Vawleicung Muslim tambiknak ram, Indonesia ram Jakarta khua ah, Christian governor-Basuki Tjahaja Pumama-cu "blasphemy" (Pathian nihsawh) sualnak hmuh in cozah nih, Nihnihni ah taza an cuai. Hi hmuh hi, Muslim ram ahcun hmuh sang bik pakhat a si. Thihnak tiang dantat khawhmi hmuh a si.
Judahmi nih, Jesuh vailamtah i an rak thahnak hmuh zong, hi "blasphymy hmuh hi a si (Mark 14:61-64; John 10:33). Moses Nawlbia ah "Pathian a nihsawhmi cu thah an si lai" (Leviticus 24:16) ti a si. Hlanlio Judah biaknak le Muslim hi "blasphemy" zawn ahcun, an i khat. Pumama hmuh hi Jesuh zong "Thih awk ah a tlak" (Matthew 26:66) tiah an tinak hmuh a si i tih a nung taktak.
Cucaah Pumama caah, Krihfa a simi dihlak nih thlacam piak a herh. Zumtu hna thlacamnak cu, hmual a ngei. Pathian bochan bu tein, antamci mu tia zumhnak he thla kan campiaknak thawng in, Indonesia Muslim Court chungah Pathian nih khuaruahhar in rian a tuan khawh ko.
 |
| Muslim cozah nih Pumama (lai) taza an cuai lio |
Pumama caah tihnung a si khunnak cu, Indonesia cu vawleicung ah Muslim an tam biknak a si. Ram pumpi milu hi 236,728,379 (2015) an si i 87.2% cu Muslim an si. Krihfa hi 9.9% lawng an si. Hi bantuk ram i, biaknak tlawmtuai a simi caah cun tih a nung tuk. Zeitipaoh in sualphawt khawh a si.
Tih a nung taktak rihmi cu, Indonessia hi Muslim tuklehpek (extemist) zong tampi an umnak ram a si. Lungthli tein ISIS tanhmi zong tam tuk um khawh a si. Hi hna hi, cozah nih an tih ve hna.
An cuainak hmuh i, zei set ngai cu um dawh a si lo. Krihfa a si caah an ral deuh bia tu si dawh a si. Pumama nih hin, campaign a tuah lio ah Islam cauk thianghlim Koran i biafang zeimawzat kha, aa zohchun i a chimmi a si. Ral tha taktak in bia a chimmi ruang ah, Muslim nih an huat ruang ah a si ti a si.
Muslim tuklehpek pawl nih Pumama kha governor tling lo ding in lamzulhnak (protest) zong an tuah nain, an uar tuk caah a tling thiamthiam. Asinain, "blasphemy hmuh" in tazacuai ding ahcun, Muslim tuklehpek le a laiva pawl an tangti i, mi tampi lam an zul. Lamzulmi an tam ngaingai. Jesuh taza an cuai lio zongah mipi dawh lam an rak zul le Pilate court hmai ah an rak au ve.
Hi tazacuainak nih, "Indonesia ah biaknak ah zeitluk in dah theihthiamnak le nawlthiamnak a um timi kha a langhter tu zong a si" tiah an ti. Indonesia ah, biaknak le holh ah mi tlawmtuai hi, mitam-u a simi Muslim ruangah an temtuar ngai. Indonesia ah, holh aa dangmi miphun fami 1,300 tluk an um i, cu lakah Tuluk hi tlawm ah 18 nak an si. Muslim he cun aa zuam kho ding an si lo.
Pumama hi a palhnak an hmuh ahcun, "Hihi Indonesia hi, biaknak lei ah kaupi a pawmnak (pluralism) tawnmi a sinak tuanbia in, hnulei ah a kir than a si ko lai" tiah Jakarta ummi Center for Strategic and International Studies riantuantu Tobias Basuki nih a ti.
Pumma tizacuainak a ruang hi, a muru taktak cu "blasphemy" siloin Krihfa an rem hna lo caah le Tuluk huatnak ruang tu ah a si deuh tiah mifimmi nih an ruah. Indonesia ah Tuluk hi 2,832,510 (1.19%) hrawng an um nain, an ram i sipuazi hi tam deuh cu, Tukuk nih an ngeihmi a si. Asia Times nih 2011 ah hitin an tial: 1995 Survey zoh tikah Indonesia Tuluk nih Jakarta Stock Exchange i companies 73% le sipuazi a phunkipte 300 fonh (conglomerates) mi i 68% hi Tuluk nih an ngeihmi a si. Indonesia Tuluk nih, Indonesia sipuazi hi tam tuk an uk.
Cucu Indonesia nih a celh in an celh lo. Cucaah Tuluk kha an zum hna lo i, an huat hna. 1998 ah "Anti-Chinese vuakdennak" a rak chuak i, Tuluk mi tam ngai an thah hna; an dawr le innlo tampi an rak hrawh piak hna. Indonesia Tuluk pawl hi, Taiwan le Tuluk ram taktak in a ra mi an si i, cu ram pahnih lengah Tuluk tambik an umnak cu Indonesia a si. South China Sea a buaimi ruang zongah Indonesia ah Tuluk huatnak hi a karh lengmang i, tutan zong ah hin thil phundang a chuak sual lai maw timi cu phan a um taktak.
Blasphemy lei i tazacuai hi tih a nunnak khun cu, "mibu" (mob) ruahnak in tazacuai a si caah, biacaihtu nih "mob" (mibu) duhnak in biakhiah a fawite. Jesuh Tazacuaitu hna zong kha "mibu" (mob) an si. Mob bia hi, uktu nih el ngam a si lo. An nunnak ca tiang phan awk a um ve caah a si. Mob hi cu, lungfim tein a kalmi le nungmi an si lo. Lungthawh le forhfial in a nungmi an si caah, Jesuh taza an cuai lio zong ah, Pilate nih a sualnak a hmu lo; thihtlak sualnak a hmu lo; Herod zong nih a hmu ve hlei lo nain, mipi duhnak an el ngam hna lo caah le el khawh lo caah, vailamtah cung ah an thahnak kha a si. Khakha mibu (mob) ruang ah a si (Krihfa nih cun Pathian khaukhih in kan zumh).
Mibu lungput (mob psychology) hi, lungthawh, thinhun, forhfial, ingpuang le thathawh in a kalmi a si tawn caah, mifimmi bia nakin biachim thiam le miforh thiam pa bia tu kha, a nung deuh tawn. Cucah mibu (mob) hi hruh khawh ngai le palh khawh ngai a si tiah mifimmi nih an ti. Pumama kong zongah cucu phan a um ngaingai.
Hi Krihfa governor pa te hi, a ral a tha. Politics zuamnak ah i tel lo ding in an rak ti ko nain, ka tel ve ko lai tiah a ti i, aa zuam ve mi a si tiah an ti. Teitu a si tik ah, a phunphun in mibu (mob) nih an ngiar cang. Pumama caah tihnung taktak a si mi cu, "Hi tazacuainak hi, mibu (mob) lungput in a phi a kal sual te lai maw?" timi a si.
Cucaah vawleicung hmunkip ummi Krihfa hna nih Pumama caah thlacamnak in kan dirpi le tanpi a herh.
Harnak ka ton caan ah, hi Bible cang te hi ka ruat lengmang. Pumama ca zong ah, hihi thazaang petu si ko seh. Moses nih ralbawi no te Joshua a cahmi bia te hi zumtu hna caah thazaang a si:-
"Thawng law raltha in um tuah...na hmai ah a kalmi cu BAWIPA a si. na sin ah a um lai i, an deuh lai lo i, an hlaw fawn lai lo; tih hlah, na lung zong dong hlah" (Deuteronomy 31:7,8)
Pumama zong Pathian nih umpi ko seh. A hmai ah Bawipa kal sehlaw, bia chim thiamnak le ralthatnak pe sehlaw, luatnak zong pe hram ko seh. Ahnulei ah thlacamnak he dirpi hna u sih.
------------------------------------------------------------------------------
