Jesuh Muihmai Thlennak Tlang Hi Khawika Dah A Si?

Jesuh muihmai thlennak kong hi, Matthew 17:1-13 ah kan hmuh. Cun Mark 9:2-13 le Luke 9:28-36 ah kan hmuh. John nih cun a tial lo. Bible thiam sang tampi nih hi tlang hi an ruahmi aa dang ngai cio. A cheu nih Mt. Tabor timi a si an ti. A cheu nih Sinai Tlang a si an ti. A cheu nih Hermon Tlang a si an ti. Khawika tlang set dah a si hnga timi hi ruah ngai a hau.

Bible tuanbia zoh chun in, Mt. Tabor hi Jesuh muihmai thlennak tlang a si tiah an ruah caah, hi tlang cung ah hin, biakinn tha taktak zong an sak. Mt. Tabor hi, Lower Galilee timi Galilee Aniamnak deuh ah a ummi a si. Jezreel Nelrawn nichuahlei a donghnak ah a um. Galilee Rili in nitlak thlanglei deuh meng 11 tluk ah a um. Hlan lio chan ngai in, Khrifami nih hi Mt. Tabor hi Jesuh muihmai thlennak a si an ti. A cungah biakinn lianpi zong an sak. Pe 1,886 a sang.

Jesuh muihmai thlennak timi Tabor Tlang

Hi Jesuh muihmai thlennak tlang i, a min bible nih a tial lo. Luke ahcun "tlang" ti lawng in a tial (Lk. 9:28). A niam le sang a tial lo. Judah ram ah tlang hi a tam tuk caah, Luke ning hin cun "Zei tlang dah a si hnga?" timi hi theih ding a fawi lo. Cun hi tlang a umnak peng zong hi, Luke nih cun a chim lo caah, sawh ding a har ngaingai. 

Mt. Tabor hi Jesuh muihmai thlennak a si tiah an ruah caah, Franciscan nih Jesuh Muihmai thlennak biakinn tiah, biakinn nganpi zong an sak i, tourist tampi nih zohmi le lenmi hmun ah a tla. 

Church of Transfiguration 

Luke cauk chung zoh in cun, Jesuh muihmai thlennak tlang hi theih ding a fawi lo. Cucaah Matthew le Mark chung lawng hi, a si kho ding mi tlang hi ruah khawh pah a si. Cuaah Matthew le Mark zoh in zei tlang dah a si timi ruah ding a si.

Matthew nih hin Jesuh muihmai thlennak tlang kong hi fiang tuk cun a chim ve lo. Hi tlang hi Matthew 16:13 ahcun "Caesarea Philippi khua pawng ram" ah a um ding in a tial (Lai Bible ahcun Sisaria Filipi tiah a tial). Hi tlang hi Sisaria Filipi peng ah ah a ummi khuate deuh ah a si lai timi kha, Matthew nih a langhter.

Mark nih hin fiang ngai in a van nolh ve, "Jesuh le a zultu hna cu Sisaria Filipi peng khuate tlawn ah an i thawh" (Mark 8:27) a ti. Hi Jesuh muihmai thlennak tlang hi, "Sisaria Filipi peng khuate" hna an va tlawnnak ah a cangmi tuanbia a si. Hi khual an tlawnnak "lampi ah" Jesuh nih, "Mi nih a ho a si an ka ti dah, ka chim tuah u" tiah bia a halnak hna kha a si (Mark 8:27).

Hi Mark 8:27 chung zoh tikah a fiangmi cu, "Jesuh le zultu hi Sisaria Filipi peng khuate" an tlawng timi kha a fiang. Khuate a si caah, Sisaria Filipi peng chung ummi khuate hna kha an tlawng tinak a si. Cucaah, hi tlang hi khuapi kam ah a um lai lo timi a fiang. Khuahriang deuh ah a um lai tinak a si.

Cu an tlawnnak ahcun Jesuh nih Peter, Johan le Jeim kha "tlang sangpi cungah" a kaipi hna (Matt 17:1) tiah Matthew nih a ti. Mark zong nih "tlangsang cungah" tiah a ti ve. Matthew chim ning in kan zoh ahcun, "tlang sangpi" a ti caah, "Hi tlang hi tlang dang nakin a sang deuh ngai lai" timi Mattew nih a langhter. Matt 17:14 nak ah kan hmuh rih mi cu, tlang sangpi cung in an rak tum hnu ah, "Mizapi sin ah an rak phan than" timi kha kan hmuh (Matt 17:14). Mizapi cu khua deuh ah an rak um tinak a si.

Matthew le Mark chim ning in van fonhtonh tik ah, thil pahnih kan fun khawhmi a um. (1) Hi tlang hi Sisaria Filipi peng khuate pawng ah a ummi a si lai timi a fiang; (2) Hi tlang hi 'tlang sangpi a si" timi a fiang.  Hi "Jesuh muihmai thlennak tlang hi zei tlang dah a si?" timi kan ruahdamh khawhnak ding caah Sisaria Filipi khua hi khawi ah a um timi ruah a hau.

A ruang cu, Jesuh le zultu pathum hi, Sisaria Filipi peng khuate hna an va tlawnnak ah hi tlang sangpi hi an kaimi a si caah a si. Cucaah Sisaria Filipi khua cu zei dah a si? Khawika dah a um? A peng chung hna hi khawika dah an si lai? timi ruah a herh.

Laica in Sisaria Filipi timi hi Mirang nih cun Caesarea Philippi tiah an tial. Hi khua hi Roman sermi khuapi pakhat a si. Hi khua hi, Jordan Tivapi nichuahlei Hermon Tlang nitlak-thlanglei tlang tangah ah a ummi a si tiah Israel ram kong Bible Geography ah an tial. Hihi Hula Tibual hrawnghrang ah a si. Hi Sisaria Filipi hi, Golan Heights timi tlang pawng ah a ummi a si timi zong kan hmuh. Cucaah Mt. Tabor he cun aa hlat ngaingai i, Hermon Tlang he tu a va naih ngaingai cang.

Add caption

Sisaria hi Paneas ti zong in auh a si. A hnu ah Hellenistic Judaism chan in Caesarea Paneas tiah an auh. A ruang cu hi khua ah hin, Greek miphun an pathian, Pan pathian an rak biaknak hmun a si caah a si. Hi pathin min zulh hin, hi hmun hi a tu a tu chan ahcun Banias tiah an auh. Hi hmun ah hin, Pan pathian biaktheng a rak um i, mah cu ka biaktheng cung lungkua in cerh tifim taktak a chuak. Cu cerhti cu Hermon Tlang tang dap le hawhra in a rak luangmi a si. Cu cerh tinung cu Banias River tiva hrampi a si i, cu Banias Tiva cu Jordan Tivapi tengnge hrampi pakhat a si.

Cu thil nih a van fiantermi cu Sisaria Filipi (Caesaria Philippi) khua hi, Hermon Tlang hram ah a ummi a si i, hi Banias Tiva hi an dinmi tiva a si timi hi a fiang ko.  Cucaah hi Caesarea Philippi he aa naih bikmi tlang sangpi cu Hermon Tlang a si caah, Jesuh le zultu pathum tlang an kainak Jesuh muihmai thlennak hi Hermon Tlang a si lai timi zumhraih bik a si.

Cucaah R.H. Fuller and J. Lightfoot nih cun Hermon Tlang a si ko tiah an ti. Zeicatiah "Jesuh muihmai thlennak hi, "tlang sang cung ah a si" (Matt. 17:1). Cun "Hi Jesuh muihmai thlen hlan ah hin, Jesuh le zultu pawl hi, Caesarea Philippi peng khuate ah an um" caah a si (Matt 16:13) tiah an ti. Hermon Tlang hi hi pe 9,232 a sang i, hi ka hrawng ah "tlang sang bik" a si fawn. Amah belte cu, Hermon tlang hi a san tuk caah, a kik taktak. Cucaah Jesuh le zultu hi peng 9,232 a san nak taktak tiang hi cu an kai lo men lai. Hermon Tlang a pehpar deuh ah an kai kho men.

Sisaria Filipi khua le Hermon Tlang pehpar hna

Mt. Tabor hi Galilee Rili in nitlak-thlanglei a hlat pah nak a ummi a si. Hula Valley le Caesarea Philippi khua he aa hlat deuh. Cun Mt. Tabor cu "tlang sangpi" ti awk zong a har deuh ngai. "Pi" thlak khi a phu deuh lo. Zeicatiah Hermon Tlang he hna epchun ahcun a va niam deuh ngai.

Cucaah Sisaria Filipi peng an tlawnnak lamsul, hmunhma le tlang sangpi timi biafang hna ruah tik ah, Jesuh muihmai thlennak tlang hi Mt. Tabor nakin Hermon Tlang tu hi rak si sehlaw a dawh deuh. Mt. Tabor hi cu Sisaria Filipi peng zong a si lo caah, bible tuanbia hlattu hna nih Jesuh muihmai thlennak an timi hi Mt. Tabor hi an palh deuh khawh men.

Hermon Tlang a sannak bik taktak an va kai khawh lo zong ah, a pawng hrawng tlang i an kai zong ah, Mt. Tabor nakcun an san deuh caah a si. Amah belte ruah dingmi cu Hermon Tlang hi cu khuasik ahcun a kih tuk caah kai khawh ding a si tuk lo. Cuaah Hermon Tlang hi an kaimi a si ko ahcun thal lio caan le vur um lo lio caan ah a si lai tinak a si.

Hermon Tlang dawh le Hula Nelrwn i changvuit zat lio