Khuachia Nih An Vuak

Khuachia hi a um taktakmi maw asi? Minung ni kan zumh sawhsawh mi dah? Cucu kan fianter kho lai lo nain Baibal nih cun, hmun tampi ah khuachia le khuavang kong a kan cawnpiak. Judah mi lawng silo in vawleicung miphun kip, Kala, Kawl le Laimi tiang ni kan rak zumh ve mi ruah tikah, khuachia hi a um hrimhrim ko tiah ti khawh asi.

Khuachia kong he pehtlai in, kan chungkhar nih kan ton taktakmi thil an tlawm lo. Ka ngakchiat lio ah, 1968 kuakap asi lai. Thil tlamtling tein ka thei kho rih lo nain, ka theihmi pakhat te aum. Cucu ka nu a lungre a rak theih tukmi le a ka puak bu in, khualu khuataw kan rak canh i kan i chawhmi asi. Cupin cu zeihmanh ka chinchiahmi aum ti lo.

Cu zan ka nu a lungre a rak theih tukmi cu, ka pa Bungtlang a tlawnnak in a rak tlun ti lo mi ruang ah a si. Zan a muih tuk cang caah, ka nu cu lungrethei taktak in a rak i chawk lengmang. Kha pin cu ka thei ti lo. Ahnu ah, ka pa khuachia nih an vuak ti a rak si.

Kan ngakchiat tuk caah, zeikong hmanh ka theihmi aum ti lo. Kan hung upat hnu ah, ka pa cu khuachia nih an in vuaknak kong ka rak hal. Ka pa nih asining cu a rak ka chimh.

Hi lio ah, ka pa le cu, "khuachia a biami an rak si; dohdang an rak ngei. Dohdang cu ka pa le chungkhar kilvengtu khuachia phun khat asi. Cu dohdang cu a caan ah cakei in aa langh. A caan ah thlarau phun in a lang kho mi asi. An biakchonh ahcun a tluang i, an biak lo ahcun rawhralnak a chuahpi theu" tiah an ti.

Voikhat cu ka pa cu, Bungtlang khua ah zu chumhnak caah, ralca umpu lianpi a va caw. Bungtlang ahcun ka nu le pa cu dawtu tampi an ngeih caah, zuu mawng nawn in ka pa cu an rak dangh ta. Cuticun ka pa cu amah lawng ralca cu a van i phurh i a rak tlung.

Zuu aa zat pah caah, khua kha muihlan ah a phan kho ti lo. Vokkokua lampial a phak ah ni a tla. Ka nu le nih an rak don nain a tlun ti lo caah an rak kirtak. Ka pa cu kan khua hauka, pawng ummi tivate "Khurte va" a phak ah, khuachia nih an rak vuak. Khurte va cu khuachia a ruh tuknak tiva asi tiah an timi asi.

Ka pa nih cun hitin ka chimh:-

"Khurte cu ka van lonh i, Cakeilu Fimnak Khurpi timi tikhur pawng ka van phan. Lungdot rawpcak a ummi pawngte ah, tarpa le a fapa ngakchia pa nih an rak ka don. Kan in dong hi tiah an ka ti. Cu lio ahcun, minung taktak ah ka ruah ko hna. Tarpa nih cun na thil i thum tiah a ka ti. Ka thum duh lo i, a thin a hung i, ka cal samtuk in a ka tlaih i, a ka duk. Cun ka thin a hung tuk i, a sam in ka tlaih ve i, ka duk ve. Cun a ka duk than lengmang. Ka duk than ve lengmang. A nih nih cun a ka duk caan paoh ah a ka khen i, kei nih ka duk caan paoh ahcun diltlang lengmang ka duk. Cun ka thilri tete a tlami an um i, ngakchia pa nih a rak char tawn."

"Cun tarpa nih cun, ka samtuk in a ka tlaih i, ka hnulei ah lo ko in a ka ngalh. Cucun ka umpu pi cu thlanglei ah a ril i, phung tiah a kuai khi ka hei theih. Cun aka duk than lengmang. Ka duk than ve i, ka kheng kho bal ti lo. Cucaah hihi minung asi ti lo ti ka theih i, lam diltlang in vawlei in vok vah in ka vak i, ka kal. Ka ai ka kio i, cu vial ahcun, a donghnak ah ka samtuk in a ka tlaih i pe 4-6 tluk ah lo ko a ka hlonh. A ka thah ko cang lai hi ta tiah ka ruat i, ka ai i, cucun Thawng Ling pa timi kan khua Krihfa upa nih, ka aikio thawng a theih cun meifar aa van i a ka don. Cun khuachia nih vuak zong cu an ka ban. Asinain inn tiang an pafa he an ka zulh peng ko."

Hihi ka pa nih a ka chimhmi cu asi. Ka pa cu a rak keu viar. A hmai zong a rak duk i a rak sen viar. Cu hnu zong ahcun ka pa cu khuachia nih inn tiang an rak zulh rih. Midang nih cun an hmu kho hna lo nain, ka pa nih cun a hmuh peng ko hna. Ka pa inn a phak i heh tiah aa cerkhawn khi, atu tiang ka mitthlam ah a cuang rih. A mit sensen aa au i, heh tiah aa hrocer. Cun amah muikhumnak ah ka nu nih vok a rak thah. Laiphung um an si caah, vok thah le zudin cu aa peh than ko.

Ka pa khuachia nih an vuak cu kan i theih hlan ti tluk asi. Asinain tang 7 ka kai lio ah, kan innpawng pa Pu Chan Er zong Khurte va khuachia nih an vuak than hawi. Cu an vuaknak kong cu, zingka ka thawh hnu ah, ka nu nih, "Zahan zaan ah Chante kan inncar Khurte va ah khuachia nih an vuak le heh tiah a ai kio le a farnu nih a rak don cu" tiah zaan ah thil cangmi kong a rak ka chimh. A hnu ah Chan Er le a farnu cu ka va hal hna. An ka chimhmi cu hitin asi.

Chante cu zuu a va ding. Zantim 12 laite ah a rak lawi. Furpi lamnal lio le ruah siamsiam sur lio asi. Chante umnak inn cu Khurte tiva ral chan, ramtang kamte ah asi. Tiva ral ahcun inn 3 lawng an rak um. Khurte cu khuachia a ruh tuk caah, zanlei mui hnu cu kan rak kal ngam ti lo.

Chante nih a tonmi thil cu hitin a kan chimh:-

"Zurit bu in zantim ahcun ka rak lawi. Zapi umnak sang ka van lonh i, Hnahsenpi timi thingkung lianpi pawng ka phan. Cuka ahcun tlangval pahnih nih an rak ka don i kan in dong hi tiah ka ban in an ka hruai. Minung taktak ah ka ruah ko hna. Cun lam naal nak ahcun tha tein an ka hruai ko i, Khurte tiva hlei cung kan phak ah. hlei ah an ka nam i an ka thlak. Tilu lak ah an ka hnim. Ka lu zong tii ah an ka hnim. Ka angki zaal in ka meitek an lak. Cun ka farnu nih meifar aa van i a va ka don hnu ah an ka kaltak i, heh na meitek cu tiah an ka pekta a ti."

"Inn kan phak ah meitek cu a um ti lo. A thaizing ah kan va kawl i, lungkhur fate chungah an rak sanh ko" tiah a kan chimh.

A farnu (tleicia Thla Kio nu) nih cun, "Chante inn a phak hnu zong ah khuachia nih cun an rak zulh. Cum le inncung ah an i thlai ko tiah a ti i, heh tiah a sawh chih hna le a hro hna. Asinain kei nih cun ka hmu hna lo" tiah a rak ti. Cuticun zan khuadei ngacha khuachia nih cun kan inn ah an teltum peng tiah a ti.

Cucu Thau khua tuanbia ah khuachia nih a hnu bik an vuakmi kong ka theihmi asi. Krihfa zumhnak a karh hnu ahcun, nihin ni tiang adang an vuak mi hna ka thei hraw ti hna lo.

Ka ruat than tawn. Baibal zong ah khuachia hi minung tuaitamtu le harnak petu an rak si tawn. Lairam zong ah khuachia nih harnak tampi pekmi an um i, culak ahcun ka pa le Chante zong cu khuachia vuakden an tong veve. Khuachia nih an vuakden lio hna ah, an pahnih in zuri veve an si.

Cu kong ruah tikah, "Khuachia nih zuding le zuri cu an nihsawh deuh ko hna" timi hi ruah lo awk a tha lo. Ka pa an vuak lio caan i a dongtu cu Krihfa upa asi. Chante an vuak lio caan i a dongtu cu a farnu Krihfa sawhsawh asi. Khuachia nih Krihfa cu an tih hna i, zuding cu an nihsawh ko hna ti hi hi, hi tuanbia nih alanghter ko rua tiah ka ruah,