Wednesday, April 4, 2018

Rili Tilet Nih Harnak A Pek Cuahmahmi US Rili Kam Khua Hna

Norfolk khua rili kam khua rili tilet nih a huai lio
Vawleipumpi lumnak (Global warming) timi hi politicians cheukhat nih an pawm lo. Atu kan President zong nih a pawm lo. Politician nih an pawm le pawm lo hi a biapi tuk ko nain, an pawm zong pawm lo zong ah, thil cu a sining a si thiamthiam ko lai. Aa thleng hlei lai lo. A pawmmi nih an pawm zongah a si ning a si thiamthiam ko lai. Zeicatiah "Kokek timi thil cu minung nih kan pawm le pawm lo a biapi lo. A mah sining tein a si peng ko." Kokek thil cu Pathian nih a sermi thil a si i, minung nih mersan khawh a si lo. 

Amah belte cu kokek thil cungah minung hi tuanvo kan ngei ve. Kan thatter khawh deuh ve i, kan chiatter khawh deuh ve. Vawleipumpi lumnak zong hi, minung tuahsernak theipar pakhat a si tiah an ti caah, scientist nih cun "Global warming is a man made disaster" (Minung nih tuahmi rawhralnak a si) tiah an ti phah. A ruang cu minung nih kan sermi sehzung, meikhun, meiti ti khun le motor khuvai in a chuakmi Carbon Dioxide (CO2) ruang ah a a chuakmi a si caah a si. 

Winthrop, MA khua rili tilet nih a huai lio (March 3, 2018)

Global Warming timi hi 1980 hnu deuh in biatak tein scientist nih rak caihmi a si. An rak chimka ahcun an rak pawm lo nain, a tu chan scientist tam deuh nih cun a dik tiah an ti cang. Vawleilumnak degree in an tak tik ah, seh riantuannak aa thawknak kum in tuak tikah, 2014,2015, 2016 le 2017 hi a linh kum cem a si tiah an ti. Hi vawleipumpi lumnak nih, Arctic Circle le Antarctica Continent le Greenland tibantuk i tikhal tlang lianlian kha a titter hna i, rili tii a kaiter. Cun rili tii zong a lum deuh tikah a karh chin fawn.

Cu rili ti a lummi nih vawleicung khuacaan hi tam tuk a hrawh pin ah, rili cung hrangmi thlipi a tamter chin lengmang. Thlipi zong a fakmi a tam chin lengmang. Rilit tilet a sang chin lengmang i, hlanlio lio in rilikam khua nuam timi pawl kha, a tu ahcun tihnungmi dirhmun ah an um chin lengmang ti a si. Rili tii tilet nih a huai hna i, rili kam tlang kha an min hna i, USA hmanh ah innlo tam ngai a rawk cang.

Norfolk rili kam khua a rawk cuahmah mi

2018 chung ah hin Virginia State ummi Norfolk khua i, rili kam innlo hi tam ngaite tihnung ngai dirhmun ah a um cang ti a si. Rili kam inn ngeitu kha an um sia a rem ti lo. Thli a hran paoh ah zaam a hau. Cun inn kha tih a nun ngai cang caah, inn man a tla. Mi nih an caw duh ti lo.

Norfolk khua i tarpa pakhat nih cun, "A liamcia kum hnih lio ah ka inn cu rili in meter 90 (pe 295 fai) a hla i, atu cu pe 9 lawng aa hlat cang" tiah a ti. Cu tluk cun rili tilet nih hin Norfolk khua hi a den cang hna. Riki tilet nih tlang kha fak tuk in a huai lengmang hna caah, US ram i rili kam khua cheukhat cu an him ti lo. A cheu cu an in an zuar kho ti lo. A um le an um ngam fawn lo i, cuticun an chuahtak hna. Inn thatha zong man an ngei ti lo.

Norfolk rili kam khua rawkmi

Norfolk rili kam khua rawkmi
California i minthangmi pawl nih an um duh ngaimi le an tlawn duh ngaimi khua Malibu timi zong rili tilet thomi a sang chin lengmang i, rili kam inn hna hi, a himbawm lo mi an tam tuk cang. A cheu hmunhma ahcun rili tilet nih a van kaipimi leidip nih inn kha a khuh i, a thianh in thianh cawk a si ti lo. Cucaah rili kam hna hi sang taktak in kham lawng ah minung um khawh ding a si cang lai ti a si. A ra lai mi kum 2100 ahcun USA ram rili kam innlo tampi cu rili ti nih a hrawh lai ti a si.

Cu chung ahcun Florida State rili kam hi, tam bik a hrawh lai tiah scientists nih an ti. Florida khua lak ah, dawh ah minthang a simi Miami khua hi, kum 2100 ahcun harnak biatak tein a tong cang lai tiah an ti. Nihin ni hmanh ah a tu le tu tii nih a khuh cang i, lam hi remh cawk a si lo i, rili ti khamnak hi san ter deuh a hau cang an ti.

Lehmah 3 a thangmi ti  nih hi Miami khua hi a hrawh lai ti a si

Tourist khua timi Miami zong tilet nih hi tin a khuh lengmang
Houston nawng tlun lio (2017)

Malibu rili kam khua rili tilet nih a huai lio

Rili kam khua a cheukhat cu a tu lio bak ah, harnak an tong cuahmah cang. Thli a hran can lawng ah siloin rili tilet hi an sang chin lengmang i, khua lak lam kha ti nih a liam hnawh lengmang caah, hlan lio i khua nuamnuam pawl kha ti cungah chawh a hau i a nuam lo ngai tawn ti a si. Zan ih tik zongah lungthin hi a dai kho tawn lo an ti. 

Vawleipumpi lumnak a kai deuhdeuh paoh ah tikhal an ti deuhdeuh i, rili ti a karh deuhdeuh. Cucaah vawleipumpi lumnak hi degree 2 a kai ahcun a tu lio rili kam khua dawhdawh hi tampi rili ti nih a phum hna lai ti a si. Atu lio ah khua nuam tuk a simi Miami hi degree 2 a kai ahcun a tanglei bantuk in tii nih a phum lai tiah an ti. Zeicatiah a niam tuk caah le a ronh tuk caah a si. Hi bantuk a si caah, rili kam khua hna hi an inn insurance a kai chin lengmang i, sifakmi caah nunnak hi a fawi ti lo. Cun inn khan lawngmi zong a tam chin lengmang ti a si. 


Degree 2 a kai ahcun Miami hi rili ti nih hitin a khuh te lai ti a si
Cucaah vawleipumpi lumnak hi cozah rian lawng siloin minung pumpak pakhat cio kan rian a si. Vawleipumpi lumnak kan thumh khawhnak ding caah cun meikhu tlawm deuh in chuahter, motor hna tlawm deuh in hman le thingkung tam deuh in cin hi a biapi cemmi a si. Cucaah minung a simi paohpaoh nih kan vawlei kan dawt ahcun, hi vawleipumpi lumnak hi a zor khawhnak ding caah, kan ti khawh tawk cio in kan umnak cio ah riantuan cio kan herh.















No comments:

Post a Comment