Vate le Minung Hawi An Si

Voikhat cu Mirang mi za tatkak pahnih nih, zeitluk a hrangmi saram hmanh hi minung nih tha tein kan chonhkhianh hna le kan kawmh hna ahcun an ngam ko tiah an ti. Ramtang ah an kal i, Turkey va le va dang phunkip onh kha an cawn i, an kawmh hna le naihtete in an um kho ko. Sakuh, vom, ngal, tlumpi le va phun kipte an va kawmh khawh hna. Lungkua chung ummi tihnung ngaimi rul hmanh bia an va ruah i, ngam ngai in an kawmh khawh.

Laimi nih ruachawk cu kan tih taktak. Kan hmuh ahcun kan thah le zamtak bak asi. Ruachawk cu a kawmh in kawmh ding cu kan thinlung ah a um kho lo. Asinain India ram ah rul in paw aa cawmmi hna le rul lei thiammi hna nih cun, ruachawk hmanh khi lentecelhnak, biaruah awk le hawikawm ah an i ser hna. An pawcawmnak zong ah an ser. Hmun tampi ah lim cu innchungkhar zuatmi "uico le chizawh bantuk" duhnung saram ah an chiah ko hna. Zaangfahnak le dawtnak aum ahcun, ruachawk le minung hmanh an i hnam ko.

        Dawtnak he cun rul hnawmh khawh asi

Zeiruang dah Laimi hi saram he kan i ral hnga? Kan mah zong nih kan ral hna i, saram nih a kan tih tuk. "Saram nih tihbikmi miphun hi zei miphun dah an si?" tiah ka hal hna sehlaw, "Laimi kan si?" tiah ka leh ko hna lai.

Zeicatiah sa nih a kan tih tuk. Sakhi le bang cu, "A kan hmuh cangka in alau le hawk colh." Ngengpi zong a tliknak ah a lutaw hmanh aa hngal lo. Vom zong cu thiam. A rilh bak in a ril ve hawi. Saram lawng si hlah. Afim deuhmi le aphing deuhmi va asimi "thlaberh, kaite, mu, langak, pitlung le thlanthla" nih cun, Laimi an hmuh ah a zam bak in an zam. A kan tih tuk. Va hrutmi le adamlomi lawng nih Laimi cu a kan ngamh. Tlang le thli chung tlawnglengmi nih akan tih lawng asilo tii chung ummi nga le cangai tiang nih a kan tih.

Zeiruang ah dah hi tluk lawmmam in Laimi hi saram, va le nga nih a kan tih hnga timi hi ruah lo awk a tha lo. Aruang cu "mehsa" caah kan i tuah tuk hna caah asi. Cupin ah "nek kan ngei." Saram kan hmuh ah, zeirel lo in kan um hna. Kan upat hna lo. Kutsip thaihnet kan ngei. Lung in cheh, hauh, dawi, dum le tlaih khawh ahcun ramsa hrem a hmangmi kan si. Kan kah le thah hna lo zong ah, "um siarem lo in kan tuah hna." Nunnak ngeimi ah kan rel hna lo.

Cubantuk a chialkha ngaimi nunphung a ngeimi kan si caah, thilnung paohpaoh nih cun a kan tih dih. Laimi a ngamhmi saram, nga le va cu an him lo. A rauh hlan ah, "meicum le uhkang" an phan colh. Kan sihfah tuk ruang maw asi hnga? Kan nunphung nih a kan fimter lo bia dah asi hnga" timi ruah ding a um.

Cu culture ru ramdang zong ah kan i kapi pah rih. USA zong ah Laimi umnak khua tampi ka tlawng. Mi tampi nih an timi cu, kan khua mino tlangval pawl nih, "Khualak le ramhual i aummi va hna zong air gun in an kah hna; khualak aa chawkmi cawmpai an thah hna; nga ningcang in lo in sur an vorh; ningcang lo in an sio hna" tiphun hi a tam tuk.  Cucaah Laimi umnak paoh ahcun, "tiva nga an zor" ti a si. Ramsa phin hram an thawk ti a si.

Ka fale zong hi USA ah an chuak ko nain Laifa an sinak "tekte ci lo hlah" an ti bang a lo kho lo. Mi uico nih a boh hn ahcun "hauh le dehdai" an rak hmang tawn. Ahnu ahcun "uico dehdai lo ding, chizawh hmuh tikah dum lo ding, va thah lo ding le lung in cheh lo ding, a tlawngmi zu, thiahlei le zeidang thilnung zong thah bak lo ding" tiah kan cawnpiak hna.


                          US ahcun Zazuk he hitin komh khawh asi ko

Abik in "nga" dawtnak kong cu kan cawnpiak hna. A caan caan ahcun Asian Restaurant kan kalnak ah nga tampi an zuat i, nga cu an zoh i an i nuam tuk. Nga cu an nun a tha tuk. Cucaah ka fale nih an duh tuk hna. Rawl an pek hna i, an i nuam tuk.

Voikhat cu anu nih nga a cawk i, a pumpipi in a kio hna le cabuai ah a van chiah thup. Kan fapa pakhat Elihsa nih, "Ka pa, nga cu that hlah u. Nga cu ei hlah u. Eiding asi lo. Fish is the good guy. Don't kill OK? Don't eat it OK?" tiah a kan ti.

Ngasa cu kan pek len zong ah a ei duh ti lo. "Nga cu mitha pei asi cu?" tiah ati i, sau lak te nga a ei duh lo. Keimah zong ngasa ei hmanh ka lung a tho setsai ti lo. Cu hnu cun, kan innchungkhur ah, "Fish is the good guy" tiah kan ti thai. Capo ah kan saih. Ka fapa nih "Nga cu mitha pei asi cu" tiah ati bang, Saram hna hi an mah kokek tein an rak sual lo. An rak phing lo. Kan dawi hna lo le kan ral hna lo ahcun, minung kan hawi an si kho ve ko.

America ka um hnu in, Minung le thilnung ramsa, nga le va hna an i naihniam tukmi ka hmuh ah hin, lunglawmhnak in ka khat. Ka lunghmuih tuk. Kan nih Laitlang vial ah khan cun, "Saram le minung kan rak i ral mu? US ahcun Saram le minung hawi bantuk pei an rak si ko hi" ti khi ka ruat. US lawng siloin ram fimmi ahcun, Kawlram "Phuwintang" tiang in Minung le ramsa komh khawh a rak si ko.

Ka professor pa nih  voikhat cu an dum thianh a ka fial. Cuka ahcun va nih an eimi thei a tlai ngaimi a um. A bur ngai i an inn a zoh a chiatter ngai. "Ka hau lai aw?" tiah ka hal. A ka lehmi cu, "Hau hlah. Va rawl ei awk an ngei lai lo" tiah a ka ti. Mifim ram ahcun, cu tluk cun va zawn an ruat.

Voikhat cu apartment pakhat ah inn ka va hlang. An manager pa cu kan i theithiam ngai. An zung innka luhnak kam bakah "zupi" nih kat a reu i, an zung tangah zupi cu khua a sa. A lian tuk. Atu le tu a lut a chuak i, a vawer zong a van tun i, inntual hrawng cu hnawm ngai in a chiah tawn.

Voikhat cu zupi cu a rak chuak. Amit i chim nawn pi lang herhuar pi in a bawk ko. Manager pa cu ka hei thawh i, "Ziah hihi nan thah lo?"tiah ka hei ti. A ka thawh i, "Ziah kan than len ko lai? Zeihmanh hna a kan hnawh tung lo. Amah um te in pei dai tein a um ko cu" tiah a ka ti. Ka ning zong a zak ngai. Thil kan hmuhning le tuak ning a va dang hringhran dah ti ka ti.

Kan Krihfabu Emmanuel Chin Baptist Church nih Galloway sang ah innhmun kan cawk. Hmun laicer ah thingkung dawhdawh tam taktak abu in an keu. Cuka ahcun va an tam taktak. Bu an tuah i, kum fatin va tampi an karh. Kan thah hna  lo caah le kan dumdawi hna lo caah an ngam tuk. Cu vatete kan hmuh tik ah kan i nuam i, kan hawikawm bantuk an si. Biakinn hmun ka phak tik i, va ka hmuh hna lo le an aw ka theih hna lo ahcun ka hlam hna. Ziah tiah cun, "Hawikawm ah ka tuah cang hna caah asi."



                  Vabu tampi umnak ECBC biakinn hmun

USA ah zuva hi zeitluk in dah an ngam timi hi ka khuaruah a har. Tahchunhnak ah, kan inn tual i khuahmung kung fate ah va nih buu an rak ser i, fa an hrin tawn. Ka fale nih vabu le vati an va hmuh. "Ka pa vate nih bu le ati kan hmuh. Vate a bawk ko" tiah an ti. An i lawm tuk. Vate cu a dek zong an dek lo. Ka fale cu, khuahhmung kung fate ahcun a kai i, thei an lo tawn. Vate zong a bawk ve ko. Ka fale zong nih an hnursuang lo i, vate zong a zei a pawi ve lo. A bawk ve ko. Tlaih duh ahcun "Amei in sum i lak colh ding khi asi ko" nain, zeihmanh kan ti lo caah dai tein a tlumh ve ko.

Ka hmuhmi cu, ka fale hi "vate he hawikawm an si" kho ti hi asi. Ka fale nih, vate an hmuh i an thinlung aa nuam tuk. "Kan vate" an ti le an i uar tuk. Hawikawm ah an ruah. Atu le tu vate cu an bih tawn.Vate zong cu zeitluk hna an cheh zong ah, "Mi hnachet chung an si" ti a theihthiam ve ko. Azei a pawi ve lo. Azam zong a zam lo. A bawk ve ko. Ka fale thei an lawh pah zong ah, cuticun dai tein um ve ko. Atanglei hmanthlak hi, pe 2 tluk naih in ka vate thlakmi hmanthlak asi.

Kan inntual theikung fate ah bu a tuahmi vate

Ka fale hiti thei an lawh lio ah vate zong a bawk ve ko

Kan vate cu a tlumh lo caan ah hitin a vak tawn

Minung nih kan ral hna lo, hnursuan lo le dumdawi lo ahcun cu tluk in vate cu a ngam ko. Va le zu cu chimhau lo. Sazuk, sakhi le ngengpi hmanh, khualak ah an ra lengmang i, minung lakah an um ko. Vom le ngal hna zong khualak ah an lut theu tawn. Ohio ah ngengpi pakhat cu sianginn chung tiang a lut i, rawl a kawl phah. Acheu minung innchung tiang in an lut ko.

Cucaah Prophet Isaiah nih "Ser tharmi" Bawipa Tlangthiang (Zion Tlang) cung ahcun, zeitluk in dah daihnak, hnangamnak le remnak a um te lai timi kha, hitin a hmanthlak in a rak chim chung:

"Cinghngia le tufa cu an tlawng ti lai" (Isaiah 65:25a)

Tufa cu cinghngia caah cun ei nuam bik a rawl thaw bik le lak a fawi bikmi asi. Cinghngia cu tufa caah cun tihnungbik mi hrawktu ral asi. Sihmanhsehlw, "Zion Tlang thiang ahcun remnak le daihnak a um ti cang lai" tiah a rak ti. Cucu thlarau vawlei caah a hmuhmi vision asi.

Cu vision cu vawlei titsa caah hman ahcun, USA ah a tling ti awk tlak asi ko cang. Zeicatiah "USA ahcun minung le saram hna kha kan tlawng ti ko cang. Kan karlak ah huatnak, ralnak, tihnak" an um ti lo cu ta. Ka fale zong vate he hawikawm an si khawh ko ahcun, midang zong an si kho dih ko lai.

Laitlang ah khin Laimi le Saram hi dai te le pakhat le khat tihnak um lo tein kan um kho ve te hnga maw? Hawikawm kan si kho te hnga maw? USA ummi Laimi na si ahcun, nangtah saram he na ral rih ko maw? Hawikawm dah nan si ve cang?