Lungretheihnak nih, "numah lonak, thinphannak, hngilh khawh lonak, eidin khawhlonak, riantuan khawh lonak, khuaruah khawh lonak, hnangam lonak, lungsi lonak, lungthawh lonak le adonghnak ah lungrawk zawtnak (depression) tiang a chuahpi khawh. Na lungre va thei duh hlah. Zeicatiah lungretheihnak nih cun "na lawmhnak, nuamhnak le thanuamnak vialte le na caan vialte a hrawh dih lai." Minung kan nunnak ah rawhralnak tam taktak a chuahpi khotu thil asi caah, lungretheihnak hi a tei khomi si a herh.
Minung sinak ah lungretheih phung a si. Minung semka in lungretheihnak cu aa sem chihmi thil asi. Cucaah, "Kan nun paoh ahcun kan lungretheihnak a um tawn ko lai" timi kha ruah cia a hau. Cun minung asimi paoh mah le sining hawih in lungretheihnak a um dih cio ti zong ruah a hau fawn.
Sceientist zong thil an hngalh duhmi an hngalh lo tikah an lungre a thei. Doctor zong mizaw an damh khawh lo tikah an lungre a thei. Sianginn saya te zong ca an chimmi hna ca an thiamlo tikah an lungre a thei. Politics ah buainak, sipuazi tlaknak, raltuknak a um tikah ram hruaitu hna le President zong an lungre a thei. Fale ni chimh ngaih lo tikah nu le pa lungre a thei. Awkhlawh sifak zong lungre a thei i, vawleicung mirumbik Bill Gate cu billion tamtuk hman cawk lo a ngei i, a thih hlan chung ei cawk ding zong asi lo nain, an sipuazi tlawmte tum lam apanh ahcun an lungre a thei. Ralbawi lianlian zong an lungre a rak thei ve. Hi thil nih alanghtermi cu, minung vialte hi, lungretheihnak an ngei viar timi asi.
Abik in hruaitu hi an lungre a thei khun. Zeicatiah an mah caah lungretheih siloin an hruaimi hna caah lungretheihnak tu an tuar deuh. Hruaitu cak paoh cu lungretheihnak a tuar zia an thiam deuh. An tuar khawh deuh. An in khawh deuh. Zeitluk lungretheih ding thil a um zong ah, lungthin daite in an chiah khawh. Jesuh Krih le Mahattama Gandhi tibantuk hruaitu hna hi, khuaruahhar in lungthin a daimi hruaitu an rak si. Jesuh hna hi, lungretheih ding taktak piahtana a ton zongah, dai tein a um hmasat. Cu hnu ah aa ruat i, chim a za cang ati hnu lawng ah bia a chim.
Vawlei tuanbia zoh tikah, hruaitu tha hna cu mipi zeitluk an lungre a theih hmanh ah daite in an um ko. Mipi zeitluk an lau, an thin aphan le an khuaruah a har zong ah, a thei lo bantuk tein an um kho. Dai tein buaibainak le harnak tu kha tei an i zuam tawn. Tahchunhnak ah, tilet a thawh lio i zultu pawl an buai tuk le an thin a phan tuk le an lungre a theih tuk lio zong ah, Jesuh cu daite in a um ko. Rome ralkap nih an tuk, an velh, vailam an tah zong ah daite in aum ko.
Greek mifim ruattuaktu Socrates (470-399 BC) cu a suallo nain sual an puh ruang ah, thah ding in bia an khiah. Thihsi dinter in thah ding an ti lio ah zaamnak caanrem a ngei ko nain, "ruattuaktu taktak hna nih thih tih phung asi lo" ati i zam duh lo in daite in thihsi a din i a thi. Mahattama Ghandhi cu Mirang cozah nih zeitluk an hrocer zong ah, daite in aw nem tein aa in ko. Amah nih hriamnam lo in dothlennak "Ahimsa" timi cu a thawk. Nelson Mendella cu South Africa Mirang cozah nih kum 27 thawng an thlak zong ah, daite in a tla. Ka khat hmanh a vuivai lo. "Hruaitu taktak cu a mipi hna luatnak caah zeizongte a pekchanh awk asi" ati i, dai tein harnak a tuar.
Hruaitu cu lungthin daite in um peng a biapi tuk. Midang lungretheih bantuk in lungretheih ve lo in, midang lungretheihnak zortertu si a herh. Mipi lungretheihnak karhtertu si lo ding a biapi. Mipi zeitluk an lungre a theih zongah lungrethei lo bantuk tein um a hau. Lungretheihnak a ngeihmi zong, chimrel phu taktak a silo ahcun, mipi sin ah chimrel lo a hau. Cucu hruaitu quality pakhat asi.
Cucaah bible kan zoh tik ah, Abraham, Isaac te hna hi, mi ramdang ah an mah chungkua te lawng khua an rak sa. Raltuknak le harnak tam tuk an tong ko nain, lungretheihnak an ngeih zongah Pathian min in tuar khawh an rak i zuam. Moses nih Israel mi kum 40 thetse ramcar i a hruai chung hna ah, heh tiah ral atu pah; mipi zainak a tuar pah; dohnak a tuar pah; eidin hrnak, mipi nawlngeihlonak le buainak vialte a tuar pah bu in, a lungthin dai tein chiah aa zuam peng. Cu tluk in harnak a ton bu ah, mipi hi lungretheihlo ding a rak cawnpiak lengmang hna.
Jesuh Krih zong nih, "Nan lungre thei hlah..." ti hi azultu kha voi tampi a kan cawnpiak. "Pathian tu bochan u law keimah zong kha ka zum ve u" ti voi tam tuk a nolh. Nan lungretheihnak nih nan nunnak caan tawite tal an chap kho hna maw? Lungretheihnak nih zeidah an thathnem hna? "Thaizing kong ah nan lungre va thei hlah u; thaizing nih aza in lungretheihnak a ratpi than te ko lai" Jesuh nih a kan cawnpiak.
Cucaah zeitluk lungretheihnak kan ton hmanh ah, hruaitu nih cun Jesuh cawnpiaknak i tlaih i lungretheihnak ngeilo bantuk tein dai tein tuar a hau. Abik in a cang rih lo mi thil, phak rih lomi caan kongah lungre theih chung tuk ding a rak si lo. Innchungkhar pa bik zong nih, nupi fate cawmnak kong ah, lungretheihnak bia tamtuk chimrel ding asi lo.
Cun a hme pahmi thil i, lungretheihnak fatuai hna kha, mipi sin ah fak tuk in chim peng ahcun, mipi caah lungdernak le thachiatnak a chuak kho. Cun mipi nih hruaitu santlai lo ah ruahsual a fawite. Hruaitu nih a lungretheihnak kong a chimrel peng ahcun, mipi hruainak ah thazaang dernak le mipi nih bochanlonak a chuak kho. Lungretheihnak cu hruaitu pakhat sinak nih aa ratpi chihmi asi ko caah, hruaitu dihlak an lungre a thei ko timi kha ruat in, lungretheihnak kha tuar thiam a herh.
Minung pakhat i a lungretheihnak hi an tuak tikah, a lungretheihmi dihlak i zatuak ah 97% cu an cang taktak lo; an thinphan ruang sawhsawh ah lungretheihmi an si tiah an ti. Tahchunhnakah, micheu cu 666 kong ah kan lungre a thei; acheu caandongh kongah, acheu mangtam, caandongh, thianglawr, eidin tirawl, bill le zawtfah lai phan ruangah kan lungre a thei chung. A tam deuh cu, "a cang sual lai, a si sual lai" timi a caan zong a cang rih lo mi, asi zong a si rih lomi hmailei thil nih lungretheihnak tamtuk a kan pek chung. Cucu a herh lo mi an si. A thahnem lo mi an si fawn.
Cucaah hruaitu nih cun mipi lungretheihnak kha tuarpi i, mipi lungretheihnak a zortertu si a herh. Cu lungretheihnak zorternak cu thil pakhat lawng a um. Cucu zeidah asi tiah cun, "Hruaitu nih lungretheih lo ding asi" timi asi ko. Zeicatiah lungretheih cu Pathian a zumlomi hna ca lawng asi. Pathian a zummi hna caahcun lungretheih ding zeihmanh a um lo.
Zeicatiah na lungretheihnak hmun paoh ah Bawipa a um ko. Bawipa cu zeitik hmanh ah a tlai bal lo. A caan hman tein na herhnak ah a phan zungzal ko lai!!
No comments:
Post a Comment