Wednesday, April 29, 2015

Chin Relief & Development Program Model Farm

CRDP (Chin Relief and Development Program) nih an tuahmi, "model farm" cu, Thantlang in nichuahlei meng 2 tluk a hlatnak, Thantlang-Hakha highway lamkam ah a ummi asi. Lam in atanglei ah a um.  Hmunhma a rem ngaingai. Hi dum hi, Thantlang peng a pakhatnak bik zohchunh tlak tuahmi model farm asi. Lai miphun caah tuanbia pkhat aa tialnak dum asi. CRDP tuanbia hi, atanglei ah ka van thilchihmi a um. Rel duhmi nih a donghnak ah zoh khawh asi.

Model Farm hi ramdang ummi Laimi tampi nih an dirkamhmi asi caah, ramdang in Thantlang a tlungmi Laimi tam deuh nih cun, hi dum zoh lo in an kir hna lo. Hmunhma a nuamh caah le Laimi caah thanchonak a petu ding le fimnak a petu dingmi dum asi caah, mipi nih thazaang pek le tanpi a herhmi dum asi.

Thantlang khua hi Mandalay-Monywa-Gangaw-Hakha-Thantlang-Saisihchuak lampi cungah a ummi a si. Hi Saisihchuak lampi hi India-Burma sipuazi tuahnak lampi asi lai caah, Thantlang zong hi sipuazi center pakhat ah a tla te dingmi khua asi.

CRDP dum umnak, Thantlang hi Lairam chung khua vialte lakah, a thancho a rang bikmi khua pakhat asi. Rang tuk in minung an karh caah, innhmun thar zong tampi an on i khualak lam thar zong tampi an serchuah cang. Hmailei kum 10-15 kar ahcun Thantlang khua le CRDP dum hi aa tlai lai i, hi karlak innhmun hi, a man a fak ngaingai te lai. Nikhat caan khat ahcun, Thantlang khua ah bus service a um te lai i, CRDP dum le Sizung kar hi an suai te lai. Bus service a um te lai i, cu nih cun Thantlang khua hi chanthar khuapi (modern city) pakhat ah a chuahpi te lai.

Thantlang khuapi (Rf. tabclairam.blogspot.com)
Hi tidil hi tilio nak ding caah CRDP dum chungah an tuahmi asi. Laitlang cu hmunhma tha a har pin ah, tii a har ngaimi ram asi. Cu bantuk dirhmun ah atu bantuk in tidil dawh ngaite an tuah khawh tikah, lunglawmh awk ngai asi. Thantlang pengah a pakhatnak bik lio ding in tuahmi tidil asi caah, tuanbia pakhat phurtu asi. Hi tidil thawngin Thantlang khuami zong tilio an thiam pin ah, ngandamnak zong ah an hman lai timi ruahchannak nganpi aum. CRDP caah tangka hmuhnak lam zong pakhat asi kho ve te theu lai tiah ruahchannak a um.                                        

June 14, 2015 i, Rev. Neely Lai Uk catialmi ah, hi tibual in Ks. 250,000 a chuak ve cang tiah ati i, lunglawmh awk ngaingai asi. A hram chuah hau than lengmang lo in, tangka aa mer dingmi asi cang i, ruahchannak a um ngaingai.

Lairam sipuazi hi thang seh ti duh ahcun, Lairam ah tangka aa chawh le a mer a hau. Cuti tangka aa chawh le mernak ding caah, mipi nih tangka an hlohnak ding lam kha tampi tuah ahau i, hi bantuk tilionak te hna, camping center te hna sak, miniature golf course timi golf lentecelhnak le adangdang lentecelhnak tampi in tuah i, mipi nih tangka an hmannak ding lam kawl a herh. Lairam thang seh ti duh ahcun mipi nih tangka hman a hau ve.

                                                             Dum chung sakmi inn le tidil

           
                                                                                     Tidil kam ah an i dinh lio hna

CRDP dum nih tawlrel citnak kong zong, mipi fim an chimh cuahmah lio hna asi. Pathian nih a kan dawt i, kokek tein hi tluk man a thami tawlrel hna kan ram ah a rak keuhter ve. Hi bantuk tawlrel hna hi, kan vawlei le khuacaan he aa tlak ding in, Pathian nih a rak kan ser piak ve mi asi i, lung aa lawm kho tuk. Lungvar le suingun chuahnak, Kachin ram le Shan ram van kan hai ti lai lo. Zeicatiah Kachin le Shan ram suingun hna cu an dih te lai nain, tawlrel baa cu Laitlang in a dih ti lai lo. Laimi kan fim deuh, zuam deuh le tam deuhdeuh in chuah khawhnak tu a biapi mi asi.

Hi tawlrel baa hna hi, Lairam caah lungvar bantuk in asunglawimi kan miphun ro an si te lai. Hi tawlrel baa hi "washabii" timi Japan rawl Sushi he ei chihmi asi an ti. Vawleicung pumpi ah sushi a lar chin lengmang. America le Europe zongah sushi an ei chin lengmang i, nikhat khat ahcun Lairam tawlrel baa hi, ramdang ah tampi a phan te lai i, nikhat khat ahcun "CRDP Brand" zong aum kho te ko lai. Cu hlan ah Lairam in Make in Chinland timi zeihmanh chuak hmanhh hlah sehlaw, nikhatkhat ahcun, "Make in Chinland" timi a chuak ve te lai lo tiah ho nih dah kan chim khawh hnga?

Lairam sipuazi caah bawmtu a si kho hnga dingmi Tawlreba
       
Tawlreba an cin lio
     
Tawleba an cin lio

CRDP dum ah hin, zuatkhalhnak zong an tuah chih i, atu ah titimi ar 600 an zuat. Ni fatin te arti pum 500 lengmang an chuah khawh cang. Pum khat ah ks. 120 ca in tuak tikah, thla khat ah Ks. 1,800,000 arti in an hmuh. A rawl caah, 1,300.000 a dih ti asi. Cucaah an miakmi thla khat ah Ks. 500,000 lengmang hrawng asi cang.

Lairam ah Arti man a fak i, hihi Thantlang mipi caah ahcun an i za naisai lo. Hi nak tam in hmailei ah an zuat khawh ahcun, hi dum hi a mah tein aa mer kho mi dum ah aa chuah te ding asi. Lairam ah hi bantuk in ar zong tampi zuat hi a rak um bal lo i, hihi CRDP riantuannak nih Lairam ah sipuazi thanchonak thilthar a chuahtermi pakhat asi.

Ar zuat a tha ti cu kan theih. Zuat a that cu kan mit nih a hmuh nain, CRDP bantuk in ar titimi tampi a zuami Lairam ah an um rih lo. Cu hlan ahcun Kalaymyo le Kawlrawn in a rami arti kan i bochan nain, hi bantuk CRDP riantuannak ruang ah, Lairam cu duhsah tein "mah tein aa todelh khomi ram" ah aa chuah cang lai timi ruahchannak, CRDP riantuannak nih a kan pek.

Kawlram eidin le Kawl cozah thil chuahmi lawng ah, hngatchan lo in, kan mah te in aa todelhmi Lai ramkulh ah kan i chuah ding zong abiapit tuk. Cucaah CRDP hi sipuazi le thanchonak ca lawng in zoh lo in, miphun politics ca zong ah thazaang pakhat asi caah, mipi nih tha kan pek a herh.

               An hi dot 2 inn ah an zuat hna


                              Ar hi an lian ngaingai





              Ar ti ti liomi 600 an zuatmi



         Lairam caa rumnak chuahpi kho tu Zawngtah

Hipin lei ah tuah ding tam tuk a um rih. Lairam sipuazi caah a tha tuk dingmi Zawngtah cinnak hna zong CRDP nih tampi tuanvo an lak. A ci tampi an erh i, mipi sin ah an zorh hna. Lairam sipuazi zong hi, CRDP thawng in dawt khat a kai than te lai timi ruahchannak a um." Thantlang zawngtah kung cu a thei a tlai hlan in, kung khat ah Kyats 400,000 hna in an cawk chung timi kan theih tikah, lung aa lawm tuk. Zawngtah in millionare chuah khawh asi te lai. Kan ram ah suingun chuak hmanh hlah seh, a dong kho lomi vawlei le khuacaan tha kan ngei i, zawngtah hna zong Lai miphun a kan tungmertu sipuazi ah an cang te lai.


    Zawngtah kheu zong CRDP nih an zuar

Thailand, Cambodia, Laos le Malaysia tibantuk hna zong ah zawngtah cu an ei ngaingai i, Kawlram khualipi hna zong ah an ei ve ding in, Laimi nih duhsah tein luhpi a hau. Yangon le Mandalay minung hna nih zawngtah an einak hnga ding caah, lam kawl khawh ahcun, Lairam sipuazi cu tampi
a thangcho ko lai.

Lairam sipuazi caah a tha ngaingai dingmi "tainamkong kung" te hna zong hi, hi CRDP hmun ah hin aa cing kho ding asi. Thantlang-Hakha motor lampi ah a um caah, mi tampi nih hmuh khawhmi le hmunhma nuam taktak asi caah, hmailei ah ahlunghlai chin lengmangmi dum pakhat asi. Khanghmui le tiamti tibantuk hna zong CRDP dum ah a tha dingmi le amiak dingmi an si hna i, hmailei ahcun hi dum hi, miphun caah lam hmuhsaktu dum asi te dingmi asi.

CRDP hi bawmtu tampi a ngei. Europe, Australia le USA ummi Laimi tampi nih an dirkamhpi. Krihfabu zong in a dirkamhmi tampi an um. Kan mah Krihfabu zong nih thazaang kan pek ngaimi an si. 2013 chungah kan mah Krihfabu chungtel hna le Krihfabu in 2,900,000 kuakap tiang tanpi nak kan rak tuah ve. Hipin lei zongah thazaang pek ding hi, kan i tinhmi asi rih. Hruaitu Rev. Neely Lai Uk, Rev. M Thawng Kam le Rev. Bawi Lian Thawng zong kan sin an phan i, kan i lawm hringhran. CRDP nih 2014 tangka an hmuhmi le hmanmi cazin an kan kuatmi zoh tikah, Lai mipi nih CRDP hi an dirpi taktak timi alang i, tha anuam tuk. Hi program tha tein hmai a kal peng ko ahcun, Lai miphun tampi thanchonak a kan pek te lai timi ruahnak a um.

Mr. Imoto, Dr. Sui Khar le Rev. Neely Lai Uk

CRDP hruaitu hna nih ramdang in NGO bawmtu zong kan herh ko tiah an ti lengmang. Bawmtu ngaingai an ngei rih lo. Hruaitu Rev. Neely Lai Uk zong rethei ngai in an cawlcang lengmang. April 29, 2015 zongah Greater Mekong Sub-region Agriculture and Education Development Center i director Mr. Katshyuki Imoto zong Dr. Sui Khar he an va ton. An mah hi Kawlram le Laitlang zongah riantuan aa timi an si timi thawng kan theih i, tha a nuam ngaingai.

Ramdang bawmhnak zong hi a herh ve nain, minung thanchonak taktak cu chung muru deuh in a rat hmasat caah, CRDP zong hi leng lei bawmhnak lawngah a hngatmi silo in, mah tein aa todel kho i, mi a bawm khomi bu si hram ko seh tiah saduh ka thah piak hna.

------------------------------------------------------------

Chinchiah

1. Hmanthlak hna hi www.chinlandtoday.com in le CRDP hruaitu Rev. Neely Lai Uk nih a kan kuatmi email chung in lakmi an si.

2. CRDP tuanbia tam deuh theih ahcun www.crdplairam.org ah rak lengte.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Atanglei hi CRDP tuanbia tawi Rev. Dr. C. Duh Kam nih a tialmi asi. Amah hi CRDP dirhnak ding caah hruaitu hmasabik le dirhtu pakhat asi.


CHIN RELIEF & DEVELOPMENT PROGRAM (CRDP)
Coordinator: Dr. C. Duh Kam, 6709 Sandpiper CtFrederickMD 21703;

Ph: 301-620-7618; Emailcduhkam@... 

***Tho Usih law Sa Usih***              


Hramthoknak:

            Pathian nih vulei cung miphun dang he aa tluk te in Laimi hi a kan dawt ko.  Nain, kan ram uknak tthat lo ruang ah pumsa le thlarau in vanchiatnak faktuk kan tong. Lairam ah a tthudir mi kanmiphun hawi hna harsat le sifahnak kong ruah ahcun lung a fak ko.  Vulei lei in kan si a fak. Thlarau lei in Lairam vailamtah tung vialte hmanh phawi piak dih kan si.  Kan Lairam zoh tikah mitthli tla in ttah lengmang ding in a um cang.  Kan leilung nih a chia. Nilin le ruahsur zong hual lo in rianttuan len zong ah tlang lo tuah in pawcawmnak a chuak kho ti lo.  Kumchiar te paam lengmang a si cang. Cu caah, kan miphun hawi hna bawmhchanhnak kong ruat tti ding in Thantlang peng chung upa minung 14 cu May 29-30, 04 ni ah Pu Roland Maung Inn, Washington, DC ah tonnak kan ngei.  Lairam tthanchonak caah paambawmhnak long si lo in tthanchonak zong hi tuah ding in saduhthahnak kan ngei.  Thantlang khua ah bochan mi pastor le upa hna cu July 5, 04 ni ah tonnak an ngei ve.  Thantlang ah an tuah cia mi Paambawmhnak (Relief) prokrem long si lo in, Tthanchonak (Development) prokrem hi tuah chap ding in hnatlaknak an tuah ve.  Kansaduhthahnak aa khat. Cu caah, Thantlang peng in thok i Lairam hmunkip ah rianttuan ding in Chin Relief and Development Program (CRDP) cu thok a si. Kum khat ca long si lo in, kum caan saupi ttuan peh zungzal ding in ser mi buu asi.

Rianttuannak Tungtlang:

CRDP Officers:

Coordinator: Dr. C. Duh KamWashington, DC
Treasurer: Salai Siang DunWashingtonDC
Member: Pu Mang Cung NungWashingtonDC
Member: Dr. Ceu Lian Thang, DallasTexas
Member: Pu Siang Awr, DallasTexas
Member: Pu He Lian, Battle CreekMI
Member: Rev. Khua Tin Thang, Battle CreekMI
Member: Pu Van Ceu UkIndianapolisIN
Member: Pu Than Chawn, IndianapolisIN
Member: Pu Phun Tling, Salt Lake CityUtah
Member: Pu Ngun Cung Lian, VancouverCanada
Member: Pi Sui Chin, OttawaCanada
Member: Pu Thang Rem, JacksonvilleFlorida
Member: Dr. Hai Vung Lian, DaytonOhio

State & Region Rianttuannak
1. Battle CreekMichigan                        
Rev. Khuatinthang Hlawnceu                                 
Pu Hmun Sang Uk                                       

2. IndianapolisIndiana
Salai Thla Hei
Lg. Dawt Chin

3. DallasTexas                                          
Salai Ni Thang                                                          
Pu No Kham                                                 
Pu Van Uk Cung
Pu Khua Hup, Fort WorthTexas                                        

4. WashingtonDC
Tv. Win Myint
Tv. Nun Uk Cung
Tv. Thomas Tuan Bawi Lian
Tv. Lian Mawng
Lg. Ngun Tha Len

5. Florida StateGeorgia, South Carolina & North Carolian                    
Pu Thang Rem          
Pu Uk Ling                                        

6. ColumbusOhio
Pu Tha Lian Cung

7. Kentucky & Cincinnati Area
Pu Tluang Khar

8. Wisconsin State
Pu Bawi Kung

9. VancouverCanada                              
Pu Zahuda
Tv. Ceu Hmung Lian                                    

                                               

10. KitchenerCanada:
Pu Van Nun Thang
Pu Ral Lian Kap

11. OttawaCanada                                               
Pi Sui Chin
Pu Peng Thawng
Pu Ngun Kulh                                                                                   

12. ReginaCanada
Tv. Joseph Sui Uk Lian

13Japan
Saya Ngun Thawng Lian

14. Denmark
Pu John Za Iap
Pu Za Uk Lian
Pu Ngun Hu Hlawnching
Pu Chan Thawng Ralmang
Pu Daniel Bual Hup

15. Norway                                      
Tv. Cung Cem Bik                                         

16Malaysia
Rev. Lal Pek Lian
Pu Lian Hei Cung

17. South Korea
Pu/Pi _____________

18: Australia                                                
Pu Min Cung Nung                                      

19. New Zealand
Pu Ni Kam Thang
Pu Pa Pum

Thantlang, Chin State
Caantling riantuantu: Pastor Tial Chin Thluai, Secretary

Tinhmi:

            Kan Lai miphun hawi hna tihal le rawlttaam in an um lio ah bawmhding, le Lairam tthanchonak caah Thantlang peng in thok i, Lairam hmunkip ah rianttuan ding.  

Paambawmhnak (Relief Program):

            Thantlang peng faktuk in kan pam lio ah Pambawmhnak Komiti, Thantlang nih ramdang khuasa Laimi sinin an hmuhmi bomhnak, Myanmar Baptist Convention (MBC) le Myanmar Council of Churches (MCC) bomhnak phaisa kha ahram ah ser in Kawlrawn ah facang kha an cawk i, amiak tam la lo in Thantlang ah an zuar. Hi Pambomhnak Komiti cu TABC riantuantu hna, biaknak dang upa le Thantlang khua upa hna tel in sermi buu asi.  Hi riantuannak nih Thantlang khua, Zophei, Hriphi peng, Bualpeng, Vailamtlang, Zahnaktlang, Vanzangtlang le Khuahringtlang in minung tampi cu rilcat a peh tawn hna.  Hi Paambomhnak (Relief) cu pehzulh zungzal ding ah kan saduhthah le thlacamnak asi.


Tthanchonak (Delvelopment Program)

            Hi Tthanchonak (development) cu 2004 in ttuan kan thok.  Laimi hi sifahnak sal in kan luat khawh nak hnga, kan ram he a tlaakbik mi   “a hmunmi tlanglo tuahnak” kha kan ttuan hmasa. Riantuan ding mi kha ruah tthan lengmang ding asi lai.

Ahmunmi Tlanglo Tuahnak:

Ahmasabik ah, a hmun zungzal ding mi tlang sang cung facang cinnak kha Thantlang peng khua hleikhat ah kan hniksak.  Kum thum kan kal tikah facang long si lo in, Lairam vawlei nih a chuah khawh mi thlai ti paoh cin khawh ding mi “ahmun mi tlanglo tuahnak” hi a tthabik in a lang.  Lopil ttha deuh paoh kha sattil nih rawk lo ding in thirhling in an kulh lai i lo kan tuah lai. Zochunh awk tlak duum pakhat hi Thantlang ah i tuah kho sehlaw CRDP rianttuannak caah phaisa hmuhnak zong a si hnga tiah ruah cuahmah lio a si.  Hi CRDP rianttuannak nih Lai lei khuasa mi tampi an hna a ngam ter hna.  Ramdang um kan fa le nih an kan dawt ko ti kha an hngalh.    

Lam le Hunchonak

            Lairam, abikin, Thantlang peng nih kan van a tthat khunnak cu ram ser duhnak thinlung kanngeih mi ruangah a si.  Kan cozah tthat lo tuk bu ah, kanmah te in kan pengtlang ser kha kan i zuam hna.  Tlangkip ah jeep lam a pem dih cang.  Kanmah tein kan cawhmi lam hna nih a kan tthancho ter cang.   Kan van a tthatnak cu India-Myanmar Highway hi Vanzangtlang in a kal ding a si.  Hi hiIndia cozah nih a cawh dih lai.  Hakha tiang hna lam ttha pi in a kan serpiak ahcun a ttha chinchin hnga.  Hakha-Hmandaw lam a pem in cun Thantlang peng nih Kawlrawn rawl cu awl tein kan ei khawh cang lai. 

 Hi India-Myanmar Highway long si lo in, Lairam-Mizoram Inter State Highway tampi ngei kho ding kan si fawn.  Mizoram lei in ramri tiang lam an phan dih cang.  Ramri ah kan herh mi thil, hnipuan le eidin vialte zong aa chan kho ding kan si.  Cu lam hna cu:
  1. Khuahringtlang Inter State Highway
  2. Vanzangtlang (India-Myanmar Highway)
  3. Zahnaktlang Inter State Highway
  4. Vailamtlang Inter State Highway
  5. Bualpeng Inter State Highway
  6. Hriphi peng Inter State Highway
  7. Zophei Inter State Highway
  8. Bawipatlang Inter State Highway

 Paambomhnak (Relief) riantuannak in Kawlrawn rawl cu khuate kip nih man awl deuh in an ei khawh cang.  Khuate ah kan cinthlak khawh mi paoh cu Kawlrawn le Mizoram ah kan zuar khawh lai.  Mah zuamnak bak in hi tluk lam ttha kan ngeih khawh ahcun, cinthlaknak kan ttuanmi zong hi tlam a tling hrimhrim lai.  Hi riantuannak kan tlamtlinh ahcun Lairam dihlak nih pawcawmnak caah kan hman khawh te lai. Lairam nih a chuah khawh mi ti rawl kha kan cin lai. Kan ei khawh lo mi ti rawl kha ei kho ding in Laimi thinlung ah lut lak in chim rel kan i zuam lai.  A hmun mi lo kan tuah tikah kan lopil le thingram an hmawng tthan lai.  Hi riantuannak cu Thantlang peng in kan thok.  Zohchunh awk tlak tein kan tuah khawh ahcun Lairam dihlak ah tuah duhnak an ngei cio te lai.  Hi cinthlaknak long si lo in, kan miphun hawi nih an herh bik mi ngandamnak le fimnak rian dangdang zong  kha kan ttuan khawh caan a um te lai.    

Hi bantuk in rian kan ttuan tikah lo le thlai hna long khi mitthlam ah cuanter ding a si lo. Kan khua le hmunhma cio ah a dir tti mi miphun hawi hna khi mitthlam ah cuanter ding kan si. Rianttuanttinak thlarau kan ngeih mi nih hmailei ah thil ttha tampi a chuah ter lai ti zong ruah kanhau ve.

Chungtel Sinak:

            Lairam tthanchonak caah Thantlang peng in kan thok nain, Lairam dihlak ah rianttuan ding kha saduhthah asi caah tel a duh mi paoh tel khawh asi.  Thantlang Paambawmhnak (Relief) ah aa tel mi tlang paruk Hriphi peng, Bualpeng, Vailamtlang, Zahnaktlang, Vanzangtlang le Khuahringtlang chung minung dihlak hi CRDP rianttuannak ah a tel cia in ruah kan si.  Hi riantuannak ah (1) Kamlo member ah kumkhat $100.00, le (2) Lungtho member ah kumkhat $50.00 he tel ding in chungtel sinak phun hnih in kan tthen.  Kan miphun hawi hna caah lungfah le saduthahnak a ngei mi nih cun hi nak tam deuh hmanh a hlu kho nan um ahcun saduhthah a tling chinchin hnga. Sifah harsatnak vialte a temtuar mi Laimi miphun dihlak hi kanmah thisen khat u le nau bantuk in kan zoh khawh hna i, nu le pa nih an fa le kha an kaa chung rawl an kan chuahpiak bantuk in, kan miphun hawi dawt hna caah kan kaa chung rawl chuak piak ve ding in kan ruah khawh ahcun,  hi riantuannak ah kan thawh mi cu kan lunglawmhnak sangbik asi te lai. “Lairam nih nangmah thengte an herh.”

Sawmnak:  Pathian nih kan ruah bal lo ning in lam a kan hruai.  USACanadaEuropeAustralia, New Zealand le Asia ram ah Laimi thawng tampi kan um ve  cang.  Hi dirhmun ah a kan phanhtertu le pumsa le thlarau in thluachuah vanluhnak tampi a kan petu Pathian min kan thangtthat.  Kantinco mi thluachuahnak hi Lairam ah harsa tein a tthudir mi kan miphun hawi hna caah hmang hna usih.  Hi riantuannak ah na thinlung, chawva le thlacamnak he tel ve ding in kan sawm. 

“Lairam hi Eden duum ah kan ser lai.
 Tho usih law sa usih!”


Dr. C. Duh Kam
Coordinator
Chin Relief and Development Program (CRDP)








Tuesday, April 28, 2015

Hruaitu le Lungretheihnak?

Lungretheih timi hi Mirang nih "worry" (ajd) an ti. Lungretheih timi cu, "tihnak ngeih, hnangamlo, lungthin daihlo, siaremlo, ralchiat, thinphan, thlalau, lungthin tur" ti biafang khi a chim duhmi asi.

Lungretheihnak nih, "numah lonak, thinphannak, hngilh khawh lonak, eidin khawhlonak, riantuan khawh lonak, khuaruah khawh lonak, hnangam lonak, lungsi lonak, lungthawh lonak le adonghnak ah lungrawk zawtnak (depression) tiang a chuahpi khawh. Na lungre va thei duh hlah. Zeicatiah lungretheihnak nih cun "na lawmhnak, nuamhnak le thanuamnak vialte le na caan vialte a hrawh dih lai." Minung kan nunnak ah rawhralnak tam taktak a chuahpi khotu thil asi caah, lungretheihnak hi a tei khomi si a herh.

Minung sinak ah lungretheih phung a si. Minung semka in lungretheihnak cu aa sem chihmi thil asi. Cucaah, "Kan nun paoh ahcun kan lungretheihnak a um tawn ko lai" timi kha ruah cia a hau. Cun minung asimi paoh mah le sining hawih in lungretheihnak a um dih cio ti zong ruah a hau fawn.

Sceientist zong thil an hngalh duhmi an hngalh lo tikah an lungre a thei. Doctor zong mizaw an damh khawh lo tikah an lungre a thei. Sianginn saya te zong ca an chimmi hna ca an thiamlo tikah an lungre a thei. Politics ah buainak, sipuazi tlaknak, raltuknak a um tikah ram hruaitu hna le President zong an lungre a thei. Fale ni chimh ngaih lo tikah nu le pa lungre a thei. Awkhlawh sifak zong lungre a thei i, vawleicung mirumbik Bill Gate cu billion tamtuk hman cawk lo a ngei i, a thih hlan chung ei cawk ding zong asi lo nain, an sipuazi tlawmte tum lam apanh ahcun an lungre a thei. Ralbawi lianlian zong an lungre a rak thei ve. Hi thil nih alanghtermi cu, minung vialte hi, lungretheihnak an ngei viar timi asi.

Abik in hruaitu hi an lungre a thei khun. Zeicatiah an mah caah lungretheih siloin an hruaimi hna caah lungretheihnak tu an tuar deuh. Hruaitu cak paoh cu lungretheihnak a tuar zia an thiam deuh. An tuar khawh deuh. An in khawh deuh. Zeitluk lungretheih ding thil a um zong ah, lungthin daite in an chiah khawh. Jesuh Krih le Mahattama Gandhi tibantuk hruaitu hna hi, khuaruahhar in lungthin a daimi hruaitu an rak si. Jesuh hna hi, lungretheih ding taktak piahtana a ton zongah, dai tein a um hmasat. Cu hnu ah aa ruat i, chim a za cang ati hnu lawng ah bia a chim.

Vawlei tuanbia zoh tikah, hruaitu tha hna cu mipi zeitluk an lungre a theih hmanh ah daite in an um ko. Mipi zeitluk an lau, an thin aphan le an khuaruah a har zong ah, a thei lo bantuk tein an um kho. Dai tein buaibainak le harnak tu kha tei an i zuam tawn. Tahchunhnak ah, tilet a thawh lio i zultu pawl an buai tuk le an thin a phan tuk le an lungre a theih tuk lio zong ah, Jesuh cu daite in a um ko. Rome ralkap nih an tuk, an velh, vailam an tah zong ah daite in aum ko.

Greek mifim ruattuaktu Socrates (470-399 BC) cu a suallo nain sual an puh ruang ah, thah ding in bia an khiah. Thihsi dinter in thah ding an ti lio ah zaamnak caanrem a ngei ko nain, "ruattuaktu taktak hna nih thih tih phung asi lo" ati i zam duh lo in daite in thihsi a din i a thi. Mahattama Ghandhi cu Mirang cozah nih zeitluk an hrocer zong ah, daite in aw nem tein aa in ko. Amah nih hriamnam lo in dothlennak "Ahimsa" timi cu a thawk. Nelson Mendella cu South Africa Mirang cozah nih kum 27 thawng an thlak zong ah, daite in a tla. Ka khat hmanh a vuivai lo. "Hruaitu taktak cu a mipi hna luatnak caah zeizongte a pekchanh awk asi" ati i, dai tein harnak a tuar.

Hruaitu cu lungthin daite in um peng a biapi tuk. Midang lungretheih bantuk in lungretheih ve lo in, midang lungretheihnak zortertu si a herh. Mipi lungretheihnak karhtertu si lo ding a biapi. Mipi zeitluk an lungre a theih zongah lungrethei lo bantuk tein um a hau. Lungretheihnak a ngeihmi zong, chimrel phu taktak a silo ahcun, mipi sin ah chimrel lo a hau. Cucu hruaitu quality pakhat asi.

Cucaah bible kan zoh tik ah, Abraham, Isaac te hna hi, mi ramdang ah an mah chungkua te lawng khua an rak sa. Raltuknak le harnak tam tuk an tong ko nain, lungretheihnak an ngeih zongah Pathian min in tuar khawh an rak i zuam. Moses nih Israel mi kum 40 thetse ramcar i a hruai chung hna ah, heh tiah ral atu pah; mipi zainak a tuar pah; dohnak a tuar pah; eidin hrnak, mipi nawlngeihlonak le buainak vialte a tuar pah bu in, a lungthin dai tein chiah aa zuam peng. Cu tluk in harnak a ton bu ah, mipi hi lungretheihlo ding a rak cawnpiak lengmang hna.

Jesuh Krih zong nih, "Nan lungre thei hlah..." ti hi azultu kha voi tampi a kan cawnpiak. "Pathian tu bochan u law keimah zong kha ka zum ve u" ti voi tam tuk a nolh. Nan lungretheihnak nih nan nunnak caan tawite  tal an chap kho hna maw? Lungretheihnak nih zeidah an thathnem hna? "Thaizing kong ah nan lungre va thei hlah u; thaizing nih aza in lungretheihnak a ratpi than te ko lai" Jesuh nih a kan cawnpiak.



Cucaah zeitluk lungretheihnak kan ton hmanh ah, hruaitu nih cun Jesuh cawnpiaknak i tlaih i lungretheihnak ngeilo bantuk tein dai tein tuar a hau. Abik in a cang rih lo mi thil, phak rih lomi caan kongah lungre theih chung tuk ding a rak si lo. Innchungkhar pa bik zong nih, nupi fate cawmnak kong ah, lungretheihnak bia tamtuk chimrel ding asi lo.

Cun a hme pahmi thil i, lungretheihnak fatuai hna kha, mipi sin ah fak tuk in chim peng ahcun, mipi caah lungdernak le thachiatnak a chuak kho. Cun mipi nih hruaitu santlai lo ah ruahsual a fawite. Hruaitu nih a lungretheihnak kong a chimrel peng ahcun, mipi hruainak ah thazaang dernak le mipi nih bochanlonak a chuak kho. Lungretheihnak cu hruaitu pakhat sinak nih aa ratpi chihmi asi ko caah, hruaitu dihlak an lungre a thei ko timi kha ruat in, lungretheihnak kha tuar thiam a herh.

Minung pakhat i a lungretheihnak hi an tuak tikah, a lungretheihmi dihlak i zatuak ah 97% cu an cang taktak lo; an thinphan ruang sawhsawh ah lungretheihmi an si tiah an ti. Tahchunhnakah, micheu cu 666 kong ah kan lungre a thei; acheu caandongh kongah, acheu mangtam, caandongh, thianglawr, eidin tirawl, bill le zawtfah lai phan ruangah kan lungre a thei chung. A tam deuh cu, "a cang sual lai, a si sual lai" timi a caan zong a cang rih lo mi, asi zong a si rih lomi hmailei thil nih lungretheihnak tamtuk a kan pek chung. Cucu a herh lo mi an si. A thahnem lo mi an si fawn.

Cucaah hruaitu nih cun mipi lungretheihnak kha tuarpi i, mipi lungretheihnak a zortertu si a herh. Cu lungretheihnak zorternak cu thil pakhat lawng a um. Cucu zeidah asi tiah cun, "Hruaitu nih lungretheih lo ding asi" timi asi ko. Zeicatiah lungretheih cu Pathian a zumlomi hna ca lawng asi. Pathian a zummi hna caahcun lungretheih ding zeihmanh a um lo.

Zeicatiah na lungretheihnak hmun paoh ah Bawipa a um ko. Bawipa cu zeitik hmanh ah a tlai bal lo. A caan hman tein na herhnak ah a phan zungzal ko lai!!




Hmu Lo In Aa Thihtian Dengmi Nufa Hna

USA hi thil pakhat khat ruangah, fale hi mah nih zoh lo in, sizung i an ngeihnak bak in, midang kut hna ah an cawmter hna. Mi nih an i cawm tik hna ah, a hnu ah hringtu nu le kawl than hna an duh than i, an kawl than tawn hna. Hringtu nu le zong nih an i ngaichih than i, an kawl than tawn hna. Cucaah midang fa cawm hi, a buainak tampi a um i, cawmtu caah zong ah ngaihchiatnak le cawmmi hna ca zongah, ngaihchiatnak a chuak kho ngai tawn.

Acheu cu an min, umnak le zeidang hna theihlo ding in an tuah ve caah, an i hmu kho tawn lo. Thih tiang nu le fa tong thai lo in an um. A cheu cu naihte an um ko nain thih tiang aa theilo thaimi zong an um. A cheu cu an thih hnu ceu hna ah an i thei; a cheu cu thih lai temmam hna ah an i thei. An nun chung nuamte in caan hmang ti manh lo hna in aa thih tianmi an tampi.

Kan chan hi chan tha asi. Zeicatiah google chan le facebook chan asi caah. Facebook chan ahcun, minung hi theih a fawi tuk cang i, cu thil nih mi tampi caah thatnak a chuahpi ngai cang. Huatnak, mualphonak, ningzahnak, ngaknu tlangval thennak, nu le va thennak zong a chuahpi caan tampi a um ve.

Naite ah facebook nih aa hmu lo ding a tontermi hna an um ve. Pathian remruat kan ti ko lai cu! Naite ah Youngtown, Ohio ah thil a cangmi, nu fa hna an i hmuh ning cu, khuaruahhar asi ko.

Nu kum 38 asimi nute cu a nung a kawl lengmang i, a hmu lo. Kum tam ngai a kawl hnu ah, a donghnak ah amah a riantuannak zung ah a va hmuh. Minung nunnak van in tla ti bantuk asi.

La-Sonya Clark timi nih a nu a kawl duh caah a chuah lio i birth record kha a va hal hna. Cucu Ohio Department of Health nih, zoh le lak khawh ding in an rak tuah. Amah nih cun, "Anu min cu Francine Simmons asi ti kha a va theih khawh.

La-Sonya nih cun anu min cu Facebook ah a va kawl. A van hmuh tik ahcun, amah rian a tuannak InfoCision timi teleservices company ah a nu cu rian a rak tuan ve ko. La-Sonya nih cun, an mah sin ah rian a tuan ve mi, Francine cu a rak theihhngalhmi a rak si ko. A thaizing zingka te ah a tho i, telephone a chonh colh. Phone saupi an i chawn.

Francine Simmons nih, "Ka tlairawl lio ah midang ka rak pek hna i, kawl le hmuh than ka duh nak a sau tuk cang nain, zeitindah ka kawl lai i ka hmuh khawh lai timi ka thei ti lo i, ka lung a dong i ka ban" tiah a ti. Anu le a fanu te cu rian an tuanti lawng silo in, an inn zong a rak i naihte. Minute pakhat hnih mawnghnak te ah an rak um ko ti asi.

"Ngeihlo nakin hngalh lo a fak deuh" an ti bang, inn khat riantuan ti ko le lam naite in um ko zong ah, rak i theih lo cang ahcun, a fak tuk hringhran.

Hi hna nufa hi zeitluk naih an rak um zong ah an i thei kho lo. Thihtian in an tian dengmang. Internet le face book rak um hlah sehlaw, hi hna nufa hi an va hmu hnga dek maw? Hmuh lo thai zong in maw an i thih tian men ko hnga?


                          Youngtown Ohio










Saturday, April 25, 2015

Krihfabu Hruaitu Hna Rian Fehter Thlacamnak

Normandy UMC ah Youth Pastor kum (4) fai Part-Time in ka rak tuan. Cu ka tuan lio chung ah, Krihfabu upa hruaitu hna thimnak a rak um tawn. Cu an thimmi hna caah, pastor nih an tuanvo fehternak le thlacam piaknak hi a rak tuah tawn hna.

Cu a rak tuah tawnmi program ahcun, Laitlang le USA zongah Baptist Krihfabu nih kan hman lo mi thil pakhatte aa telmi aum. Cucu American ram Krihfabu tampi nih an hman men lai tiah ka ruat. A dawh ngaimi thil le program zong asi. Hruaitu caah biakamnak zong aa tel ve caah sullam a ngei i, mipi ca zongah biakamnak aa tel ve caah sullam a ngei. Hruaitu rian fehternak zong hmual a ngei deuh rua tiah ka ruat. 

Cucu Mirang holh in, "Istallation of Church Leaders" tiah an ti. Asiloah "Installation of Church Officers" ti zongah ti a si. Baptist nih cun kan hmang lo. MBC, ZBC, CBCUSA zongah hihi hman ve ahcun, kan program aa dawh ngai lai i, hruaitu le mipi ca zong ah sullam a ngei lai tiah ka ruat. 

Hi thil hi, Laimi Baptist Krihfabu zong nih, zohchunh awk a tlakmi le a thami asi tiah ka ruat i, hi blog ah ka chiah. Zeicatiah kan nih Baptist nih hruaitu caah thlacamnak kan tuah tikah, mipi lei kap in biakamnak hna kan tuah ve lo i, a hmual a fak deuh rua lo hlah maw tiah ruah awk a um. Hruaitu ca le bang ahcun, mipi le Pathian hmai i biakamnak tuah cu a biapi tuk tiah ka ruat. Laiholh in leh awk a har ngai caah, aa tlak rua tiah ka ruahnak deuh in le aa naihbik ko rua tiah ka ruahnak in ka lehmi asi. Biafang tlawmte ka chapmi zong aum. 


Krihfabu Hruaitu Rian Fehter Thlacamnak



Krihfa Upa, Nu Upa, Mino Upa

Pastor: Dawtmi Krihfabu Hruaitu Thar Dihlak
Pathian nih an kawh hna caah, Krihfabu zumtu mipi hna nih nan nih cu Krihfabu hruaitu ding ah an in thim cang hna. Hi Pathian rian hi, thluachuahnak hmuhnak asi i tuanvo nganpi lak dingmi rian asi. Hi rian nih hin pumpak laksawng (gift) na ngeihnak kha a langhter. C na laksawng hmang in mipi sin ah le mipi caah riantuan ding in auh na si cang. Dawtnak in hi bantuk in tuanvo na lak caah na cungah kan lung aa lawm. Hi mipi caah le hi vawleicung Bawipa rian caah  a tha bik na ti khawh chung rian na tuan nak lai, rian khinh na si cang. Jesuh Krih chung ah nung law, amah caah tehtekhannak in le riantuannak in Amah MIn suparnak langhter ko.  

Tu chun ni ah hin hruaitu dihlak Jesuh Krih min in tuanvo kan pek hna i, nan rian fehter asi:-
1.      
2.      Krihfa Upa Hna:       An min chim dih ding
3.      Nu Upa Hna:            An min chim dih ding
4.      Mino Upa hna:         An min chim dih ding

Pastor: Jesuh Krih caah zumhtlak zultu ka si tiah nanngmah le nangmah na ti kho maw?
Hruaitu: Asi. Ka ti kho.

Pastor: Hi vawleicung i Bawipa rian tuan awk ah na pumpe lai maw?
Hruaitu: Asi. Ka Pumpe lai.

Pastor:  Hi Krihfabu hi a daimi le aa dawtmi an si khawhnak hnga nang na tuah ve lai maw?
Hruaitu: Asi. Ka tuah lai.

Pastor: Mipi nih an in pekmi rian zawn te ah, na thazaang dihlak in tuanvo na la lai maw?
Hruaitu: Asi. Ka lak lai.

Pastor: Krihfabu zumtu u le nau dih lak, Pathian nih mitsurdum chungah riantuantu ding an pek cang hna caah i lawm u…..Hruaitu ca ding ah Pathian min in nan thimcangmi hna hruaitu hna hi, kan dawt hna lai i, biaholh in siseh, hmurka in siseh, lungthin le ruahnak peknak in siseh,thazaang le thlacamnak in, an tuanvo an tuan khawhnak hnga ka dirkamhpi hna lai tiah bia nan i kam maw?
Mipi:…………………… Asi. Kan I kam.


Thlacamnak:  …………………………..Thlacam Piaktu Pastor

Chinchiah:
Kut aa sih kho tawk kut sih ding. Pastor nih thlacam piak ding. Zapite thlacam lio ah dir ding. 
Hi program hi pastor thar ca thlacamnak zong ah hman ding asi.

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....