Wednesday, November 12, 2014

Jesuh Nupi Kong Egypt Papyrus Ah Aa Tialmi

Jesuh hi BC 4 ah a chuak i AD 33 ah a thi tiah ruah a si. Acheu nih AD 30 ah a thi an ti. Jesuh hi ca a tial bal lo. Jesuh kong tambik kan theihmi hna hi, a thih hnu kum 50 hnu i an tialmi ca hna in an si. Dr. Luke nih a mah pumpak bak in a va hlat hnu ah, Luke le Lamkaltu khi a tial hna.

Jesuh hi caan tawite lawng rian a tuan ko nain, vawlei a khupthal in a lettu asi caah, vawleicungah a mah kong tialmi cauk le capar hi a tambik. A chia he a tha he a phunphun in. Jesuh ruangah mi tampi bia an i el i, a huat zong an i hua.

Jesuh cawnpiaknak hna zong hi, ca in an rak tial lo. Kum 50 renglo a liam hnu lawngah, an ka chimmi kha ca in an rak tial chawm hna. Cu hlan ah, minung nih ka in chimmi tuanbia in Jesuh kong cu kum 50 fai an rak chim peng. Cu chimmi cu ahnu ah Biakam Thar chung Thawngtha Cauk ah an rak tla. Matthew, Mark le Johan nih cun an mah hmuhtonmi hawih in an tial. Luke nih, Theofalas timi bawipa sin ah Jesuh kong theihter a duh caah, cakuat in a tial. Hi thawngtha cauk pali hi an hrampi cu an i lo nain a chung catial cu an i dang ngai hna.



           Hlanlio Egypt papyrus Coptic ca asi


      
               (abcnews.com ah an tialmi ca)

Jesuh nupi kong aa tialnak hlanlio Egypt papyrus ca kongah hitin an tial. 

Papyrus cu a bite a si. Thilri in fek ngai in an tuam. Coptic Krihfa hna ca in ruang lo ngai in catlang tling lo in aa tialmi asi. Hi ca an tialmi ah hin, Jesuh le azultu pawl bia an i ruahnak asi rua tiah, mifim thiammi hna nih an ruah. Angaingai tiahcun, Jesuh le azultu pawl biaruahmi hi, atu kan ngeihmi Biakam Thar bible aa thawknak cu an rak si ko.  

"Jesuh Nupi Thawngtha" (The Gospel of Jesus' Wife) tiah an timi cate hi, a liamcia kum hnih (2012) lio ah an rak hmuhmi a si. Hi cate ah hin, Jesuh nih "Ka nupi" tiah a chimmi biatawite aa tel. Scientist pawl nih, "Hi ca hi chanthar minung nih phuah cawpmi asi lo. Hlan lio ca asi i, kum zabu AD 6 in 9 karlak asiloah tlawmte a tuan deuh ah an rak tialmi asi" tiah anti. 

Krihfabu chungah hi kong ah pawmning tampi aa dang. Professor Hal Taussig (Biakam Thar cathiammi) nih, papyrus ca te cu a zoh i, hi bia sullam cu "Khuaruahhar" a si. "Hi ca nih hin, Mary Magdalene cu Jesuh riantuannak aa thawkka ah hruaitu tha taktak a rak si lai timi a langhter" tiah a ti. 

Jesuh nupi kong hi, Karen King timi nu, the Hollis Professor of Divinity at Harvard Divinity School nih  March 2012 ah zapi theih in a rak thanh. Hi papyrus ca te nih hin, Jesuh hi nupi a ngeihnak kong fiang tein langhter lo hmanh sehlaw, Krihfa hmasa hna chan lio i an rak i el tawnmi , "nupi thit le va ngei lo um hi a tha bikmi nunnak asi maw?" timi kong kha, a van langhtertu thil pakhat asi ve. 

Cun "Hi chan lio ah hin, ngaknu thiang le tlangval thiang in nun hi sunglawi cem in an ruah lio chan asi. Asinaind hi papyrus ca te nih hin a fehtermi cu, Jesuh zultu lakah, hringtu nule (mothers) le va ngeimi nupile (wives) zong an um ve timi a langhter" tiah Karen King nih ati.

"Kan theihmi tu cu, Krihfa hmasa hna chan ah hin, thit-umhnak, nupithi lo le va ngei lo um, chungkhar kongkau ah a buaimi a rak tam tuk caah, Jesuh nupi thit le thit lo nih hin, Krihfa lakah thil tampi a thleidanter khawh caah, hi papyrus te hi an rak tialnak aruang a si kho ve. 

Hi papyrus te hi pumpak ngeihmi thil a si. Scientist hna nih a phunphun in hniksaknak an tuah tikah, "Hi cate hi chanthar mi nih a lem an sermi asinak kan hmu lo" tiah an ti. 

Harvard Divinity School nih hitin an chim: "Papyrus kong ah hlathlainak hi kan lim dih cikcek cang. Karen King nih papyrus kongkau vialte a hlathlai dih. A papyrus, cahang, kuttial, hmanmi holh le an chanlio tuanbia sining, cu vialte zoh dih hnu ah, hi papyrus te hi, Krihfa hmasa hna nih an rak tialmi asi i, chanthar tawn chawmmi alem a si lo" tiah a ti. 

Professor Taussig nih Washington Post ah hitin a chim.

"Hi papyrus cate nih hin, nupithi lo le va ngei lo um mi hna caah, Jesuh nupi a thi timi cu, dirhmun thlennak nganpi" asi. Hi ruangah acheu caahcun, mi nih nisawhnak tambik an tuarnak ding asi. Asinain nupi thi le va ngeimi cheukhat caah, "Jesuh he an i naih deuh ve nak ding asi" tiah a ti.

Hi papyrus ca te hi, lehmah 1.8 le 3.1 a kaumi asi. Cu cabite hi a ho nih dah a tial timi cu theih khawh asi lo. Cu cafate ahcun, Jesuh nih, "anu, a nupi le azultu nu pakhat "Mary" kong kha a chim hna.

Copic cabia in an tialmi asi caah, Egypt ram ah an rak tialmi asi tiah an ruah. Copic timi cu hlanlio Rome chan lio i Egypt miphun holh a rak si.

Professor Taussig nih hi ca te hi a hlunmi a si. Biakam Thar cauk aa sernak ding caah tialmi ca tampi cohlan asi bantuk in, hi ca te zong hi hlanlio caah asi i, a biapi tukmi asi tiah a ti. Biakam Thar zong cu kokek ca a um ti lo. An tlen, an tlen chin, an thlen chin mi lawngte a si.

"Atu kan ngeihmi Biakam Thar hi catial tu hna nih tuanbia in an rak chimmi tial chinmi ca an si ko" tiah a ti.

Catholic Magazine, America i editor pa, Rev. James Martin tu nih cun, "Jesuh hi nupi a thi lo timi cu, hmuh awk le zoh awk thil fek tampi pei a um cu" tiah a ti ve. "Jesuh hi nupi pakhat tal a ngeih ahcun, Thawngtha Cauk (4) tialtu hna nih tial lo in an um hrimhrim lai lo. An chungkhar ummi kong vialte an tial viar fawn ko" tiah a ti ve.


Catialtu Keimah Hmuhning

1. Papyrus hi hlanlio Egypt ram ah tampi a rak chuak. Papyrus cung ca hi, Rome Pennak chan lio Coptic timi Egypt holh hlun asi caah, Egypt Krihfami nih an rak tialmi si dawh bik asi.

2. Catialtu hi nupi thit le va ngeih a herh tiah a ruat i a tanhmi mi asi kho men. Cucaah "Jesuh zong nupi a rak ngei ve ko le kan ngeihmi hi a pawi lo" timi langhter duhnak caah, a lih in a tialmi asi kho men. Cun nupi ngeih le va ngeih a dohmi hna, nihsawhnak ding caah a tial hramhram mi asi kho men.

3. Jesuh kong tambik kan theihnak cu, Thawngtha Cauk (4) le Lamkaltu cauk in a si i, hi chungah Jesuh nu le unau kong tampi aa tel nain, Jesuh nupi thitnak kong cafang pakhat te zong aa tel lo. Cucaah hi papyrus ca te hi, Krihfa hmasa hna chan i Krihfa pakhatkhat nih rak phuah cawpmi asi lai tiah ka ruah.

_______________

Reference
1. http://www.independent.co.uk/news/world/americas/jesus-had-a-wife-say-scientists-as-ancient-papyrus-scroll-verified-9255110.html
2. www.bing.com

No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....