2100 Ahcun Vawleicung Rilikam Nuamhnak Zatceu An Rawk Lai

AD 2100 khi hi ti hei ruah ahcun a hlat tukmi a lo nain, hi hnu kum 80 lawng a duh cang. Ka fapa hniang Gabriel Veltha Lian, tu kum ah kum (7) a tling i Pathian nih a zaangfah i, kum 87 a nundam ahcun 2100 a va phan kho te ding a si. Cu kum cu a u le dang zong nih an phak khawh ve ko. Cu tin van tuak tik ahcun 2100 hi a hlat ti lo. 

Vawleipumpi lumnak ruangah, kan vawleicung khuacaan le thil sining hi a chiakha chin lengmang a panh. Khuacaan lawng silo in, ramtang saram, thilnung le ti chung thilnung zong an lo tuk cang i, 2100 ahcun ramsa le thilnung 50% hi an ci a mit lai ti a si. Cu kum ahcun a tu lio rilikam nuamhnak (beach nuam) 50% cu rili tii nih a phum hna lai i, an rawk ve lai ti a si. Cu thil pahnih cu aa tawng ding an si.

Cucu thil si kho si maw timi ka ruat i, a si kho tuk timi hi ka hmuhmi a si. Zeica tiah cun USA khuacaan thlenning nih a fianter chung ngai ko ttiah ka ruat.

USA ah kum 22 ka um cang i, tu tan khuasik caan cu a lum taktak. Khuasik ti awk a tlak tuk lo. A lum taktak ko. Vur a tlami zong chim tlak a si lo. Ohio ahcun voi 4 hrawng a tla i, an lo zau. Nikhat hnih hmanh a um lo. Hlan deuh ahcun vur chah nawn in a tlak ahcun a thlathla in vur hi a ti kho lo in, a um peng. Nai khuasik vur hi sau a um kho lo. An ti colh lengmang. Tu chun ni hna cu thal bantuk in a lum. Khuaruahhar ngai a si.

A ti thluahmah cangmi Antarctica tikhal tlang

USA khuacaan lawng maw aa thleng tiahcun a si lo. Kan vawleicungpumpi in aa thleng cang. A pawi bikmi cu, vawleipumpi a kihnak bik a simi, a cunglei le tanglei hna-Arctic Circle le Antarctica Continent- an tit tukmi hi a si. Antarctica Continent hna cu tu kum hi a lum bik kum a si tiah an ti.

Antarctica Taih cu a lum tuk caah tikhal vialte an zor cuahmah i, tivapi bantuk in a luang. Tlang le lungpang an lang thluahmah cang. Tiva horkuang an i ser thluahmah cang. Rili ah tikhal tlang lianlian an i paih thluahmah cang. Hlathlaitu hna nih an timi cu, "1992 in Antarctica Continent i tikhal metric tons in 3 trillions (billion 3,000) hi a ti dih cang" tiah an ti.

Greenland le vawlei a cunglei ummi ram pawl hna zong an lum tuk cang i, tikhal tlang lianlian an ti thluahmah ve hawi. August 6, 2019 ah hin Greenland hi degree 22 C a lum ti a si. Cucaah August 5 in 6 karlak, suimilam 24 chungah tikhal 12.5 billion tons bak a tii dih ti a si. Cucu Greenland i tikhal pawl tahnak an tuah hnu 1950 kum in, ni nikhat ah tambik a tit ni a si an ti.

Greenland ah tikhal tlang rili cung aa vuanmi

Khatlei ah Arctic Circle le vawleicung tlangsangbik Himalaya Tlangpang tikhal hna le Russia ram tikhal zong an ti thluahmah hna. Cu thil hna nih, vawleicung khuaza ramkip ah rilipi tii a thanter i, khua zong tampi aa rawh pin ah, "beach" timi rilikam nuamhnak hmunhma dawhdawh hi, duhsah tein a ei i a hrawh cang hna ti a si.

Atu ning tein rilipi tii a kai ahcun 2100 ahcun vawleicungpumpi i rilikam nuamhnak (beach) dawhdawh hi zatuak ah sawmnga (50%) cu an rawk te lai tiah scientist nih an ti. Cu rilikam nuamhnak dawhdawh aa rawk dingmi lak ah hin, USA nichuahlei kap ummi beach hna le Mexico Rilikam ummi beach pawl hi tampi an i rawk lai ti a si.

Tahchunhnak ah, West Africa ummi Gambia le Guinea-Bissau ram hna hi, an rilikam nuamhnak 60% aa rawk lai ti a si. Australia hi rilikam a sau hi meng 7,500 a si i tambik a rawk te lai tiah an ti.

US, Canada, Mexico, Tuluk, Iran, Argentina le Chile ram hna hi an rilikam nuamhnak hi meng a thawng in a rawk lai ti a si. A bik in 2100 ahcun U.S rilipi kam khuapi 14 hi rili tii nih a phum hna lai i, an rawk te lai ti a si. Cu lak ahcun Florida i Miami Beach hrawng hi fak bik in an tuar lai tiah an ti.

Miami khua dawh zong rili tilet nih a khuh tawn

Kawlram i Mergui Archipelago ummi tikulh fatete cheukhat cu rili tii nih a phum cang hna. Rilikam nuamhak minthang-Ngapali. Chawng Tha, Ngwe Sung, Maung Ma Kan-bantuk hna zong hi, tam ngai aa rawk te lai ti a si. 

Yangon khua hmanh hi, rili in pe 75.4 lawng a sang. Rili tii a thangmi ruangah, Yangon khua pawng khua hna-hi "di=yi" timi rili tilet thomi nih a phummi a kau chin lengmang cang. 2100 ahcun Yangon khua pawng hrawng "beach" lawng si lo in, Yangon khua lai hmanh hi rili nih tampi phum khawh a si. Cucu a hla ti lo. Kum 80 lawng a duh. Cucaah Yangon khua hna hi tii nih a phum lo nak ding caahcun riki kam hi sang taktak in kham i, sump pump timi tidawpnak in tii hi leng ah chuah a hau te kho men. 

--------------------------