Lanhtak Puai Tufa le Jesuh Krih An i Pehtlaihnak

Jesuh kong kan chim fate, Judahmi hna caah siloin Krihfa a simi hna ca a si timi hi ruah hmasat a herh. Zeicatiah Judahmi nih cun Jesuh cu Messiah a si tiah an ruah lo caah, lanhtak puai tufa zong Judahmi caah cun Jesuh he aa pehtlai kho lo. Kan mah Krihfami zumhnak ca lawng a si.

Lanhtakpuai tufa (Passover lamb) timi cu zeidah a si? Zeitin dah Jesuh nih in kan mah caah Lanhtakpuai tufa ai a awh khawh?

Israel miphun hna cu Egypt ah kum 400 sal an tan hnu ah, Pathian nih Egypt ram in luatnak a pek hna i, chuahter a timh hna. Cu an chuahter hna lai zan ah raithawinak caah saram thah a fial hna. Cu saram cu "tuu asilole meheh" a si. Cucu "lanhtak puai tufa" tiah timi cu a si. A tam deuh cu, "tufa kongno" an hman caah, "lanhtak puai tufa" tiah an ti nak a si. 

Pathian nih cu zan ahcun Egypt ram chungkhar vialte i fapa upa cem kha, ka thah dih hna lai tiah a ti (Exodus 12:29). Cu fater thihnak cu Israelmi luatnak ding caah, Pathian nih Pharaoh le Egypt mi hna a donghnak dan a tatnak hna a si. Egyptmi hna le Israelmi cu Pathian nih tufa thi in a thleidan hna zan a si. Pathian kha Israelmi hna lei ah a tan zan le Egypt mi hna a doh hna zan a si. Cucaah hi Lanhtak Puai hi Israelmi hna tuanbia ah zungzal philh lo ding le hman ding in Pathian nih bia a cah hna (Exodus 12:29; 11:1; 12:14)

Lanhtak Puai zan i thah dingmi tuu hi tuu sawhsawh a si lo. Sullam a ngeimi tu a si. Cu tu cu hi bantuk in a si. Exodus 12:5; Leviticus 22:20-21 ah aa tial. 

(a) Kum khat a timi tuupa no a si.
(b) Sawisel awk umlomi tuu (hma ngeilo; a zaw lomi; kutke kiaklomi, mitcaw lo mi etc)

Tu an thah ding ning cu hitin a si:

(a) Inn ngeitu pa bik nih thah ding 
(b) Zanmui lai ah thah ding a si
(c) A ruh pakhat hmanh khiah lo ding 
(d) A thi tlawmpal in lak i, innkaba (a cunglei) le innka tung (a sirlei) ah thuh ding
(e) Tufa cu em i ei ding (Exodus 12:7-8). 
(f) Tuu sa zong sullam ngei tein ningcang tein ei ding in Pathian nih a chimh hna
(g) Taisawm zon tha tein sawmh, kedanh tha tein danh cia le thiangthunh kut ah put cia tein um ding a si. A sullam cu "khualtlawn ding kha ready tein um ding" tinak a si.

Hi ka zawn ah, "ruh khiah lo ding" timi hna hi, Jesuh hi thah a si tik ah, fei in an chunh; a ke le kut thir in an khenh nain, a ruh pakhat hmanh a kiak lo. Taisawm le thiangthunh nih  a langhtermi cu, "ralring te le timh cia tein um ding; zei tik paoh chuah i kal ding" tinak a si. 

Pathian cahmi bia vialte lakah a biapi cemmi cu hi tin a si: 

"Innkaba le innka tung i an thuhmi thisen ka hmuh tik ahcun, cu inn cu ka lanhtak lai i, cu inn cu thihnak/hrawktu nih a luh hnawh lai lo" (Ex 12:3)

"Innkaba le innkatung ah tu-thi aa nehlomi paoh cu, ka tuk hna lai i, an fater fapa an thi lai" (Ex. 12:12-13).

Cu ti cun Lanhtak Puai zaan ahcun "hrawktu" cu Egypt ram chungah aa chawk i, tuthi aa nehlomi inn paoh cu hrin tirmi fapa an rak thi. Tuthi aa nehmi innka paoh cu "hrawktu" nih a lanhtak hna. Innkaba le innkatung ah tuthi aa nehmi hna inn paoh cu, Pathian nih tuthi ruangah dantanak in a luatter hna. Cu innchung ah a ummi vialte cu, misual le mipalh zong an si kho men ko. An zapite lakah minung pakhat lawng zong miding a si kho men. An zapite zong in misual an si kho men ko. Zeibantuk an si hmanh ah, an chungkhar ning tein tuthi ruangah khamhnak an hmuh timi kha kan hmuh. Judahmi an si lo zong ah, tuthi ruangah khamhnak an hmu ve. 

Cucaah kan nih Jesuh Krih a zummi hna caahcun hi Lantak Puai zan i thahmi tufa nih hin kan Bawipa Jesuh Krih hi a aiawh i Innkaba le innkatung i an nehmi tuthi nih Jesuh thisen a aiawh tiah kan zumh.

Khuaruahhar a si mi cu, "Jesuh vailam an thah lio zong hi Lanhtak Puai caan a si (Mark 14:12). Kum khat ah ni 365 thah caan a um ko nain, Lanhtak Puai zarh ngelcel i thah a simi zong hi, Jesuh hi Lanhtak Puai tufa muisam a aiawh caah a si. 

 Lanhtak Puai ah thahmi tuu le cu tuu chungin a chuakmi thi ruangah zeitluk misual an si zongah innkaba le innkatung i tuthi aa nehmi innchung ummi minung paoh nih luatnak an hmuh bantuk in, Jesuh thihnak ruang le a thisen ruangah, zeitluk misual zong nih khamhnak le luatnak kan hmu ve. Lanhtak Puai tufa thisen ruangah Pathian nih Israelmi innchungkhar sualnak kha a hmuh lo bantuk in, Jesuh thisen ruangah a mah a zummi paoh cu Pathian nih an sualnak a hmu ve lo. 

Lanhtak Puai tufa le Jesuh Krih pehtlaihnak kong hi Paul cawnpiaknak ah tampi kan hmuh (1 Kor 5:7)

Tipilpetu John zong nih, Jesuh a van hmuh tikah a lang in a hei timi cu, "Zoh hmanh u, vawlei sualnak kalpitu Pathian Tufa khi" (John 1:29) tiah a rak ti. Exodus 12:5 i "Sawisel awk umlomi a thiangmi tufa" timi kha, Peter cakuat nih Jesuh Krih he a pehtlaiher:  "mawhphurh awk a umlomi le zeihmanh sawisel awk a umlomi tufa" (1 Pet 1:19) tiah a ti. Lanhtak Puai tufa cu sawisel awk umlo in dotla a si bantuk in, Jesuh zong hi kan sualnak thiantertu dotla a si. Sualnak zeihmanh a ngeimi a si lo. 

Jesuh hi zeicadah "sual phawt awk a umlomi le a tlingmi a si" tiah ti khawhnak a si timi cu Hebrew ah kan hmuh. "A mah cu sualnak zeihmanh a kop lo mi a si" ti kha kan hmuh (Hebrew 4:15). Biathlam ahcun John nih "zoh tik ah thahmi Tufa a rak si" (5:6) tiah a ti. 

Biakam Thar nih a kan cawnpiakmi cu Jesuh Krih zummi paoh cu, a thisen thawng in khamh kan si timi kha, kan thinlung in kan pawm ahcun sualnak in ngaihthiam le khamh kan si i zungzal dantatnak hell in kan luat timi kha a kan cawnpiak (Hebrew 9:12,14)

Tufa thi innkaba le innkatung i an neh ruangah, zeitluk misual zong innchung ummi paoh cu thihnak le hrawktu nih a lanhtak hna bantuk in, Krih thisen an zumh caah an thinlung ah thisen khamhnak a pawmmi hna cu an sualnak kha a lanhtak hna i an sualnak kha a hmuh piak hna lo. Dan a tat ti hna lo i, cu thisen a zummi paoh cu a nunnak a pek hna (Rome 6:23).

Lanhtak Puai nih hin, kum tam tuk sal a tang cangmi Israelmi kha sal cannak Egypt ram in luatnak a pek hna bantuk in, Lanhtak Puai ah an thahmi Jesuh thihnak thawng in kan nih zong sualnak sal in a kan luatter  ve (Rome 8:2). Egypt nih a aiawhmi cu sual sal ah kan tannak hmunhma le vawlei a rak si. Zuu, kuak, khaini, nulepa sualnak, ritnak, mithah lainawn, hakkauhnak, duhfahnak, uanthlarnak, mizeirellonak, nekneih, ingpuan, thinhun, ziar ngeih le sualnak phunphun hi, kan Egypt an rak si. 

Lanhtak Puai cu kum fatin in Israelmi hna nih Egypt ram sal cannak ram in, an luatnak an theih camcin ding le an philhlonak ding caah an hman tawnmi puai a si bantuk in, Krihfami vialte zong hi Bawipa zanriah hi kan Bawipa a rat tiang, a mah philhlonak ah hman ding kan si ve (1 Kor 11:26). 

Cucu Paul zong nih Bawipa Jesuh sin in a hmuhmi a si. Jesuh zong nih "Keimah philhlonak caah run hmang u; nan caah ka khuami ka pum a si. Nan ca ah ka hletmi, mi tampi ca i sual ngaihthiamnak ca i thletmi ka thi a si" (Matt 26:   ) tiah a ti. Bawipa zanriah kan hman fate, Lanhtak Puai tufa sa le tisen kan i hrawm timi kha theih zungzal a herh. 

Biakam Hlun lio i an thah tawnmi Lanhtak Puai tufa cu sawisel awk umlomi tufa sawhsawh te khi a si ko nain, cu Tufa nih cun Biakam Thar i Jesuh Krih muisam hi a hmanthlak an rak langhter chungmi a si. 

Lanhtak Puai tufa thihnak ruang le thisen ruangah, misual zong nih "thihnak le dantatnak" in an rak luat i Kamhmi Canaan ram co  khawhnak ding caah ruahchannak an ngeih bantuk in, Jesuh Krih lawnglawng hi, kan nih misual mi vialte zong sual dantatnak in kan luatnak ding le zungzal hrem hmun in kan luat khawhnak ding mi khamhtu a si. Amah lawnglawng hi, kan zumhnak hrampi le ruahchannak le, kan caah lam le biatak le nunnak a si. A mah dah ti lo cun kan nih caah sual ngaihthiam le zungzal dantatnak in luatnak a um ti lo (1 Pet 1:20-21). 

Lanhtak Puai tufa thisen a zummi paoh nih Vawlei-Canaan ram conak ding kha kamh an rak si bantuk in, Lanhtak Puai tufa aiawh a thimi Jesuh thisen khamhnak a zummi paoh cu Van-Canaan ram co ding hi biakamh kan si ve. 

-------------------------------------------------------------

Zohchihmi ca

1. "Passover Feast," Mercer Dictionary of the Bible. 

2. What is the Passover Lamb? 

https://www.gotquestions.org/Passover-Lamb.html