Native American Tuanbia Phurtu Tlang Minthang Hna

Lairam tlang sang bik pakhat Zinghmuh Tlang le Laimi then awk kan that lo bantuk in, Mt. Adams, Mt. Hood, Mt. St. Helens le Mt. Rainier hna hi, Natiave American an tuanbia he then awk an tha lo. Hi tlang pali hna hi an i dawh tuk i, US ah a min a thang taktakmi tlang an si hna. Native American tuanbia ah, ngaih nuam taktakmi tuanbia phurtu tlang zong an si. Abik in Mt. Hood, Mt. Adams le Mt. St. Helens hna tuanbia hi, ngaknu le tlangval tuanbia bantuk a si.

Mt. Adams timi meitlang hi tlang dawh taktak a si. Tourist tampi nih an va zohmi le scientist tampi nih an hlathlai lengmangmi tlangpar pakhat a si. Hi tlang par hi rili in pe 12,280 a sangmi tlang a si. North America ah san ah 37 nak a si. Tlang sang bik cu a si lo nain, tlang minthang ngaingai a si. Laimi nih kan uar bikmi tlang pakhat cu Rung Tlang a si. Rung Tlang cu tlang sang bik a si lo nain, Hakha khua pawng ah a um caah le tuanbia ah min ngeimi a si caah a si. Mt. Adams zong hi cu bantuk cun a si ve.

Mt. Hood he unau tlang a si mi Mt. Adams

Native American pawl nih, Mt. Adams cu, Pahto asiloah Klicktat asiloah Paddo tiah an auh. Hi tlangpar hi meitlang a cawlcang ngaingaimi Cascade Range tlangthluan ah a ummi tlangpar pakhat a si. Hi Cascade Range thlangthluan hi, meitlang nungmi tampi an umnak hmun a si.

Adams tlang hi kum 1,000 renglo a cawlcang ti lo nain, "a thimi meitlang" ah scientist pawl nih an chia lem lo. Hi tlang hi Washington State ah a ummi tlang sang bik pahnihnak a si. Pakhatnak cu Mt. Rainier timi a si.

Mt. Adams hi US President John Adams timi min chuankhan in an sakmi min a si. Cascade Volcanic Arc timi meitlang aa kualmki chung ah aa tel ve mi a si. Hlan lio ah fak taktak in a rak puak i, minung zong tam ngaite a rak thihtertu Mount St. Helens in nichuahlei meng 34 tluk a hlatnak ah a um. Mt. St. Helens hi a nungmi meitlang a si. Zeitik paoh ah a puak kho pengmi meitlang a si.

Mt. Adams Ramtang timi ah hin, meitlang a rak puahnak khurka in a cunglei lei le nitlak lei aa tel. Tlangpar in nichuahlei cu Yakama Nation timi an umnak ram a si.

Adams tlang a par cu, Cascade crest timi meitlang a puahnak khurka in, meng 1.5 tiang a va sang. Meitlang a rak puah lio ah lunghang aa dilmi ruang ah tlangpar cu rawn nawn in a um. Cucaah vanlawng cung zuangmi hna nih hin, Mt. Adams le Mt. Rainier hi an palh theu tawn ti a si. A ruang cu Mt. Rainier zong hi a par a ronh caah a si.

Hi tlang hi ram a rak ngeitu Native American nih cun an uar ngaingaimi tlang pakhat a si. Native American pawl nih hin, hi tlang he pehtlai in tuanbia tampi an ngei. Columbia Tivapi a zohkhenhtu "meikhu tlang hna" (three smocking mountains) tiah an ti I, tlang pathum hi an tuanbia ah min an ngeihter taktakmi hna an si.

Bridge of the Gods timi tuanbia ahcun, Wy'east (Mt. Hood) le Pahto (Mt. Adams) hna cu Thlarau Ngan (Great Spirit) i a fapale an si. Cu unau pahnih hna cu, aa dawh tukmi ngaknu La-wa-la-clough (Mt. St. Helens) kha an duh veve caah an i cuh. Ngaknu duhnak co ding in heh tiah an i zuam.

La-wa-la-clough nih Pahto kha a duh tik ah, Wy'east nih a unau Pahto lu cu fak tuk in a tuk caah, a lu rawn lak in a tuk. Cuticun Wy'east nih La-wa-la-clough cu Pahto sin in aa lak. Tuanbia a cheukhat ahcun, La-wa-la-clough kha a co ti lo caah, Pahto cu a ngaih a chia tuk i, a ning a zah tuk caah a lu kha a thlongh tiah an ti. Cucaah a cung a ronhnak a si tiah an ti.

An tuanbia ruah ah, ngaihchia te a si. Ngaknu hi an rak sunglawi tuk i, miphun kip tuanbia ah hin, tlangval nih rak i cuh hi an si tawn i, u nau hmanh ngaknu ruangah aa thatmi zong an rak um hna. Ngaknu ruangah nihin ni tiang tlangval pakhat le khat aa thatmi zong an um peng rih ko. Native American zong nih, hi tlang pathum hna hi, ngaknu le tlangval bantuk in, an tuanbia ah an chim pengmi hna an si. Native American pawl nih hi tlang pathum kong ah hin, tuanbia tam tuk an ngei.

Lairam kan tuanbia epchun ahcun, Ui Chur nih a den caah Kawl rawn khi a ronhnak a si. A nulepa an thih caah, a tlung i, Lai tlang cu a den manh lo caah tlang a sannak a si" tiah ka timi bantuk khi a si ve ko. Native American an zumhnak, an nunphung le an tuanbia hna hi, Laimi he kan rak i lo ngai.

Laimi zong nih Rung Tlang le Zinghmuh Tlang kan uar bantuk in, Native American zong nih, hi tlang pathum hi an uar taktak ve hna. Laimi nih Zinghmuh Tlang cu "Kan Pathian biaknak-Khuazing biaknak he kan pehtlaihter bantuk in, an nih zong nih hin, hi tlang hna hi "Thlarau lei" he an pehtlaihter ve hna. Judah le Israel mi zong nih hin, an Pathian le tlang hi, an rak pehtlaihter bantuk khi a rak si ve. Israel nih cun Mt. Garizim ah Pathian ran rak biak bantuk in, Judah nih cu Jerusalem (Zion Tlang) ah Pathian cu nan biak lai ti a rak si ve (John 4) bantuk khi a rak si ve ko.

Mt. Adams he unau an timi Mt. Hood

Hi tlang pathum-Mt. Hood, Mt. Adams le Mt. St. Helens-hna hi a min a thang taktakmi tlang an si. Mt. Hood cu Oregon State ah a um i, pe 11,250 a sang. Mt. St. Helens ( 8,366 ft ) le Mt. Adams cu Washington State ah an um. Mt. Hood le Mt. Adams hi chak le thlang in artlang in an um. Mt. St. Helens cu Mt. Adams in nitlak chaklei deuh ah a um. Washington State i tlang sang bik Mt. Rainier (14,410 ft)  hi Mt. Adams in a chaklei deuh ah a va um.

Hi tlangpar pali hna hi, meitlang an si. Mt. Hood hi a hnu bik a puah hi 1907 ah a si. Mt. Rainier hi 1874 ah a hnu bik a rak puak. Mt. St. Helens cu 1980 ah fak taktak in a puah hnu ah, 2008 ah a puak than. Mt. Adams hi a puah ti lo nak kum 1,000 a si cang nain, "a thi" tiah ti awk a tha rih lo tiah scientist nih an ti. Chim duhmi cu a puak kho rih tinak a si.

Mt. Adams le Mt. Hood unau hna an i cuhmi Mt. St. Helens 

Hi tlang pawl hi, an i dawh tuk caaah tuanbia tampi a ngeimi an si. Pangpar dawhdawh an um. Ramsa a phunphun le va a phunphun an um. Tlang tang ah tibual dawh tete an um hna. Khuasik ahcun hawhra nih a khuh dih tawn hna. Tlang tang hna le tlangpar hna hi, cozah nih ramhual ah an sermi an si. Tlang kai a huammi hna caah, ke kalnak lam fatete in tlang kai khawh an si. A san ngai caah le a kih ngai caah thal caan deuh ah kai a nuammi an si. Hi tlang hna hi zei tluk in dah kai a nuamh hnga timi ka ruat tawn.

Kei zong hi tlang kai a huam ngaingaimi ka si caah, nikhat caan khat ahcun kai kho ve ning law ti ka duh taktak. Va kai ding cu a fawi fawn lo.

Siangbawinu a thih lio ah, a ruak thlah ah ka va kal i, California ummi Mt. Baldy timi tlang ka va kai i, lung a len ning hi chim awk thalo a si. Tlangpar ka phak ah, tlang hngaktu pa nih, "Voi khat cu hawhra a chah tuk I, motor zong a rak kai kho lo. A tum zong ka tum kho ve lo i, ni 13 ka taap a ti." Cu tlangpar kai ahcun, lung a len tuk ah hin, thih dengmang in lung a leng kho. "Ngaknu tlangval caahcun lunglen a dong lo dingmi tlang a si."

America cu ram tha tuk a si i, tlang dawhdawh a tam tuk. A ngan a dam i, tlang kai a huammi ca ahcun kai dingmi tlang hi a tam taktak. Cu tlang hna lak ahcun Mt. Hood, Mt. Adams le Mt. St. Helens zong hi, kai awk a tlak taktakmi tlang le tuanbia a ngei taktakmi tlang hna an si.

------------------------------------

Zohchihmi ca hna

1. Wikepedia ah tialmi Mt. Adams, Mt. Hood le Mt. St. Helens tuanbia zoh chih in tialmi a si.