Leitla Lungkua

Leitla Lungkua

Chaklei Laitlang ah hin, lungkua minthang tampi kan ngei hna lo. Falam Peng ummi Lailun lungkua, Thantlang peng ummi Leitla e La-aw tiva kam ummi Milukua hna hi an si. Thantlang peng ahcun nihin ni tiang hmuh cangmi kungkua vialte lakah, Leitla lungkua hi mi thang bikmi pakhat a si. 

Nihin ni ah Lairam ah ramchung le ramleng tourist an luh duhnak hnga ding hi lam kawl a herh i, hi bantuk in thil phundang deuh a simi hmunhma hna hi, kawlhawl, hlathlai le dawhte le hmunhma nuam ah ser hi a herh. Mizoram zong khi Tourist Department an ngei i, cu nih cun an ram chung i phundang deuh a simi hmunhma poh khi heh tiah an ser i, tourist in tangka hmuhnak lam an kawl.

Ruakhua

Leitla lungkua zong hi tha tein remh ahcun tourist zoh tlakmi hmunhma pakhat a s kho ve ko. Leitla le a pawngkam hrawnghrang hmunhma zoh duh ahcun, Thantlang in Thangzang in Ruakhua ah motor le motor cycle in kal khawh a si. Hmailei ahcun Thau lei le Ruakhua in Thau Tlang hram tiang motor cycle lam cawh i, Thau Tlang par le Thau Tupi tiang hi tourist zoh tlak ding hmun ah ser a herh. 

Leitla hrawnghrang hi, fur ahcun lam a har deuh i, kal a nuamh cem caan cu October- May tiang a si. Hi tizu ngasa le va zong an tam lio caan a si i, eidin tam lio caan a si. Ruakhua hi ramsa, vaa le zu phunphai a tam i, eidin a nawpnak khua a si. 

Tourist zoh phumi Thau Tlang par

Leitla lungkua hi, Ruakhua le Saikah kar, Ruakhua ram chungah a um. Thau Tlang lungpang le Leitla lungkua hi, vawleichung cun aa tlaimi an si lai. Kan ram cu kan fim rih lo caah, "Zeitindah hi lungkua hi aa sem ning a si hnga? Pe zeizat dah a thuk? A chung a kau hi pe zeizat dah a si hnga? timi zong kan thei kho rih lo nain, kan fimthiamnak a san deuh tik ahcun, kan theih khawh te ko lai. Chanthar mino hna zong nih, biatak te in zoh le tuaktan ding zong a si.

Minung zoh in a thuh ning theih khawh a si

A lungkua hi a thuh ngai caah a mui ngai i, meifar vanh in luh a hau. Hlan ahcun a tu nakin a rak mui deuh ti a si. "Nihin ni ahcun a pawngkam tlawmpal a minh caah, a ceu ngai cang" an ti. Piipu chan ahcun khuachia a ruh tuk caah, luh an duh caan ahcun, a lang in chonh biakta le raithawi hmasat hna a rak hau. Cu hnu lawng ah an lut tawn ti a si. A chung ah papalak a rak tam taktak i, cu nih cun meifar hi an hmih tawn i, mei a mih ahcun chuahnak hi theih khawh a si lo ti a si.

Lungkua chung lutmi hna

Hlan pipu hna nih papalak hi khuachia ar ah an rak ruah. An rak that ngam hna lo. Papalak an thah ahcun an rak zaw, a hngawng hna a cai ti a si. Krihfa chan a ahcun, cu bantuk in kan zum ti lo. A chonh zong an chawn ti lo. Papalak zong an thah tuk caah maw a si hnga, a hlan bantuk cun a tam ti lo ti a si.

Leitla lungkua luhnak hram ah hin, a cunglei hmanthlak bantuk in hnahcang kung dawh taktak an keu. Hnahcang kung zong an zuahmi hi, thiltha a si. Zeicatiah hnahcang nih lungkua a thawmh i a dawhter chin ve. Kokek dawhnak kha hrawk lo tein chiah a herh. Papalak zong thah ding an si lo. A karh tu in karhter ding le minung thinlung hlang ding in zohkhenh ding lehlam tu an si.

Leitla lungkua dawhtertu Hnahcangkung 

Acunglei hmanthlak hi Leitla kalmi hna nih a kan kuatmi a si. Lungkua a kaunak ah hin, minung 40 fai tlum khawh a si an ti. Lairam ahcun lungkua lian pawl a si men lai. A chungah a dirmi nute khi hei zoh in, hi lungkua hi zeitluk in dah a lianh timi cu tuaktan khawh a si. Minung a dirnak pinlei ah lungkua hi a va thuk ngai rih. Minung luh khawhlonak tiang a va kua peng rih ti a si.

Saikah khuami pakhat nih, "Hi lungkua ah hin, uico an luhter i, ka dang farlong 2/3 tluk a hlatnak ah a kua dang pakhat um i, cuka cun a rak chuak" tiah a rak ti. Cu ti a si taktak ahcun, a sau ngai lai tinak a si.

Atanglei hmanthlak zoh ah, Leitla lungkua hi a mui ngaingai timi a fiang. Hi tluk in meifar an vaan hmanh ah, a mui ngaingai. Nihin ni ahcun tha tein mei an van khawh cang tikah, papalak an um tuk ti lo tinak a si kho men. Papalak an loh tukmi zong cu, a pawi ngaingai.

Meifar vanh bu hmanh in a mui ngai

Leitla a ngeitu hna nih phung serh a herhmi cu:

1. Lungkua lutmi nih, papalang thah lo ding
2. Lungkua kam thingram hrawh lo ding
3. Lungkua chung lung le tuktak lak lo ding le hrawh lo ding
4. Eidin le hnawntam kaltak lo ding le thurhnomh lo ding

Hi bantuk in zulh ding phung tha tein tuah le lamsul tha tein ser piak khawh a herh. Cuticun lungkua a himbawm lai i, khual zong nih zoh duh awk te in aum peng lai.

Laimi cu thilnung kongah khua kan ruat lo ngai. Cucaah papalak hna hi thah bak lo ding in i phung ser a herh. Zeicatiah Leitla lungkua chungah papalak tampi um hna sehlaw, cuticun tiram le ramsa zoh ruah ah khualtlawngmi (eco-tourists) zong tampi an ra lai i, a pawng ummi khuate hna abik in Ruakhua caah tangka zeimawzat luhnak a chuak kho te dingmi a si.

Cun sianghleirun kaimi Laimi mifim cathiam Zoology le Botany cawngmi hna nih, saram le thingram kong hlat an duh tikah Leitla Lungkua le papalak hna hi, a man a sunglawi tuk te dingmi an si. Research tuah an duh tikah, fawi tein va hmuh awk le tlaih awk zong a um ding a si.

Leitla zoh pah in Thau Tlang zong kai pah khawh a si. Thau Tlang cung kai cu lung a leng tuk. Zeicatiah Hakha le Rungtlang a lang. Zahnak Tlang le Khualhring Tlang hna hi hi chuk zoh in zoh an si. Zahnak Tlang le Vanzang Tlang khua hna hi kan tang teah an um i, zoh a dawh tuk. Nitlaklei van cuanh ahcun Mizoram khuapi Lunglei te hna zong an lang. Khua fian lio te ahcun Aizawl zong a lang tiah an ti. Mizoram lei hna van cuanh ahcun lung a leng taktak.

Leitla zoh duh ahcun, Hakha-Thantlang-Thangzang in Ruakhua tiang, motor le motor cycle in kal khawh a si. Zahnak Tlang hi lam a phei. Thangzang le Ruakhua kar zong motor lam phei dawh taktak an cawh i, umkal a nuam taktak ti a si. Thal ahcun a kih pinah, fingtlang aa dawh tuk i, lung a leng tuk tiah a tlungkalmi nih an chim. Kei zong hrawn ka duh ngaingai ve.

Thangzang-Ruakhua motor lam 

-------------
Chinchiah

1. Leitla Lungkua hi Ruakhua ram ah maw a um? Saikah ram ah dah timi hi, catialtu nih ka theihmi a si lo. Ruakhua ram ah a um tiah a ka chimtu nih an chimmi in ka tialmi a si ti kha langhter ka duh.