Friday, June 30, 2017

Leitla Lungkua


Leitla Lungkua

Chaklei Laitlang ah hin, lungkua minthang tampi kan ngei hna lo. Falam Peng ummi Lailun lungkua, Thantlang peng ummi Leitla e La-aw tiva kam ummi Milukua hna hi an si. Thantlang peng ahcun nihin ni tiang hmuh cangmi kungkua vialte lakah, Leitla lungkua hi mi thang bikmi pakhat a si. 

Nihin ni ah Lairam ah ramchung le ramleng tourist an luh duhnak hnga ding hi lam kawl a herh i, hi bantuk in thil phundang deuh a simi hmunhma hna hi, kawlhawl, hlathlai le dawhte le hmunhma nuam ah ser hi a herh. Mizoram zong khi Tourist Department an ngei i, cu nih cun an ram chung i phundang deuh a simi hmunhma poh khi heh tiah an ser i, tourist in tangka hmuhnak lam an kawl.


Ruakhua

Leitla lungkua zong hi tha tein remh ahcun tourist zoh tlakmi hmunhma pakhat a s kho ve ko. Leitla le a pawngkam hrawnghrang hmunhma zoh duh ahcun, Thantlang in Thangzang in Ruakhua ah motor le motor cycle in kal khawh a si. Hmailei ahcun Thau lei le Ruakhua in Thau Tlang hram tiang motor cycle lam cawh i, Thau Tlang par le Thau Tupi tiang hi tourist zoh tlak ding hmun ah ser a herh. 

Leitla hrawnghrang hi, fur ahcun lam a har deuh i, kal a nuamh cem caan cu October- May tiang a si. Hi tizu ngasa le va zong an tam lio caan a si i, eidin tam lio caan a si. Ruakhua hi ramsa, vaa le zu phunphai a tam i, eidin a nawpnak khua a si. 


Tourist zoh phumi Thau Tlang par

Leitla lungkua hi, Ruakhua le Saikah kar, Ruakhua ram chungah a um. Thau Tlang lungpang le Leitla lungkua hi, vawleichung cun aa tlaimi an si lai. Kan ram cu kan fim rih lo caah, "Zeitindah hi lungkua hi aa sem ning a si hnga? Pe zeizat dah a thuk? A chung a kau hi pe zeizat dah a si hnga? timi zong kan thei kho rih lo nain, kan fimthiamnak a san deuh tik ahcun, kan theih khawh te ko lai. Chanthar mino hna zong nih, biatak te in zoh le tuaktan ding zong a si.

Minung zoh in a thuh ning theih khawh a si
A lungkua hi a thuh ngai caah a mui ngai i, meifar vanh in luh a hau. Hlan ahcun a tu nakin a rak mui deuh ti a si. "Nihin ni ahcun a pawngkam tlawmpal a minh caah, a ceu ngai cang" an ti. Piipu chan ahcun khuachia a ruh tuk caah, luh an duh caan ahcun, a lang in chonh biakta le raithawi hmasat hna a rak hau. Cu hnu lawng ah an lut tawn ti a si. A chung ah papalak a rak tam taktak i, cu nih cun meifar hi an hmih tawn i, mei a mih ahcun chuahnak hi theih khawh a si lo ti a si.



Lungkua chung lutmi hna
Hlan pipu hna nih papalak hi khuachia ar ah an rak ruah. An rak that ngam hna lo. Papalak an thah ahcun an rak zaw, a hngawng hna a cai ti a si. Krihfa chan a ahcun, cu bantuk in kan zum ti lo. A chonh zong an chawn ti lo. Papalak zong an thah tuk caah maw a si hnga, a hlan bantuk cun a tam ti lo ti a si.

Leitla lungkua luhnak hram ah hin, a cunglei hmanthlak bantuk in hnahcang kung dawh taktak an keu. Hnahcang kung zong an zuahmi hi, thiltha a si. Zeicatiah hnahcang nih lungkua a thawmh i a dawhter chin ve. Kokek dawhnak kha hrawk lo tein chiah a herh. Papalak zong thah ding an si lo. A karh tu in karhter ding le minung thinlung hlang ding in zohkhenh ding lehlam tu an si.

Leitla lungkua dawhtertu Hnahcangkung 

Acunglei hmanthlak hi Leitla kalmi hna nih a kan kuatmi a si. Lungkua a kaunak ah hin, minung 40 fai tlum khawh a si an ti. Lairam ahcun lungkua lian pawl a si men lai. A chungah a dirmi nute khi hei zoh in, hi lungkua hi zeitluk in dah a lianh timi cu tuaktan khawh a si. Minung a dirnak pinlei ah lungkua hi a va thuk ngai rih. Minung luh khawhlonak tiang a va kua peng rih ti a si.

Saikah khuami pakhat nih, "Hi lungkua ah hin, uico an luhter i, ka dang farlong 2/3 tluk a hlatnak ah a kua dang pakhat um i, cuka cun a rak chuak" tiah a rak ti. Cu ti a si taktak ahcun, a sau ngai lai tinak a si.

Atanglei hmanthlak zoh ah, Leitla lungkua hi a mui ngaingai timi a fiang. Hi tluk in meifar an vaan hmanh ah, a mui ngaingai. Nihin ni ahcun tha tein mei an van khawh cang tikah, papalak an um tuk ti lo tinak a si kho men. Papalak an loh tukmi zong cu, a pawi ngaingai.

Meifar vanh bu hmanh in a mui ngai
Leitla a ngeitu hna nih phung serh a herhmi cu:

1. Lungkua lutmi nih, papalang thah lo ding
2. Lungkua kam thingram hrawh lo ding
3. Lungkua chung lung le tuktak lak lo ding le hrawh lo ding
4. Eidin le hnawntam kaltak lo ding le thurhnomh lo ding

Hi bantuk in zulh ding phung tha tein tuah le lamsul tha tein ser piak khawh a herh. Cuticun lungkua a himbawm lai i, khual zong nih zoh duh awk te in aum peng lai.

Laimi cu thilnung kongah khua kan ruat lo ngai. Cucaah papalak hna hi thah bak lo ding in i phung ser a herh. Zeicatiah Leitla lungkua chungah papalak tampi um hna sehlaw, cuticun tiram le ramsa zoh ruah ah khualtlawngmi (eco-tourists) zong tampi an ra lai i, a pawng ummi khuate hna abik in Ruakhua caah tangka zeimawzat luhnak a chuak kho te dingmi a si.

Cun sianghleirun kaimi Laimi mifim cathiam Zoology le Botany cawngmi hna nih, saram le thingram kong hlat an duh tikah Leitla Lungkua le papalak hna hi, a man a sunglawi tuk te dingmi an si. Research tuah an duh tikah, fawi tein va hmuh awk le tlaih awk zong a um ding a si.

Leitla zoh pah in Thau Tlang zong kai pah khawh a si. Thau Tlang cung kai cu lung a leng tuk. Zeicatiah Hakha le Rungtlang a lang. Zahnak Tlang le Khualhring Tlang hna hi hi chuk zoh in zoh an si. Zahnak Tlang le Vanzang Tlang khua hna hi kan tang teah an um i, zoh a dawh tuk. Nitlaklei van cuanh ahcun Mizoram khuapi Lunglei te hna zong an lang. Khua fian lio te ahcun Aizawl zong a lang tiah an ti. Mizoram lei hna van cuanh ahcun lung a leng taktak.

Leitla zoh duh ahcun, Hakha-Thantlang-Thangzang in Ruakhua tiang, motor le motor cycle in kal khawh a si. Zahnak Tlang hi lam a phei. Thangzang le Ruakhua kar zong motor lam phei dawh taktak an cawh i, umkal a nuam taktak ti a si. Thal ahcun a kih pinah, fingtlang aa dawh tuk i, lung a leng tuk tiah a tlungkalmi nih an chim. Kei zong hrawn ka duh ngaingai ve.

Thangzang-Ruakhua motor lam 

-------------
Chinchiah

1. Leitla Lungkua hi Ruakhua ram ah maw a um? Saikah ram ah dah timi hi, catialtu nih ka theihmi a si lo. Ruakhua ram ah a um tiah a ka chimtu nih an chimmi in ka tialmi a si ti kha langhter ka duh. 

Wednesday, June 28, 2017

International Chin Baptist Mission Kong Theihtlei

ICBM hi khuaza vantoi ummi Chin miphun hna i bawm in tuanmi Mission rian nganpi a si. Chin miphun Krihfa tuanbia zoh tikah, tangka a dihmi thazaang in tuak ahcun ICBM program nakin a ngan deunmi mission riantuannak a um rih lo. Missionary palai thlahmi a tlawmtam in tuak ahcun CCOC hi a lian bik a si. ICBM riantuannak zong a ngan chin lengmang i, Pathian nih tampi thluachuah a pek.

Atu lio ah ICBM lungthin tharchuahnak le mission riantuanmi thazaang a thawn deuhnak ding caah, ICBM Program in Rev. Shing Kee Ling, Rev. Peng Thang le Lg. Noami Partha Sung zong USA ah khual an tlawn cuahmah lio a si.

CBCUSA Office (Indianapolis)
Hi a tanglei ca hi Rev. Dr. Cung Lian Hup, Director, CBCUSA Mission Department nih a tialmi chung in lakmi a si. CBCUSA Mission Sunday (July 09, 2017) ah ICBM Kong Thawngthanh a Duhmi Caah ah tinhmi he a tialmi a si. 

A min:  International Chin Baptist Mission (ICBM)
A tuantu:  CBCUSA Mission Department
A tuannak Hmun:  Chin State (Mindat Peng, Paletwa Peng, Kanpalet Peng) le Gangaw Peng
Thok Kum:  July 2013


A tuanmi:

1. Missionary 76 a thlah hna.
2. Kan mission field 4 chung in sianghngakchia 56 cu Hakha ah sianginn kan kai ter hna.
3. Kan mission field 4 chung in college sianghngakchia 7 cu Government University le College ah ca kan cawn ter hna.  Pakhat cu Magwe Medical University ah a kai lio.
4. Matupi Union Theological College ah sianghngakchia 10 kan cawm hna.
5. Nurse Aids Training a awng cang i field ah rian a tuanmi Sayama 12 kan zohkhenh hna.
6. Nursery School (Mu-cu) ah saya 9 kan zohkhenh hna. Mu-cu sianginn zong cu ICBM zohmi an si.
7. Simitlang Baptist Association (Mindat) in sianghngakchia 30 cu Mindat khua ah sianginn kan kai ter hna.
8.  Mindat, Kanpalet, Paletwa, Gangaw peng le Simitlang Associations hna i zung riantuan tu hna caah, thlakhat ah USD 1000 lengmang kan bawmh hna.
9.  Atu tiang ah Biakinn kan sak cangmi 10, kan sak liomi 5 an si.
10. Atu tiang ah Pastor inn 5 kan sak piak cang hna.

Training le i zokhenhnak kan tuanmi tete (tah chunhnak:  ESSI timi mirang ca cawnnak program le Thilthit Cawnnak tibantuk) kan tuanmi a um pah na in, kan van langhter ti lo.

Paletwa ah thilthit training kaimi hna

Nurse bawmtu sianginn kaitermi a dih cangmi hna

Mindat ah sianginn kaitermi Simitlang siangngakchia


Kawlram Riantuantu Hna:

Myanmar Director (Hakha):                         Pastor Thla Tin Thang
Administrative Officer (Hakha):                   Rev. Van Lal Hngak
Office Secretary (Rangoon):                         Pi Sai Bor


CBCUSA Mission Department Committee:

Chairperson                                                     Rev. Tial Lian
Vice Chairperson                                             Rev. Stephen Hre Kio
Secretary                                                         Rev. Cung Lian Hup
Members:                                                        Rev. Thawngling Mualhlun
                                                                        Rev. C Duh Kam
                                                                        Rev. Thlaawr Bawihrin
                                                                        Rev. Ngun Awi
                                                                        Rev. Chum Awi
                                                                        Rev. Zo Bawi
                                                                        Rev. Chan Thawng Lian
                                                                        Rev. Phun Ceu
                                                                        Pastor Dawt Peng
                                                                                Pu Khua Thawng


Mission Department Committee hruaitu hna


Thursday, June 22, 2017

Tangka Tampi Hmuhnak A Simi Ohio Stadium


Ohio Stadium Kong Theihtlei

Sak kum1922
ArchitectHoward Dwight Smith
A dihmi$1.3 million
A voikhatnak bik GameOhio Wesleyan, Oct. 7, 1922
Dedication GameMichigan , Oct. 21, 1922
Hawihlan tlummi zat66,210
A tu lio tlumi zat104,944
Minung tambik thut105,708 vs. Michigan, 2006
Artificial Turf Installed1970
Ram cin kum1990
Remh than1999-2001
Re-dedicationAkron, 2001
Stadium zapite a kauh2,892 ft.
Stadium a tung vang919 feet X 679 feet
       

mbus downtown a chaklei deuh, Ohio State University area ah a ummi stadium lian ngaingai a si. Hi stadium ah, American Football zuamnak hi an tuah lengmang. Kan rak i pumh tawnnak University Baptist Church pawngte a ummi a si i, lentecelh zuamnak an tuah caan ahcun, meng 3-4 area hi motor a khat dih. Lam an phih dih tawn caah, umkal a har ngaingai. Pumhnak umkal zong a rak har ngai tawn. Cu thil nih, hi stadium hi zeitluk in dah a hlunhlai timi a fianter.

Ohio Stadium hi Ohio State University (OSU) ngeihmi a si. Horseshoe Stadium ti zong ah min an sak. A ruang cu "Rang kedan" bantuk in a tungtlang a um caah a si. Aa thawkka ahcun Ohio State Buckeyes football team le OSU Marching Band caah an rak sakmi a si.

1996-1998 tiang Ohio Stadium cu Columbus Crew of Major League Soccer timi nih an rak hman. Crew Stadium an sak 1999 tiang an rak hman. Crew Stadium hi USA ram pumpi ah bawlung ca bakbak i sakmi certual hmasat bik a si. Columbus downtown chaklei ah a um.

Ohio Stadium hi 1923-2001 tiang, OSU lentecelhmi pawl le tlik zuammi pawl nih an rak hman. Concert phunphun tuahnak zong ah an hman i U2 te hna, The Rolling Stones, Pink Floyd le Metallica hna zong nih an rak hman. OSU Spring Commencement nih May thla paoh ah degree laknak ah an hman rih.

Hi Stadium hi 1922 ah Ohio Field aiawhtu ah rak sakmi a si. Cu lio ahcun minung 66,210 thutnak a rak um. Cun an sak chap lengmang i 1991 ahcun thutnak 91,470 tiang a um. 2000 ah stadium cu an tharchuah than i thutnak zong an chap i 2001 ahcun thutnak 101,568 a um. 2000-2001 an remhnak ca ah hin, $13.7 million an dih. Thutnak an chap than i 2007 ahcun 102,329 a um. 2014 ah thutnak an chap than i 104,944 tiang an chap. 2005 game ah minung 105,708 an rak thu ti a si.

Cucaah Ohio Ramkulh ah thutnak a tambikmi stadium a si i, USA i football stadium ah lianh ah pathumnak a si i, tlik zuamnak stadium a silomi ahcun vawleicungah stadium lakah lianh ah palinak a si. A san zong a sang. A umnak hi khualai a si pin ah, OSU campus ah a ummi a si caah, minung an hlunghlai ngaingai. Chun he zan he minung an hlun pin ah, Football game zuamnak a um lio ahcun, a hlunghlai khun. Stadium hi an khat taktak tawn.

A caan ahcun mi an khat taktak

Ohio Stadium i zaan lentecelh lio

A sannak van in an thlakmi Ohio Stadium
Ohio Stadium a hlunhlai khunnak a ruang dang pakhat cu, OSU siangngakchia ruang ah a si. OSU cu 2016-17 sianginn kai kum USA university vialte lakah siangngakchia tam ah pathumnak a si i, siangngakchia 59,482 an um. Stadium hi, siangngakchai an tamnak hmun ah  aum caah, a lar khunnak pakhat a si. Game a dih zanlei cu an i nuamh tuk caah, umkal zong har i, buai zong a buai.

Ohio Stadium hi, 1922 ah rak sakmi a si caah a hlun ngai cang. Tuanbia ah min ngei ngaimi stadium a si caah, March 22, 1974 ah National Park Service nih National Register of Historic Places timi ah an chiah ve. Nihin ni zongah USA ah football ahcun a min a thang bikmi stadium pakhat a si.

Ohio Stadium hi USA ah lianh ah pathumnak a si i, tet deuh an thut ahcun 108,000 tluk an i tlum i, a buaktlak in tiket pakhat ah $79 a si i, voikhat lentecelh i an hmuhmi dihlak hi 7.15 millions tluk in an tuak. An hmanmi le laksawng le tuktak an zuh hnu ah, an miakmi hi 5.7 million khan lengmang a si tiah an ti. A zor deuh caan le tam deuh caan cu a um ve lai.

OSU Campus le Ohio Stadium


Biadonghnak

USA ahcun lentecelh minthang hna cu an rum bak. Cun Club zong hi an rak rum tuk hna. Certual zong hi tangka hmuhnak ah an hman. Ohio Stadium pakhat lawng hmanh nih ticket in tangka tam tuk an hmuh. A pawngkam tuktan zuarmi hna nih an hmuhmi cu a tam tuk ding a si.

Lairam zong hi zeidang sipuazi tuahnak kan ngei tuk lo. Abik in lentecelhnak hi pawcawmnak ah an tla kho lo. Certual zong hi ngeih sawh in kan ngeih. Tangka hmuhnak ah an cang kho lo. Ohio Stadium bantuk in Lairam certual hna hi zeitik ah dah tangka hmuhnak an can ve te hnga timi ka ruat.

Thiltha cu cawn ah a tha. Zuam ve ah a tha. Hmailei ahcun Hakha le Thantlang tibantuk hna zong hi, kan certual hi tha deuh in ser, a kulh zong kulh ve le nuam tein tuah i, lentecelhnak le bawlungchuih zuamnak pipa um caan ahcun, tickets zong a zuar in zohter ve ding hi thiltha ding a si. A chuakmi tangka cu lente aa celhmi hna laksawng le tuktan ah hman khawh a si lai. Cun certual zohkhenhnak le kilvennak ah hman khawh a si lai. Cuticun a zohtu zong nih sikan ngei deuh le sullam ngei deuh in zoh khawh a si lai. Kan miphun zong kan thangcho deuh ngai lai.






ECBC Vawlei Theih Zungzalnak & Philhlonak Ca

Emmanuel Chin Baptist Church (ECBC) hi Franklin County, Columbus, Ohio ah a ummi Lai Krihfabu pakhat a si. 2009 ah Krihfabu dir hram aa thawk. Pathian dawtnak in 2012 ah vawlei acre 15 renglo kan cawk i, cu kan cawkmi cu a rawn ngai. Hmunhma nuam taktak a si. Kan cawknak zong $145,000 lawng a si. Hmunhma tha tuk a si caah, Bawipa nih a kan pekmi kan Bethel a si ko kan ti tawn. 

A pawng ah inn tampi a um i, khuahriang a si nain Laimi caahcun a lai khan ah a tla. Kan Krihfabu member dawng 12 tluk nih inn a pawngte ah an cawk cang. Ke in kal khawhnak an si. 

Vawlei kan cawk ka ahcun burbuk le thingkung fatete lawngte a si. Kan mah tein thingkung le burbuk vialte kan phuk dih. Cu hnu ah leithuangmi kan hlan hna i, vawlei kan remh dih. Hmun rawn a si caah, kan fale caah certual tuah piak a tha lai kan ti i, standard size certual pahnih kan tuah piak hna. Cu certual ahcun kum khat ah CYO bawlungpuai le CCSO bawlungpuai zuamnak kan tuah tawn. 

Sunday school ngakchia nuamhnak ca siseh, Picnic le zeidang a herhmi nuamhnak zong kan tuah tawn. Hawikomhnak kan ngeih caan ahcun, kan nule nih eidin phunphun an ser. Kan mino nih juice, tii le tuktak a phunphun an zuar i kan i nuam tuk tawn. 

Hi hmun ah hin, Kawlram lei in a kan tlawngmi biaknak le vawlei lei kan pa le tampi nih thla a kan campiak. Laimi kan pa bik pakhat a simi Rev. Dr. Steven Hre Kio zong a phan. Laimi ni pa can ah kan hmanmi hna Rev. Dr. Cung Lian Hup, Rev. Thawngling Mualhlun, Rev. Dr. Thla Awr Bawihrin, Rev. Lian Hre, Rev. Dr. Za That, Rev. James Tial Lian, CCU Principal Rev. Dr. Henry Siang Kung, UTC Principal Rev. Dr. Thawng Hnin Zam le hlasak thiam Moe Moe le Rev. Dr. Clifford Van Thang te hna zong an phan. Laimi dothlennak kan pa Pu Zing Cung zong a rak phan. Kan chim cawklomi Laimi hruaitu dang tampi an phan. 2015 i a CBCUSA khual sunghar Lawngtlai in Lairam LIKBK upa pawl zong an rak phan ve i, nuam taktak in caan kan hmangti hna.  

CBCUSA ah kan pa bik a simi Rev. Dr. C. Duh Kam nih
"The Future Site of Emmanuel Chin Baptist Church" timi signboard zong 2014 ah a rak kan bunh piak. Cu signboard cu zumhnak in kan rak tar i, 2017 ahcun biakinn dir kho ding in Pathian nih thluachuah a kan pek.

Pathian dawtnak in January 2017 in biakinn sak kan thawk i, October ah lim le luh ding in saduh kan that. 

Hi hmun ah hin 2012 in 2016 tiang nuam taktak in caan kan hmanti tawnnak a si. Ram a hninghno, Thingkung a bur i an tha. Ngaidem a tha tuk, Va le thilnung tete zong an tam. Hi hmun ah thla kan camti. Bawlung kan bengti. Bawlung kan chuihti, Ram kan riamti. Thingkung kan cingti. Kan umhar caan ah lamlennak ah kan hman. Cu tluk hmunhma tha ahcun kan Krihfabu hi kan rak i nuam tuk. 

Biakinn kan van dirh tikah thingkung bur thatha kha kan hau dih hna. Nuam tuk in kan rak i celh tawnnak kan thingram bur vialte kan van hau dih hna i, an pam tuk hringhran. Khatlei ah inn kan sa i kan i lawm nain khatlei ah kan vawlei thing le thingram thing te kha ngaih a um tuk tawn. Kan rak i nuamh ning hna hi, nuamh taktak tein kan i nuam hna. Philh awk thalo in kan rak i nuam tawn hna. 

Innlo a dir cang caah, kan thingram dawhdawh kha an lo dih cang  i, techin fapar chan ah hi maw kan vawlei a rak si tiah kan tefa hna nih an hmuh khawhnak ding caah, a tanglei hmanthlak hna i, ECBC vawlei theih zungzalnak le philhlonak caah ka chiahmi hna an si (Edit than ding a si). 
















































Indiana in Rev. Lal Cung Awi le hawi le a kan tlawn lio



















Pu Zing Cung, CNF Chairman a kan tlawn lio














Lawngtlai lei LIKBK a kan tlawn lio

Rev. Dr. Clifford Van Thang a kan tlawn lio


Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....