Wednesday, June 17, 2015

Pennsylvania Ramkulh Ah Ramcar Akarh

Vawleicung khuacaan hi aa thleng ngaingai i, Africa ram hna cu "Global Warming" ruangah a chuakmi harnak an tong ngaingai cang. Cu thil nih cun Europe ram ah refugee tam tuk a zamter hna i, Italy le Greece tibantuk Africa he aa naihmi ram cu harnak tampi an tong cang. Hi khuacaan aa thlengmi nih vawlei pumpi a buai i, Australia le Tuluk ram tibantuk hna zong harnak tampi a chuahpi.

US cozah zong Global Warming hi biapi tuk ah an ruah cang. Thla fatin an ram ah thingram zeitluk dah a rawk? Ramcar zeitluk dah a karh? Khuahremnak zeitluk dah a chuak? timi hna hi cat lo in an zoh peng. USA zong khua a hrem ruangah harnak an tong deuhdeuh i, Global Warming hi sipuazi a hrawk khotu ah an ruah cang.


          US ramchung ramcarnak hmun (March 2015)

USA ah hin, Arizona, Texas, California, Nevada, le New Mexico tibantuk ramkulh hna ah khuacaan linhnak le rocarnak tamtuk a chuak i, harnak tampi a um. US tuanbia zoh tik ah, California khuahrem cu a zual taktak i, innchungkhar hmanding ti hmanh hi, cozah nih a zat khiahpiak an si. Acheu cu tihar ruangah ramkulh dang ah a pemmi zong an tampi. Ramchung ah refugee ah an i chuah ve. Hi acunglei ramkulh pawl hi cu, kokek in a carmi an si caah, khua a hrem tikah ruahzia thiam ngai awk asi. An ton pah lengmangmi zong an si fawn.


                             Pennsylvania tupi 

Asinain ramthatnak Pennsylvania tibantuk thingram thatnak hna a rocar i tii harnak a chuak timi cu, thawngpang phun dang ngai asi. Naite ah thawngpang a chuakmi cu, Department of Environment Protection Agency nih, Pennsylvania Ramkulh ah county tam nawn cu, "a carmi hmun" (drought watch) ah an chiah i, cozah nih an zoh peng lio asi. March thla ah, county 67 ummi chungah 27 cu "a carmi hmun" tiah an chiah i, atu ahcun county 37 an chiah cang.  An khualian bik Philadelphia le a chehvel tu cu, a carmi hmunhma ah an chia rih lo. USA cu an fim caah, thil fate buainak a van chuah bak in, ralrinnak le fimchimhnak hi an thawk colh ve.


Acunglei map hi Pennsylvania Ramkulh i, khua a khennak hmun an piahmi asi. A ennak hi, "zohpengmi khuahremnak hmun" cu an si. Tii an har ngaingai cang an ti. A hrinnak hi cu an mah ningte an si rih ko.

Hi a ennak hmun hna hi, acarmi hmun i an chiahnak aruang cu January in May thla tiang ah vur le ruahsurmi a tlawm tuk caah, vawlei tang tii a zor tuk caah asi an ti. Naite ah ruah fak ngai in sur nain, an liam viar i, vawlei hrawhnak tu a chuahter i, vawleitang tii cu a kaiter hlei lo ti asi. Meiti cawhnak ah thingram an hrawhmi le tii-hnar an hrawhmi ruang zongah tii harnak aa chap asi kho pah ve.

"Drought watch" timi cu Pennsylvania Ramkulh ahcun "khua a hrem" tiah timi tahnak a din bik asi. Hi dirhmun a phak ahcun, mipi nih tii an hman ning kha mah lungtho tein 5% rak thumh cio ding ti asi. Cun cozah zong nih tii an chuah ning kha thumh ding ti asi.

Hmailei ah tii kan har sual lai ti an phan caah, hi dirhmun a phak ahcun hitin nan i ralring lai tiah cozah nih ruahnak an pek hna: "tii hi a herh taktak lawng ah hman ding; zunput tii tlawm deuh in thlak ding; pipe zutmi chek le remh ding; tii tlawm deuh a chuakmi pipe hman ding le thilsuknak seh hna hman tikah meter tha tein chek i a hleihluan in tii hman lo ding" ti asi. Thil suk tik zongah thil kha khatte in rawn hnu ah suk ding tiah an ti.


                   Pennsylvania Ramkulh tupi thinghmawng

Pennsylvania cu Ohio nichuahlei ummi asi. Ramkulh dawh taktak asi. Meiti tampi a chuak i, USA ah rum ah 8 nak chung ah aa telmi ramkulh asi. Fingtlang a tam, horkuang atam, thingram tuhmawng a thatnak hmun asi i, ramkulh dang he aa lo lo. Ahninhno taktaknak hmun asi. Cu bantuk hmun i, vur tla le ruahsur a tlawm ruangah "ram rocarnak" le tii harnak a chuah ko ahcun, khuaruahhar ngai asi. Pennsylvania hmanh tii har le ram rocarnak an ton ahcun, USA ramkulh dang hna zong a tong kho ngaimi dirhmun ah kan um. Vur tlaknak ram ah vur a tlawm tuk cangmi zong hi, Global warming ruangah asi i, hmailei ahcun tii harnak hi, kan ton cio te dingmi buaibainak pakhat a si cang.

Cucaah kan innchungkhar cio ah "tii" kan hman tikah lungfim tein tii hman ding asi. Aman ken pek pat ti in, duhpaoh in hman ding asi lem lo. Vawleitang tii hngat chan in anungmi ramkulh kan tampi caah tii kan hman tikah, sikan ngei taktak in hman a herh. Vawleitang tii siseh, vawleicung tii zong siseh, vur le ruah hngatchan in aa ummi tii an si. Cun thingram zong kan dawt le tii hnar (watershed) runven cio hi, mipi kan rian asi.



Zohchunhmi Ca

Read more at http://www.philly.com/philly/news/local/20150618_Drought_watch_expanded_in_Pennsylvania.html#dm4GUpRKBzMIHJBo.99

No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....