Aung San Suu Kyi Tialmi Cauk Kawlram Luhpinak

Kawlram cu kan chuah hlan 1962 in Ne Win cozah nih a rak kan hruai i, 1988 tiang. Cu chung vialte cu, cozah lawng nih thadinca (newspaper) tialnak nawl an ngei. Makazine le cauk phunkip an mah lawng nih zalawng tein an chuah khawh. Private nih thadinca le cauk zalawng tein chuah khawh a rak si lo.

Private nih chuah an duh ahcun, cozah ah up i cozah nih an remh/cik piak hmasat hna. Cozah caah sawiselnak le a chia dingmi catlang pakhat aa tel sual ahcun thawng ah thlak khawh a rak si. Politics he aa pehtlaimi cauk phunphai paohpaoh cu private nih chuah khawh asi lo. Kawl cozah nih socialist ruahnak he aa tlakmi ca lawnglawng hi an rak chuah. Cun ralkap he aa pehtlaimi makazine "Sit-pyan" tibantuk te hna lawng an rak chuah.

Hi lio caan ah ramdang in cauk luhpi khawh a rak si lo. Bible hmanh an rak kham i, Lai Baibal hmanh hi a thli tein lawng in luhpi khawh a rak si. Politics he aa pehtlaimi cauk cu, Kawlram ah luhpi ngam hrimhrim a rak si lo. Abik in Aung San Suu Kyi cauk le SLOC ca a thalomi cauk phun paoh luhpi cu tih a rak nung tuk. Huaha lo ah thawngtlak khawh a rak si.

Cu lio ah BBC nih a rak chim tawnmi cu, Aung San Suu Kyi nih a tialmi cauk pawl kong a si. Cu cauk hna cu Kawlram ahcun hmuh khawh ding in a rak um lo. Thailand le India hrawng lawng ah an rak nam than i, an rak um. Amah Aung San Suu Kyi zong cu Yangon ah "inn thawng tla" in a rak um lio asi. Aung San Suu Kyi tialmi cauk pawl cu, Kawlram ah hmuh khawh ding in a um lo.

1988 in USA ka kal kum 1997 tiang hi, Laitlang zong a rak har siling te asi. Cu lio cu CNF le Kawlram cozah karlak i a buai siling zong asi. Lungler le Thantlang ralkap zong an sual siling te asi. Ralkap chawkvai an tam i, kuli phurh le tlaihkhih a tam siling te a si. Kan ram ah Ser. General Than Shwe, Vice Sen. Gen. Maung Aye, Lt. Gen. Khin Ngunt (Sect-1) le Lt. Gen. Tin Oo (Sect-2) an lar siling, an sual siling le tih an nun siling a rak si. Cakei nakin kan rak tih deuh lio hna caan le a thi kho ding in kan rak ruah hna lo lio caan a rak si.

Cu lio caan, 1994 thal lio ah Lawngtlai ka rak phan. Cu cauk kong cu Pu Hmun Hre he kan i caih. Pu Hmun Hre nih a chimmi cu, "Na duhmi cauk pawl cu India in reprint an tuah i, a chuak cang. Na duh ahcun kan kawl piak khawh ko lai" tiah a rak ti. A ra ka cah piak i, Aung San Suu Kyi tialmi cauk phun hnih ka rak cawk. Tam ka caw kho lo. Uk 10 veve ka rak cawk.

Ka cawkmi cauk hna cu (1) Aung San of Burma timi Aung San Tuanbia cauk pakhat le (2) Freedom from Fear timi asi. Aung San of Burma cu a pan deuh caah ka rel dih nain, Mirang carel ka harh deuh caah "Freedom from Fear" cu rel kho dih lo. Uk khat veve Thau ah ka chiah hna i,  adang paoh cu MIT ah kalpi ka rak timh.

An ka tlaih ahcun thawng ka tla ko lai ti cu ka ruah cia. Tihnak le ka ruah ahcun ka tih ngai. Asinain ka phurhmi cauk min ah, "Freedom from Fear" ti pei asi fam cu. "Tihnak chung in luatnak ca ahcun tih zong ah a herhmi le thil tha cu tuah ding asi ko" timi te kha ka tlaih. Tih tuk bu tein cauk vialte cu Yangon tiang phurh ding in bia ka khiak. Thla zong fak pi in ka cam ve.





Palik le ralkap tihphan bu tein Thau in Thantlang tiang rang in ka rak phurh. Thantlang in Hakha kar cu motor in ka rak i citpi. Vanthat ah a kan chek tuk lo i, Hakha tiang cu ka luhpi khawh. Gangaw lei in kan kal. Gangaw ahcun sau tuk gate ah a kan dirter i, ka thin a rak phusip ngaingai. Cauk cu ka tom i, ka thil he a dang in ka chiah. Tlaih sual zong zongah, phuang lo ding in, ka thil ti zong chim lo ding in ka rak phurh.

Cuticun Monywa ah ka luhpi. Monywa in Mandalay ka luhpi than. Cuticun tihphan bu tein Rangoon ah cauk phun (2) azapite uk 18 ka rak luhpi. Cu tluk in risk ka rak lak ngamnak cu, ram le miphun thlennak ding caah a biapi bikmi thil a hrampi cu "ruahnak (idea) le tuaknak (philosophy) a si."  Cu thil pahnih cu, mifimmi hna sin lawnglawng in a ra khomi a si i, cauk chung ah an um. Cucaah, hi bantuk cauk tha ram chung i ngeih cu a biapit tuk caah, ka tih bu tein ka luhpinak asi.



MIT ah politics a duhmi ka theihmi miphun dangtete ka rak zorh hna.  Kachin, Lisho, Karen le miphun dangdang ka rak zorh hna. "Copy nan tuah lai i, Yangon ah nan karh ter lai. An in tlaih sual hna ahcun nan ka phuang lai lo" tiah ka rak cah cio hna.

Cu cauk pawl cu uk zeizat dah copy an tuah i, uk zeizat dah a karh timi cu ka thei kho lo. Asinain Rangoon khua chungah tam ngai cu a karh lai ka zumh.

Ka rak i tinhmi cu:-

1. Kawlram ralkap uknak tangah tihnak rumro in kan khah caah, tihnak chung in luatnak kong kan fiannak ding caah Suu Kyi catial mi rel a herh bak tiah ka ruat

2. Aung San hi a ho dah asi i timi mipi kan fian taktak i Aung San Su Kyi hruainak tangkah kan um khawhnak ding

3. Kawlram ah politics cauk a karh i democracy kong hi kan fiannak hnga ca

4. Mipi nih raltha le ngamh ngai in politics kan tuah khawhnak ding ca

5. Politics he aa pehtlaimi cauk a karh khawhnak hnga ding ca

Cu tinhmi (5) he cauk uk 18 cu ka rak luhpi. Micheu nih cun nihin ni tiang an i chiah rih lai ka zumh. Atu cu uknak aa thleng ngai cang. Aung San Suu Kyi zong kan ram ah hruaitu asi cang. Kha cauk ka rak phurh lio ah, "Aung San Suu Kyi hna hi, hi dirhmun asi kho te ko lai" timi hi ruahchan awk a rak har taktak. Zeicatiah ralkap cozah an thawn tuk caah le an lungthin a khohcho tuk caah a rak si.

Nihin ni i, Aung San Suu Kyi hi dirhmun a phakmi ka ruah tik ah, kha lio i, "Tih tuk bu tein a cauk Yangon tiang ka rak luhpimi kha" ka ruat than tawn i, chun mang bantuk a si. Kai lawm ngaingai. Aung San Suu Kyi hi va tong kho ning law cu, kha tuanbia te kha cu ka chim ve hrimhrim ko hnga timi ka thinlung ah a chuak theu tawn. Nikhat caan khat ah chimhnak caan ka ngei kho te hnga maw ti zong ka ruat theu tawn.

Chimh ka duhmi cu, zeidang ruang asi lo. "Na theihlo kar ah, na hnu tein in, tha kan rak in pek. Kan rak in dirpi ve ko. Thla kan rak in campi ve i na temtuarnak ah kan rak in hrawmpi ve ko" ti te khi a si. Cu chimh caan cu ka ngei kho ve te hnga dek maw?!!!!