Wednesday, August 9, 2017

Thingtupi Kaubikmi Ram Pahra

Vawleicung ah minung kan karh chin lengmang i, thingtupi (forest) a tlawm chin lengmang. Cucu ngaihchia taktak a si. Vawlei khuacaan aa thlen ruangah thingtupi cheukhat cu an i rawk i, tii le tibual carnak te hna a chuak cang. Phawng le thetse ram tampi a karh i, minung cinthlaknak le zuatkhalhnak tampi a zor.

Vawleicung pumpi hi thingtupi nih 31% cu a khuh rih ko. Thingtupi nih a khuhmi hi hectares in 4 billion tluk a si (1 hectare=2.47 acre). Seh riantuannak a thancho hlan ahcun vawlei ah hectares 5.9 hi thingtupi nih a rak khuh. 1990 kum hnu ah hin thing hi an hau tuk caah, kum khat ah hectares million 16 lengmang hi, thingtupi a lo ti a si.

Kawlram lawng hmanh ah hin, 2010 hnu ah ralkap cozah chan ah thing an chuah tuk caah le zeidang dum le thanchonak tlanglo tuahnak caah acre 1.3 million a lo cang ti a si. Indonesia le Malaysia zong ah cinthlaknak caah thingtupi tam tuk an hrawh ve. Lairam zong hi tihthing le tlanglo caah thingram a hrawk taktakmi miphun pakhat kan si ve.

Amah tein a keimi le minung cin chapmi ruang ah thingtupi a rak karh ve i, kum chiar in thingtupi a zormi hi 8.3 million hectares a si. Atu than ahcun minung nih thingkung kha biapi tuk ah an chiah caah, an humzual ngai nain, kum fatin in 13 million hectares hi a lo lengmang rih. Thingtupi a karhmi van tuak chih tik ah, 2000 in 2010 karlak ah kum chiar in hectares 5.2 million lengmang hi thingtupi a lo tiah mifim mi nih an tuak.

Indonesia ram Saa-ungsi cinnak caah thing an haumi
Thingtupi hna hi vawleicung thli, tii le pawngkam a thiantertu le khuacaan a remhtu an si i, "Thingtupi hna cu minung caah suihring" (Forests are the green golds of the world) tiah kan ti khawh. Cu tluk cun vawleicung caah a sunglawimi an si.

Vawlei ah minung kan karh. Sehzung le motor khu le zeidang meikhu a karh i, thli a hnawm chin lengmang. Cu thli hnawm cu minung kan ngandam caah ral nganbik pakhat a si cang. Cu lio caan thli a thiantertu vawleicungah thingtupi lianlian tampi a um rih i, lung aa lawm tuk. Thingtupi ti tikah, thing lianlian an si dih tinak a si lo. Thingkung le thingram tampi nih a khuh rihmi area kha chim duhmi a si. Cu thingtupi tambik le kaubik a umnak ram hna cu a tanglei bantuk an si.

1. Russia

Russia hi vawleicung ah a kau bik ram a si pin ah, thingtupi tambik a ngeimi ram zong an si. Thingtupi an ngeihmi hi 2,997,157 mi2 asi i, an ram dihlak i 45.40% a si. Tupi nih a khuhmi hi Australia ram kauh a si. Lunglawmh awk ngaingai a si. 

Russia ram thingtupi

2. Brazil

South America ram ah a ummi Brazil hi ram lian taktak a si ve. Amazon Tivapi le tupi umnak ram a si. An ram thingtupi hi 1,844,402 mi2 (56.10%) a si. Vawleicung ah lianh ah 5 nak a si. Brazil ram thingtupi nih a khuhmi area hi India ram nakin a ngan deuh. A tam deuh cu ruahtii a lami tupi an si. 

Vawleicung minthang bik Amazon thingtupi

3.  Canda – Canada ram nih a ngeihmi hi 1,197,434 mi2 ( 31.06%) a si ve. Vawleicung ah lianh ah pahnihnak a si nain, thingtupi an ngeihmi hi India ram tia lawng a si. A ruang cu hmun tam deuh cu tikhal nih a khuhmi ram a si caah a si. 

Canada ram thingtupi

4. United States –USA hi vawleicung ah lianh ah 3 nak a si i, thingtupi a ngeihmi hi 1,170,233 mi2 a si i, an ram dihlak i 30.84% lawng a si. Innlo, lamsul, cinthlaknak le zeidang thanchonak caah thingtupi an hau tuk caah, an ram a kauh rup cun thingtupi a tam tuk lo.  

Vawleicung a sangbikmi USA thingkung hna

5. China – Tuluk ram nih thingtupi 703,092 mi2 h a ngeih ve. Cucu an ram area dihlak i 18.21% lawng a si. Tuluk hi an ram kauh ning he epchun ahcun, hi ram 10 chung ah thingtupi tlawmbik a ngeimi ram a si. Thetse rawn a kauh caah le minung an tam caah cinthlaknak caah thing an hau tuk caah a si. 


Tuluk ram thingtupi pakhat

6. Australia – Australia zong hi thingram kau ngai an ngei. An ram a rocarnak hmun a tam ngai caah, thingtupi a tlawm ngai nain, cozah nih tha tuk in an zohkhenh caah 567,891 mi2   
tiang an ngei kho rih. An ram area dihlak i 19% a si. Cozah that hrat ahcun thingram zong tha deuh in an zohkhenh khawh pin ah an cin chapmi hrimhrim a rak tam tuk.


Australia thingtupi

7. Congo (D.R) – Africa Continent ummi ram a si. Equator ram a si i an ram tupi hi ruah tupi an si. Thingtupi 470,784 mian ngei i, an ram area dihlak i 52% a si. Ram sifak ngai an si nain, an tupi nih an min a thanter hna. 

Congo (D.R) Tivapi le tupi

8. Argentina – South America ummi a si. An ram hi hi fingtlang a tam ngai ve. Thingtupi 364,996 mi2 an ngei i an ram area dihlak i 34% a si. 

Argentina ram tisor le tupi

9. Indonesia – Asia Nichuahthlanglei ummi ram a si. Equator ram a si ve. An ram ah thingtupi 341,681 mi2 an ngei i an ram area dihlak i 46.46% a si. Asia Nichuahthlanglei ah thingtupi tambik ngeimi ram an si. 

Indonesia thingtupi

10.  India – India hi a lin. A rocarnak hmun a tam. Minung an tam tuk caah an ram thingram hi an hloh ngai nain nihin ni ah thingtupi 300,551 mian ngei rih. An ram area dihlak i 23.68% kha thingtupi nih a khuh rih i, thawngtha ngai a si. 

India ram thingtupi

Biadonghnak: 

Vawleicung mifim mi hna nih cun thingkung hi "Blue gold" an ti cang ti a si. Minung kan karh bantuk in khuaram thanchonak tuah a hau. Cucaah thingkung hi a zor tuk i, aa rawk tuk ti a si. Cucaah ram fimmi ahcun thingkung cin le zohkhenh hi thil pipa taktak ah an chiah chin lengmang. Abik in Israel le Kenya ram te hna ahcun, thingkung cu sui bantuk in an ruah. An miphun ning pi in thingkung cin an i forh. 

Lairam zongah kan thingram a zor chin lengmang nak hnga lo ding caah le techin fapar chan ah a hninghno i a nuammi Lairam a si khawhnak hnga ding caah, Chin State chung thingtupi hna zohkhenh runvel le khamh hi a herh hringhran ko. Thingram a himbawm khawh nak lai mei duah le a herhlo ah thinghau zong sum a herh. Laimi dihlak zong nih kan mah le thinlung cio tein thingkung cin kan herh. Kan umnak ram cio zongah thingkung cin tha kan pek a hau. Cuticun kan vawlei caah thiltha a tuahmi miphun pakhat kan si kho ve lai!!!!

Zinghmuh Tlang thingtupi bantuk hi ven an herh cang

-------------------------------------------
Zohchunhmi ca

1. 10 Countries With Largest Forest Area. Visit at https://10mosttoday.com/10-countries-with-largest-forest-area/

2. Eco-Economy Indicator. Forest. Visit http://www.earth-policy.org/indicators/C56/forests_2012

No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....