pawl zong nih "advertisement" tuahnak le tangka hlutnak in thazaang pek zong a herh taktak. Pakhatnak a hmumi cu mipi zong nih sunhsak le cawisan zong an herh tuk fawn.

Chin Idol & Music Festival nih, Laimi kan tuanbia daal khat a thar in a van tial pinah, hmailei ah kar khat a kan hlanpi chih. Pathian nih thluachuah pe sehlaw, a that chin lengmang nak dingin tuah a herh. Miphun dang nih zoh tlakmi Chin Idol si sehlaw, mipi thinlungput a cawisangtu, fimnak a kan petu le thanchonak a kan petu si hram ko seh.

Abik in "art le music" cu miphun nunphung le tuanbia a nunnak ding caah, hriamnam thabik pakhat a si caah, hi "Chin Idol zong hi, kan miphun a lamkip in kan thanchonak ding caah, bawmtu pakhat a si theu lai" timi ruachannak nganpi a um.

Chin Idol zuamnak ding Hakha (Ref.Chinland Post)

                      -------------------------------------------------------------------
                                         
Zohchihmi Ca

1. Chin Idol kong he pehtlai in atanglei ca chirhchan in ka tialmi a si

Khuaza vantoi ah a um mi dawt mi miphun hawi hna, a lang lo khuachin tluang dang in nan dam cio hna maw? tiah nan kut zanem kaan tlaih hna. Khuazing Pathian nih nan tuahmi kip cungah thluachuah vanni he lam in hruai cio hram hna seh!

Keimah cu Pastor Khar Ling, Secretary, Art & Culture Department, CACC ah a ṭuan lio mi ka si. Thawngthanh le sawm kan duh mi hna cu kum 2017 Oct. 26-29 ah Chin Idol & Music Festival puai hlunghlai ngai in tuah kan in timh. Cu caah hi puai sunglawi ah ram chung ram leng ah a um mi Chin miphun unau hna nan rian tampi lakah miphun dawtnak le zawnruahnak he nan kan tel pi cio naklai Bawi Khrih min in kan in sawm hna.

Program a tlangpi

Ahmun: Carson Halll, Hakha, Chin State

Nithla: October 26-29.2017

(A) Zan poah ah Chin Idol izuamnak a um lai. A tutan Chin Idol cu Myanmar Idol nakin ṭhat deuh (quality ngeihdeuh) ding in kan in timh. Hla mark petu/chektu hna cu

1.      Sgr. Sung Tin Par

2.      Saya Cung Aung le

3.      Saya Herh Lian hna an si lai.

Note. Chin Idol pakhatnak laksawng MMK 1,000,000 singhra le trophy; pahnihnak laksawng MMK 700,000 singsarih; pathumnak laksawng MMK 500,000 singnga. Cu pin ah hi hna pathuam cu tepphel chuah piak chih an si lai.

(B)  Chun poah ah hlasakthiam sawm mi hna hlasaknak le Biahmualngei tawi chimnak (Special talk ), Chin nunphung laam hmuhsaknak le Hlaremh dawh saknak in caan hman a si lai.

(C)   Hi program chung ah CACC nih upat awk a tlak tiah ruah mi roca peknak zong a um lai.

Note. Nunphung laam, lam ding in sawm mi:

 Matupi, Zotung, Lautu, Thantlang, Falam, Hakha, Tedim, Mindat, Kanpalet , Paletwa le Asochin pawl an si lai.

Hlaremh sak ding in sawm mi:

LIKBK, Longtlai, Mizorm; ECM, Saiha, Mizoram, CCCA, Australia, CBC, USA, CAE, Norway, Hakha Town Churches, Thantlang Town Churches, Congthia Baptist Church, CBA, Kalay, LBC, YLBC, Yangon le Falam Baptist Church, Falam hna an si lai.

Chin Idol & Music Festival nih aa tinh mi cu-

1.      Chin mino hna nih hlasak lei ah Vawleicung huap in minthang hla sa kho mi chuah ter ding le hlasakthiam tam deuh in an chuah khawh ding

2.      Chin mino hna nih  kan nunphung a si mi kan holh, kan ca, kan laam le kan thilthuam hna ningcang deuh in hmanthiam le sunsak upat thiamnak lungput an ngeih chinchinnak ding

3.      Chin mino hna nih ram chung ram leng hmunkhat in rianṭuanṭinak lam kawl ding hna an si.

Miphun dawtu unau hna ram chung um nan si ah, ram leng um mi nan si ah hi tikcuk le caan ah hin i tel hrimhrim ding in a tu tein thlacamnak he nan caan i sersiam cia hram u. Ram leng ummi unau zong nan chungkhat rak tlawng pah le puai rak zawh pah ding in a tu tein air ticket zong booking i tuah cia u. Kumthum ah voikhat hmanh kan tuah kho peng lo caah a tutan kan tuah mi Chin Idol & Music Festival cu tlolh hrimhrim lai ci. Kan miphun nih an herh tuk mi na si kha philh lai ci unau.

Chin (Lai) hla a daw i a tlaichanh mi hna le hla lei ah a huam mi le miphun a dawtu hna nih  kan thazang in siseh, ruahnak cheuhnak in siseh, thlacam bawmhnak in siseh, chawva in siseh ṭanlak cio ko usih.

Hi puai tuahnak caah a tlom bik MMK 13,000,000 singzakhat le singsawmthum dih ding in kan timhlamh. CACC nih a ngeihcia mi phaisa a um lo. Miphun a dawtu nangmah thengte kha kan in bochan.  Pumpak in siseh, a bu in siseh, chawva in bawmh le telpi rak izuam cio hram u tiah nan zapi kan in sawm hna. Pathian nih a pennak le kan miphun caah in hman chinchin cio ko hna seh!

Hi vial in,

Nan phun hawi,

   

         S/d

Pastor Khar Ling

Secretary, Art & Culture Department

CACC, Hakha

# 09-440-304-741