Thursday, March 22, 2018

Lairam Tivate le Cerh Sersiamnak

Nihin ni scientist nih an i buaipi bikmi thil pakhat cu, vawleicung khuacaan a lum chin lengmangmi le khuacaan thlennak a si. Vawleicung hi kum khat hnu kum khat a lum chin lengmang i, vawleicung khuacaan tahnak a um hnu in, 2014, 2015, 2016 le 2017 hi an lum bik kum a si i, 2016 hi a linh bik kum a si. Nihin ni vawlei khuacaan lumnak hi, a kai chin lengmang i, kham khawh a si ti lo.

Cu a lummi nih cun tiva, cerh le tibual tampi an carter cang. Abik in tlang sannak le ram rocarnak hmunram ah, tii a zor tuk cang i, vawleicung hmunhma tampi ahcun pawcawmnak a har i, minung nih khua tampi an chuahtaak cang hna. Hmun tampi cah cinthlaknak le satil zuatnak vawlei tampi aa rawk i, ram an rocar cang caah a si. A pawngkam a rawk i, an ram ah pawcawmnak um ti lo caah, pawngkam ruangah refugee an cang ti a si.

Lairam cu pawcawmnak a har caah tlanglo tuah a hau rih ko. Tihthing caah thinkung hau lo awk kan tha rih lo. Asinain cucu zeitin dah duhsah tein kan hrial khawh lai timi cu a lam kawl peng a hau. Zeicatiah kan pawngkam (environment) aa rawh ahcun, Lairam kan to kho lai lo. Cucaah Laimi nih thingram, tiva, tibual, cerh le kan tupi hna hi dawt taktak a herh. Culoahcun "environment refugee" timi pawngkam rawh ruangah refugess si khawh taktak a si. Hakha a minh tuktak hmanh ah, harnak tampi kan tong i, pawngkam a rawh ahcun kha nakin a let 50 in a har kho mi a si.

Pawngkam a rawh chin lengmangmi le vawleicung khuacaan a lum chin lengmangmi dohnak ding caahcun zeidang lam a um lo. Thingkung ramkung zohkhenh, kilvel le tampi cin lawnglawng hi a si ko. Khatlei ah meituah le sehzung meikhu le seh phunphai khu paohpaoh zorter hi a biapi taktak. Minung kan karh chin lengmang i, thingram rawh ning hi a ran tuk caah, kan vawleipumpi khuacaan hi remh awk a fawi lo ti a si. Nihin ni ah Amazon ruah tupi le Congo le Indonesia ram ruah tupi hna hi an i rawk tuk cang i, cu thil nih cun vawleicung khuacaan hi tampi a hrawh lai ti a si.

Cucaah nihin ni khuacaan scientist nih an chim cemmi cu a tanglei bantuk in a si:

1. Thingkung le ramkung zohkhenh deuh le tam deuh in cin ding

2. Sehzung, motor, tlanglawng le vanlawng meikhu chuak zorter ding

3. Kokek thilri (tiva, tibual, cerh le vawleidaam) tha tein zohkhenh le kilven ding

4. Aa rawk cangmi kokek tiva, cerh le vawleidaam hna runven ding le a thar in ser ding

5. Tiva tii thianghlim tein a um khawhnak lai tiva sersiam le leitang tichuak thiang tein chiah ding

6. Vanruah hi tilu le tivati ah luang viar lo ding in, tlangchung ah khawn ding

Kan umnak Columbus City zong hi, khua a lian chin lengmang i, minung an karh tik ahcun pawngkam aa rawk ngai ve. Innlo sak ruangah, tivate cheukhat cu an i rawk. Hlan lio ah nga hna a rak tam ngai nak tiva kha, ti hrimhrim a um lo. An car dih. Hlan ahcun cu aa rawkmi cu biapi ah an rak chia lo. Cu thil nih khua kha um a nuamhter ti lo.

5th Ave tidil lianpi an sah i kokek tiva a thar in an ser than
Cucaah Columbus City cozah nih tiva, cerh, tibual le vawleidaam ser thannak rian pipa tampi a tuah. 5th Ave timi zong ah tidil lianpi an ser i, cucu tangka tampi dih in an sah than i, thingram tu an keuhter i, tiva hlun kha tiva thar ah an ser than.

Clover Groff Project tiah min a sak i, tiva aa rawk cangmi kha an ser than hna.  2008 i Columbus kan i thial hnu ah, kan umnak pawng ah khualak ah aa rawk cang i, a lotlau cangmi tiva kha a hlan tiva bantuk tein million tampi dih in an ser than.

Tiva i hnawmtam vialte an thianh dih. Tivakam ah hlanlio i a keumi thingram tampi an cin. Thingkung burbur tampi an cin hna. Cun mi innhmun kha an hal bang hna i, cu inn area vialte cu tiva area ah an chiah. Mipi nih tiva hnawm hlonh lo ding in upadi an chuah. Cucu Hilliard City timi pawng ah a um i, a tu ahcun tiva kam hi a hmawng ngai cang i, saram zong an um. Zu-va zong tampi le nga zong tampi an um. Mipi caah nuamhnak hmunhma dawh taktak ah a cang than. A rawk dingmi tiva kha tiva dawhte ah an canter than. Thingram tampi le pangpar an cin i, hninghno taktak in an tuah. Hi hnu kum 20 ahcun tupi bantuk a si than te ding a si.

Clover Groff Run tivate hitin an ser than
2017 ah Clover Groff Stream Restoration Project Phase II timi an tuah than. Kan umnak in meng khat a hlatnak West Broad Street timi kamte ah a si. Vawlei acre 100 fai a si. Cucu cozah nih an cawk i, tivahna ah an canter. Thingkung ramkung an cin cuahmah liopi a si. Tangka million tampi dih in an tuahmi a si. Hlan ah tivahna hmanh a lo lo nain, an ser hnu ahcun tiva fate bantuk in tii an i dil i, ti cu luang hna. Cu tivahna cu Darby Creek timi tivapi ah a va fawn. Khualakpi a si ko nain, cuticun tiva le tivakam kha an zohkhenh hna tikah, Columbus khuapawng cu a hninghno ziahmah ko.

Kan Lairam Hakha le Thantlang hna khi, computer in ka zoh tawn. Lairam kan um lio ahcun an hinghno pah ko rua tiah ka rak ruat nain, USA i sau deuh kan um ahcun a car tuk in a lang cang. A rocar tuk i lungrawk ngai a si. "Lairam tiva tete hna zong an reu tuk cang. Kan cerh zong an kao i, tibual zong an car hna" tiah Lai lei in a rami pastor nih a ka chimh i ka lung a tha lo. Hi tining tein kan kal ahcun Lai Tlang hi, ti a har tuk te ding a si.

Cucaah Lairam kan tivakam le tivahna hna hi, runven an herh. Tiva ah ningcang lo in hnawm hlonh lo ding a si. Khuapi kip nih hnawm hlonhnak hmunhma ngeih a herh. Kan tiva tete hi sersiam le car lo ding tein chiah an herh. Thiang te in chiah i, tiva ti hi minung le saram caah ngan a dammi tiva ti an si a herh. Tichuak zong tamter deuh khawh a si i, cucu kan i zuam a herh cang.

Tivahna hna hi hmawng tein zuah an hau. Tiva kam paohpaoh hi kaupi in thingkung, ramkung hau lo tein zuah ding a si. Thing a burmi zong cin chap ding a si. Cu ti kan tuah ahcun, kan tiva kam kha a hninghno lai. Vanruah surmi kha thingram ah an tang lai i, tiva tii a tam lai. Tiva ti a tam ahcun, cinthlaknak ca a tha lai. Nga an karh lai. An lian deuh fawn lai. Khuacaan zong a tha deuh lai.

Khuapi kam ummi tiva simi Lahva, Buva le tivate dangdang zohkhenh le kilven hi Thantlang rian a si. Timit le Tita, Tawngva le Nawiva te hna ah thingkung cin piak le zohkhenh hi, Hakha rian a si. Cozah theng rinh ding a si lo. Thantlang le Hakha khuanu khuapa nih tangka peklo in tuah le tuan dingmi rian an si. Pawngkam dawt, kilven, zohkhenh le thanchoter hi, kan rian cio a si.

Thetse ramcar bang aa chuah khomi a rocar taktakmi Lairam
Israel, South Korea, Africa ram hna ah cozah nih tangka peklo bak in, mah zuamnak in thingkung million tam tuk an cin ko cang. Hakha le Thantlang zong nih kan ram kan dawt taktak ahcun kan tiva le cerh hna humhim le a pawng ah thingkung ramkung tampi in cin le tiva himbawm tein an um ding hi kan i zuam cio a herh. Cuti kan tuan lo le zuam lo ahcun, Hakha le Thantlang khua hna hi, kan mah chan chung ah ti ruang ah buainak tampi a tong kho te dingmi kan si.

Pathian nih Lairam zohkhenhtu ding ah Laimi a kan chiah. Kawl le miphun dang a chia hna lo. Cucu Pathian nih a kan pekmi tuanvo a si. Cucaah Laimi a simi paoh nih Lairam kan dawt lai. Lairam a dawmi paoh nih "Lairam pawngkam, thingkung, tivate le cerh hna hi dawt le sersiam awk a si." Nang teh Lairam a dawtmi na si maw timi khi mah le mah te bia i hal ding a si ko cang!



Sunday, March 18, 2018

You Are FIRED? (Part.3)

Jeremiah nih Judah saltangmi ca a rak kuatmi hna ahcun, "Sal ah kan taan ter nak hna khuapi a thatnak ding kawl cio u law, kha khua caah khan Bawipa sinah thlacam cio u; zeicatiah kha khuapi kha a that ahcun nan caah a tha ve lai" (Jer. 29:7). Jeremiah biacah bantuk in, kan umnak ram le cozah caah thlacam a hau. Malaysia kan um ahcun Malaysia caah cam a hau i, USA kan um tik ah USA ca thlacam khun a hau. A bik in a kan hruaitu upate caah thlacam piak an hau khun.

President Donald Trump cu kan umnak ram a si caah, tha kan pek le dirkamh ding a si. Asinain ram a hruai ning zoh lengmang ah, lungdong taktak a si. A ruang cu a mah hlan i USA cozah kum riat tiang a rak hruaitu cozah nih an tuahmi thil policy paohpaoh hrawh kha biapi ah aa chiah. Hrawh a herhmi zong a um ve ko lai nain, a thami cu cohlan ve ding le pehzulh ding hi, hruaitu pakhat i a rian a si. Asinain a nih cu a si lo. Pre. Obama hi tongte huat in a huat i, Obama cozah nih an rak tuahmi doh kha rian biapi ah a chiahmi hi, a palh taktak. Kawlram ralkap cozah hmanh nih kha ti khan rian an rak tuan tuk lem lo.

Cu lawng silo in atu amah he riantuantimi pawl, pakhat hnu pakhat a FIRE hna caah, hi hruainak thil pawi taktak a si. US cozah hi "a tling tukmi cozah" (Perfect) si seh ti cu a duh ruang ah a si men lai nain, "sawisel awk um lo cozah" dirh duhnak lungput cu a si kho mi a si lo. "Tling cikcek seh timi ruahnak" (perfectionism) lungput a ngeihmi hi, a tu kan President caah thil pawi taktak a si. Lungthin damlo pakhat a si kho. Zeica ah dah "perfectionism" hi a that lo tiahcun, "Minung hi perfect khawh a si lo. Cu a tlinglomi minung nih an sermi cozah zong, a tlingmi a si kho lo. Amah President zong a perfect lo i, mi tam tuk nih an sawi ve mi a si. A mah hi, sipuazi cu a thiam ngai nain hruainak lei ah a chamhbau caah, a mah President chamhbau ruang tu ah, a tu lio US cozah hi a buai tuknak a si.

Pre. Trump palhnak nganbik cu, thil ningcanglo in a kal tik le buainak um tikah, midang mawh a phurh hna. Cucu Mirang nih "scapegoat asiloah scapegoating" an ti. A sullam cu, "Minung sualnak aiawh ah meheh tu mawhphurhter i, sual phawt le thisen luanter khi a si." Hruaitu tha le mi thawng nih cun, an palhnak kha an cohlan i, mawhphurh ding um zong ah mawh an i phurhter ve. A bik in ralbawi lianlian hna nih, raltuknak i an sungh tikah "Keimah nih ka thiamlo ruangah a si" tiah mawh an i phurh tawn. Atu kan president cu a si hrimhrim lo.

A ngaingai tiahcun thil buaibainak um tik le a tliantlai khawh lo ahcun hruaitu kan chamhbaunak ruangah tampi aa tel. Tu chun ni ah US cozah i piahtana lianlian a hrampi cu kan President in aa thawkmi a si. Hruaitu pakhat nih minung 3-4 he rian an tuan ti kho lo timi cu a phung tuk a si. Asinain nihin ni ah a ho he hmanh sau rian an tuanti khawhlomi cu, midang piahtana a si lo. Amah piahtana tu a si. Sihmanhsehlaw cu a piahtana tlianternak ding caah, "meheh tu sualphawt" rian kha a tuan peng. Cucaah a tu le tu a riantuanti hawi a phuahnak hna a si. Laimi Krihfabu sining zoh tik zongah, voi tampi cu "meheh sualphawt duhnak lungput ngeimi kan tam tukmi nih, Krihfabu hi a buaiter tawn." Hihi ralrin taktak a herh.

US ah kum 20 ka um cang. President pali an i thleng cang. Cu chungah atu President Trump cozah tluk in a buaibaimi, aa tintawkmi (complex) le President nih rian phuahmi an tam hi ka thei bal rih lo. Rian phuah (Fired) mi zong an tam. An celh ti lo caah rian aa bangmi zong an tam. Kum khat chung a kal cangmi tuanbia zoh tik ah, Pre. Trump cozah tluk in FIRE mi le rian aa phuak (resign) mi an um bal lo ti a si. Cu thil nih a langhtermi cu atu US cozah hruainak hi, "A zawmi vuipi bantuk" a si. A cak ngaimi a lo nain a der ngaimi cozah a si ti kha a langhter.

A theipar cu zeidah a si? US hi UN ah mithmai a ngei ti lo. Middle East ah mithmai a ngei ti lo. Arab ram nih an zum ti lo. Iraq le Syria ram tapung bu pawl nih "leirawi hmang" ti hna in an ti salam. Hawikawm ram EU nih an upat ti lo. NATO he hmanh an i pehtlaihnak a zor ngaingai. Asian ram fatete hmanh nih an bochan ti lo. Ram sifak timi Africa ram tampi hmanh, Tuluk lei ah hawih ziahmah cang. Innpa ram aa daw taktakmi Canada le Mexico he hmanh an i lengkai in an i eiding tuk ti lo. Bia el lawng an rian. South America ram fatete nih an i hngatchannak zor. Ram kip hruaitu he bia an i el. Cucu ruah ah hin, "A dermi cu aa hrocer i aa rungveng" an ti bang khi a si. A cakmi cu runven an hau lo. An doh hna zong ah an el hna lo. An kal thluahmah ko. Atu kan President cu a si lo. Mi kip le hruaitu kip he bia an i el. Khuaruahhar a si.

Cucaah, tu chun ni ah Pre. Trump cozah hi aa hninsai peng. A dawrzaw. A fekfuan lo. A tluangtlam lo. White House riantuantu pawl zong hi, "A ho dah rian in phuah hmasat a si te lai?" timi thinphannak hi an ngei peng i, an upate nih an hnemh lengmang hna. Atu lio US cozah kalning hi a tluang lo taktak timi cu, a FIRE mi hna minung le aa phuak (resign) mi hna nih an langhter ko.

Hi phuahmi hna hi, rian hmetuai tlai si hna sehlaw a pawi lo. Dirhmun lianlian a tlaimi, hmuhtonmi tampi ngeimi an si hna. Cu minung cu duhpoh in a tonghthammi hna nih hin, "Hi cozah cu Kawl nih aa-na-sin-sahnit an timi hruainak phun a si timi khi a langhter ko. A riantuanpi hawi zong nih a tih in an tih i, phuah lai hi an phang ngaingai ti a si. Democracy ram ah hruaitu a tih in tihmi an si cu, "dictatorship style" in an i hruai caah a si kha a hmantlak fian ding a si.

You Are Fired timi Part.1 le Part.2 ah a tuanbia ka tial cang i ka van peh ti lo. Atu Part.3 ahcun, US cozah upa lutlai rian lianlian tlaimi zeizat dah a phuah cang hna? Ni zeizat dah rian ah an i awh?" timi kha a cuaithlainak ding caah, ka van tar hna. US cozah hruainak ah, Attorney General, Secretary of State, FBI Director, CIA Director tibantuk hna fired hi a har taktakmi a si i, a caancaan te lawng ah a cangmi a si. Cun an term dih hlan ah aa phuakmi zong an tlawm taktak. Asinain Pre. Trump chan ahcun, hi bantuk rian (post) lianlian hi, an phuah hna i, cu thil nih cun hi cozah cu a chungmuru a zaw timi a langhter ko. Abik in nihin ah Secretary of State Rex Tillerson zong a phuah than i, US tuanbia ah a um theng bal lomi thil a si.

Rian phuahmi tam deuh ka van langhter lai. Acheu cu thla khat hmanh an tuan manh lo. U.S Attorney General minung 46 ni nikhat ah a phuahter dih hna. A cheu cu thla (7) hmanh an tuan manh lo. A cheu kum khat faite lawng an tuan manh hna. Pre. Trump nih President rian a tuannak caan hi kum khat fai lawng a si rih nain, hi chungah hruaitu upa lianlian tam taktak a phuah asiloah an i bang cang:

Phuahmi                                  Tuanmi Rian                                                         Tuanmi Ni Zeizat

John McEntree                        Personal Aid                                                                           417
Gary Cohn                    Director/Natl Economic Council & Chief of Economic Adviser      411            Rex Tillerson                          Secretary of State                                                                     406
Hope Hicks                             White House Communication Director                                   405
Rob Porter                               White House Staff Secretary                                                    384
Omarosa Manigault-Newman  Director/Communication for the Office of Pub. Liaison        366
Dina Powell                             Deputy National Security Adviser                                           358
Tom Price                                Secretary of Health and Human Services                                 232
Steve Bannon                          Chief Strategy & Senior Counselor                                   211
Sebastian Gorka                      Deputy Assistant to the President                                              208
Reince Friebus                        White House Chief of Staff                                                        190
Sean Spicer                             White House Press Secretary                                                      183
James Comey                          FBI Director (Ni 1,34 rian a tuan i, Trump chan ah ni 110)       110
Michael Dubke                        White House Communication Director                                       74
Michael Flynn                         National Security Adviser                                                            25
Sally Yates                               Acting Attorney General                                                               11
Anthony Scaramucci               White House Communication Director                                          6

A cunglei hi rian lian bik phuahmi/phuakmi pawl an si. Hi lak ah Secretary of State hi rian lian bik a si. US tuanbia ah Secretary of State term khat hmanh lim hlan ah, phuahmi cu Rex Tullerson lawng a si rih. Cu thil nih a langhtermi cu, phuahmi nak in phuaktu hi piahtana a ngei deuh kho timi a si.

March 16, 2018 ah FBI Deputy Director Andrew McCabe zong Pre. Trump cozah nih heh tiah a thlathla in an doh hnu ah, a pension lai suimilam 26 a duh ah Attorney General Jeff Sessions nih a phuah. McCabe hi kum 21 rian a tuan cangmi a si i, a pension hlan deuhvak te ah an ban caah, pension benefit a hmuh dingmi zong a hmu kho lo men lai ti a si. Hi thil nih a langhtermi cu, "Minung pakhat an huatmi hna kha, zeihmanh lo ah an chiah ko hna. Zawnruahnak hrimhrim zong a um lo mi cozah" a si timi kha a langhter.

A dang rian fa deuh bantmi cu an tam tuk cang i tial cawk ding an si lo. A tanglei rian lianlian zong hi phuahmi asiloah phuak ding in hnekmi hna an si i, an rian ban an si cang.

        Min                                 Tuanmi Rian

Steve Goldstein                  Under Secretary of State for Pub. Diplomacy & Public Affairs
Josh Raffel                          Deputy Communications Director
Rick Dearborn                    Deputy Chief of Staff
George Sifakis                    Director, Office of Pub. Liaison
Ezra Cohen-Watnick          Senior Director for Intelligence Programs, National Security Council
Michael Short                     Senior Press Sectretary
Walter Shaub                      Director, Office of Government Ethics
Vivek Murthy                     Suegeon  General
Katie Walsh                        Deputy Chief of Staff
Preet Bharara                      U.S. attorney, Southern District of New York

Rian cu phuah phung a si. Hruaitu nih maw, nawl ngeitu nih maw phuah le banter phung a si. Asinain sullam ngeilo in, mah duhpoh in rianphuah le ningcang lo tuk in minung a timi ti cu, democracy ram ah a phung a si lo. Phuahnak nawl an ngeih hmanh ah, mi kha a uk in uk, duhpoh in tuah phun cu, a phung a si lo. USA tuanbia kum 242 renglomi chung i riantuanmi President vialte tuanbia zoh tik ah, caan tawite chung ah, cozah upa rian tlaimi tambik phuahtu cu President Trump a si. Number One a si. Hi pin ah hin zeizat dah a phuah rih te hna lai? Nai ah a chuakmi bia cu phuah dingmi tampi an um ko cang tiah an ti rih. Biahal hna cu, "Ho dah phuah hmasat a si lai?" timi lawng a si ko.

US Democracy System zong hi a perfect lo i a chung riantuantu zong hi an perfect lo. President Trump zong a perfect lo i, cu a perfect lomi nih "Perfect Governenment" dirh aa timhmi cu, zeitik hmanh ah a hlawh a tling lai lo. Cucaah a caan chung ah minung tam deuh a phuah hna paoh le a cozah a tlamtling lo chin lengmang lai. Cu thil nih cun, term hnihnak cu a pehlonak ding caah, a mah tein lam a phahmi khan a si ko cang.

Cathiang chungah Paul nih hitin a kan cawnpiak:
Ram uktu bawi kha an nawl ngaih ding. Zeicatiah Pathian hnatlaknak tel lo in nawl ngeitu a hohmanh an um lo i nawl a ngei lio mi hna hi, Pathian a chiahmi hna an si (Rome 13:1)
President Trump zong hi, a liamcia a nunnak zoh ahcun Krihfa ti awk tlak a si lo. A tuanhia zoh tikah miding ngai a silonak zong tampi a um ve. Krihfa nih zarh fatin tuahmi pumh le chawva pekchanhnak tibantuk ah a min theihmi a si bal lo. Zumhnak in a nungmi le aa pum aa khawmmi a si lo. A taktak ahcun a nunnak caan tam deuh cu, nungak dawh le Miss Universe le sipuazi ah a buai pengmi a si. Biakinn a phanh hi a tlawm taktak lai. American nih "nominal Christian" an ti le aa pum thenglomi "Krihfa sawhsawh" khi a rak si ve ko.

Cucu a si ko nain, President a tlin tik ah, "Pathian nih a hrangh ve caah a si hrimhrim ko lai" timi hi ruahlo awk a tha lo. A lungthin tak a si le si lo cu ka hngal lo. Bible le Pathian hna cu a tanh ngai vemi hruaitu a si caah cucu kan lawmh ding a si. Amah belte cu, a lungtak sile silo cu a mah lawng nih a theih lai.

Bible nih uktu hna caah thlacam a kan fial bantuk in, ningcang lo taktak in vui mitcaw bantuk a kal cuahmah mi President Trump hi, ningcang tein a kal khawhnak lai, thlaza campi hi, Krihfa kan rian cio a si timi langhter duhnak he!

  • --------------------------------------------------------------------------

Zoh chihmi ca

1. A list of officials who have left the trump administration 
(http://abcnews.go.com/Politics/list-officials-left-trump-administration/story)













Tuesday, March 13, 2018

Christian Summer Camp in Ohio

USA ah thil tlam a tlin khunnak pakhat cu, "Camping le Retreat" tuahnak hmunhma tampi an ngeihmi hi a si. Hi bantuk hmunhma tha an ngeihmi hi, hngar an um tuk. Krihfa ram an si nak ah thlarau lei le buu nih herh dingmi thil a rak tling tuk. Lairam ahcun Hakha le Thantlang khua hnih hmanh ah, biakinn dah ti lo cu retreat tuahnak camp pakhat taktak hmanh kan ngei lo. 

Lairam zong ah hin, khua he aa hlatnak nawn, a kindaihnak le hmunhma thla a panhnak hmun ah, camping tuahnak le retreat tuahnak hi TABC, HBA tibantuk hna nih ngeih kan herh taktak cang. Kan ngeih khawh ahcun, taksa, thinlung le thlarau caah hlawknak a si lai. Cun a ngeitu buu caah tangka hmuhnak zong a si ding a si. Chim cawklomi thil tha tam tuk a chuak lai. Laimi biaknak hruaitu hna nih hihi kan ruah le tuaktan a herh ngaingai. Hmailei ah kan herh te dingmi an si caah, a tu lio in hruaitu hih hmunhma dawh le tha hi ham chung a herh. 

Hocking Hills Camping tuahnak Ohio

Kan umnak Ohio ah hin, Mino Camp le Retreat tuahnak center tampi a um. A cheu cu an i dawh tuk hna. Ohio hi Krihfa an tam ngai caah, tthalcaan ahcun camp le retreat center pawl hi an lawng bak lo. A cheu cu kum (2) chung a hlankan in cah chung a hau. A cheu cu thla 6 chung a hlankan in cah chung a hau ti a si. A cheu cu tibual pawl an si. Nuamhnak a phunphun  a um i, an man a fak ngaingai. Zankhat ah $42-50 karlak an si. Eidin aa tel. Air con a um.

A cheu cu asawng (dorm) an si i, air conditioning an um lo. Asinain hmunhma dawh le nuamhnak hmun ah an sakmi an si caah, tlawnlen le thutdirnak cu an nuam tuk hna. Air conditioning umlomi cu an man aa deng. Minung pakhat ah zan khat ah $12.00 khan a si. Minung tam deuh ahcun discount a um kho. Camp tam deuh cu July-August kar hi an i manh lo tuk caah, hlan awk an tha lo. Camp tam deuh cu Krihfabu ngeihmi a si caah, an mah nih an hman hna.

Indiana, Michican le Kentucky States ummi Laimi cu Ohio he aa naih caah, Ohio ummi camp hi hman le hlan khawh a si. Hlan a duhmi caah a thahnem men lai timi ruahchahnak he, camp pawl min le pehtlaihnak address le phone number ka van tial hna. Hi address pawl hi http://ChristianCampPro.com/directory ah tling deuh le tha deuh in zoh khawh a si. Hi camp ah aa tellomi camp thatha zong an um rih. Cu lakah a lar ngaimi cu Camp Kirkwood a si. Ti lionak te tibual zong a um i, a man zong a za ngai.
Deer Creek State Parking camping tuahnak, Ohio


NameAddressPhoneWebsite
Beulah Beach Camp & Conference Center6101 West Lake Road
Vermilion, Ohio 44089-2839
(440) 967-4861https://www.beulahbeach.org
Camp Aldersgate3276 Dyewood Road SW
Carrollton, Ohio 44615
(330) 627-4369www.campaldersgate.org
Camp Buckeye Retreat Center10055 Camp Rd. N.W.
Beach City, Ohio 44608-9401
(330) 756-2380http://www.campbuckeye.org
Camp Carl8054 Calvin Road
Ravenna, Ohio 44266
(330) 315-5665http://www.campcarl.org
Camp CHOFCanton Baptist Temple
515 Whipple Ave. NW
Canton, Ohio 44708-3649
(330) 477-6267http://campchof.org
Camp Cotubic2158 C.R. 25 N.
Bellefontaine, Ohio 43311-9548
(937) 468-2519http://www.campcotubic.com
Camp Echoing Hills36272 CR 79
Warsaw, Ohio 43844-9770
(740) 327-2311http://www.campechoinghills.org
Camp Gideon7261 Salineville Rd.
Mechanicstown, Ohio 44651
(330) 738-2074http://www.campgideon.org
Camp Lebanon Retreat Center4464 Emmons Rd.
Oregonia, Ohio 45054-9753
(513) 932-6260http://www.collidecamps.com
Camp Luz152 Kidron Road
Orrville, Ohio 44667-9699
(330) 683-1246http://www.campluz.com
Camp Patmos920 Monaghan Road
Kelleys Island, Ohio 43438-1920
(419) 746-2214http://www.camppatmos.com
Camp Presmont34211 4-H Club Road
Piedmont, Ohio 43983-9505
(740) 472-5371http://www.presmont.org
Camp Wanake9463 Manchester Ave SW
Beach City, Ohio 44608
(330) 756-2333http://www.campwanake.org
Canaan Acres Christian Camp, Inc.8020 Nazarene St.
Louisville, Ohio 44641-9720
(330) 875-1660http://canaanacres.org
Cedarbrook Camp of Ohio5300 W. Loveland Rd.
Madison, Ohio 44057-9553
(330) 725-4202http://www.cedarbrookcampoh.com
Faith Ranch89500 Jewett Germano Road
Jewett, Ohio 43986
(740) 946-2255http://www.faithranch.org
Heartland Conference Retreat Center3201 County Road 225
Marengo, Ohio 43334-9432
(740) 747-0220http://www.heartlandretreat.com
Inspiration Hills4819 W. Easton Road
Burbank, Ohio 44214-9723
(419) 846-3010http://www.inspirationhillscamp.org
Joy of Living Ministries, Inc.18860 Dodd Road
PO Box 338
Brinkhaven, Ohio 43006-0338
(740) 599-7707http://www.thejoyofliving.org
Light & Life Christian Camp1246 Lucas Rd
Mansfield, Ohio 44905
(866) 222-1207 Facebook Site
Marmon Valley Farm Camp7754 State Route 292
Zanesfield, Ohio 43360
(937) 593-8000http://www.marmonvalley.com
NEO Church of God Camp16278 Shilling Rd.
Berlin Center, Ohio 44401
(330) 547-3300http://www.neoretreatcenter.org
Otyokwah Camp & Retreat Center3380 Tugend Road
Butler, Ohio 44822-9658
(419) 883-3854http://otyokwah.org
Pleasant Hill Outdoor Camp4654 Pleasant Hill Road
Perrysville, Ohio 44864-9694
(419) 938-3715http://www.phoc.org
Pleasant Vineyard Ministries1259 Swann Beatty Rd.
Camden, Ohio 45311-8621
(937) 452-3347http://www.pvmcamp.com
Scioto Hills Camp & Retreat Center1009 Martin Road
Wheelersburg, Ohio 45694-7801
(740) 778-3279http://www.sciotohills.com
Skyview Ranch7241 Township Rd. 319
Millersburg, Ohio 44654-8708
(330) 674-7511http://www.skyviewranch.org
Solid Rock Ministries3266 Dyewood Rd. SW
Carrollton, Ohio 44615-9246
(330) 627-2208http://www.ffacamp.com
Stony Glen Camp5300 W. Loveland Rd.
Madison, Ohio 44057-9553
(440) 298-3264http://www.stonyglencamp.org
The Salvation Army Camp NEOSA5037 Edgewood Rd. S.W.
Carrollton, Ohio 44615-9278
(216) 623-7454http://www.campneosa.com
The Salvation Army Camp Swoneky605 Middleboro Road
Oregonia, Ohio 45054
(513) 932-1794http://www.campswoneky.com
Whitewater Bible Camp1155 West Galbraith Rd
Cincinnati, Ohio 45231
(513) 793-9565http://whitewaterbiblecamp.org
Zion Christian Retreat and Nature Center73999 Reservoir Hill Road
Flushing, Ohio 43977
(740) 968-0955http://www.zionchristianretreat.org
Register your youth camp or retreat center for FREE and learn more about how you can receive a featured listing here. http://ChristianCampPro.com/directory

Monday, March 5, 2018

Indiapolis Laimi Nih An Khua Min Tha Tein An Chim Thiam lo

Indianapolis cu khuaza vantoi Laimi kan khualipi a si tiah kan ti. Kan uar ngai cio i, a min chim kan dai lo. USA Chin National Day tha taktak in tuahtu le kan miphun cawisangtu cu, Indiana ummi Chin miphun an si. Indianapolis cu Indiana State i khualipi bik le khua lian bik zong a si. Atu lio ah USA ah minung tam ah 15 nak a si. An khua hi lampi tam ngai aa tonnak khua a si caah, "Cross Road of America" tiah an ti phah. A min a thangmi khua pakhat a si.

Indianapolis cu, Laimi an tam caah kan khualipi le Hakha changtu ah kan chiah. Indianapolis ah Laimi an tam tuk cang caah, CBCUSA khawm (2015) ah Mirang pastor nu pakhat nih "Indianapolis hi a tu ahcun Chindianapolis a si cang" tiah a rak ti phah. Pathian dawtnak in, Laimi Indianapolis ah tampi an um caah, fimnak, rumnak, nunning le sining zong ah thanchonak tampi Indianapolis khua nih a kan pek. Kan i lawm taktak.

Indianapolis cu, CBCUSA headquarter le CBANA headquarter umnak zong a si. Laimi nih Krihfabu lian bik kan ngeihmi hna pathum-ICBC, CEBC le ZBC an umnak zong a si. Laimi Krihfabu dang tampi zong an umnak khua a si caah, USA Laimi kan center taktak an si.

Asinain Thantlang khuami nih an khua min an chim thiam lo an ti bang, Indianapolis Laimi nih an khua min an chim thiam lo pin ah a sullam an thei lo ti a si. Indianapolis khua min hi, a chim a har. A awchuah a har ngai. Laimi tam deuh USA i sianginn a kailomi nih cun, Indianapolis khua min hi an chim thiam lo. A aw an chuah kho lo. Tuak setmat tikah, Indianapolis Laimi caah a tanglei hi a dik lai tiah ruah a si.
"Indianapolis Laimi upa ciami zatuak ah 99% nih cun, an khua min hi tha tein an chim thiam lo." Khuaruahhar a simi cu, Kawlram in a rami Laimi buaih ngahmi tampi zong nih an chim thiam lo. Lai Pastor le Krihfaupa tampi zong nih an chim thiam lo. US i bible sianginn kaimi pastor tampi zong nih an chim thiam hlei lo."
Indianapolis khuasami Lami nih an khua min an chim thiam lo ahcun, khua dang caahcun a fawi ti lo. Khuadang ummi Laimi chinchin nih cun, "Indianapolis" timi an chim ah hin, "Indiana" le "polis" khi a dang in a aw kan chuah i, a khua min kha, a aw a chuah taktak tik ahcun, "Indiana....police" in a aw a chuak. Cucu loh dikdep khi a si.

Indiana-polis tiah kan chim tikah, a aw a hman lo i, Mirang caah thluak buai nak fang in a aw kan chuah tawn. Indianapolis ummi Laimi zong nih cuticun aw an chuah ve caah, a tu ahcun Mirang zong nih an i ziak ngai cang le an theihthiam ngai cang ti a si. Hlan ahcun an thei kho bak lo tiah an ti.

Laimi tam deuh nih Indianapolis min kan chim tik ah, Mirang nih an theihning le fianning ahcun, "Indiana..Police" tiah an theih i, cu biafang a sullam cu "Indiana palik" ti daih ah a kal cang. Cucaah Indianapolis asiloah Chindianapolis ummi Laimi nih an khua min hi tha tein an cawn le chimrel an thiam a herh taktak.

An mah lawng an si maw? An si lo. Kei zong ka rak chim thiam ve lo. 1997 ah USA ka phan. Voi khat cu, Rev. Dr. Thlaawr Bawihrin nih, "Rev. Cuai Sang a tlung le meeting kan tuah lai. Ra law" tiah a ka ti i, kal ka tim. Ka hawipa Mirang pa kha, "Indianapolis tlawn ka duh le Bus station ah zaangfah tein ka thlah ta" tiah ka nawl. Indianapolis ah kal ka duh timi cu, ka chim lengmang i, a thei kho ti lo. Zeicatiah ka awchuah kha, "Indiana-police" in a rak theih caah a si.

A sau tuk hnu ah, "Indiana state i an capital kha?" ka van ti. Cu vial ahcun cun, "Aw..Indiana-polis (Indiana'-palis) maw?" tiaha lung a van fiang i, a kan thlah lai. Na chimmi ka theihnak ahcun, "Indiana...police" ti bak in pei ka theih cu tiah a ti.

Cucaah Indianapolis Laimi nih an khua min an chim thiam lo mi hi, an mawh lo. Miphun dang tampi nih an chim thiam ve lo. A min hmanh kan chim thiam lo ahcun a sullam theih ding cu a har ngai cang. Indianapolis timi a sullam cu "Indiana+polis" ti a si i, "polis" timi cu Middle Greek a si i, a sullam cu "khuapi" tinak a si. Cucaah Indianapolis a sullam cu, "Indiana-khuapi" tinak a si i, Chindianapolis ti a si ahcun, "Chin-khuapi" tinak a si ko hnga!

Sunday, March 4, 2018

Zeicadah Mizoram Ah Cancer Zawtnak A Tam Tuk Hnga?

Mizoram hi Lairam he aa lo ko. Kan miphun zong kan i lo. Cikawr khat kan si. Kan fingtlang, kan kan nunphung, biaknak le sining hi tam deuh cu kan i khat. Abikin kan eidin cu aa khat i, kan chumhchuanh ning lawng aa dangmi a si. Cucaaah Mizoram i cancer kong kan tial tikah, Laimi zong Mizoram bantuk in kan si kho ve timi khi ruah ding ah, catialtu ka tinhmi a si.

Vawleicung ah damh khawhlomi zawtnak phun (10) a um. Cu lak ah cancer hi tihnung bikmi No.1 a si. Nihin mifim hna nih, cancer damnak si an hmu kho rih lo. Cu tluk in tih a nungmi zawtnak cu, a ruang theih in siseh, theihlo zong in siseh, a ho paoh kan ngei kho cio. Minung kan thin, cuap, kal, pawpi, hrawm, lei le ka te hna hi an nenno tuk i, cancer aa sem duh ngaingaimi hmun an si. Ralrin hmanh ah cancer hi ngeih khawh a si i, ralrinlo ahcun ngeih a fawi chinchin.

Cu tluk tih a nungmi zawtnak nih, kan unau Mizoram cu a den cuahmah cang. Mizoram tuanbia zoh tikah, cancer in a thimi an tam taktak. An minung lawmning le thi ning zoh tikah khuaruahhar in tih a nung ko. Tuksapur a si. Cucu Mizo miphun nih fak pi'n buaipi a herh cang.

A liamcia kum nga chung ah Mizoram minung 3,137 hi cancer in an thi. Cucaah Mizoram hi, "India ram i cancer khualipi" (Cancer Capital of India) tiah min an sak.  Hihi the Population Based Cancer Registries (PBCR) nih report ah an chuah Cucu Indiatimes.com ah December 6, 2016 ah an tial.

Cu report i an tialmi ahcun, Mizoram ah hin 2012-14 kar ah hin, kum chiar in cancer in minung 700 lengmang an thi tiah an tial. Cu kum chung ahcun cancer zawtnak a thar a ngeimi 4656 an chuak chap ti a si. Nu hi 2089 an si i, pa 2567 an si. A buaktlak in tuak tikah, kum chiar in cancer zawtnak ngei tharmi 1,552 an i chap ti a si. 2012-2014 chungah cancer phunphun in minung 2176 an thi. Cu chung ah nu 830 le pa 1346 an si. Cucaah kum chiar in cancer in minung 711 an thi ti a si.

India ram chungah, cancer phunphun a tambiknak ram dirhmun a co pin ah, pa lei cancer tambiknak ram a si i, nu le pa ah cuap cancer tamnak bik a si rih. Nu le pa pawpi cancer tamnak bik zong a si rih. Pa ah hypopharynx cancer le gland cancer tamnak bik ramkulh a si rih. Nu nauinn cancer tamnak bik ramkulh ah aa tel rih fawn.

Cuticun Mizoram cancer tambiknak a ruang hi a thiammi nih an hlathlai tik ah, tobacco timi "sadah, cakuak, khaini, kuva, kungpawng, tikor, pakuak, nukuak" timi hna an i tel. Hi bantuk cancer chuahter kho tu thilri an hmawm tukmi hi a ruang nganbik a si an ti. Cun a thianghlimlomi sa-car le eidin carmi (anhnah carmi), buhrumthu le voksa hi an puh bik. Dr. Zomawia nih a chimmi cu, "Mizoram nih cancer phun (9) a tambik nak state kan conak a ruang cu, zuk-hmawm ruangah a si ko" tiah a ti. Mizoram hi, India ram pumpi ah khuahsi in sermi thilri zukhmawm a tawngtham cem an si ti a si.

Mizo pa pawl caah mi tambik nih an ngeimi cu pawpi cancer a si i, zatuak ah 23.5% cu pawpi cancer an si. Hrawmhrawk cancer (pawpi le dang karlak) hi 14.5% an si. Cuak cancer hi 13.9% an si. Hrawmhrok aa thawknak (Hypopharynx) cancer hi 4.7% an si. Mizo nu pawl lak ah tambik a ngeihmi cancer cu cuap le pawpi cancer a si i, 16.9% in 13.7% kar an si i, nauinn cancer hi 13.2% a si. Hnuk cancer hi 11.2% an si i, hrawm cancer hi 4.1% an si.

Mizoram pa hna lak ah hin, thin cancer hi a karh chin lengmang fawn. Mizo pa thin cancer ngeimi zatuak ah 80% cu, thinphin zawtnak rungrul B & C ngeimi an si. Mizoram ah thinphin zawtnak ngeimi hi an karh ngai caah, thin cancer hi a karh khomi dirhmun ah a um ti a si. Mizoram nu hna an nunning kha aa thlen caah, hnuk cancer nak in, cuap cancer le nauinn cancer hi a tam deuh te men lai tiah ruah a si cang.

"Mizoram cancer zawtnak ngeimi hna tuanbia zoh in, nihin ni ah hin nikhat ah cancer zawtnak ngeimi pathum lengmang an karh" ti a si. Cucu an minung tlawm rup cun a sang taktak.

Tih a nung taktakmi lei le kaa cancer phun khat
Cucaah Mizoram mipi hna nih, an i ralrin lo i an nunning ziaza an thinh lo ahcun cancer hi a karh chin lengmang kho. Mizoram hi an pawi taktaknak cu, cakuak an zu tuk. Kuva an khai tuk. Sadah, khaini, tikor, pakuak, nukuak le khuahsi in sermi thilri an hmawm tuk caah a si. Hi an nunzia cu Krihfa zumtu nunzia he zong aa tlaklo tuk. Cucaah an Krihfa sinak nih, hi nunzia dawhlo hi a tei lo ahcun, Krihfa an si zong ah cancer zawtnak nih cun a hrial hlei hna lai lo. Thla an cam le Jesuh an zumh zong ah, an zuk-hmawm an thinh lo ahcun, "Cancer Capital of India" an si peng ko lai.

Cucaah, Mizo Krihfa zumtu hna nih i ruah cikcek a herh. Zeidang in pakhatnak pakhat hmuh lo. Cancer tam lei i pakhatnak tlaih cu, ningzak taktak a si. Krihfa si fawn i, zuk-hmawm ruang i, cancer tam i pakhatnak hna tlaih cu, kan zumhnak le kan nunning thlalang bih in i bih cikcek a herh. Hindu le Muslim hna caah zohchunh tlak nunzia kan ngei maw timi mah le mah te bia i hal a herh cang.

Mizoram kan unau hna dirhmun zoh in, Laimi Krihfa zong hi, kan i ralrin taktak a herh. Lairam ah cakuak zuk, kuva khai, sadah hmawn, khaini hmawn, tikor hmawm, pakuak le nukuak zuk a karh tukmi hi, kan miphun caah ral a si. US in Lairam a tlungmi an lung a rawk cemmi cu, "Laimi zuk-hmawm an ti tukmi le an ha a sen tukmi hi a si." US ah a ummi Laimi tampi zong an lau tukmi cu, Malaysia in a rami Laimi nih, sadah, kuva, khaini le kungpawng an rak i luhpimi hi a si.

Malaysia in Laimi cheukhat nih US an rak i luhpimi kungpawng hrimhrim cu tih a nung tuk. A phaw ah, "Hi nih hin cancer a chuahter khawh" timi an tial ko nanain Laimi tampi nih an hmawm tualmal ko. Cucu zeidah a lawh tiahcun, "Thihnak lam zulh" tluk a si. Khuaruahhar Laimi Krihfa kan si ve. Kan Krihfa nunzia check taktak kan herh.

Malaysia in Laimi cheukhat nih khaini le kungpawng he an rak luhmi hi thil pawi taktak a si. Cu thil nih, "US i Laimi a rak um ciami lungrawknak zong a chuahpi i, US Mirang zong hi an hnabei kan dongh bak hna" tiah Malaysia ah Krihfaupa saupi a tuanmi nih, a chim bal. Laimi nih zuk-hmawn kan hrial lo le kan i ralrin lo ahcun, Chin State zong hi, "Cancer Capital of Myanmar" ah aa chuah te kho men. Kan eidin le zukhmawm kan i ralrin lo ahcun, US Laimi zong hi, "Cancer in tampi kan thi te kho men."

----------------------------------------------------------

Chinchiaht


Hi ca hi, "Cancer Cases On the Rise In Mizoram, State Being Called 'Cancer Capital of India" (www.indiatimes.com/news/india/cancer-cases-on-the-rise-in-mizoram) timi zoh chin in tialmi a si 

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....