New York hi voi hnih ka phan ve cang i, a mak taktakm khua le khua nuam taktak a si. Zoh ding a tam tuk. Khuaruahhar a tam tuk. 1997 December sianginn khar lio ah New Haven OMSC ah Mission Courses pahnih ka rak lak i, mah cu pah cun New York ka rak hmuh. Mah tan ahcun Empire State building ka rak kai kho i, ka lunghmuih taktak. UNO building pi zong kan rak zoh hna.
Y2K an timi kum kum 2000 a tlin kum Kum Thar zan hmannak ah Time Square ah kan rak kal. A thaizing Kum Thar ni ah ka rak kal than. Pu Stanley Hram Uk nih a kan chawhpi. Pu Ceu Hlun le Pu Van Ling le Pu Siang Dun he kan rak si. Kan rak i nuam taktak. Liberty Statue kan kai. World Trade Center kan rak kai. A kik tuk nain, kan rak i nuam tuk.
 |
| New York dawhtertu bik Twin Tower vanlawng nih a pah lio (9/11) |
 |
| New York khualai Manhattan Downtown |
Rili kam khua a si caah, hlei sangsang le tii tang kalmi hlei tampi a umnak a si. Library lianlian le minthang Columbia University umnak khua a si. Vawleicung ah minthang Central Park a umnak khua a si. USA i company lianbian an umnak le Chrysler le Rockefeller Tower an umnak a si. UNO zung umnak a si caah, vawleicung cozah phunphun he aa pehtlaihmi zung tampi an um. Atu kan President Donald Trump zong nih, a umnak khua ah aa tuahmi a si.
 |
| Freedom Tower |
USA ah Laimi a rami hi ka ti tawn hna. "USA phanh tung i New York phanh lo cu, Hakha tlawn tung i, Cawbuk tiang hrawng phak tluk a si" tiah ka ti tawn hna. Minthang Time Square hna i chawh cu a a rak nuam taktak ko. Keimah zong nih phanh than ka duh tukmi khua a si. Ka fale an tlei cun kan chungkhar tein kan tlawng te lai tiah ka tinhmi a si.
Hi New York khua cu, vawleicung ah minung tambik nih tlawn le hmuh an duhmi khua a si. Taxi le motor a tam tuk caah, pumpak motor umkal hi a fawi lo. Taxi hlan i umkal a miak. Cun vawleitang in a kalmi metro train timi cit hi a miak bik a si. Tlanglawng zong hi, khualai ahcun vawleitang lawng tein a kal i, "station" lianlian hi vawlei tangah an um. Cu station in a rak chuakmi minung hi an tam tuk ah hin, hngerhte chuakchuak bak khi an si ko.
 |
| New York khua a dawhtertu UNO Innpi |
Silo awk a tha lo. Zeicatiah New York cu USA ah minung tam biknak le rian tambiknak khua a si. USA ah hin company dihlak hi 250,000 tluk a um i, cu vialte chung ah, minung 100 cung a simi company New York khua ah headquarter a sermi hi a tlawm bik ah 2,768 an si ti a si. Cu lak a lian bik cu IBM a si i riantuantu 380,300 am um. Lai Tlang minung dihlak i, cheunga cheuli (4/5) an si. Life Insurance Company lian taktak New York Life Insurance company zong a umnak a si, cu company ah kan laimi Pu Stanley Hram Uk zong a tuan ve.
 |
| Minthang taktakmi New York Time Square |
New York khua a nuamhtertu bik pakhat cu Central Park a si rih. Cun Central Park kam hi, puai lianlian an tuahnak hmun a si. Khualai cer bak ah tupi bantuk in a hmawngmi a si i, ramtang bantuk bak in a um kho. Thanksgiving Day ahcun Macy Thanksgiving Day Parade sunglawi taktak in an tuahnak hmun a si. New York thatnak le dawhnak le sungparnak hi chim cawk ding a si lo. Cucaah New York cu "America ram sui khua" ti awk tlak a si.
 |
| New York khua Central Park |
Cu New York khua cu, nihin ni ahcun mit nih a hmuh khawhlomi Coronavirus ruangah thir le phang in umnak khua ah a tla cang. A khua rumnak, fimnak, innlo thatha, lamsul thatha, sianginn thatha le nuamhnak vialte hna nih, minung hna a ngamter kho ti lo. Hlan ah hngerhte chuak bantuk in minung an tamnak le an chahnak, New York khualai vialte cu, king dimdiam tein a um ko cang. Kianh cawk lo minung vialte kha, innchung ah an i erh dih cang.
Rel cawk lo ngacvha taxi le bus vialte le pumpak motor vialhe an i din dih cang. Palik, meihmittu motor le Emergency motor dah ti lo motor thawng theih ding hmanh a um set ti lo. Tlanglawng station vialte zong king dimdiam tein an um cang. Chun he zaan he aa din ballomi le a dai ballomi khuapi, a cawl zungzalmi khua, a tu cu "khua king" timi ah aa chuah. Ngaknu dawhdawh le tlangval dawhdawh lennak, Central Park cu a tu ahcun mizaw zohnak hmun ah an tla i, lawmhnak thlam hrimhrim a leng kho ti lo. King dimdiam tein ngaihchia lungleng te in a um. Zanlei sang mikin lio ahcun chawh ngamanak ding hmanh in a um ti lo. Ningti za a si ko cang.
 |
| New York dawhtertu Empire State Building |
New York khua cu khua lianngan taktak a si. Zei thil paoh hi a tling dih i a tlamtling dih ko lai tiah ruah awk in a um. Minung nih hi tluk lawmmam in innlo le lamsul an ser khawhmi ruah ahcun khuaruahhar khua a si ko. Asinain Covid-19 biattak tein a van karh tik ahcun, an i fimhlawm kho ti lo. Sizung, doctors le nurses nih an ti khawhnak leng tiang in, mizaw an tam i an karh. Sizung riantuantu hi an baa taktak ti a si. A cheu cu a zawmi zong an um ve. A cheu cu an thinlung nih a celh ti lo i, coronavirus ka ngei rua tiah aa ruat nain, an hniksak tik hna ah an ngei lo ti a si.
A tu le tu mizaw zual an lut. A lut cia an chuak zawk ti lo. A tu le tu mithi an um. Mithi inn ah aa tlumlomi cu "a kik thlahmi truck" chung ah an chiah hna. Ruak fim le zohkhenh zong hi a har taktak ti a si.
New York area ahcun sizung ah an i tlum ti lo. Ruak chiahnak khan ah ruak an i tlum ti lo. Harnak tampi an tong. Cucaah Central Park ah puan sizung khulrang in an sak chawm i, cu ka ah mizaw thlawpbul an si. Coronavirus hi capo a si lo. Biatak a si. Tih a nung taktakmi zawtnak hrik a si ko. Chonh a ran tuk caah, tih ding a si i, ralrin taktak a herh ko.
 |
| New York khualai Central Park chung i puan sizung hna |
Coronavirus tamnak New York khua ahcun, Doctors te, nurses le sizung riantuantu an baa tuk cang hna. A zawmi zong an pah ve cang i, hi hna caah fak pi in thlacam piak ah herh ko. New York State lawng ah, minung 100,000 an zaw i New York khuapi chung bakbak ah, 63,000 an zaw ti a si. Ventilator timi "nunnak khamhtu seh" khi an i that lo caah, Tuluk nih nizan ah 1,000 an rak hlut hna. Oregon State in 140 a van kuat ve hna lai ti a si. Hi / thil nih mizaw tampi a khamh te hna lai tiah ruahchannak a um.
 |
| Temporary sizung i riantuantu pawl "Hero" an si ko |
Scientist pawl nih an zoh i, New York mizaw 3,000 tluk an thi an check hna i, an zawtnak hi khawika in dah a rat hnga timi an kawl. Rungrul i a cite (genome) an zoh tik ah, Europe ram rungrul a si an ti. Asia in a rami si lo ti a si. Cucaah New York khua coronavirus rungrul hi, Europe a tlawngmi nih maw asiloah Europe mi New York a tlawngmi nih maw an rak karhtermi a si tiah an ti. Asinain cu Europe rungrul zong cu a hram an kawl tik ah, Tuluk ram Wuhan in aa thawkmi a si i, Europe a phak tik ah rungrul cite kha aa thleng (mutate) a tuah ti a si.
New York cu a tu an zawtnak a zual ko. Nizan Nithumni ah, New York khua lawng bak ah minung 799 an thi i, ramkulh ning a thimi 7,067 a si cang. Ruak chiahnak a um ti lo. Ruak vuinak thlanmual zong nih a zo ti hna lo. Cucaah ruak hi kahcham bantuk in an cawh i, artlang in vui an si. USA ve lo bang, ningcang lo ngai in ruak vui a si ve ko cang.
 |
| Covid-19 thimi pawl hi, Hart Island ah hi tin a bu in ruak an vui hna |
New York khua ah tuanhia bantuk thil pakhat a um. Khua in nichuahlei ah tikulh pakhat-Hart Island- a um i, boat lawng in kal khawhmi a si. Cu tikulh ahcun ruak vuitu ngeilomi an thih tikah ruak an vui tawn hna. Kum zabu 19 nak in an rak hman cangmi a si. Nihlawh pek in thawngtla nih hin, cu ka ahcun zarh khat ah ruak 25 hrawng hi an vui tawn ti a si. Asinain a tu lio Covid-19 in a thimi hi an tam tuk caah, nikhat ah ruak 25 hrawng hi a bu in an vui hna. Nihin Nilini ahcun ruak 40 a bu in an vui hna ti a si. Zeitiawk a tha lo. Thil cu a si ning in vui a hau ko. A dammki zong nih an ruak an hlam kho ti hna lo.
April 9 ahcun thanuam deuh a hung a si. Zeica tiah nihin cu Covid-19 in a zawmi 200 lawng sizung an kai i mithi zong 777 an si i, tlawmte a van tum deuh. Kan hnu zarh ahcun nikhat ah 1,427 bak an kai i, 11% an rak karh ti a si. New York khua i, uniform aa hrukmi palik i 20% 7,155 renglo hi an zaw ti a si. Palik 2,200 cu coronavirus zawtnak rungrul an ngei i, mipi riantuantu uniform hrukmi 400 zong rungrul an ngei ve ti a si.
 |
| Nikhat ah minung 330,000 lenmi Time Squre cu a king ko cang |
April 20 ahcun New York hi mizaw le mithi zong tlawmte an van tum deuh cang i lung aa lawm ngai. Mizaw zapite 247,512 an si i, mithi 17,671 an si cang. Mipi nih "Rian kan tuanter cang" tiah New York ah heh tiah alan put in lam an zul. Governor caah biakhiah awk a har. A ruang cu Covid-19 hniksaknak sii lei thilri a za in kan ngei lo. Zawtnak rungrul vennak a za in kan ngei lo" ti a si. US cozah nih na kan bawmh a hau tiah a ti caah, thaizing hi President he kan i tong lai tiah a ti.
New York ahcun mizaw zong zoh cawk an si lo. Mithi ruak zong fim cawk an si lo. Miruak zong vui cawk an si lo. Hlan lio ah, suparnak, dawhnak le lianhngannak in a khatmi khua khua, vawleicung mi vialte nih tlawn le hmuh duhmi khua cu, nihin ni ahcun tlawn ngam hmanh a si ti lo. Hngerhte chuak bantuk in minung a khak in aa khakmi khuapi lam hna cu king dimdiam tein an um i, zanlei sang ahcun chawh ngam hmanh a si ti lo. Mithla-kawkbar a si. Chun he zan he aa din ballomi khua le thawngpang a dai bal lo mi khua kha, nihin ni ahcun king dimdiam tein a um cang. Mizaw latu le miruak phurtu le Emergency motor thawnglawngte an ring cang. Mithi an tam caah, thihdar hmanh tum cawk a si ti lo ee.
----------------------------------------------------
Chinchiah
1. Mithi le mizaw zat cazin hna hi Worldometers.info website le
No comments:
Post a Comment