Thihnak Nelrawn

Tangnga ka kai rak kai ka in ka uar bikmi subject pakhat cu "Geography" hi a si. Cu geography ahcun vawlei muihmai umtuning, tiva le horkuang, fingtlang, tupi, thetseram, thingram kong, khua, lamsul, ramri, khuacaan le rili kong tiang in kan rak cawn. Ram kip minung an ram sining le pawcawm kawlhawl ning zong kan rak cawn.

Cu lak ah ka thinlung a ka hlang cemmi pakhat cu "vawleicung ram a lin bikmi le a kik bikmi; a thuk bikmi rili le a sang bikmi tlang" tibantuk "a bikbik" pawl hi ka rak uar ngai. Cu lak ahcun kan rak cawnmi pakhat cu "vawleicung a linhnak bik" timi hmun kong kan rak cawng. Cu lio ah a linhnak bik timi hi, Africa hlah maw a si rua lai ka rak ti nain, Death Valley timi USA tu hi a rak si timi kan rak theih tik ah, ka khuaruah a har ngai. A ruang cu USA cu a kikmi ram ah ka rak ruah caah a si.

Thihnak Nelrawn

USA hi a kauh caah thil a tling tuk. A linh tuknak zong a um. A kih tuknak zong a um. A rawnh tuknak le tlang a san tuknak zong a um ve. USA ram hmuh ah hin, Pathian thil siam a tlin khunnak le a that khunnak le USA hi Pathian nih "a rak sersiam hringhran ko" timi hmuh khawh a si. An ram hi a rak tha tuk i, Thihnak Nelrawn timi hman hi, a rak tha tuk rih.

Vawleicung ah a linhnak ram tampi a um. Africa te hna, India le Pakistan te hna, Middle East te hna hi an si. Asinain a linhnak bik hmun taktak cu Death Valley timi hi a si. Death Valley timi a sullam cu "Thihnak Nelrawn" timi a si ko. Hi hmun hi, a linh tuk caah, "minung thih khawhnak tluk in a linh caah thihnak nelrawn" tiah min an sakmi a si.

Thihnak Nelrawn timi Death Valley

Thihnak Valley cu zeitin dah a si?

Thihnak Nelrawn tiah min an saknak hi a ruang hi tin a si. Ram zohtu (pioneers) pawl hi, 1849-1850 ah hi ka area ah an rak tlau. Khuasik a si. Harnak fak tuk an tong. Kan thi dih rua lai tiah an rak ruah. Hi nelrawn hi kan thlanmual pei a si ko lai hi tiah an rak ruah. Cucaah Thihnak Nelrawn tiah min an sak. An mah lak ah pakhat lawng a nunnak cu a rak liam ti a si. Cucaah Thihnak Nelrawn tiah min an saknak a si.

Thihnak Nelrawn aa dawh tukmi hmun a si. A min rup in tih zong a nung taktak. Hi Thihnak Nelrawn hi, California Nichuahlei ummi Mojave Desert chaklei ah a um. The Great Basin Desert ramri ah a um. Hi hmun hi, vawleicung ah a lin bik timi hmun pakhat a si. Middle East le Sahara thetseram hna he hin, a lin bik timi hmun a si.

Rili in a san              : -282.2' a sang (Rili nakin a niam deuh tinak a si)

A kauh                       : 3,000 killi meng (7,800 km2)

A niamnak bik hmun: Badwater Basin

A linh bikmi degree:   56.7 C (134.06 degree F)

Thihnak Nelrawn hi tih a nunnak bik thil pali a um. A linh tuk caah thih khawh a si. Cun khuasik ahcun a kih tuk caah thih khawh a si. Cun tlang nih an kulh caah ruahlo pi in ruah a tuh tuk caan ah tilian in thih khawh a si.

Thihnak Nelrawn ah hin, minung tlawmte an um. Riantuanmi an si. Khua a hmunmi pathum lawng a um. Cu hna cu Stove Pipe Wells, Furnace Creek le Scotty's Castle timi an si. July 10, 1913 ah hin, hi Furnace Creek ah hin thli a linh hi degree 134 degrees a rak phan. Cucu vawleicung ah a lin bik timi record a si. 212 F ah tii hi a tlok i, degree 134 ahcun tii hi a lum tuk cang. Tonngh ngam a si ti lo. Hi hmun hi kum khat ah minung 1.2 million nih an va len lengmangmi hmun a si. Hotel zong a um i, rem tein riah khawhnak a si.

Hi hmun hi a linh tuk caah, nizan Rinni zong degree 124 F a phan ti a si. A ra laimi zarh zong hi a lin taktak lai ti a si. CBS News nih report an tialmi ah, nai Zarhpini ah Death Valley i Furnace Creek khua a linhnak cu degree 128 F a phan i, vawleicung pumpi ah 2017 hnu ah a linh bikni a si tiah an ti.  2015 in 2019 tiang hi vawleicung ah a linh bik kum hna an si i, 2020 hi a linh bik kum a si te men lai tiah ruah a si i, Thihnak Nelrawn zong hi a lin chin lengmang ko lai.

Oasis timi cerh tiput umnak ah riahnak ah khua zong an um ve

Thihnak Nelrawn ah hin, saram a nung khomi an um ve thiamthiam. Cu hna cu jackrabbits, thetseram chungchep, chuckwalla timi a vakmi saram, sidewinder rattlesnake timi a si a a tak tukmi rul hna an um. Fangs timi a ha a har taktak i a si a tak tukmi rul zong a um rih.

Thihnak Nelrawn hi, a thuk tuk i a pawng ummi tlang sangmi cu pe 9,000 hna an sang. Thli le ruah nih a pawng hrawng vawlei le lung a ziah peng hna i, nelrawn ah vawlei dip a kalpi hna caah, a nelrawn hna cu vawlei vor nih a chilh pah ve. Hmun cheukhat cu a thuk chin lengmang i, tlang zong an sang chin lengmang ve ti a si.

Thihnak Nelrawn hi a linh tuknak a ruang cu ruah a hmuh lo caah a si. A ruang cu tlangthluan sangsang pali nih an kulh i, ruah an phenh caah a si. Cu thlangthluan hna lakah Sierra Nevada le Panamint Range timi hna an i tel.

Oasis timi hmun ah hotel thatha zong an um

Hi tluk linhnak hmun ah tichuak Oasis timi zong tampi a um ve

Rev. Dr. Robert G. Johnson innchungnu thih lio ah ruak thlah ah ka kal ve. Hi hmunhma cung hrawng in kan zuang i, a rocar ning hi chim awk a tha lo. Thingram zong hei hmuh awk a um bak lo. Meng tam tuk chung hi, thingram a um bak lo. Khuaruahhar in a kawng.

Hi hmun hi, khuasik tlaklai le thal chuakka ah tlawn a nuamh bik lio caan a si. USA ah a linhnak bik le a niamnak bik hmun pakhat le aa dawh bikmi hmun pakhat a si caah, tlawn le va zoh a phu ngaingaimi hmun a si.

A min ruah ahcun tlawn ngam ding hmanh a si lo. Tih a nung i tuksapur a si. A min ah Thihnak Nelrawn timi si ko hmanh sehlaw, minung tampi nuam an cennak hmun le an i nuamhnak hmun a si ko caah, nang zong nikhat khat cu phak va zuam ve law, na ngaichih lo men ko lai!

--------------------------------------------

1.  Death Valley Sets record for planet's hottest temperature in years-and the heat wave is forecast to spread

https://www.cbsnews.com/news/death-valley-hottest-temperature-record-heat-wave/