Thursday, January 8, 2015

Kum 5 Ngakchia Nute Apa Nih Hlei In A Thlak

America hi ram tha tuk asinain mithah lainawn an ngamh tukmi hi a thatlonak bik pakhat asi. Pathian nih pekmi nunnak hi, biapi ah a chia lo i zei ah a rellomi an tam tuk. Sualnak ngeilomi minung hremtuar ingmi an rak tam tuk. Hi chungah sualnak ngeilo ngakchia hi an tuar khun.

USA hi vawleicung seh riantuannak a thangchomi (industrialized nation) lak ah ngakchia zohkhenhnak leiah a chia bik ah aa tel. Kum fatin in ngakchia serhsat (abuse) hi 3,000,000 reports a um i, cu chungah ngakchia 6,000,000 tluk an i tel. Nifatin in ngakchia 4-7 karlak hi, tha tein zohkhenh lo ruang le vuakden serhsat ruangah an thi ti a si. Kum fatin in ngakchia 6.3 millions hi tha tein an zohkhenh hna lo ruangah cozah nih an lak hna i an ven hna. Cu chungah 3 millions cu an kongkau hlathlai hau taktakmi an si ti a si.

USA ah nu le pa hna, chungkhar, nau zohtu le misual kut tong sualmi hna ruangah, ngakchia hi serhsatnat an tuar ngaingai.

Second 6 chungah ngakchia 1 hi serhsat an tuar. Hi ca na rel dih tik ahcun, ngakchia tam tuk serhsat an rak tuar cang.

Laimi careltu hna nih tuak u sih law ti ka duhmi cu, "Fa le hi tha tein zohkhenh, kilven, cawmken, thithruai, cawnpiak, kilven, dawt le kutrit, kan huam tung hna lo ahcun nu zong pa zong fa pakhatte zong ngeih lo ding asi." Kan fale dawt le zohkhenh cu fale an i sem cangka in Pathian nih a khaukhih chihmi tuanvo pakhat asi ti kha kan philh lo a hau. Nu le va nuamhnak, zudin saei, vahvaih, riantuan le tangka kawl lawng ruat lo in, kan fale zohkhenh le an himbawmnak ding caah tuanvo lak chih kha, Pathian nih nu le pa cungah a khinmi tuanvo asi, Cu tuanvo a la duhlo mi cu, Pathian lung aa lawm lo i Pathian thluachuah a um kho lo.

Hi atanglei Thawngthang pakhat hi zoh hmanh. "Hringtu pa nih fanu te hlei in va hlonh rulmal cu?" Ruah ah tuk a sum tuk. Hringtu pa le ral i can cu dah lung a fak hringhran ko. Thawng cu hitin asi.

                                 Skyway Bridge

St. Petersburg, Florida, khua i palik bawi pakhat cu zan tim ah inn lawi aa timh lio asi. Amah hmai ahcun, PT Cruiser pakhat cu suimilam pakhat ah meng 100 in a tlik kha a hei hmuh. Cu motor cu Skyway Bridge hlei cung a phak lai ah a dir. Driver cu a chuak. Ngakchia pakhat aa chuahpi i, hlei tlang in ngakchia cu Tampa Bay tii chung ah a hei thlak. Cun driver cu motor ah a lut than i, thlanglei ah aa mawngh i a kal.

911 an auh hna. Ngakchia nute, Phoebe Jonchuk, cu tii chung ah an va lak. Asinain an khamh kho ti lo i zinglei 2:44 Am ah athi. St. Petersburg palik chimrelnak nawl ngeimi Yolando Fernandez nih "Ngakchia nute cu heh tiah thaw an pek nain a nung kho ti lo" tiah a ti.

Apa John Jonchuk (k.25)  cu minutes 30 hnu ah palik bawi Manatee Sheriff bawi hna nih an rak tlaih i, Nilini (Jan 9) zing ah St. Petersburg i Pinellas County Jail ah ah bia hal ding in thawng ah an thlak.

Apa cu mithah lainawn hmuh le motor in palik harnak pek timi hmuh in taza an cuai lio asi.

This image provided by the Pinellas County Jail shows a booking photo of John Nicholas Jonchuck Jr. The 25 year-old faces a first-degree murder charge after throwing his 5-year-old daughter off a bridge on the approach to the Sunshine Skyway early Thursday morning Jan. 8, 2015.
       John Jonchuk thawnginn ah a phakpi lio
---------------------

Hi thawng bantuk hi USA ah a um lengmang. Fale tampi cu midang kut ah temtuar lo in nu le pa kut ah an temtuar i, nu le pa kut in an nunnak a liam thei tawn.

Jesuh nih ngakchia a dawt bang in nu le pa hna nih kan fale hi dawt ding cu Pathian duhnak asi ti thei bu tein fale dawt le zohkhenh zuam cio ding asi.





Wednesday, January 7, 2015

Bawipa Pathian Na Tuahmi Thil Vialte Hi

Pathian zummi Krihfa Hlaphuahtu, Carl Roberg nih cun, van le vawlei a chung ummi vialte le minung kan sining hna hi a zoh i, "How Great Thou Art" (Zeitluk in dah na lianhngan ko) timi, Pathian thangthat hla hitin a phuah:-

           Bawipa Pathian na tuahmi thil vialte hi...Ka ruah tikah ka lung nih a phan lo..
           Arfi le khuadawm le khuari hna nih khin...Na thilti khawhnak kha an langhter ko...

Van cu chim lo in, vawleicung thil kan kut nih a tongh i, kan mit nih a hmuh khawhmi hna hmanh hi ruah lengmang tikah khuaruahhar an rak si ko. Zei ah kan rel setsai lomi le kan duh paoh in kan lamh i, biapi tuk ah kan chiah lo mi kan vawleipi hmanh hi, khuaruahhar taktak asi ko. A kong hi cawn le hlathlai len zong ah theih le hngalh khawh ding a rak si lo. Cu nih alanghtermi cu, Pathian thil sermi hna hi, a pelpawi te hmanh kan hngal kho naisai rih hna lo tinak alanghter.

Vawlei kong hi na ruat bal ve dek maw? Hi vawlei pi hi daite in a um mi in na ruah men lai. Asi lo. Kan vawleipi hi van ah vaa a zuan bantuk in pingpalo ah a zuang i aa chawk cuahmah vemi thil menmen a si ko. Hi vawlei hi kum 4.54 billion atar cangmi vawlei asi. Ding tein tah tikah meng 3,959 a sau. Vawlei nih meng million 93 a thlatnak in Nika hi a hel. Vawleipi hi second 1 ah meng 18.5 in a tli i, sumilam 1 ah meng 66,000 tluk in a tli pengmi vawleipi a si. Cu suimilam pakhat ah meng 66,000 in a tlik cuahmah bu ah, nang le kei dai tein kan um khawhmi cu khuaruahhar asi.


 
Kan umnak vawlei pingpalo ah a zuang thluahmah lio

Hi acunglei hmanthlak hi van zoh tuah hmanh. Kan vawleipi hi, arfi le thlapa le adang vawlei tampi lakah, suimilam pakhat ah meng 66,000 in a tli i aa chawk cuahmah ve ko. Arfi, thlapa, adang vawlei 800 renglo le van ah a zuangmi lungtum (asteroid) hna he i pah lo tein aa chawk peng ve ko.

Vancung cu chim lo i, kan lamhmi vawleipi hmanh ah, arfi le thlapa bantuk in aa chawk cuahmah komi le hnin lo tein nang le kei daite in kan ummi ruah hman ah, "Pathian nih a tuahmi vialte hna hi, ruah tikah lung nih a phan lo..." timi kha a tling taktak. Vancung thil cangmi chinchin nih cun an langhter chinchin ko hnga lo maw?

Mifim mi cu an fim deuhdeuh i, Pathian thilser khuaruahhar asinak an hmuh deuhdeuh. Pathian thil ser khuaruahhar asinak cu, American scientist mifim mi hna nih, van ah an hmuhmi vancung thil thar hna nih hin, an langhter khun ko.

Hi American scientist mifim hna cu an fim taktak. An thilti khawhnak a san tuk caah kan ramricu vancung khi asi an ti. Kan phak khawhnak adonghnak ramri cu, "van khi a si" an ti i, "the sky is the limit" tiah an ti. Kan nih kan phak khawh tawk cu van tiang khi asi an ti cu! Chim duhmi cu a donghnak tiang khi kan tii khawhmi ramri asi an ti  duhnak asi.

Cu tluk cun an fim, an thiam, an thawng i vancung i thil umtuning hna khi theih le hngalh khawh an i zuam. Vancung a sannak ah an kai deuhdeuh. Thil vialte theih an i zuam deuhdeuh. An kai deuhdeuh le an theih khawh lomi a tam deuhdeuh; an kai deuh deuh an theihlomi a tam deuhdeuh. An kai deuhdeuh, zuamcawhtu thar an ngei deuhdeuh.

Cu zuamcawhtu thil hna theih khawh ding caah, an i zuam deuhdeuh. Cucaah cu vancung thil umtuning theih khawhnak ding caah, minung nih phak khawh lo naqk hmun zongah, "vawlei lem" (cu-tuh) an ser i, vancung a sannak bik thil hmuh khawh an i zuam.

Cu thil hmuh khawhnak ding caah, a tha bik le a sangbik an tuahmi cu, Hubble Space Telescope timi durbing lian taktak pi aa bunhmi, "vawlei-lem" (cu-tuh) hi a si. Hubble Space Telescope cu US cozah nih 1990 kum an sermi a si.

Vawlei A Helnak Hmun: meng 347 a sang

Thlah Kum: April 24, 1990

Vacung Arannak: 4.66 meng/second

Tangka Dihmi: 2.5 billion USD

Durbing Alianhnak: 2.4 meters (7.9 ft)

Hubble Space Telescope a rian cu, vawlei in meng million tam tuk in a va hlami, vancung arfi lak khi hman thlak le vawlei ah kuat a si. Hi telescope riantuannak thawng in, US scientist pawl nih cu hlan ah hmuh ballo mi arfi hna le arfi thar aa sem cuahmah mi hna a hmuh hna. Cun "Black hole" kong zong ah tampi ruahnak thar a chuahter.


                                  


                             
 Hubble Telescope vawlei in meng 347 hlatnak ah aa hel lio

Hi Hubble Space Telescope in an hei zoh tik le hman an hei thlak tikah, a dong kho lo mi thil (universe) an hei hmuh chin lengmang. A dong rua lai tiah ruahmi kha a dong kho ti lo. Cupinah a um rua tiah an rak theih lomi arfi phun dangdang aa dawh taktakmi tampi an hei hmuh hna.

Cu arfi hna cu acheu a runrun in an um; a cheu cu tivachung nga aa dawhmi bantuk in an i dawh. Duh an nung tuk. Cu Hubble Space Telescope nih a thlakmi hmanthlak tlawmpal hi ka van tar.

Hi hmanthlak ka hmuh fate ka thinlung ah a chuak pengmi hla cu, "Bawipa Pathian na tuahmi thil vialte hi ka ruah tikah ka lung nih aphan lo...."   timi hla lengmang asi ko.





              Orion Nabula arfi



               Lihel bantuk in aa zaimi Galaxy


          Black Eye Galaxy


            Vancung rulhreu tiah an timi


          Arfi aa bumi kha an thlakmi hna asi


 
   Mit a lawh tuk caah Pathian mit an timi arfi pawl



     Christmas calendar (advent calendar) an timi


                           Pathian mit arfi











































































         HST nih a thlakmi black hole



         2012 ah an hmuh tharmi arfi no ngaimi asi
 
 

 
 
 
 
                    Hell bantuk in a linmi arfi an si
 
 
 
Minung hi zeite kan rak si lo. Kan rak hme tuk. Kan thilti khawhnak zong a rak hme tuk. Heh tiah fimthiamnak le hngalhnak kan kawl nain Bawipa Pathian nih a tuahmi thil hna hi hngalh khawh an rak si rih lo.
 
Hi arfi dawhdawh mit nih a hmuh khawhlomi hna, Hubble Telescope lawng nih a hmuh khawhmi hna, van hmuh tikah ahcun "Sertu a um" timi cu zumh lo awk a tha lo. Hi khuaruahhar thil vialte hna na hmuh tikah, Pathian a um le um lo kongah na lung ar duh ti hlah.
 
Hi thil vialte hna a sertu a um ti kha zum ko. Cucu minung kan caah a hlawk cemmi le hna a ngam cem mi thil asi ko. Fiang te in cucu na ruat  kho ve dek maw?
 
Galilee Philhlonak timi hlaphuahtu nih cun, "Fiang tein hmu kho u sih law, vawlei dihlak biakinn asi...Sermi thil vialte hna zong hi....Pathian lamkaltu an si dih" tiah ati bantuk in, Hubble Telescope nih a kan hmuhsakmi khuaruahhar thil vialte hna hi, hmuh thiam ahcun Pathian lamkaltu an si dih ko.
 
Nang tah na hmu thiam ve maw?
 
 
 
Chinchiah
1. Photos are from google.com and bing.com
 
 

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....