Philhmi Bible Paraltha (Hero)

Vawleicung ah hin, minung nih kan uarmi hna hi ek ngei lo in kan uar hna; kan huatmi hna le zei i kan rel lomi hna cu, zeitluk in thil tha an tuah le upat awk tlak an si zong ah, kan thangthat duh theng hna lo. Abik in bawi, uktu, mirum, milian, mifim le thil ti khomi cu an sining nak lengpi zong kan cawi hna i, cawi ding le thangthat ding tlak taktak tu khi kan thangthat tawn hna lo. An tuanbia le an tuahsermi kan philh tawn.

Bible zong hi, minung nih tial ve mi tuan bia asi caah, minung ziaza, nunphung le tuanbia he aa then kho lo. An cawisan mi hna cu an cawisan hna. An tuanbia chim tlak asi tuk lem lo mi cu, tampi an chim hna lo. An cawisammi hna cu an sualnak le palhnak zong tampi chim piak an si lo i, an thatnak lawngte hi hmuh piak an si.

Bibal Biakam Hlun ka rel fate abik in Siangpahrang David le Solomon kong ka rel fate, ka lung a tha lo mi tuanbia pakhat a um. Cucu "Philhmi Paraltha" (Forgotten Hero)  pa kong a si.

Cu pa cu, ziaza ah, ram le miphun dawtnak ah, dinfelnak ah, zumhtlak sinak ah, tuanvo upatmi sinak ah, hawi zawnruatmi sinak ah, mah nuamhnak nakin a ram-miphun le a bawi hna kong ruahnak ah, Siangpahrang David nakin a let tam tuk in upat hmaizah a tlakmi pa a si. David nakin a pasal deuh vingvan i, David nakin pasaltha deuh ruahnak lungput a ngeimi asi. A tuahsernak zong David nakin a let tam tuk in a dingmi pa asi nain, amah cu "Philhmi Paraltha" tu asi. Amah tuanbia cu tlawmte lawng Bible ah chim asi i, David tuanbia tu cu tam tuk lehpek chim asi.

Cu pa cu, Siangpahrang David nih a thahtermi hna "Paraltha Uriah" a si. Uriah hi Siangpahrang David nakin upat hmaizah awk a tlak deuhmi pa asi. A tuanbia uar um tukmi hi, 2 Samuel 11 ah tling tein aa tial. Tuanbia tawi te a si nain, pasaltha taktak tuanbia asi.

David nih a pennak ram a kauh. Jerusalem kha a lak i a khualipi ah a ser. Nichuahlei ah ral a tu. Hi lio ah ral biapi taktak a tukmi cu Syria mi le Ammon mi an si. Voikhat cu a ralbawi Joab kha Ammon mi hna khualipi Rabbat Ammon khua kha tuk ding in a kulhter. Hi khua hi Rabbath ti zong in an tial. Nihin ni Jordan ram khualipi Amman khi asi. David tu cu Jerusalem ah aa din.


            Hlanlio Irael le Ammon ram map

Zanlei sangah David cu siangpahrang inn cung i aa chawh lio ah, minu dawh ngaingaimi aa kholh kha a hei hmuh. Cun mi a hei thlah hna i a hlatter hna. Mi a tlahmi hna nih, "Eliam fanu Bathsheba" asi. "Uriah nupi asi" tiah an rak chim. David nih mi a hei thlah hna i, Bathsheba cu a va lakter hna. Zan ah a ihpi. Bathsheba cu nau a pawi. david nih nawlbia (10) lak ah, "Tang dang na pawm lai lo" timi nawlbia nganpi a buar. Cu tik ah, David sin ah, "Nau ka pawi" tiah a hei chimhter hna (2 Sam. 11:-1-6).


         Jerusalem khua ummi Siangpahrang David Inn

2 Sam 11:6-27 ah, David hi zeitluk in dah a sual timi tuanbia kan hmuh i, Uriah hi zei tluk in dah paraltha asi timi, ram le miphun dawtu Hero a sinak kan hmuh. Tuanbia a tawinak in kan tial lai. David nih Bathsheba bia a theih tikah, a um kho ti lo. Ka mual a pho cang lai ti a theih. Zeicatiah mi nupi a hrawh. Lakfa a pawiter. Cucu Judah biaknak ahcun "ngaihthiam khawh dingmi sualnak asi ti lo." Lungcheh tlak sualnak asi cang."

Cucaah cu a sual thuhnak ding khua a khang.  "Zertian lungput" he khua a ruat. A sual thuhnak ding ca i khua a khanmi hi, zeitluk in dah tihnung asi timi cu Samuel ah aa tial dih. Pathian mi hman an rak si ko nain, sualnak ah fak tuk in an tluk tik ahcun, a khuakhanmi hi a chiatkhat lawng silo in tihnung le tuksapur a rak si.

David Lungput (2 Sam 11:6-8)

1. Ral tuk siling bak a si nain, David nih Joab sin ah bia a hei cah i, "Uriah kha rak ka kua" tiah a ti. Cu tluk tihnungmi ral an tuk lio ah, a nih nih "sual thuhnak" ca khua a rak khang. Mah sual thuhnak ding ca tu kha, ram le miphun ca ral tuknak in, biapi deuh ah a chiah.

2. Joab le ami hna ral an tuk ningcang le rakap hna umtuning cang kha, "Ka phahle tein thawng aa halter." Hruaitu hna nih lungtak asilomi ka phahle thawngpang hal te hna zong thil tha lo asi.

3. Uriah cu, "Na inn ah vung kal law, na ke vung i tawl" tiah ati. A inn ah va kal sehlaw, a nupi he va it hna seh law, fa a pawimi hi "Uriah fa tu ah cang seh le kei tu cu sualnak in ka luat lai" ti khi David thluak a si.

4. Uriah siangpahrang inn in a chuah bak in siangpahrang laksawng nih a hei zulh colh. "Zertian bu in pekmi laksawng cu, tih a nung tuk. Ziknawh asi i cucu Pathian nih a huat taktakmi nunzia asi. David nunzia hi, tih a nung taktakmi nunzia asi. Hika zawn David nunzia hi, minung zapi zaran sining nunzia te asi ve ko. Minung hi zeitluk in dah kan sual khawh timi a langhtertu thil asi.

Uriah Lungput le David Lungput (2 Sam 11: 9-13)

1. Uriah cu a nupi sin ah a vung kal duh lo. Siangpahrang sin-um vialte hna umnak, siangpahrang innka hram ah khal ko i a it diam ("Uriah cu inn ah a vung kal lo" tiah sin-um hna nih David an va chimh tik ah, David cu a awlawk a chong cang).

2. David nih, "Khual tlawnnak in na rung tlung asi lo mei? Zei ca dah na inn ah na vung kal lo?" tiah a ti. (Hihi dawtnak bia ngai a lo nain leirawinak bia a rak si. Kaa pahle dawtnak tihnung tukmi asi). 

Uriah nih David bia a leh i, cu a lehmi nih Uriah hi pasaltha (Hero) a sinak a langhter.
                
         "Israel le Judah kuang cu thlam chung ah a um i, ka bawipa Joab le ka bawipa a sal le hna cu            ramlak ah an riak ko; cuti asi ko lio ahcun maw, va ei va din awk le ka nupi he va nuamh awk            ah, ka inn ahcun ka vung kal hnga? Nangmah na nun bantuk le na nunnak a nun bantuk in,                  mah cucu ka tuah lai lo" 

Hi Uriah bia nih, Uriah cu a ram le miphung cungah siseh, a ralbawi Joab le a ralkap hawi cungah zumhtlak in a um. An ram le miphun caah a ralbawi pa le ralkap hawi ral an tuk lio caan ah, anupi sin kal le nuamh kha aa tim hrimhrim lo. Zeitluk in David nih a lem zong ah "zumhtlak" asinak kha a kaltak hlei lo.

David nih Uriah cu a thawh than i, "Nihin zong, hika ah hin caam law, thaizing ah kan kalter lai" tiah a ti (2 Sam 11:12).

3. David Zertiannak 

David nih cuti bia a ruahni le a thaizing cu Uriah cu Jerusalem ah a cam. A nupi he an i tong rih lo. David nih ralkap sawhsawh i a tuah theng ballomi thil Uriah caah a tuah piak. Cucu zertian lungput a si i, a lungthin zik a nawh khi a si.

 Siangpahrang David nih:
         
              "Uriah cu a sawm i, ahmaika ahcun a ei a ding, cucaah a ritter; zanlei ah a bawipa sinum                    hna  sin i va ih awk ah a chuak; sihmanhsehlaw a inn ah a vung kal lo" (2 Sam 11:13)

Hika zawn ah, "a ritter" timi biafang hi ruah tikah, David nih zu a dangh i a ritternak a sullam cu "anupi sin ah lungfim lo in va kal sehlaw, va it-ti hna seh" ti kha a thluak in a tongh caah asi timi kha hmuh khawh asi. Cu tluk a rit bu zong ah, "a inn ah a va kal lo" timi bia nih hin, Uriah hi zeitluk paraltha (Hero) dah asi? Raltuk lio ah nupi sin ih lo ding timi kha zeitluk in dah aa tlaihchih khawh timi a langhter.

Cu tluk nupi dawh, ngaih awk a tlak taktakmi, uar awk le mitthit awk tuk asimi nupi umnak pawngte phan ko nain nupi sin kal duhlomi pa Uriah cu "khuaruahhar in zumhtlak pasal tha asi."

Hika zawn ah Siangpahrang David le ralkap sawhsawh Uriah lungput epchun tikah, "Uriah lungput cu Hero lungput asi i, David lungput cu minauta le sal lungput a rak si." Mizertiang hna lungput hi tih a nung tuk nain, zertiannak lungput nih Hero lungput cu a tei kho bal lo i, a hnin kho in a thial kho lo" ti kan hmuh.

4. Mah Thahnak Hri Phurhter

David thinlung hi zeitluk in dah a sual timi hi 2 Sam 11:14-27 ah kan hmuh. Tuanbia sau ngia kha a tawinak in hitin ka tial lai.

Uriah cu Jerusalem ah a cam. David nih a sual thuhnak caah deh a timh nain a dek kho ti lo. Cucaah ralbawi Joab sinah cakuat a tial i, Uriah lila cu a phurhter. "Amah thihnak ding i khuakhannak ca" cu Uriah nih aa phurh. Mah thahnak ding kong khannak ca phurh cu, amang tal khi a va chia hnga dek maw? Lungthin nuamlo hna in a va um hnga dek maw?

Cakuat chung ah aa tialmi ca cu, Uriah caah tih a nung taktakmi ca asi. Ca chung ah David nih hitin a tial:

           "Uriah cu ral hratnak bik hmun, hmaisuang bik ah khan na chiah lai; an tuk i a thihnak lai                      hnulei ah nan tontak te lai"

Joah nih Rabbah khua cu a kulh i a doh. David cakuat ning tein Uriah cu raltha mi hna umnak hmun tiah a hngalh khawhmi, ral hratnak hmun ah a chiah. David saduhthah bantuk tein Uriah thihnak cu Joab nih a khan i, "David salle tlawmpal le Uriah zong cu an thi ve."

David dirkamhtu, Jerusalem dirkamhtu, Israel pennak dirkamhtu Paraltha thihnak cu, David nih cuticun khua a khan. David lungput hi ruah ah, tih a nung, fih a nung, hruaitu sual taktak a rak si. A ngaingai tiahcun, "Uriah cu Israel mi hmanh asi lo nain, Israel a dirkamhtu ralkap tha-Hit miphun tu a rak si." Aamh le miphun hmanh asilonain Siangpahrang David caah zumhtlak lungput a ngeih caah, ral a tuk piak lio ah, David tu nih cun "sual lungput" he Uriah thihnak cu a rak khan.

David lungput hi zeitluk in dah a zer timi kan zoh rih lai. Ralbawi Joab nih zualko David sin ah a hei thlah. Ral an tuknak kong thawngchia cu David sin ah a hei thanhter hna. Ral an sungh tik le siangpahrang ralkap hna an thih ahcun, siangpahrang cu an lung a rawk i, Pathian lei an i mer i, thla an cam i, vacam hna an i phulh tawn phung asi nain, Joab le a hawi le pawl ral an sung ti a theih tik le Uriah a thi ve timi a theih tik ahcun, David cu "Ka tlam a tling" ti phun in, aa lawm tuk. Joab nih cun thawngchia thanh cu a ngaihlah ngai.

David tu nih cun, zertiannak bia cu zualko sin in Joab sin ah hitin a hei cah than.
     
              "Hi thil hi na lungre i theiher hlah. Zeicatiah vainam nih cun atu ah pakhat, ahnu ah a dang                     pakhat ti in pei a thah phung asi ko cu" (2 Sam 11:25)

tiah hnemhnak bia le thapeknak bia a hei chim. Lungtak asilomi ka pahle bia asi. A ralkap an thihmi cu, David caah lunglawmhnak ah a tla. Zeicatiah Uriah a thih ve caah asi. Uriah a thih tikah, Bathsheba nih David lakfa a pawimi a mual a pho ti lo. David nih mi nupi a hrawhmi a mual a pho ti lo. Amah sualnak thuhnak ding caah, Israel ralkap paraltha (Hero) Uriah nunnak cu a liam.


                      Rabbath Ammon khuahlun
       
Biadonghnak 

Vawlei tuanbia zoh tikah, hruaitu le mithawng mi hna chiatnak cu mipi nih hmuh khawh asi lo. An santlaihnak le an thawnnak le an thilti khawhnak lawngte khi hmuh piak an si. An min chiatnak le sualnak vialte khi kan hmuh piak hna lo. Cun sifak santlai lo le mi nauta cu zeitluk an fel, an i zuam, an that, an din ko zongah, mi nih theihpiak an si tawn lo bantuk in, Paraltha Uriah zong hi "Phihmi Bible Paraltha" (Forgotten Hero) pakhat asi ve.

Hi bantuk in philhmi paraltha hi bible zongah an um bantuk in, Laimi chung zong ah tampi an um ko cang lai timi ruat bu tein!