You Are FIRED? (Part.1)

US TV Show vialte lakah ah a rak lar bikmi pakhat cu Donald Trump nih a rak host mi "YOU ARE FIRED" timi a si. January 2004 in NBC nih an rak chuah. Mi tampi ngaihchiatnak le tahbu ngacha in thil a rak chuak tawn. Cu TV show zoh tikah, Pre. Trump hi "Mi thintawi, mi thin-ai chia, mi luntawi le ingchiami a si" timi hmuh khawh ngai a si. Cu TV show ka zoh hnu in, Donald Trump hi President a tlin ahcun zeidah a lawh te hnga? timi biahalnak hi ka thinlung ah a chuak lengmang.

Election lai ah "President Trump hi zeitindah na ruah?" tiah, kan church upa pakhat nih a ka hal. Mexico-US ramri hau sak ding timi hna, Highway le hlei kan remh, Sipuazi kan kaiter lai, North Korea he kan i chawn lai a timi zong an tha dih. Syria Assad cozah hi kahlo ding in a timi zong thiltha a si. A thami tampi a achim. US caah thiltha an si.

Asinain a thalomi cu Muslim rammi kan kham hna lai timi te hna, Illegal minung tampi telefa he ummi zong kan dawi ding timi te hna; APP in kan chuak lai timi te hna; North America Free Trade in kan chuak lai timi te hna; NATO he hna i rem setsailomi le EU he hna i rem setsai lo timi cu an tha lo. Cun "America First timi philosophy zong hi, aa palhmi policy a si" tiah ka ti.

 Pre. Trump a lungput, a ziaza, a cawlcangh ning ka zoh lengmang ah, midang he rian tuanti aa harh kho men. TV zong ah "You are FIRED" timi show a tuahtu a si. TV i a cawlcangh ning bantuk in a lungput a  um kho. A lungput a rang lai, Hmailei ah zeidah a cang lai timi tuaklo in, "Duh paoh in a fFIRE te hna lai i, U.S cozah hi a buaimi tampi a um kho" ka rak ti.

President sinak biakamnak a tuah ni January 20 in, atu hi thla 4 a tling rih lo. Hi chungah cozah upa riantuanmi (officials) pathum a FIRE cang hna. January ah U.S Deputy Attorney General- Sally Yates a fire. US Attorney- Preet Bharara zong March ah a fire. May thla ah F.B.I director James Comey a fire than. Hi hna (3) hi 2016 U.S Election ah Russia an i thlak maw thlaklo tiah a hlathlaitu an si. A hawipa National Security Adviser- Michael Flynn tu cu "Amah Russia he an rak i pehtlai nain a chimlomi ruang ah an ti chih tuk caah Trump nih a fire mi a si." Amah he cun (4) bak a fire cang hna.

Pre. Trump nih cozah a hruaining hi a dik lo. Kawlram ralkap cozah phun in a hruai i, hitin cun U.S hi a kal ning a tluang ding a si lo. Amah ca zong ah re a thei tuk. Thil tluang te a kal dingmi zong "thlen le hrawh pet" a timh in dohlennak phun in thil kalpi a timh tik ah thil harsa ngaingai a si. US President hruainak a thatlo ahcun an sipuazi a tla kho; an stock a tla kho i, an dollar te hna a man a tum kho ngaimi a si.

Nihin ni sining zoh tik ah mi a FIRE mi hna an tlawm ti lo. A dang US Attorney 46 zong Pre. Trump cozah nih an banter hna. US Attorney hi an zapite (93) an um. Cu chungah zatceu renglo an ban hna. Hi hna hi "theihter chungnak" (warning) um lo bak in, an ban hna ti a si. Cozah upa bawi riantuanmi an si i, a tu bantuk in sehzung i lay off bantuk ngacha in, upat hmaizahnak um lo bak in an ban ko hna. Cucu democracy ram ah thil dawh lo ngai a si.

U.S President cu nawl an ngei. An duhmi an fire ko hna. Asinain a ningcang tein fire phung a si. Nawl ka ngei pat ti in, "mah duhpaoh in aanaa hman" timi cu dictatorship hruainak lawng ah a ummi a si. A cheu rian cu, pumpak huatnak le duhlonak ruangah fire phung a rak si lo. Fire duh ahcun a hlankan in tha tein theihternak tuah chung a herh.

President thar an chuah paoh ah US Attorney hi rian ban le mithar khanh hi cozah thar nih an tuah tawn ko. Cucu an uknak kha an mah duhning in kalpi an duh ve caah a si i, a pawi tukmi a si lo. A caan ahcun a zapi tein an phuak theng tawn hna lo. Pre. Bill Clinton, Pre. George W. Bush le Pre. Barack Obama zong nih an fire mi an um ve ko hna. Pre. Bush cozah le bang nin cun, uknak tuanvo an lakni thawk in June tiang ah US Attorney an zapi tein kan thlen dih hna lai tiah an rak ti. Asinain hlanlio President pawl nih, hruaitu an fire tik hna ah, ningcang tein an fire hna.

 Pre. Trump cu a dang president bantuk in rian a tuan lo. US Attorney 46 hi a hlankan in theihternak um cia lo in, rian an ban hna. F.B.I director hna ningcang lo tuk in a fire caah, GOP hruaitu hmanh an lung a tling lo ngaingai. Cucaah Senator John McCain le bang nih cun, "Trump cozah i thilbuai hi 'Watergate buainak he aa tia i aa rup cang" tiah a ti phah. US tuanbia ah Watergate buainak hi a fak bikmi buainak a si i, an tuanbia ah an philh khawhlo dingmi pakhat a si. Mipi tampi zong an lung a tling lo. Cucaah 2018 Mid-Term election ahcun Republican caah a har ngaingai lai tiah ruah a si.

F.B.I Director Jame Comey an ban ning le bang cu a fak ngaingai. A sining hi tin a si. James Comey cu, biachim an sawm caah California a tlawng. Biachimnak hmun a phanh hnu ah bia chim manh lo in, "Na rian an in ban" tiah F.B.I zung nih thawng an hei thanh chawm. Amah hmanh nih aa theih hlan ah News nih an chim cia cang ti a si. Bia zong chimlo in a kir than. F.B.I cu zalawngte in a mah tein a ummi department a si i, President nih hi ti a tuahmi, mipi an lung a tling lo ngaingai.

Thilti khawhnak ka ngei pat ti in, F.B.I Director kha a ruang setsai um lo in a fire tik ah, cozah hruaitu tampi nih Trump cungah an lung a si lo. An fire nak a ruang zong, "Pakhat le khat an i puh viar. Aho set nih dah fire ding a thawk" ti zong mipi an fiang lo. Atu tiang an buai peng rih. Cucaah atu lio Pre. Trump hruainak hi cu, American Democracy ram hruai ningcang a si lo. India ram democracy phunphai bantuk ceu khi a si. Kawlram ralkap uknak Sen. Gen. Than Shwe te hna ukpennak he aa lo.

U.S tuanbia zoh tikah F.B.I Director hi an fire setsai bal hna lo ti a si. Pre. Bill Clinton nih 1993 ah F.B.I director a rak fire ve. A nih cu a ruang aa dang. Politics ruang ah siloin cozah tangka an hmannak kong ah thil buai ngai a um caah a si. Tutan F.B.I Director an fire mi cu pumpak huatnak le Russia kong ah a si tiah an lungrumh. A fire caan zong hi a diklo tiah an ti.

Democracy ram ahcun ningcang (system) ngei tein thil a kal awk a si. Nawlngeitu uknak (dictator) ram ahcun "an ka chimmi bia" kha upadi a si kho colh i tih a nung tuk. Cucaah minung kha upadi cungah an um i ningcang tein thil a kal lo. Democracy ram ahcun hruaitu nih a nawlngeihnak kha luan tuk in a hman ahcun, cucu "dictator uknak" bantuk a si ve i, "Democracy dictator" an si ve ko. Nihin democracy ram tampi ah "Democracy dictator" tampi an um ve.

Pre. Trump hruainak hi alu a taw ka zoh. A cuai ka thlai ve. U.S President dang he ka epchun hna. 1997 in USA ah ka phan i, Pre. Bill Clinton chan he ka tong manh. Pre. George W. Bush chan le Pre. Barack Obama chan he ka tong manh. Atu hi President paninak chan he ka tong ve.

Hi President pali hruainak hi ka epchun cio hna. An biachim, cawlcangh le tuahser ning a cuaithlai lengmang tik ah, Pre. Trump hi a chia bik a si. A changtu ah Pre. Bush a si. An aanaa (power) an hmang tuk lehpek. Mipi le hruiatu dang awka an ngai lo. Mah duh in khua an sa. Zulhmi phung (principle) ngaingai an i tlaih lo. Pre. Trump hi Pre. Bush nakin a a zual deuh rih. Zulhmi phung (principle) setsai a ngei lo. Mikip le media kip a doh hna. Vawleicung Democracy ram pacan ti ve mi ram ah, hitin thil a kalmi cu a pawi taktak. Kawlram ralkap cozah uknak he zeipipa aa dang lo.

Ralkap cozah cu pakhat nih thil a tuah. A dang pakhat nih a hrawh i a thar a tuah than. Hawi hlannak in minthat kha an i cuh peng. Pre. Trump zong "Obama riantuanmi nehnang vialte kha hrawh le Obama chan tuanbia vialte hnawh dih a timh." Cucu thil pawi taktak asi.

Pre. Trump sining hi zoh tik ah, a lungthin a reprai lo. Aa thleng lengmang. "Syria ahcun ka thlak lai lo" a ti tawn nain, chikkhat lungthawh ah, Congress zong nih nawlpek lo in, April 15 ah "cruise missiles 59 in a kah ko." Hi Cruise missile hi Raytheon nih an sermi a si i, missile pakhat ah $ 1 million man a si. A kah tik zong "zeidah tinhmi a si" timi a chim fawn lo. Atu taza an cuai than cang. Hi missiles thlennak ah $ 60 million a dih lai ti a si rih.

"Pre. Trump nih Syria a kahmi hi hi, U.S Law zong a buar i, International Laws zong a buar" tiah upadi thiammi nih an ti . US president pawl hi an pawinak pakhat cu an mah nih an serciami UN Charter lila hi, ramdang cu an zulhter hna le an mah nih cun duhpoh in an buar. Hihi a dik lo taktakmi nunnak a si. Pre. Obama zong nih Libya kahnak ah a buar i, Pre. Trump zong nih Syria a kahnak ah a buar ve thiamthiam. An mah nih an ser cia lila UN Charter zong an buar.

Atawinak in kan chim a si ahcun, nihin ni ah President a sinak thla (4) hmanh a si hlan ah U.S Attorney 46 an fire cang hna. Cun Rian lian tlaimi US Attorney General le F.B.I Director zong a FIRRE cang hna. 2016 Election ah Russia an i sawhkalh ko timi kong ah hlathlaitu US Attorney zong a FIRE fawn. Minung lawng fire lo in, cruise missile zonng 59 zong Syria ram ah a FIRE cang.

Pre. Trump hruainak hi a buai tuk. Hna a hnawk taktak. Hmailei ah zeitiset in dah kan kal lai timi "direction, policy le vision" an ngei lo. White House lei biachimtu hna zong an bia aa hnih-thum lengmang. Pakhat le khat an bia aa kalh peng. Zawng parathlei an lo. Mipi sin ah biatak an chim lo timi a fiang. Cucaah Journalist pawl an lung a tling lo chin lengmang. Media pawl an lung a tling lo chin lengmang i, Pre. Trump nih, "Hmailei ahcun media briefing hmanh hi kan phih te men lai?" tiah a ti cang. Media hmanh hi a FIRE cang hna ti tluk a si.

Cucaah TV ah "You are FIRED timi cu American politics zong ah a tu a taktak ah a cang cuahmah cang i, Pre. Trump nih TV ah a rak FIRED hna bantuk in a FIRE thluahmah cang hna.

A buaimi a tam tuk caah, White House riantuantu le biachimtu pawl zong, an bia aa hnihthum tuk cang i, Pre. Trump hi a lung a tling lo chin lengmang ti a si. Cucaah TV ah "You Are FIRED" tiah a rak timi hi, a taktak ah an tling thluahmah cang. Kan theih rihlomi cu a ho dah a FIRE than te lai? A ho dah "YOU ARE FIRED" a ti te lai timi lawng a si.

Mi tampi nih an ruahmi cu "White House riantuantu pawl abik in Sean Spicer le a dang cheukhat hi a FIRE te hna lai?" tiah ruah a si. A FIRE hna lai maw FIRE lo timi cu a caan nih a chim te lai cu!

------------------------------------------------

1. US Attorney 46 an phuahnak hna hika ah a um.
http://www.cnn.com/2017/03/10/politics/us-attorneys-resignation/

Miss J. Lalramhngaki Mual A Liam

Ka email ah ruahlo pi'n Nutei nih VSKLianna timi emial in hi ca le hmanthlak te hi an rak lut.


Miphun hawi hna, 

"Zahan i mual a kan liam tak J. Lalramnghaki (Nutei) hmanthlak ka van thlah chih."

Mah email ka hmuh tikah, ka lau ngai. Khawi ka dah a thih hnga? Zeitindah a thih hnga timi ka ruat. A nulepa hna ka theihmi an si hnga maw? Ka email cu a tanglei ah ka van kal than. Hawihlan deuh tialmi email ka van hmuh i, Lawngtlai a si ka van i fiang. A email cu a tanglei bantuk in a si:


Miphun hawidawt hna, 

Khrih minin kut ka intlaih hna. LIKBK, Lawngtlai i ttuantu mi pahnih nih an kan thih tak.
Zahan zanah khan Rev. Lawngthanga nih cancer zawtnakin a kan thih tak. Amah hi LIKBK Assembly tang i caan saupi Pastor rian rak ttuantu a si. Myanmar ah zawng Mission Field Director rian caan saupi a rak ttuan cang. A tu ah hin Aizawl ah Administrative Secretary rian a tlaih lio a si. A dawngnu nih hin Cancer zawtnak tthiam tthiamin a rak kal tak cang. Fanu pakhat le fapa pahnih a kaltak hna.

ĹIKBK Assembly Office i ttuantu tthiam thiam, Payment Cashier rian ttuantu Miss J. Lalramnghaki B.Com nih zahan zing ah khan Lawngtlai ah a kan thihtak fawn. A zawtnak hi pawfah zawtnak a si. LIKBK caah cun sunghnak tak tak a si.

Rev. V. Suikharlian
Lawngtlai, Mizoram

Rev. V. Suikharlian email kan hmuh tik ah ka lung a tha lo ngai ve. LIKBK Assembly i caan saupi pastor tuantu Rev. Lawngthanga a thihnak le a nupi a rak thihnak te hna kan van theih i, LIKBK zong ka ngaihchiatpi ve hna. An nih cun kum khua in upa deuh an si i, Pathian rian zong an tuan tawk an tuan cang. Nutei minote a thihnak kong a van tial tik ah, a pawi tuk ka ti. 

Lawngtlai khua ka hei ruat. Lawngtlai hi, voi tampi ka kalnak khua a si. Mizoram ah ka nuamhnak bik, ka ngai a tlaknak bik, ka hnga a ngamnak bik le Laitlang kan khua bantuk in a nuam in ka ruahmi khua a si. Hi khua i bochan taktakmi minote nih a thihtak tik hna ah, lung a tha lo ngai i, ka blog ah ngaihchiatpinak ka van tial ve.

Atanglei hmanthlak hna hi Rev. V. Suikharlian nih a kan kuat chinmi a si. 

Miss J. Lalramhngaki hi Lawngtlai khua LIKBK Assembly Office i Payment Cashier tuanmi a si.

B.Com in degree lami a si. May 7, 2017 ah pawfah damlonak in mual a liam. Amah hi mifel taktak a si an ti i, miphun caah sunghnak nganpi pakhat a si. Laimi cu miphun hmete kan si. Mifim cathiam kan ngeihmi hna an tlawm tuk. Abik in B.Com degree hmumi nu hi tam kan ngei hna lo. Atu bantuk in, Lawngtlai ummi Laimi caah, bochan tlak taktakmi le hmailei ah Mizoram caah bochan tlak taktak mino te nih a kan kaltak tikah, Mizoram caah le Lai miphun caah, sunghnak nganpi a si. LIKBK caah sunghnak ngan taktak a si.

Tantakmi chungkhar, sahlawhcingla le LIKBK member dihlak kan in tuarpi hna. Bawipa nih hnem cio ko hna seh tiah thlaza kan campi ve hna.

Lawngtlai khua dawh

-----------------------------------------------------

Chinchiah:

1. Miss.J Lalramhngaki i miza ngaingai a si caah, chungkhar ngaihchiatpinak caah le a tuanbia tawite record um seh tinak caah ka van tialmi a si.

2. Atanglei ca hna hi, Rev. V. Suikharlian sin ah, Laimi hruaitu cheukhat nih ngaihchiatpinak le hnemhnak ca tawite an tialmi a si. Ka van fonh i, chungkhar ngaihchiatpinak le LIKBK chungtel dihlak ngaihchiatpinak ah ka van tar chih hna.

Dear Pu Sui Khar,

LIKBK chungtel chungin ngaihchiatnak nan tonmi cu kan in ngaihchiatpi ve hna. Taantakmi chungkhar hna an cang ah Pathian thlarau hnemhnak um ko seh tiah thla kan campiak hna.

Bawi Kri ah nan hawi,

Dennis S. Maung

CCCA GS

Rev Suikharlian,

Cu tak cu. Kan in ngaihchiat pi hna.

H S Kung

CCU, Hakha 

Rev. V. Suikharlian le LIKBK chungtel vialte,

A tu bantuk rinhcanh tlak le kutke taktak a si mi hna nih mual an kan liamtak cu kan miphun caah sungh zatlak taktak a si. Kan umnak hmun cio in nan ngaihchiatnak kan in hrawmpi hna. Tantak mi chungkhar sin ah Pathian hnemhnak um hram ko seh. Ngaihchiatnak hrawmpi buin,

Kepling Khengmual

Indianapolis.

-----------------------

Aw apoi tak tak tung e, thihnak hi mizei hmanh  a hrial lo i a poi  hring hrang ko. Tantak mi kap hnih chungkhar cungah Pathian daihnak um hram ko seh. 

Ngaih chiat pinak he,

Gracypa. 

----------------

LIKBK krihfabu le kaltakmi chungkhar le sahlawh rualchan vialte nan tonmi ngaihchiattnak kan rak in hrawmpi hna. Pathian nih nan ngaihchiatnak in hnem hna sehlaw, Bawipa Jesuh Khrih nih thihnak a teinaak thawnnak in hrawmh hna seh law, Thiang Thlarau nih hnangamnak he nan sinah in umpi ko hna seh.

Rev. Alfred Zakhar.

ESSI Program Director.

Strait Foundation.

CBA, Kalaymyo.

---------------------------

Dear Rev. Ma Lian,

Lung a tha lo tuk!  Kan in ngaihchiatpi hna.  Pathian nih in umpi ko hna seh

C Duh Kam

 -------------

Pu Sui Khar Lian,

Aw, cungai fah cu!

Thawngchia taktak kan theih i,

kan ngaih a rak chia tuk ve.

Khuaruahhar lei asi.

Kanmah Lewisville khua ah Vl Khua Hup

ti aa lionak in a tla i, a kan thih taak.

Kan ngaih a chia tuk cio ve.

Bawipa hnangamnak le daihnak cu

mithi chungkhar le hawikom cungah

tlung hram ko seh.

Chum Awi

---------------------------------------

A poi tilo cu zeihmanh chim awk a um lo. Taan tak mi an chhungkhar le LIKBK chungtel sinah Pathian thlangamhnak um ko seh. Kan nih zawng nih nan ngaichiatnak kan hrawmpi ve hna ti kha ka chim duh.

Upa Sawnthuang Hlawnceu
HTCF, Bangladesh.
----------------------------------------

Kristah kan u nau,

LIKBK unau zawzawng tla, Aizawl ah Rev. Lawngthanga in ah March 25, 2017 zingah buh kan ei nak asi. Kan pu hi, mi fel tak asi. A thihnak hi kan lung fak ngai. Lawngtlai ah Assembly palai kan hawng liau ah LIKBK office ah  Miss J. Lalramnghaki hi dollar exchange ding hen hawng kan tangpitu asi. Amah hi mi fel tak asi. Lawngtlai kan khual tlawngnak tangpitu mi 2 an thi mi chu thungai lungfak, lungsia tuk. Hi mithi 2 dawngsung tla tlunah Lalpa thlarau nih lungngamnak pek ko na seh, ka thachamnak asi.

Lungfak ngai hen,

Rev. Peklian Bawm

GS. ECC

Pastor Zir Kung Shahu

Chaiman, ECC

Thawngpang Lem "Fake News" Ralrin A Herh

Atu chan i, "Thawngpang chan" (Information age) ti a si. "Thawngpang (news) hi zeitluk in dah a tam?" tiah cun, 2013 ah Tuluk lawng nih cauk a tlangpi (title) aa dangmi 440,000; USA nih 304,912 le vawleicung pumpi a zapite 2,200,000 an chuah. Laimi nih cun cauk phun in 10-20 hlei kan chuah kho lo. 2015 ah hin, BLOG lawng ah nikhat ah capar (article) million 2-4 kuakap an tial. 2015 December ah vawleicung minung 3.26 billion (40%) nih internet an hmang kho. Khuaruahhar in thawngpang a tam. Minung fa nih theih le hngalh cawk ding a si lo.

Hi "thawngpang chan" ah hin, a cheu cu "mipi nih biatak va thei ve hna seh" timi saduhthahnak bak lawng in catialmi an um ve. Cu hna nih cun biatak kha an theih khawh chung in an tial. Cucu lawng cu an i ruahchannmi a si. A cheu nih an ca thatnak asiloah an mah bu le party thatnak caah, thawngpang lem "fake news" kha heh an tial. An chim i an rel, Mipi an hlen hna. A theipar an chuah hlan ahcun, a tak le lem hi theih awk an fawi lo.

Atu "information age" ahcun, thawngpang thanh hi sipuazi tha tuk pakhat a si. Cucaah, mipi ca thatnak kha siloin mah sipuazi maw, mah tanhmi thil pakhatkhat thatnak caah, a tialmi tampi an um ve. Cucaah catialtu le thawngpang thanhtu hna nih, thawngpang hlat le mipi sinah zuar tam kha an i zuam. Mi nih an theih duhmi chim le chuah khawh kha an i tinhmi a si. Mi nih an uar men lai timi kip kha khawmhsuat an i zuam. Tangka hmuhnak ding caah, a dik he, diklo he, phuah cawkmi he, a phunphun in an tial. Rem nuam ngai a si i, "A taktak sisehlaw a tha tuk hnga?" ti awk a tlakmi cauk, "Thu-ta-shwe-sung" phun khi, nihin ni ah atam in a tam tuk.

Cucaah "thawngpang chan" ah hin, ralrin dingmi thil pahnih a um.

1. Pakhat cu "Thawngpang lem a si." Hihi lih tawnmi le phuah cawpmi a si. A taktak a lo ngai nain biatak a si lo. Mi thinlung ah hlennak a chuahter khotu a si. Biadik le biatak theih khawhlonak a chuahpi. Cucaah biakhiahnak aa palh kho.

2. A dang pakhat cu "khawika in dah aa thawk" (source) theihlomi a si. Hi zong hi phuah cawpmi an si. "An ti; an chim" timi a tam. A ho set nih "a mit in a hmuh i a hna in a theih" timi a um kho lo. Hi bia hi a thang duh ngaingai. Khuaruahhar thil tampi aa tel tawn i, mi nih an theih duh. Asinain "aa thawknak" theih khawh a si tawn lo. Hi nih hin, thil kan hmuhning le zumhnak hmanlo a chuahpi.

Laimi Krihfa tampi cu carel kan huam. Biaknak le politics zong kan duh. Kan chamhbaumi cu, thawngpang kan relmi hi zumh tlak a si maw silo timi cuai kan hlai kho lo. Khawika in dah hram (source) a rat timi kan zoh lo. Kan fian setsailomi le zumh tlak lo thawngpang zong kha, kan chim kan tial. Mipi hi a diklomi thawngpang tam tuk kan pek hna. Hihi a pawi tuk. USA ah siseh, Russia ah siseh, Kawlram tiang in biaknak lei he, politics he "thawngpang lem" (fake news) tam tuk a chuak cang i, mipi hi  a diklomi thawngpang kan pek sualnak hna hnga lo ralrin a hau.

Voi tampi TV kan theihmi hi, thawngpang taktak nain "ruahnak" (opinion) hi a tam deuh tawn. Cucaah an tanhmi hruaitu le party kong an ruahnak (opinion) kha thawngpang lakah an rawn chih lengmang i, voi tampi cu a taktak nakin a taktak a silomi thawngpang tu nih, kan thinlung kha a kan mer i a kan khuhnenh deuh. Cucaah kan zohmi TV channel hi zei dah a si? Biachimtu hna "ruahnak" (Opinion) khi zei dah a si timi khi theih le tlaih khawh a herh. Culoahcun biadik theih lo a fawi tuk.

Fake news ka philh khawh setsai lo mi tete ka van tial lai.

1987 ah Mandalay University ah a kum (3) ka rak kai. July thla hrawng a si. Kawlram cozah nih tangka an thah lai ti a rak si i, University sianghngakchia cu a hninh in kan rak rak i hnin. Kan thin a phang. Dawr tuahmi zong an rak lau. Thil zong ni 5-6 cu a man a kai pin ah zuar zong an rak ngamh lo. Cozah nih an rak i thawh i, "Hiti an chimmi hi thawngpang lem (fake news) a si. Zum hlah u. Hi bantuk in thawngpang lem a chuahtertu hi, Kawlram thohhlanzi nih an tlaih hna i, Yangon ah thawngah an thlak hna. Zei hmanh nan thin phang hlah u" tiah tadinca an rak chuah. Kyemon le Lohta Pyithu Nehsin ah an rak tial. Thawngpang lem nih Mandalay le Yangon lei lawng siloin Kawlram pumpi sipuazi tam tuk a rak zorter lai.

Cuticun mipi cu an hna a ngam than. Punghman tein an van cawlcang. Cozah nih atu le tu fake news zumh lo ding kha an rak tial. Hnangam tein mipi an um cang i, sipuazi kha a hung tha ziahmah. Tangka a thi lai timi kha Fake News ah an ruah dih hnu ah, September 5, 1997 ah "Kawlram tangka 25, 35 le 75 cu an van thah dup ko. Cu lio ah Kawlram phaisa dihlak i 75% hi a thi ti a si. Mipi cu a ai bak in an ai. A tah bak in an tap. University kip cu buainak in a rak khat. Cozah tu kha fake news chuahtu an rak si diam ai. Communist le socialist ram ah siseh, democracy ram zong ah siseh, Cozah zong hi zumh ding an si thlu lo.

Voikhat cu Laitlang ah "Russia ah hell mei an pemh" timi ca hna an rak chuah ve. Zumh tlak a si le si lo zong, catialtu zong nih tuak hlah. A reltu zong nih tuak hlah. Tongte thinphan in, Krihfa tampi an thin a rak phang. 2012 tiang zong ah Kawlram in a rami Evangelist pakhat nih a kan cawnpiak rih. Hi tuanbia zong hi khawika in dah hram (source) a rat timi theihlomi tuanbia pakhat a si.

2007 kum dih lai te ah a si. Laimi bochanmi pakhat nih, "Kawlram thawngpang na thei maw? Ser. General Than Shwe le General Maung Aye an i phuak tiah an chim" a ti. 2007 kuakap ah kha hruaitu pahnih kha an i phuak timi cu zumhtlak a si lo. "A si pek lai lo" tiah ka rak leh. Ni hnihthum raoh ah, "biavaivuan" (rumors) si an ti. Hi biavaivuan tih a nung taktak. Minung thinlung hlennak ah a tha bikmi a si. Chimtu nih an chim ko zongah, a theitu nih biatak a si le si lo theih khawhnak ding caah, ruahnak le theihngalh (knowledge) ngeih a herh. Hi bantuk thawngpang lem hi nihin ni ah a tam tuk.

Voikhat cu "Aye Chan May a thi" ti te hna;  "May Sweet a thi" ti te hna a rak si. Voikhat cu Lai nu hlasakthiam pakhat cu, video thalo aa thla ti te hna a rak chuak. Cu ca cu hmuh cang ka in, lih bak a si timi cu theih khawh colh a si. Zeibantuk thawngpang lem a chuah zong ah, a biapimi cu a ngaitu le reltu nih "a lem le a tak" thleidan thiam a hau.

Pastor, Evangelist le biaknak hruaitu zong kan i ralrin taktak a hau. Relmi kip, theihmi kip hna hi mipi sin chimrel ding an si lo. Zeicatiah lih tawnmi a tam tuk. Satan an hmuh ti bantuk; caan a dong lai tibantuk;  thianglawr a si cang lai tibantuik; Russia ah hell an pemh tibantuk; a nih a thi le aa laar tibantuk; Obama le Pope 666 an si lai tibantuk; sahrng number computer chip an in rawn hna lai tibantuk hi a tam tuk.  Cucaah biaknak phungchimtu pakhat nih phung a chim tik ah, "Bible cawnpiak ning a si maw silo" timi cuaithlai taktak a herh.

Tu chan ah hin, thawngpang lem hi a tam tuk caah, thawngpang dikmi theih a har ngai tawn. 2016 US Election hmanh ah thawngpang lem nih thimnak ah mipi tamtuk a vaivuanh hna ti a si. US mipi thinlung ttaite le vaivuan in an tuah hna ti a si. Cu ti an umnak a ruang bik cu, "social media" ruangah a si an ti. Social media cu mah duh paoh in tialmi a si. A cunglei in "editor" timi zohtu le kilvengtu an um lo. A dik le diko chektu an um lo.

American upa kum tling 62% nih hin, editors a um lomi "social media" in thawngpang hi an theih tiah Stanford University nih an chuahmi capar "Social Media & Fake News in 2016 Election" tiami ah an tial. Social media tam deuh cu "perh" chinmi a tam deuh caah, biatak theihnak ca an si tuk lo. Cuticun social media nih hin, minung thinlung hi vaivuan ngai in a umter hna.

Politics ah siseh, biaknak ah siseh bible chimmi a dik zuahmah ko rua. Cathiang nih hitin a ti:

Cawnpiaknak a hmanmi kha mi nih an ngaih duh lo i, anmah duhmi chimtu dingah cawnpiaktu an lak hna caan kha a phan lai. Biatak kha an kaltak lai i, minung tuanbia tu kha ngaih an duh deuh lai" (2 Tim 4:3)

Hi bible bia hi, vawleilei he thlarau lei he a tling ngaingai cang. Facebook, Instagram, Twitters, email le viber chan ahcun ningcang lo ngai in thil a kal tawn. Kan chan i, a lem (atuh) a tam tuk chan a si cang i, careltu hi lungfim tein khuatuak kan hau.

Prophet Jeremiah nih cun "Ka mi Israel hna hi theihhngalh (knoeledge) an ngeih lo caah an rawk" tiah a rak ti. Cucu Pathian theihhngalhnak zong aa tel chih i, vawleicung ah thil dik le diklo thleidan thiam a herhnak zong aa tel chih. Knowledge ngeih lo cu rawhnak taktak a si. Cun Mirang nih "Little knowledge is dangerous" (Theihhngalh tlawm tuk cu tih a nung) an timi khi a dik tuk. Theihhnalh tlawm tuk cu, pingpang suknak bak a si.

US ka phak hnu ah thawngpang lem "Fake news" nih zeitluk in dah USA a buaiter? Vawleipumpi  a buaiter? timi cu mithmuh bak a si. El awk a tha lo. Fake news hi a karh a rang tuk i, cucu tih a nun khunnak a si. Mi thinlung zong a hlang deuh fawn. Mi nih uar le huam ngai a si fawn. Biatak le thawngpang tak hi, mi nih chim le rel huam tuk a rak si lem lo. Iraq WMD kong zong ah, thawngpang lem hi tam tuk a rak chuak. Cucu ho sin in dah a rat? Cucu vawleicung uktu sang bik pakhat Pre, George W. Bush ka in a chuakmi a si.

2003 lio ah Pre. Bush nih "Iraq nih WMD (weapons of mass destruction) a ngeih. Cucu UN khammi a si. Hi hriamnam pawl hi paleng par in an par hlan ah kan hloh a hau" tiah lih, hrawkhrawl le thawngpang lem kha heh tiah a rak phuan. "Preemptive strike" timi ruahnak in kan kah tuan a hau tiah a rak ti. Cu lio ah Laimi tam tuk nih, Saddam cu an huat tuk caah, kap seh ti an duh i an rak tanh. Hillary Clinton, Pre. Trump le John Kerry tiang nih an rak tanh. Hi hna zong hi an chung ah biatak an rak um lo. Nihin ni ahcun a phunphun in an i phisin cang.

Cu lio ah Pre. Bush chimmi a diklo tiah a timi Laimi kan rak tlawm tuk. "Pre Bush chimmi hi a dik lo; zumh tlak a si lo. Lih le hrawkhrol a si. Iraqk a kah ahcun International Laws a buar a si. UN Charter Chapter VII: article 42 & 51 hi a buar" tiah ka rak ti tawn. Mi tampi nih an rak ka pawm lo. Biafak nawn in ca a ka letmi zong an rak um len. 2003 ah Iraq Invasion an van tuah taktak i, WMD cu pakhat hmanh an hmu lo. Pre. Bush chimmi cu pakhat hmanh a dik ti lo.

Pre. Bush nih Iraq a tuk ruang tu ah, minung thihlohnak le rawlralnak tam tuk a chuak. Minung tam tuk ralzaam ah an i chuah. American ralkap 4,500 renglo an thi. Iraq sining aa rawk ciammam i, ISIS tiang an chuak. Nihin ni ah kum 14 renglo a si cang nain Iraq buainak a dong kho rih lo. An khualipi BAGHDAD hmanh a dai kho rih lo. "Thawngpang lem" hi zeitluk in dah ti a rak nun?

ISIS ral hmanh hi dih sehlaw, Kurdistan paw nih independent an khelh than lai. Iraq hi fawi ah a dai ding a si rih lo. Hi vialte harnak, rawhnak, sunghnak, thihlohnak, hmapu le ralzaam buaibainak vialte hi, Pre. Bush nih thawngpang lem kha, thawngpang dik bantuk in a rak chimmi ruang ah a si.

Facebook chan ah hin, "thawngpang lem" a tam chinchin. "Mexico-US ramri vampang hna an chawn thluahmah cang" timi hna thawngpang lem a chuak. A taktak ahcun Pre. Trump nih a timi phun cu, an sa rih lo. Zei construction company nih dah tuanvo a lai lai?" ti hmanh an fiang rih lo. Kha bantuk khan "fake news" hi an chuak peng. Tuluk nih "N. Korea a kah lai?" ti te hna. North Korea cu Tuluk nih cun a kahnak ding lam a fawi lo.

Naite ah "Kawlram President U Htin Kyaw aa phuak lai i, Daw Aung San Suu Kyi he aa naihniammi ralbawizik (General hlun) nih a chawn lai" ti hna a si. Cu zong cu Facebook ah an tar i, a ho nih dah a tar tiah a hlat cuahmah lio a si. NLD cozah an thin a hung tuk. Social media chan ahcun, thawngpang lem (Fake news) hi rilicung i hnahchawl vuanh in an i vuan.

Minung hi, camera trick hmang in duhpoh in hmanthlak suai khawh le Adam Suite in taklawng in chiah khawh chan a si. Ningzak mualpho in tuah khawh chan a  si i, tih a nung ngaingaimi chan kan phan. A silomi zong movie tha lo aa thla ti in fake adult movie chuah piak khawh chan a si.

Politics le bang ahcun lih hi a tam tuk. Pathian a tihmi minung a si lo hnu cu, zeibantuk politician zong zumh awk an har. An mah pumpak le party thatnak ca lawngte deuh an tuan cio ko. American politicians zong an ding hlei lo. Kawlram politicians zong an ding hlei lo. Thawngpang an chim tikah "An chimmi le an lungchung muru aa dang. An riantuanmi an kaa in an chimmi a kong le an lungthli tummi cu aa dang. An lungput a dang; an chimmi a dang an tuahmi a dang peng, Cucaah News tampi cu fake news a tam tuk.

America ko hi, news hi an sipuazi a si caah, fake news a tam khun. Cu ram i khua kan sak tik ah, Laimi tampi hi "thawngpang taktak" nakin "thawngpang lem" tu in khim deuh kan i tim cang. Cucaah Facebook catialmi kip zong zumh dih ding an si lo. Biatak si dawh a si maw? Dik dawh a si maw? timi kha tuaktan a herh.

Culo ahcun biatak le biadik tu thei lo in, a lem le a diklomi tu tam deuh kan theih i, cucu kan i nunpi sual ahcun Laimi hi ka fim ding hnga tluk in kan fim kho lai lo. Kan than hgna ding tluk kan thang kho lai lo. USA kan um zong ah USA fimnak zong kan i lak kho taktak lai lo.

Cucaah Laimi nih biatak tam deuh theih kan duh ahcun "edidors" a ummi Newspaper le tha tein thawngpang an hlat i an tialmi ca pawl hi rel ah an tha. Library ah research phun deuh in chuahmi cauk le makazin hi tam deuh rel a tha. "References" tam deuhmi ummi an si i, khawika in dah "hram aa thawk" timi kha theihfian khawh deuh an si i, theihnak tam deuh i chap khawh a si.

Cucaah cozah kong, cozah policy kong, ramkip politics kong, raltuk kong le vawleicung kongkau theih duh ahcun a tanglei ca hna hi rel phu an si. Zeicatiah hi cauk le makazine hna hi million tam tuk nih relmi an si i, editors thatha an ngei hna. An tanh deuhmi cu an um ve ko nain zumhtlak cem an si. A caan ahcun an tial palhmi zong a um ve ko nain, an palhnak an theih ahcun "tha tein kan ti sual" tiah a chim ngammi an si fawn.

Edit umlomi online ca tam tuk rel ahcun, thawngpang kip lawng theih a si i, biatak theih cu a har ngaingai. Cucaah biatak tam deuh theih duh ahcun a tanglei ca pawl hi rel phu ngai an si:

1. Newsweek
2. Time
3. The Nations
4. National Geographic
5. PBS News (Education ca a si. A tha bak)
6. Reader's Digest
7.  AARP Bulletin (US cozah; tangka, social security, politics, chungkhar, sipuazi kong)
8. National Review
9. The Economist
10. AARP Magazine
12. Foreign Affairs
13. BBC News (Politics kong deuh a si i ralrin an herh pah ve)
14. VOA News (Politics kong deuh a si i, ralrin an herh pah ve)
15. Bloomberg Business Week

Biadonghnak

A biapimi cu hihi a si. Minung cu uarmi, tanhmi le duhmi aa dang cio. Mah le uarmi, tanhmi le duhmi hawih deuh catial a si cio. Cucaah ca reltu nih ca rel tik ah, "catialtu duhnak le tinhmi" (Sa-yi-tu ih aa-baw) khi theih fian a herh.

Aa tialmi ca hi, "thawngpang lem" (Fake news) an si maw? Ataktak" (fact) dah an si? A dik mi maw a tial lih dah a tial? Tuanbia taktak maw a si phuah cawpmi dah? Asiloah amah ruahnak (opinion) dah a tial? A tialmi hi zumh tlak an si maw? Asi kho lai maw? Va si sehlaw a tha tuk hnga timi bantuk ceu hna an si maw? Zeitindah kei nih ka ruah ve lai? timi hna hi careltu nih ruah le tuak ding an si. Catialtu nih cun a mah duhmi a tial ko lai. Asinain careltu nih na thinlung i thleh ve ding kha na rian a si. Na thinlung na thlehmi na palh ahcun na theipar chuakmi kha a chia kho i, na dik ahcun a tha kho ve ko!!!



-----------------------------------------------------------

Green Card & Citizenship Sawkmi Caah Theih Herhmi

Pathian dawtnak le thluachuahnak ruangah kan ti ko lai. Laimi tampi USA ah lam a phunphun le sining a phunphun in kan rak lut hna. A tam bik cu ralzaam in lutmi kan si. Cathiam he thiam lo he USA ah kan phan hna. USA phanh tik ah, system ngei tein sermi ram a si tik ah, an system chungah duhsah tein i khumh ceumau i, a hnu a donghnak ahcun an rammi siter ding tiang khi lam an kan sial piak cia. Mah nih dot khat hnu dot khat in tuah dingmi tuanvo kan ngei. 

USA cu tuah ding timi tuah lo ahcun thil fate ah ruahmi tete ruangah cai taktak in harnak ton khawh a si caah, refugees in USA nan rat ka te ah an in chimhmi hna "Rights and Responsibilities" timi "Nawl na ngeihmi le tuanvo" khi fian cikcek le tuah cikcek a hau. Cucu nan tlolh sual ahcun, khuaci muih khawh a si. 

Tahchunhnak ah, Refugees in a lutmi caahcun I-94 khi a thi timi cu a um lem lo. Asinain kum khat chungah Green Card tuah ding khi cozah policy a si caah, kum khat chung ah Green Card ah i thial lo ahcun harnak ton khawh a si.A cheu khua le state ahcun ID tuah zong a fawi ti lo i, rian hmuh zong a fawi ti lo. Laimi a cheukhat cu ka daithlang tuk i, kum 5-7 tiang hna Green Card lo in "a pawi lo" ti in a nung salammi hna kan um ko. Kan daithlang taktak. 

Cucaah a herh sual ah tiah hi ca hi ka tialmi a si. Hi ca hi Ohio State ummi sining hawih in address te hna le fee kong tialmi a si i, mah le khua le State umtuning kha aa dang cio kho ti zong van fiangter ka duh. 

Green Card caah a herhmi

1. Form I-485 phih ahau.

2. Form G-325 A phih a hau.

3. Passport hmanthlak 2. Hmanthlak hnulei ah A-Number khedan in tial ding

4. Doctor sin lakmi samhlo ding timi cakuat

5. I-94 Copy ahnu le hmai a hau

6. Green Card INS lei nih, min le chuah nithla hna an palh tawn caah, nan sawknak copy i chiah cio u. An palh sual ahcun, copy i aa palh lo ahcun man cawi a si lo. Copy na chiah lo ahcun remh than tik ah a man cawi a si. Cun Citizenship na sawk tik zongah na information aa khah a hauh caah a herhmi asi. 

7. Chungkhar nan si ahcun hmun khatte ah kuat khawh a si. A rih tuk sual ah, sataih in kuat ah a tha 

8. Form phihmi kha staple in ceh lo ding an duh lo.

9. USA ram chung ah DUI ruang ah maw, thil pakhatkhat ruangah thawng hna a tla balmi na si ahcun, na thawngtlaknak kha tha tein form ah tial chih ding le na luatnak le a donghnak na bia an caih i biakhiahnak kha tial chih hrimhrim ding (Speeding ticket tibantuk hna court chuahmi cu pawi ah chiah a si lo).

Kuatnak address a dang cio i, Ohio State ummi ca ahcun hi address ah kuat ding.

USCIS NEBRASKA SERVICE CENTER

P.O BOX 87485

LINCOLN, NE 68501

Citizenship sawkmi caah

U.S ram chung chuakmi a silomi ramdang in a lutmi paoh nih sawkmi citizenship cu "Naturalization citizenship" timi a si i, "Ramchungmi ah sernak" ti khi a si. Cucaah ramchung chuakmi tluk cun nawl nan ngei lo. Tahchunhnak ah, U.S ram chung chuakmi cu zeitluk sualnak fak le lih a chimnak an hmuh zong ah, "U.S in chuah le dawi awk a tha lo. Ramchungmi sinnak kha thah piak khawh a si lo." Cucu a nuhrinnak in a hmuhmi "right" a si. Asinain ramchungmi ah ser chawmmi cu, citizenship hmuhnak caah nan tialmi ca ah lihfaak nan chimnak an theih asiloah sualnak ngantuk nan tuah ahcun "revoke" an ti i, hrawh piak khawh than a si.

 Cucaah "Citizenship ka hmu cang le ti in, hnangam tuk le duh paoh in sualnak ka tuah lai" timi hi U.S ah ruah ding a si lo. Ngaihthiam khawhlomi sualnak le lichimnak na tuah sual ahcun "revoke" tuah piak khawh ka si timi kha theih peng a herh. Cucaah U.S ah hin dinfelnak tein nun hi, Citizenship hmumi hna "tuanvo" a si. 

U.S vawlei na lamh hmasat ni thawk in rel i kum (5) na tlin bak in Citizenship sawk khawh a si. Kum 5 nak na tlin hlan deuh in form cu cozah ah kuat khawh chung a si. Green Card na hmuh lo ahcun sawk khawh a si lo. Zeidah a lawh tiah ahcun, tangcheu awn lo ahcun tang khat kai khawh a si lo bantuk a si. USA ahcun a dot lonh (a-sinh-caw) in thil tuah a ngah lo caah a si. Cucaah Citizenship cu Green Card na ngeihlo hmanh ah approval a hmu ciami ca lawnglawng ah sawh khawhmi a si. 

Citizenship phin hi tih ding a si lo. Cathiammi cu an thiam rup in, a thiam lo mi cu thiam lo rup in bia hal a si ko. Cun mitha he ton fuh ahcun zei pipa an hal tuk hna lo. "White house is in Washington DC" ti hna an relter hna le an tialter hna i, cucu a si ko. Timhlamh le zuam belte cu a hau ve.

Interview zong ngaihlah ding le tih ding a si lo. Sual a si lo i, dantat le thawngthlak zong a um lo. Green Card in um peng ahcun thar chuah caan ah form phih than lengmang le tangka liam than lengmang a herh. A sung tuk. Cucaah Citizenship sawknak nawl a ngeimi paohpaoh nih cun sawk ding a si. Cun "nawl ngeihmi" (rights) zong aa dang tuk. Hnahnawh lurit zong aa dang tuk. 

Citizenship na sawk tik ah hihi tuah an hau.

1. Form N-400 phih ding

2. Cozah bawmhnak hmumi caah fee waiver tuah na duh ahcun I-912 phih hau. Phih thiammi te phihter ding.

3. Food stamp zungah benefit ngahmi ca lak hau.

4. Greencard copy hnuhmai kuat chih hau.

5. Passport pung 2 kuat chih hau

6. Citizen hmu ciami nih nan fale kum 18 tang kha benh nan duh hna ahcun N-600 phih a hau. Fee waiver tuah duh ahcun I-912 phih than hau ve.

7. 100 Questions kha tha tein i zoh cia a hau. Cathiammi le asylum cu an halmi hna a har deuh ti a si. Refugees in rami cu tam deuh cu a fawimi tete an hal ko hna.

8. Green Card na hmuh hnu ah, DUI ruangah maw, a dang thil pakhatkhat ruangah thawngthlaknak hna na huah sual ahcun, tha tein tial chih ding. HLENNAK le LIH BIA pakhat hmanh tial lo ding. Green Card i na chuah nithla le min le tuktak kha khah a herhmi tampi  a um caah ralring tein phit ding.

9. Citizenship cu an in hrawh piak lo ahcun tharchuah a hau ti lo. 

Citizenship form kuatnak ding address cu Ohio State ummi caahcun a tanglei ah a si:

USCIS

P.O BOX 21251

PHOENIX, AZ 85036 

Green Card le Citizenship sawk kho dingmi kan Laimi vialte Pathian nih nan lamthluan tluanter ko seh. 

------------------------------------------------------------------------------

Chinchiah.

1. Greencard renew tik ahcun refugee ca zong ah fee a um lai.

2. Citizenship sawk tik ah, cozah benefit hmulo mi ca ahcun fee kuat chih hau. Fee hi online in check a hau.

3. Kuatnak address hi umnak state nih a ngeih. Ohio caah kuatnak address hi nihin ni ca a si. An thlen sual ahcun an mah nih an hei lanhter thiamthiam ko lai. 

4. Green Card zong siseh, Citizenship ca zong siseh, Form ah tha tein minthut a hau. Minthut lomi ca cu a kir lai.

Lungretheihnak In Luatnak

Minung kip nih hin, "Vawleicung ah lungrethei bik ka si rua" tiah kan ruah cio tawn Nun chan ka ngei lo; nun hi zeidah a sullam a si? Ka nun hi pakpalawng a si" tiah kan ti theu tawn. Careltu nang zong ruat ve hmanh, nangmah le keimah lawng rungretheimi na si lo timi kha va philh hlah.

Vawleicung mi vialte hi, nikhat caan khat ahcun lungretheimi viar kan si hna. Uktu bawi zong an lungre a thei i, mifim le mirum, midawh le hlasak thiamthiam zong an lungre a thei. Siangpahrang zong an lungre a thei i, an ukmi hna zong nih an ngeih ve. A fim tuklomi mimolh chupchap nih lungretheih an ngei i, mifim scientist zong lungretheihnak an ngei. A ruang cu, "Minung cu nuhrinnak in lungretheihnak he hrin chih kan si. Lungretheihnak cu kokek chuahpimi thil a si."

Kum tling a si i a lungre a theilomi cu, "mihrut" lawng an si. Mihrut na si lo paoh ahcun lungretheihnak cu a tlawm le tam in na ngeih a hau. Lungretheihnak na ngeih lo ahcun, na hrut ngaingai ko cang tinak a si. 

Hihi va philh hlah. Mirang phungthluk ah, "Hruh hi a nuam" tiah an ti. Zeicatiah hruh ahcun lungre a thei ti lo. Thil tha le thil chia kong zong ruah awk a um lo. Zawtnak le damnak kong ah lungretheih awk a um lo. Zei tuah zong ah, tihnak le phannak kong zong ruah awk a um lo. Hmailei kongah an lungre a thei kho lo.

Mihrut cu a tu chan zumtu aa timi nih kan tih tukmi-"mangtam a tlung lai, lii aa hnin lai, caan a dong lai, khuacaan a chia lai, 666 a chuak lai, nan ban ah chip an ronh hna lai, Russia ah hell an pemh ee, thianglawr a um lai ee..ti phunphai zong tih awk zeihmanh an ngei lo. Hell tlak ding zong tih awk a um lo i, vancung kai ding zong ngaih awk a um hlei fawn lo. An caah Pathian zumh awk a um lo i, Satan va tih awk zong a um hlei lo." Zeicatiah zeihmanh an thei lo. Cucaah hruh hi a nuam ti a si ko. Cucaah, mifimnak in mihrut hi an i nuam deuh hrimhrim ti a si.

Cu bantuk zei thil paoh tlun zong ah, lungretheih ngeilo in aa nuammmi mihrut chung ah tel lo paoh ahcun lungretheihnak hi a um cia cang. Lungretheihnak in minung a simi paoh luat khawh a si lo. A tuar zia thiam le thiam lo lawng aa dangmi a si.

Ruah a herhmi cu hihi a si. "Zei bantuk thil kong hmanh i na lungre a theih lo ahcun cu mihrut cazin ah ka tel cang" ti kha theih a hau. Chim duhmi cu, minung a si i ruahnak le tuaknak a ngei zinpanmi cu, lungretheihnak ngeih a herh. Thluak a ngeimi minung si hnu paoh ahcun lungretheihnak cu nuhrinnak in aa tel chih cang. Cucaah minung caah lungretheihnak cu ngeih phung a si. Asinain cu lungretheihnak cu i sum khawhlo tik le ban khawh lo tik ah, minung nunnak ah harnak le rawhnak a chuahpi.

Cucaah Jesuh nih "ei le din, hni le puan kong le phanh rih lo mi thaizing kong ah lungretheih lo ding kha a kan cawnpiaknak a si."

"Khuazei in dah ka ei awk ka rawl cu ka hmuh lai, ka din awk cu ka hmuh lai, ka hnipuan cu ka hmuh lai" ti in lungrethei in va um hlah u....vancung khua i a ummi nan Pa nih hi vialte nan herh hna ti cu a hngalh ko (Matt 6:31,32)

Jesuh chan thawk in, nihin ni tiang ah lungretheihnak a um ko. Jesuh chan lungretheihnak le a tu chan lungretheihnak hi an hram cu aa lo dih ko. A tlawm deuh le tam deuh lawngte a si.

Asinain Jesuh chan ahcun, tu chan i "bill" kan timi hi a rak um lo ti tluk a si. Ngunkhuai dah ti lo cu. Tu chan ahcun "bill" (pek ding leiba) hi a tam in a tam kho tuk. USA sining tuak tik ahcun, inn bill, motor bill, meiti rawnnak, loan cawimi cham ding, gas bill, insurance bill, telephone bill, internet bill, cell phone bill, life insurance bill, sizung bill, tuition le credit card bills- tibantuk pek ding leiba ti cawk lo a si. Hi bills vialte hi, Jesuh chan ahcun a rak um lo i, an lungretheihnak hi tu channak in tampi a rak zia deuh ko. An lungretheih cemmi cu, "eidin, hnipuan le innlo" kong lawng a rak si.

Hi bills vialte hi rak i chap ve hna sehlaw, Jesuh zong nih hin a zultu paw le Judah pawl hi, "bills le loan" kong ah nan lungrethei hlah u tiah a rak ti ve ko hna hnga. Tu chan American sining he epchun ahcun, Jesuh chan Palestinian minung an lungretheihnak hi chim phu tuk a rak si lo. Cu tuktak hmanh ahcun an lungre a rak thei tuk i, Jesuh nih lungretheihlonak kong a rak cawnpiaknak hna a si.

Zei si hmanh ha, Jesuh chan in nihin ni tiang lungretheihnak hi a ruang tampi in a ra i, mi vialte nih a tambik kan lungretheihnak cu thil (4) ruang ah a si.

(1) Zei dah kan eidin lai? Zeitindah kan i cawm lai timi "rian, tangka, pawcawmnak" kong
(2) Zei dah kan i hruk-aih lai? A herhmi a lengphaw thil kongkau.
(3) Thaizing ah zeitindah kan si lai? Si rih lomi le phak rihlomi kong lungretheih chung?
(4) Ngandamlonak kongkau nih a chuahpimi. Ka zual lai maw? Ka thi sual lai maw?

Hi hna hi mi tam bik kan lungretheihmi an si. America, Europe le Australia timi ram rum le ram thawng zong ah lungretheihnak in an luat hlei lo. An luat lo lawng siloin a zual in a zual deuh. Cucaah lungretheih (stress) kong hi biatak tein tangka tam taktak dih in, an hlathlai peng. Zei nih dah a chuahter? Zei nih dah a zualter? Zeitin kan tuah dah a that lai? timi hi an tuak peng.

Zeicatiah lungretheih zawtnak ruangah nuva aa thenmi, chungkhar a kuai aa rawkmi, mah le mah aa thatmi, midang thahnawnnak a tuahmi le zeidang damlonak tam tuk a chuahpi caah a si. Cun chungkhar le cozah caah sunghnak zong tam tuk hringhran hi a chuahpi caah a si.

Lungretheihnak (stress) kongah American Psychological Association, World Health Organization (WHO), National Institute of Mental Health le American Institute of Stress tibantuk nih research an tuah i, ca an khawmhsuat i cu an hmuhmi chung in hi tin an tial. Hi an hlatnak ram hna hi, ram thangcho, ram fim le ram rum lawngte ah a si i, cu dirhmun zoh in minung hi lungretheimi an rak tam tuk tinak a si. Cucaah "Na lungre a theih ahcun keimah lawng ka si lo. Hi hna chung ah aa tel ve mi pakhat ka si ve ko" timi kha ruat law, zeitindah ka damter lai tiah damnak tu kawl ding a si.

An hmuhmi le chimmi cu hihi a si:

* America ah lungretheihnak kong an hlat tikah, upa kum tlingmi hi an lungretheihnak kha a sang deuh chin lengmang i, nikum ah khan a sang deuh chin an ti.

* Bia an halmi hna 75% nih kan hnu thla ah khan kan lungretheihnak a karh deuh i, zatceu tluk nih cun a liamcia kum ah kan lungretheihnak a karh deuh tiah an ti.

* Minung 75 ah 1 cu lungretheihnak ruangah ningcang lo taktak in umnak an ton.

* U.S ngakchia tang 9-12 karlak caah lungretheihnak hi an ngandamnak kongah an lungretheih bik mi pakhat a si i, tha tein i zohkhenh lo ahcun caan sau caah ngandamlonak fakpi a chuahpi lai an ti.

* Riantuanmi minung 80% nih cun riantuan lio ah lungretheihnak kan tong tiah an ti i, zatceu tluk nih cun kan lungretheihnak kongah midang nih bawmh kan herh ee an ti. 42% nih cun kan riantuanpi hawi le zong bawmh an hau ve tiah an ti.

* Riantuannak i lungretheih hi a karh deuh chin lengmang i, vawleicung ram rumbik ram pawl i riantuanmi 10 ah 6 nih cun kan lungretheihnak hi a karh chin lengmang tiah an ti. Tuluk hi riantuan lio i riantuanmi lungretheihnak a sangbik ram an si i, 86% cu lungretheihnak an tuar ti a si.

* Australian rammi 91% nih cun riantuannak kong ah hmun khatkhat ahcun lungretheihnak kan tuar tiah an ti. 50% nih cun an nunnak thil pakhatkhat kong ahcun kan lungre a thei taktak tiah an ti.

* Australia ram minung riantuanmi hna a buaktlak in tuak tikah, minung pakhat hi kum khat chung ah ni 3.2 hi lungretheih ruangah rian an bau ti a si. Cu rian an baumi ruangah Australia economy hi $14.2 billion tluk sunghnak a chuahpi ti a si.

* United Kingdom ram i 2007/08 i riantuanmi 442,000 kuakap nih cun, an riantuannak i lungretheihnak ruangah a kan zawtter ko tiah an ti ti a si.

* Riantuannak i a chuakmi lungretheihnak ruangah, abuaktlak in tuak tikah UK ram ah kum khat ah riantuan ni 13.7 million an sung i, ￡28.3 billion sunghnak a chuak ti a si.

* WHO lungrawh damlonak (depression) hi vawleipumpi minung damlonak hrampi pakhat a si tiah an ti.

* WHO nih vawleipumpi i lungrawh damlonak ngeimi 25% lawng hi tha tein thlawpmi an si an ti.


A cunglei research tuahmi thil sining taktak (facts) zoh tikah, lungrawh damlonak le lungretheihnak hi, miphun kip, biaknak kip, mirum sifak, mifim mihrut, muidawh muichia danglo in, mikip ngeihmi a si timi hmuh khawh a si. Mirum le mifim ram timi Europe le America hmanh ah, hrial khawh a si lo timi hmuh khawh a si. Cucaah Laimi zong ramkip ah kan i thek tikah, lungretheihnak in luatnak hi kan i zuam le hi zawtnak kan ngeihlonak ding in khamnak lam kawl hi, pumpak, chungkhar le Krihfabu hrimhrim in zuam cio a herh.

-----------------------------------------------------------------

Biadonghnak

Vawleicung ram sining kan zoh tikah, ram rum le ram fim ko ah lungretheihnak a rak sang deuh i, a rak faak deuh. "Fimnak cu a tam deuh paoh ah lungretheihnak cu tam deuh ngeih a si ve ko" (Phungchimtu 1:18) a timi hi a tling. Mifim ram kan timi, Japan, Tuluk, Europe, Australia, India le America te hna hi lungretheihnak a rak sang ngaingai.

Khuaruahhar ngai a simi cu, vawleicung ah aa nuambik timi ram hna zong hi, ram rum bik an rak si lem lo. Gross Domestic Happiness (GDH) an tuak tikah, ram aa nuam bik timi hna hi, ram fim le ram rum bik hna an rak si lo. Biaknak aa tlaih i fimnak le thiamnak a thangcho tuk lo mi ram Bhutan ram te hna an rak si ko. Cucaah fimnak, rumnak, thanchonak hna nih hin, "lungretheihnak" hi a rak zorter lo i, nuamhnak taktak zong hi a rak chuahpi lem lo ti kha hmuh khawh a si.

Cucaah khawika ram na um hmanh ah, "Tangka nih nuamhnak a caw kho lo" timi hi va philh hlah. Hi vawlei hi caan tawite kan umnak "Temporary world" a si timi kha ruat law, hi vawlei ah hi sau kan um lai lo ti kha ruat in, Cathiang nih a kan cawpiak bantuk in, "Nan lungre i theihter hlah u...zei hmanh fahnak i pek ter hlah u...saupi nan no ti lai lo.." (Phungchim 11:10) kha i laak i, lungthin daite in kan um ding a herh.

Hi vawlei kan um chung paoh le kan lung a fim chung paoh cu, lungretheihnak kan ngei ko lai. Pawngkamg thil tampi ruangah kan lungre a thei ko lai. Cucu mining sining ah hrin chihmi a si.
Asinain a biapimi Jesuh bia hi a si.

 "Keimah daihnak cu kan pek hna...Lungrethei le vansangau in um hlah u; nan thin zong phang hlah u. Kan kaltak bal hna lai lo..." (John 14:27). 

Na lungre a theih caan paoh ah, Jesuh bia hi va philh hlah. Amah cu kan thilrit vialte a kan chawngtu kan Bawipa a si. Jesuh bia cu, na lungretheih damnak caah si tha bik a si lai i na caah damnak le "Lungretheihnak in luatnak" a si lai!!


------------------------------

http://www.gostress.com/stress-facts/

Columbus Ah Gospel Concert Sunglawi

Columbus khualai

Columbus ah tuahmi concert hi ECBC Building Fundraising caah ECBYF hruainak in tuahmi a si. Concert cu April 22, 2017 ah sunglawi taktak in Stiles Elementary School, Columbus ah kan tuah. ECBC Krihfabu chungtel hi 750 hrawng kan si i, minung 600 kuakap nih concert an zoh kho. Kan caah Concert Sunglawi taktak a si.

Thawknak ah Saya Van Nun Tluang nih thla a kan campiak. Praise and Worship hruainak in nuam taktak in minutes 15 caan kan hmang hmasat. Concert chung ah lawmhnak biatawi catialtu keimah le Upa Sang Kung nih chimnak kan ngeih.

Tutan Concert aa phundannak le sunlawinak khun cu Mizoram in hlasakthiam minthang Vanlalsailoa aa telmi le Laimi mino hlasakthiam mithang hna-Emily Ngun Hlei Sung, Esther Van Hnem Sung le Rem Rem-nih a kan telpimi a si. Columbus khua ah, hi bantuk hlasakthiam minthangmi hna nih, Gospel concert an tuah te lai timi cu, ruah awk a har ngaingai i, Pathian khuakhan taktak ah kan ruat.

Hi concert rami vialte cu, upa in ngakchia tiang lunglawm thanuam tein kan i tel hna i, cu ko cu a miak tuk. Tangka nih cawk khawhmi a si lo tiah kan ruah i, kan Krihfabu caah philh awk thalomi Concert Sunglawi taktak a si. Kan i lunghmuih taktak.

Concert hruaitu hna Sansan le Pa Iap

Concert chung ah hlasatu ah Pu Vanlalsailo nih a kan telpi khawh. Amah hi West Phaileng, Aizawl District in a si. Presbyterian Krihfabu chungtel a si i, USA hi voi hnihnak a rat a si. Khua kip ah thawngtha a chim pah in, hla in Pathian riantuan pahmi a si. Mizoram ah tang 12 tiang a kai hnu ah, Pathian riantuantu hi biapi deuh ah a ruah caah sianginn a chuak i, bia le hla in Pathian thawngtha chim ah hmun kip a tlawngmi a si. Amah bantuk in, Thawngtha chim zong a thiam i, hlasak zong a thiam i, hawikomh zong a thiammi pa hi, Lairam le Mizoram ah tam an chuak lai lo tiah ka ruah. Mi za ngaingai a si.

West Phaileng (Ref. Exploremytrip.com)

Mizo gospel hlasakthiam minthang Vanlalsailoa

West Phaileng (Ref. Exploremytrip.com)

Concert thawknak Praise & Worship

Nu Emily Ngun Hlei Sung le Esther Van Hnem Sung cu Indianapolis ummi an si. Laimi nih Youtube le video in hmuh lengmangmi an si. Atu lio Laimi hlasak thiammi ah minthang bikmi chungah aa telmi an si. ECBC concert ah a kan telpi khawh caah kan i lawmh lawng siloin kan i lunghmuih tatak. Kum tampi hlasa kho rih dingmi Laimi mino an si i, an mah an rat khawh caah lawmhnak in kan khat. An hlasakmi ngaih kan chim hrim lo. Gospel Concert a tuahmi nih cun, hi hna pahnih hi sawm ding hrimhrim an si. A kan nuamhpi tuk hringhran.

ECBC nih Krihfabu chung in hlasakthiam Nu Rem Rem (Tluang Zi Par) le Pa Bawi Hu Lian zong nih an telpi hna. An nih pahnih hi ECBYF ah member chungtel an si. Nu Rem Rem cu Columbus ah college kai lio. Pathian nih hlasak thiam pahnih kan Krihfabu ah a kan pek i, an mah zong nih concert an sunlawiter khun. Mah bantuk hlasakthiammi ECBC ah chungtel kan ngeih hna caah, kan i lawm ngaingai. Pathian min kan thangthat.

Ka lawmh ngaimi pakhat cu Emily Ngun Hlei Sung a chuahnak khua cu, Tuipang khua a si. Cu khua in a chuak i a kenkip ah a thangmi nih, hi tluk in Laihla a sak khawhmi cu khuaruahhar a si. Tuipang khua cu kei zong 1993 ah ka rak phan bal i, khua nuam ngai a si. An khuakam ah lakphak tam ngaite an cin.

Cun Esther Van Hnem Sung zong cu Thantlang peng khua fate, Hmunthar in a chuakmi a si i, cu khua fate in mah tluk hlasakthiam hna an rak chuahmi cu khuaruahhar a si. Pathian khuakhan a si ko. Hmunthar cu a rawn tuk i, khuadawh tuk a si. Khuapi ah ser hna sehlaw zeitluk in dah a that hnga ka ti tawnmi khua a si. Hi khua fate in hlasakthiam Esther Van Hnem Sung zong a chuak ve.

Cu lawng siloin Rem Rem hi, a chuahnak le thannak cu Lunglei a si i, a hnu Burma an um ve. Mizo holh in a holh pengmi a si nain, Laiholh hi khulrang taktak in a thiam lawng silo in, Laihla duh tawk in a sak khawhmi cu khuaruahhar a si. Pathian thilpek a si ko ka ti. Cun Bawi Hu Lian cu Khampat khuami minote a si. Khampat cu miphun kip cawhna a si i, Laiholh hmanh an thiam hnga hme maw ti awk a si ko nain, Laihla dawh taktak a sak khawh tik ah, khuaruahhar a si ve. Khampat hi Mizo nih kan i thawhkehnak an timi khua a si i, Khampat ummi Bungpui zong hi a min a thang taktak. Nihin ni ahcun a cheuchum cu a tlu cang.

Vanlalsailoa a chuahnak khua West Phaileng dah ti lo cu, hlasatu pawl an chuahnak khua vialte hi ka phanh dihmi hna an si i, a liamcia caan kum tam nawl a kal cangmi ka van ruah ah, Columbus hna i hi tluk Concert Sunglawi kan ngeihmi van ruah ahcun, "Bawipa Pathian na tuahmi thil vialte hi ka ruah tikah ka lung nih a phan lo..." kan timi hla kha a tling theu tawn ko.

Cucaah tutan Columbus Concert cu a ropui tuk. Zeicatiah tutan concert nih a langhtermi cu, "Globalization ruahnak" kha a dik timi a langhter. Zeicatiah hlasakthiam Vanlalsailo cu West Phaileng khua chuak a si i, Emily Ngu Hlei Sung cu Tuipang chuak a si i, Esther cu Thantlang Peng chuak a si i, Rem Rem cu Lunglei chuak a si i, Bawi Hu Lian cu Khampat chuak a si i, cu a kenkip chuakmi Laimi hna cu, vawleicung ram ropui bik USA ah concert an tuahti hna. A tumtu pawl cu Laitlang khua kip chuak an si hna. An tummi thilri cu USA, Tuluk le Thailand chuak an si hna. A zohtu cu Kawlram khua tampi in a chuakmi an si. Cu Globalization idea cu, Ohio khualipi Columbus ah a cangmi a si.

Emily Ngun Hlei Sung

Emily chuahnak "Tuipang Khua, Saiha District, Mizoram

Esther Van Hnem Sung

ECBC mino hlasatu Rem Rem

Rem Rem chuahnak Lunglei khua

Bawi Hu Lian

Bawi Hu Lian chuahnak Khampat khua

Music tumtu hna cu Pu Duh Bawi Bik, Pu Bawi Biak Thawng, Pu Ngun Tling, Michael, John le Samuel Thawng an si. Sound zohkhenhtu ah Pu Bawi Tha Hu le a nau le an si. Michael le John nih a kan telpi khawh i, kan concert an hlnhlaiter khun. Tu zan concert cu a tum tu pawl hi, an thiam tuk i, ngaih a nuam tuk hringhran.

Concert lio music tumtu pawl

ECBC biakinn hmun hi acre 15 renglo a si. Columbus nitlaklei Galloway timi sang ah a um. Hakha certual kaoh certual pahnih kan fale caah kan tuah piak hna. Kan fale nih USA hi an ram taktak ah an ruah i, lungthin daite le hnangam tein Pathian an thangthatnak ding caah le an taksa, an thinlung, an thlarau aa lawmh i, a lamkip in an thanchonak ding caah, nulepa hna nih zumhnak nganpi he, certual pahnih zong kan tuahpiak nak hna a si. Ca an thiam lawng silo in, lentecelhnak lei le lentecelhnak zong ah thangcho hna seh timi kah saduhthahnak a si. Hmailei ahcun hi ka hmun ah hin, Galloway sang minung tampi nih an i tel khawh ve mi, "concert le festival" (puai phunphun) zong tuah kho ve te u sih law tiah saduh kan that.

ECBC Biakinn caah project suaimi cu $ 6.65 million a si. Biakinn le Sunday School ngakchia khan pawl le Office lawng sak ding a si rih. Biakinn hi todan saumi man ding a si i, a zapite minung 609 tlumnak ding in ruah a si. Motor parking space 205 a um lai. A vaam hi a hmailei cu "synthesis stone" timi siam chawmmi lung a si lai i, a vampang cu "metal" (thir) a si lai. Metal hi "cosmetic" (aleng in nalh) khawh a si. Tlanglei kap vampang hi metal asi ve lai. A tu i langhtermi cu cosmetic tuah ah hitin a si lai timi langhtermi a si. Atanglei hmanthlak hna hi, a taktak siloin computer in tuahmi an si. Hmailei ahcun a tlanglei kap hi cu minung karh ahcun kauh khawh ding a si.

Kan Krihfabu dirhmun in tuak tikah $3.65 million cu a tam ngai. Cucaah Building Fundraising Concert zong sponsor tuahtu Pu Ngun Tling bawmhnak in tuah a si i, a cungah kan lung aa lawm hringhran. Building concert tuahmi nih minung thinlung le ruahnak a thawnter. Kan i nuam taktak. Tangka in cawk khawhlomi lawmhnak le thlarau lei miaknak kan hmuh.

Laimi nih an awzai lawng theih lengmangmi hna hlasakthiam Emily Ngun Hlei Sung, Esther Van Hnem Sung le Evan Vanlalsailoa kan hmuh hna caah, lung aa hmuih khun. Kan i nuam ngaingai i, a dih tiang ho hmanh chuak lo in, khat phikphet in kan thu hna. Khual zong a kan telpi mi an um hna i, kan tam ngaingai. Concert zohtu vialte an i lawm i an i lunghmuih tuk cio hna.

Concert cu 9:30 PM ah, Pu Kam Bik nih thlacamnak in, lungrual tein kan ban.

Concert dih ah mino le hlasatu hna 

Hi concert tlamtlin khawhnak ding caah tuanvo latu ECBYF hruaitu Pu Cung Hup, Pa Tluang Za Iap, ECBYF upate dihlaka le ECBYF ngaknu tlangval dihlak cungah kan i lawm. Hlasatu le sponsor tuahtu vialte cungah lunglawmhnak kan chim kho lo. Pathian nih thluachuah pe cio ko hna seh tiin thlaza kan campiak hna.

Hi concert hi, ECBC Krihfabu tuanbia ah philh khawhlo dingmi concert a si. Taksa, thinlung le thlarau in hlawknak tam tuk kan hmu. Kum khat chung kan lungretheihnak le khingrihnak vialte concert ah kan thumh dih i, Bawipa kan thangthat.

Nikhat caan khat ahcun, Pathian thluachuahnak thawng in ECBC biakinn zong a dir taktak te ko lai timi ruahchannak kan ngei. Zeicatiah "Antam ci mu tia zumhnak ngeih hmanh ah, tlang nan thial khawh ko lai" tiah kan Bawipa Jesuh nih a kan kamh. Cucaah zumhnak fate kan ngeih ahcun, biakinn zong sak khawh a si i, Hall lianlian zong sak khawh a si ko. A biapi le a herhmi cu zumhnak lianpi a si lem lo. "Antam ci mu tia zumhnak fate ngeih a za ko."

A rauh hlan ah, Hall zong a dir than te ko lai timi ruahchannak le zumh ngamnak ngei bu in.................!!!

Pangpar hngaktu volunteer pawl

Concert Volunteer cheukhat

A zohtu hna thut bu hmanh in an i nuam tuk

A zohtu hna thut bu hmanh in cawl lo in an um kho lo

Vanlalsailoa hlasak lio

Vantha bik laksawng hmutu Pi Ngun Men laksawng lak lio

Sanctuary hi Oct 3, 2017 ah an lum lai

Sanctuary a thlanglei le a hnulei vam

Sanctuary a thlanglei kap. Hi ka area hi kauh te ding in reserve a si

Concert Advertisement sermi

-----------------------------------------------------------------------

Chinchiah

1. Tuipang le Hmunthar khua hmanthlak hi ka hmu kho lo i, ka tar kho lo. A ngeimi nan um sual ahcun haivunglian@gmail.com ah zaangfah tein ka kua u law ka lawm ko hnga.

2.  Biakinn sak cuahmah lio a si caah, ka tialmi ca hna hi, tlam a tling lo ngai lai i, remh le chap than a si te lai.

3. Music tumtu cu an tam deuh caah an khua kong ka tial kho hna lo.

4. Tuipang khua hmanthlak hi Beizakhai Bawi nih a ka kuat khawh i, a cungah lawmhnak tampi ka ngei. Ka rak phak lio he cun aa dang tuk cang. A thangcho tuk cang ti ka hmuh i ka lawm ngaingai.