Yangon Khuathar le Hakha Khuathar Sersiammi Epchunnak

Chin State le Yangon Taing cu epchun awk a tha mi a si theng lo. Hakha le Yangon zong epchun awk a tha mi a si theng lo. Hmunrawn le tlangcung epchun awk a tha lo. Hakha fingtlang le Yangon hmunrawn leitit thatnak le tiva dawhdawh epchun awk an tha lo.

Asinain thil kan tuah tik ah, kan tuah duhmi timhlamhnak (planning) hi tha tein ngeihnak ahcun, epchun khawh a si ko. Naite ah Yangon Khuathar (New Yangon City) tlaknak kong an van timhlamh tikah, timhlamhnak (planning) a hei that tuk ning khuaruahhar a si.

Hakha Khuathar an tlak tik ah, vawlei minh chawng zong a si caah, an i hnawhnam caah a si ko lai timi zong ruahthiam a si ko bu ah, khuathar an tlaknak ah timhlamhnak an ngeihmi a that lo tuk ning khuaruahhar a si. Lam an tuahmi le khua pungsan an suaimi hrimhrim a dik lo. A tha lo. Aa dawh lo. Dawh deuh le tha deuh in khuathar ser khawh dingmi kha, dawh lo ngai le tha lo ngai in, khualak lamsul an tuah. Innhmun an cheu. Lam phei dingmi an chohter. A lang in zoh ahcun aa dawh ngai nain, a hmun in cun um nuam lo ngai ah an ser.

Hakha cu Laimi kan khualipi a si tik ah, dawh le tha tein um ve seh timi cu kan duh dih cio. Abik in Hakha ummi khuami hna nih duh khun ding le saduhthah khun ding a si. Pu Thla Hre USA a rat lio ah, Hakha town planning kong a kan chimh i, tha a rak nuam tuk. A chim ning bantuk in thil a tlamtling kho rua lo. Cu zong cu Kawlram cozah tang riantuan a si caah, an cawl khawh lo bia zong a si kho ve.

Khuathar tlak timi hi, a hmun ding a si caah a biapi taktak. Cucaah caan dongh tiang hmun ding in timhlamhnak (planning) ngeih a herh. Lamsul kong ah, thingram kong ah, ti le mei kong ah, innkang meitet kong ah, kokek rawhralnak tonnak le i runvennak kong ah, tuaktan cikcek in khuathar ser hi a herh taktak. A tu kum zabu 21 nak ah, kum zabu 18 bantuk thluak kha ngeih ding a si ti lo. Mah zawn lawng ruahnak in, khua zong ser lo a herh. Hmailei caan dongh ca tiang, kan techin fapar chan tampi tiang ca in khuakhan le khua sersiam a herh.

Hakha khuathar an ser tik ah, Chin State cozah nih khua sernak timhlamhnak (town planning) an ngeih ning a rak tha lo ngai timi hi, khua an van tlak hnu lawng ah, fiang pup in a lang. Hihi Chin State cozah riantuantu daithlan maw a si? Company nih duhpaoh in lam an tuah ca dah a si? Hakha khuanu khuapa nih teh ruahnak chim khawhnak an rak ngei ve hnga maw timi ruah awk tampi a um

A tu Yangon khuathar sernak timhlamhnak (town planning) an suai tik ah a tanglei map bantuk in tha tein an sersiam hmasat hnu ah, khua tlak ding an timh. Khua hi voi hnih tlak in kum tam nawn hlat in, tlak ding in an suai.

1. Phase One : Hlaing River le Pun-Hlaing River karlak ah tlak ding in an timh.
2. Phase Two:  Hlaing River le Pun Hliang River le Tuante Canal timi tilam karlak ah a si lai.


Sianginn, sizung, sehzung, meihhmittu zung, cozah zung phunphun, palik le market tiang in, tling taktak in an suai hmasat. Pungsan dawh tein le lamsul dawh tein, simanking thatha a phunphun an suai. Minung a hei karh te dingmi zong tuaktak chih viar in, khuathar tlak an timh.

Khuathar an tlakmi ah 2025 ahcun minung 750,000 an um lai i, inn 163,000 a hau lai. 2050 ahcun 1.2 million an um lai ti a si. 2050 ahcun caan tling riantuanmi 900,000 an um lai ti a si. Khua a kau hi 2025 ahcun 24 square KM a kau lai i, 2030 ahcun 44 sq km a si lai i, 2050 ahcun 90 sq km a phan lai ti a si. 

Yangon Khuathar Phase One le Phase Two hmunhma

 Yangon khuathar an tlak tikah, hmailei kum 10 in kum 30 ca khi a tlawm bik ah an tuaktan chung. Atu an tlak thar dingmi khua hi Phase 1 an ti. Hi hnu kum 30 leng ah Phase 2 tlak than ding tiang in, khua an hei ruat chung. Hi hnu a ra laimi kum 30 ca khi, vawlei le hmunhma an timhlamh chung cang. Chan thar ahcun khuathar tlak tikah, hi ti ning tein tlak ding a si.

Cu lio ah, Hakha khuathar cu a tla-cawp bak in tlak a si. Cucu thil pawi taktak a si. Hakha zong tlangcung khua a si i, Yangon bantuk rem cu suai khawh a si lai lo nain, a mah le sining hawih tein dawh te le tha tein suai khawh a si ve ko. Hakha hi hmunhma a rem. Khuathar timhlamhnak (town planning) tha tein suai ahcun, vawleicung khuadawh bik minthang ah aa chuah kho ve mi a si. Cucu kan Chin State cozah nih an tlolh bak.

Tuanvo ngeitu hna nih, biatak thlak lo in le a fawizannak in rian an tuan caah maw a si? Cozah nih "town planning an ngeihlo ca hrimhrim maw a si? Company nih duhpoh in rian an tuan ca maw a si? Ziknawh a um bia maw a si? Khuanu khuapa duhlo ruang dah a si? Asiloah "Hakha town planning committee santlaih lo dah a si?" Khua dawh ngai tein tlak khawh ding a si ko nain, dawh lo ngai le nuam lo ngain an tlakmi cu a pawi taktak a si. 

Yangon Khuathar Phase One

Hakha khuathar kan tlak ning le Yangon khuathar an tlak ning cu, van le vawlei in cozah timhlamhning aa thlau. Hakha cu "a si thiamnak" (phit-ta-lu) bak in a kan tlak piak. Hihi ruah ah, Kawl cozah maw maw a si? Chin State cozah mawh dah a si? Asiloah mipi kan mawh dah a si?

Atu zong ah, Laimi cheukhat nih zan hna ah inn an sak ti a si. Cozah nih le ningcang tein kal lo. Mipi nih le ningcang tein kal lo. Hi ti ngai tein Hakha khua kan tlak ahcunn, hi hnu kum 50-100 ahcun Hakha khua cu a zoh a chia ngaingai te lai. Remh awk thalo in a um te lai.

Cucaah Yangon khuathar an tlakmi pungsan le thil sining zohchun in, Chin State cozah zong nih, kan mah le kan fingtlang le vawlei sining he aa tlak ning hawih in, "Town planning" tha tein suai le khuatlak hi, an hman ve a herh. Hakha khuathar an tlak bantuk in, ningcang lo taktak in khua tlak hi, Chin State cozah nih an hmanlonak ding a herh taktak. Kan Lairam fingtlang le hmunhma he aa tlaknak tein, tha deuh le dawh deuh tein, kum thawng tampi tuak bu tein, Chin State cozah nih khua an tlak ding hi, a biapi taktak ko.