Monday, January 2, 2017

Chicago Ah Zei Ca Dah Mithah Lainawn A Tam?

Image result for chicago
Chicago Downtown

Chicago khua hi aa dawh taktakmi khua a si nain, USA ah tihnung bik khua 10 thim tikah Chicago hi pakhat ah aa tel ve. Asinain a khua dihlak pi in tih a nung tinak a si lem lo. Chicago ah mithah lainawn a tam biknak cu Nitlaklei le Thlanglei ah a si i, cuka nih Chicago hi min a chiattertu an si. A ruang zei ko dah a si hnga?

Chicago khua kong ah "Chicago ah minung hi zat hi thah an si te lai" tiah palik le FBI nih an tuak chungmi vialte an palh dih. Zeicatiah an ruahdamh chungmi nakin tam deuh an thah hna caah a si.

December chuakka ah "2016 chungah Chicago ah minung 726 an thah te hna lai" tiah palik nih an rak ti chung. 2016 a dih zan ahcun "Minung 762 an thah hna i, Chicago tuanbia ah minung tam bik an thah hna kum pakhat a si" tiah an ti. Khua chungah meithal kahnak 4,331 a chuak ti a si.
,
Chicago Metropolitan area ah minung 9.4 millions an um i, USA ah lianh ah pathumnak a si. Asinain Chicago hi buaibainak (Problem) ngan taktak an ngeih caah, amah nakin a lian deuhmi -New York le Los Angeles-khua hnih komh nakin, Chicago ah minung tam deuh an thah hna. Cu thil nih "Chicago hi thil aa ningcang lo" timi a a langhter.

2015 le 2016 epchun tikah, 2016 ah meithal kahnak 1,100 tam deuh a chuak tiah Chicago Police Department nih an ti. 2015 ahcun 485 an thah hna i, 2016 he epchun tikah mithah a karh ning hi, kum 60 chungah a sang bik a si an ti. Cucaah Chicago ah zei bantuk buaibainak (problem) dah an ngeih hnga? An khuachung ah zeidah thil ningcang lo in a um hnga? timi ruah a hau.

Police zung nih an ruahmi cu Chicago ah hin "license" lo in a lutmi meithal a tam tukmi hi a ruang pakhat ah an puh. Cun gangs hna nih an mah i vennak ah meithal an ngeih tukmi hi a si tiah an ruah. 2016 chungah Chicago khua chung ah a thliruk in a lutmi hriamnam 8,300 an tlaih i, cucu zatuak ah 20%  karh ti a si. Tlaih khawhmi hmanh cu zatzat a si ahcun, tlaih khawhlomi zeizat remruama dah a si lai? Gang kut ah meithal zaizat remruam dah a um rih hnga?

Palik Suprintendent Eddie Johnson timi nih, "US ah hin mithah lainawnnak hi khuapi tam nawn ah a karh deuh i, Chicago zong aa tel ve. Cun palik meithal in kah le thah hi a tam chin lengmang i, Chicago zong hi palik thahnawnnak a tam cemnak khua pakhat a si. Cu zong cu a ruang dang pakhat a um. Chicago ummi Mirang palik pakhat nih minak tlairawl pakhat kha voi 16 meithal in a kah i, cu a kah lio cu video an thlak caah palik huatnak a karh i, thahnak zong a karh chih" tiah a ti.

Chicago mithah lainwnnak a cannak hi sang (5) ah a si. Chicago ah police district (22) a um i,  district (5) hi kahnak a tam cemnak a si. Cu district 5 hi, Chicago Nitlaklei le Thlanglei ah a ummi an si. Cu districts (5) lawng bak ah hin, 2015 ah meithal kahnak 2,426 a chuak i, 2016 ahcun 3,5550 a chuak. Cu sang panga sining an zoh tik ah, minak an tam deuhnak hmun a si i, an zapite ngacha in sifak mi an si. Cu area cu "gang" an umnak le cawlcang tuk ti a si (Hi sang 5 cu Laimi zong nih hrial a herh; khualtlawn tik i meiti rawn hmanh ah hi area ahcun ralrin a herh).

Thahnawnmi tam deuh 80% tluk cu, an tuanbia zoh tik ah, "gang an si lo hmanh ah hlan ah gang cawlcanghnak ah a rak i pehtlaimi i thlaihkhih zong a tongmi an si hna" tiah palik nih an ti.

Chicago major Rahm Emmanuel nih nikum ah "Chicago ah palik a thar in 1,000 kan chiah chap hna lai" tiah a rak ti. Atu lio ah hin, "Zei ca dah 2015 ah khan meithal kah kha a zor deuh i, ruah lo pi ah 2016 ah hi tluk in a karh hnga?" timi zong palik nih an hlathlai cuahmah lio a si.

Johnson nih a nolh thanmi cu, "Mithah hi tluk a karhnak a ruang pakhat cu, November 2015 ah, Laquan McDonalh (K.17) minak pate, Mirang palik pa nih voi (16) meithal in a kah. Cu a kah lio video kha kan chuah piak u tiah, mipi nih, Chicago city kha an ti hna. Thin hungmi mipi tampi lam an rak zul i, buainak nganpi a chuak. Police Superintendent Garry McCarthy zong a rian a rak i bang. Lam an zulhmi ruangah "ramkulh cozah le federal cozah kha cu kong hlathlainak tiang a rak chuak" tiah a ti.

Cucaah Johnson zong rian har taktak aa khinh. Mipi le palik karlak ah zumhnak umter ding; palik thazaang cahter deuh ding a si. Atu lio ahcun palik kha an thazaang a der ngai caah, minung an tlaihmi hna zong an tlawm ngai ti a si.  

"Misualmi an tlaihmi hna an tlawm deuhnak a ruang a dang pakhat cu, a dintuai deuhmi ritnak si-ai (drug) tawngthammi cu an tlai ti hna lo i, ningcanglo meithal ngeimi le meithal in sualnak (gun violence) tuahmi lawng kan tlaih hna caah a si" tiah Johnson nih a ti.

Asinain sawiseltu (critics) tampi nih, "McDonalh an kahnak video an chuah hnu ah, a kaptu Mirang palik pa kha 'lainawn hmuh' in taza an cuaimi ruangah, palik nih an rian ah an i biatak kho ti lo" tiah an ti. Cucaah "Gang pawl an sual chinchin i, an mah le mah an i kahnak a si ko" tiah Chicago i tihnung bik Nitlaklei sang i pastor riantuanmi Rev. Marshall Hatch nih a ti.

Eddie Johnson nih, Associated Press sinah a chimmi cu, "Viral video" thlakmi bantuk buainak kha palik bawi dang nih kan tong ve sual lai timi an phang i, palik officer pawl hi an i ralring ngai. Cun palik nih minung pakhat motor an dirter hmanh ah, catlap phih ding a sau tuk. Cu catlap cu court ah judge nih fak pi in an zoh rih; cucaah a phupha tuk lo ah palik nih minung dirter an duh tuk ti lo i, misual tlaihi an tlawmnak a si" an ti. "Palik nih motor dirtermi a tlawm deuh; tlaihmi le thawngthlakmi an tlawm deuh tikah "meithal kahnak" a karh ti a si.

Hi bantuk thil tampi-sifah, gang, ritnak sii, palik huatnak le palik zumhlonak le palik nih ralchiatnak an ngeihmi vialte-  Chicago ah mithah lainawn a karh i, 2016 ah minung 762 thahnak tiang a phan.

Biahalnak ngan taktak pakhat cu, "Hi a cunglei buaibainak (sifahnak, drug, license lo meithal) tibantuk hna hi doh lo ahcun, mithah lainawn hi a zor kho lai maw?" timi hi a si.

Cun pin ah, hi pin lei zongah Chicago hi zeidah a lawh te lai? Meithal le ritnak-si a luh peng ko le palik nih thil fate "drug" ruang ah an tlaih hna lo ahcun thil pipa deuh, meithal kahnak a um hnu lawng i an tlaih hna ahcun Chicago ah mithah lainawn hi a zor kho te lai maw? Palik hi mipi nih an huat-ral hna i palik le mipi karlak ah zumhlonak a um bu ahcun Chicago ah zei palik nih dah ral tha tein an rian a tuan khawh hnga? Cuti an tuan khawh lo ahcun gang pawl an sual hmun an sual ko lai. Cu tin gang duhpaoih khua an sak ahcun, Chicago mithah lainawn hi a zor kho te hnga maw?" timi ruah ah, khing a rit ngaingai ko!!!!


-----------------------------
Chinchiah

Associated Press nih an tialmi "1 of Chicago's Bloodiest Years Ends with 762 Homicides" timi ca zoh chih in tialmi a si.

http://www.msn.com/en-us/news/crime/1-of-chicagos-bloodiest-years-ends-with-762-homicides/









No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....