Komh Lo Dingmi Minung

Voikhat cu khua pakhat ah leadership training an ka sawm i, chun nitlak cawnpiaknak kan ngei. Ka chimmi tampi lak ah, tu chun Pathian riantuannak ah a biapi tukmi "Jesuh nih misual a dawtnak" kong ka cawnpiak hna. Jesuh nih zuding, saei, hlawhhlang, ngunkhuai khawl le misual phunkip he an i komhnak kong le hruaitu nih kha bantuk kha hlat lo in komhhawi an herhnak kong kha ka cawnpiak hna. Jesuh nih Pathian rian a tuannak kong ah, misual a komhnak hna kong, Jesuh lungput le tuahsernak hi, kan nunpi khawh lo zong ah zuam a herh" tiah ka cawnpiak hna. 

Biahalnak caan lio ah, mipa upa pakhat nih, "Kei hi Pathian dawtnak ka thei. Ka hrinthan cang. Asinain khua pakhat ah ka va kal i, an upate cheukhat hi zuu an ding ngai. Kan va kom i, a hnu ah kei zong zuu ka va ding ve. Cucaah hruaitu nih zuding saei he, komh hi a tha maw tha lo?" tiah a ka hal. 

Ka lehmi cu, "Zei ruang dah na komh hna? Zei dah na tinhmi a si?" "An mah lak ah va tluk ve ding a si ahcun a tha lo. An mah an tlukmi (zudin saei mi) kha thlen na duh hna caah na dih ahcun a tha ko. Asinain nang nih na va komh ning hna kha, an tluknak ah pei na va tluk ve cu? Jesuh nih misual a komh tik hna ah, an mah sin ah va sual ve le va tluk ve ding a si lo i, an sualnak chung in khamhnak ding le chanhchuahnak ding ca a si?" Jesuh nih misual a komh ning le nang nih zudingmi na komh ning kha aa dang tuk" tiah ka leh. 

Thil sining hi, vawlei ah hin cuanh thiam a herh. Khuruah zia zong thiam a herh khuaruah i palh lo ding le bia khiah i palh lo ding zong, a biapi tuk. Mi va komh le va bomh tikah, zei dah kan i tinhmi a si? Kan phichuak zei dah a si kho timi hi a hlankan tein ruah le tuak le biakhiah a herh. 

Minung a simi cu bawmh a herh ahcun bawmh ding a si. Hrial le zamtak ding a si lo. Saram hmanh pei kan khamh hna cu. Zeicatiah minung cu zei bantuk minung a si hmanh ah, minung a si ko. Kan minung hawi cu kan mah bantuk in zoh le hmuh hi a herh. Khamhnak le  chanhchuahnak an herhnak ahcun khamh le chanhchuah ding an si. Asinain an tuahsermi a thalomi chung ah kan i paih ve ahcun, an mah kan khamh khawh hna lo pin ah kan mah zong kan va rawk chin kho ve. 

Cucaah mifim mi cu hawikomh ding le komh lo ding an i ralring. Minung hi komh ding an um i komh lo ding an um. Komh lo dingmi komh ahcun rawhnak phanh sual a fawite. Zeicatiah minung cu pawngkam nih lam hruai le lam hmuhsak a si i, pawngkam nih khuhnenh khawh a si. Ruahnak, hmuh ning le tuak ning thlen khawh a si. A hnu ah ziaza le nunnak rawk khawh bak a si. Zei tluk mifel hmanh hi, pawngkam thalo ah a um peng ahcun fel lo khawh a si. A ruang cu minung hi pawngkam sining hawih I than le nun a fawi tuk caah a si.

Kawl miphun hi an fim ngaingai i, phungthluk pakhat an ngeihmi cu, "Ngatlai pawng na um ahcun ngatlaih, sakap pawng um ahcun sakap si a si ko" tiah an ti. Ngakchiat lio ah hin, pawngkam nih a kan khuhnenh khun. Cucaah pawngkam nih minung hi a kan tei deuh zungzal. Cucaah khua tha um zong a herh. Sang tha um zong a herh. Sianginn tha kai zong a herh. Cun khawika kan um hmanh ah, hawikom tha ngeih a herh. 

Minung tampi he khuasak tik ah, komh dingmi le komh lo dingmi hi tampi thleidan thiam a herh. Komh lo dingmi cu komh ding a si lo. Komh hmanh ah, kan mah nunzia nih an nunzia a chiami va thlen ding ahcun komh ding a si i, an nunzia a chiami lakah va paih ding a si ahcun komh lo ding a si.

Jesuh hi "zuram le saram, misual he aa kom" tiah mipi nih an rak ti. Asinain a nih nih misual he aa komhnak cu "an nunnak khamhnak ding caah le an thlarau khamhnak ca a si." Cu bantuk komhnak cu a sual lo. Asinain midang cu mi kan komh tik ah, kan mah nih an nun va remhnak ca si lo in, kan mah tu kan nun va rawknak ding ca tu a si tawn. Cucu caah komh lo dingmi he komh hi thil tha lo a si. A ruang cu "Hawi tha lo nih ziaza tha a hrawh" caah a si (1 Cor. 15:33). 

Mi tha tuk na si zong ah, na komhmi minung a that lo ahcun, nikhatkhat ah na zia an hrawh khawh. Ralrin taktak a herh. Vawleicung ah mithatha, ngaknu dawhdawh hi midang nih hlenthawi ruangah, hlawhhlangnu ah aa cangmi an tor. Mirum milian le mifim fa hi, gangster le ritnak-si zuarmi (drug dealers) ah aa chuahmi an tor. Pathian thei tukmi fa hi, zuding saei le mithat lainawngmi an um tung. Cucah komhmi minung ralrin taktak a herh. Zeicatiah, vawlei ahcun pawngkam nih a kan thlen i a kan khuhnenh khawh caah a si.

Minung hi a zaimi he komh ahcun zainak a si. Lungretheimi he komh ahcun lungretheihnak a si. Mi puar he komh ahcun puarhrannak a si. Mi ralchia he komh ahcun ralchiatnak a si. Mi thangchiat rumro a rianmi he komh ahcun mi thangchiatnak rumro ruah le caih a si. Mi kong caih a huam tukmi he komh ahcun mi kongcaihnak a si. Biaduh le hmursau he komh ahcun biaduhnak le hmursaunak a si. Lihchimmi he komh ahcun lihchimnak a si. Mihrawkhrol he komh ahcu hrokhrawlnak a si Mithathu he komh ahcun thathutnak a si. Mi zuding saei he komh ahcun zudin saeinak a si. Ritnak sii tongmi he komh ahcun ritnak sii tongh a si. Gambling le phe kah hmang he komh ahcun gambling le phekahnak a si. Pathian thei lo mi he komh ahcun Pathian theihlonak a si. Mitha he komh ahcun thatnak a si. Hi pin ah komh lo dingmi tampi tial ding a um rih. 

Chim duhmi cu hawikom hi an rak biapi tuk tinak a si. Cucaah nunnak chung ah hin, "hawi chia hrial le komh lo a biapi i, hawi tha kawl le komh" a herh taktak. Voikhat cu USA ah Laimi tlangval pahnih miza tete an um ko. Zu an ding. Sa an ei. An i kom. Ahnu ah pakhat kha "lungretheihnak" (stress) a ngei. Cu pa nih a hawipa cu, "Kan innpa, Mirang le Minak nih a kan rem lo" timi kha a chimh lengmang. A donghnak ah, an pahnih in an stress veve. Stress mi pawng i sau tuk um zong stress nak bak a si. Ralrin a herh. California ah pastor pakhat cu stress mi a thlawp hna le a donghnak ah a celh ti lo i, a stress i aa that bak ko. Ralrin a herhmi a tam tuk. 

Vawlei ah hin, nunphung le sining aa dang cio. Lairam um tik ah, Lairam ah komh lo ding an um. Ramdang kan kalnak ram cio zong ah komh ding le komh lo ding an um cio hna. Mah le umnak ram thil sining le minung sining hawih in, hrial ding an um. 

Bible hlun chan ah, Solomon nih komh lo ding a timi hna hi kan zoh ta hmanh hna lai. 

Phungthlukbia 20:19; 22:24; 23:20 nak nih "komh lo dingmi" minung (5) a kan chimh. Cu hna cu: 

(1) A holh tukmi

(2) Thinhun hmangmi

(3) Thin tawimi

(4) Zurimi

(5) Sarammi

Phungthuk bia tialtu Solomon nih hin, tu chan ah Phungthluk bia hi tial than sehlaw, kawmh lo dingmi tam tuk a tial chap lai. Tahchunhnak ah, "Hlawhhlangnu, hrawkhraltu (terrorist), ritnak-sii zuarmi, zu zuarmi, lih chim hmang, firtlei hmang, casino kal hmang, gambling tuah hmang le phekah hmang.." ti in chap ding a tampi lai. 

A ruang cu, "Kan chim cia bantuk in, minung hi kan komhmi hna thinlung le hmurka nih kan nunnak hi a kan khuhnenh khawh i a kan thlen khawh. Thinhun hmang komh ahcun thinhun hman khawh a si ve. Thintawimi komh ahcun thintawi khawh a si ve. Thinhun le thintawi lawng a si lo. Ziaza chiat zong hi chonh khawh a si. Ziaza that zong hi cawn khawh a si ve. Ziaza that tu cu chonh a har ngai nain, ziaza chiat cu chonh a fawi tuk. 

Lih chim pa he i komh le Party khat ah um ahcun lihchim hi a pawi ah ruah a si bak lo. A chimtu zong nih "lih" a si timi a theih. A ngaitu zong nih a theih ko nain, "lih hi voi tam tuk chim ahcun a chimtu lila nih zumh a si i, a ngaitu zong nih zumh le chim chin a si ve" ti a si. Cucaah milihchim he hawikomh zong hi hrial taktak a herh. An party zong ah i tel lo hi a tha mi a si. 

Laimi hi vawleicung ah zuu a camhmi, zuu nih a hrawhmi le a tuaitam khawh ngaingaimi miphun pakhat kan si. Zu nih Israelmi hna a molhter bantuk in, Laimi zong hi a kan molhter ve. Mirum milian le mifim cathiam zong a molhtermi hna an tor tuk. Zeicadah a si hnga? Zu ding he komh kan hman tuk caah a si ko. Israelmi zong zu nih a molhter nak hna a ruang cu, zuding he an i komh tuk caah a si ko. Cucu Phungthlukbia 23:20 nak nih, a kan cawnpiak ningte a si.   

"Zuri hna he i kom hlah; saram mi hna he zong i kom hlah; Zeicatiah zurimi le sarammi cu sifahnak an phan lai. Ei le ih lawng na rianh ahcun puanchia he na vak tuan ko lai..."

Minung hi hawikom le pawngkam an biapi tuk. Zudin hmang he komh ahcun zudinnak a si. Zurit hmang he komh ahcun zuritnak a si ko. A zaimi he komh ahcun zai huam a si. Mi kong caih hmang he komh ahcun mi kong caih a si. Holh duh he komh ahcun holh duh a si. Mi chiatnak le chamhbaunak rumro a  hmumi he komh ahcun mi chiatnak le chamhbaunak rumro hmuh khawh  si. Mifir he komh ahcun fir a hawi i, zuding saei he komh ahcun zudin saei zong a fawi. 

Minung hi michia he komh ahcun chiat khawh ngai a si i, lungretheimi he komh ahcun lungretheihnak a si. Mi puar he komh ahcun puarhrannak a si. Tangka duh tukmi le hakkaumi he komh ahcun tangka duh tuk le hakkauhnak a si ve ko. Thathu he komh le thatthut, mi tuan he komh le tuan a si ko. Pathian theimi he komh ahcun Pathian theih le a theilomi he komh ahcun theih lo a si ko. Kan chim cawk lai lo. 

Cucaah Psalm 1:1-3 nih hin, "komh lo dingmi le hrial dingmi minung pathum" kong a chim than ve. Cu hna cu, "mithalo, misual, Pathian a nihsawhmi hna.." an si. Pathian a nihsawhmi hna timi hi a kau kho tuk. Pathian zei a rellomi an si caah, hihi mifim tuk zong a si kho. Mirum le milianngan tuk zong a si kho. President hmanh a si kho ko. Biaknak hruaitu lila, Paul aa thlen hlan lungput bantuk Pathian hruh tanhtanh zong an si kho ve ko. 

Hi pathum hrial i, Bawipa nawlbia tu ah chun zan in i lomh ahcun, cu minung hna cu "Tiva kam ah a khomi thingkung he a tahchunh hna. Cu thinkung cu a caan hman tein a tlai; a hnah a uai bal lo" tiah a ti. An theipar cu, "An tuahmi kip ah khua-awng an tong" ti a si. Psalm 1:1-3 nih a kan cawnpiakmi cu "minung hi pawngkam tha" kan herh a ti duhnak a si. 

Kawl phungthluk ah ka uar ngaimi cu, "Muhsu nani muhsu, Ta-nga nani ta-nga" (Sakap pawng um ahcun sakap, ngatlai pawng um ahcun ngatlai" timi a si. Minung cu kan umnnak pawng minung pawcawmning, nunning, sining le tuahmi hawih in nun cio a si timi kha a tawinak cun a chim duh. Kawlram ah than tam tuk hi, ziknawh ziah a nun kan ti achun, "Ziknawhmi pawng ah kan um peng" caah a si ko. Ziknawh hi Kawlram upadi nih cun a kham ko nain, ziknawh lo in zeihmanh a si kho ti lo. Cucu an phungthluk ning te a si ko. USA ah kan lut le ziknawh a um ti lo i, zik cu kan nawh lo nain, lih a phunphun kan chim than hawi. Kan rak i chuahpimi le kan rak thannak ziaza kha kan kaltak kho ti lo. 

Cucaah "Nihin ni ah na komhmi minung le na hawi kha a ho dah an si?" timi theihthiam cu a herh taktak. Na komhmi na hawi kha komh peh ding maw a si? Komh ti lo ding dah? Pehtlaih peng ding maw a si? Kaltak ding dah?" timi zong careltu nangmah biakhiahnak a ummmi a si. 

Hihi va ruat zungzal. Na komhmi na hawi kha, "Komh lo dingmi minung a si sual maw?" timi!!!