Cu tluk in phak ka duh lio caan ah, Rev. Benjamin Sang Bawi nih, "March 13-15 karlak ah Mid-America Chin Christian Fellowship (MACCF) Meeting le Leadership Training kan ngei lai i suimilam 4:00 chung cawnpiak ding ah kan in sawm" tiah MACCF OC min in a rak ka chonh. Kan upate ka chimh hna i, kalnak nawl an ka pek i, ka lawm taktak. Kal lai zong ka ngaih tuk fawn.
Coronavirus ruang ah vanlawng cit le airport umkal zong ngaihlah a um. Ohio hna cu mizaw an van um pah. Minung 100,000 hrawng zawtnak an ngei kho men tiah an van ti. University lianlian an khar. Ohio sianginn dihlak an khar. Eidin an cawk tuk le dawr hi an lawng dih ngacha cang. Cu tluk si lio ah, "An let sual lai" timi hi ka phang taktak. Saya Benjamin ka van chonh i, "Kan let lo" a ti. Kal ka thawh. Lampi thluangthluan Columbus Junction hmuh lai cu ka ngaih tuk.
Columbus in Chicago tiang ka zuang. Chicago O'Hare Airport in Moline-Quad City airport ah ka cit than. Chicago le Quad city cu aa naih tuk. Vanlawng zong a zuan ning a niam taktak a si. "Ziah Chicago hi kan lonh bal hnga lo? A khua a lian ko ee" ka ti vial ah, Moline Airport tumnak ah minute 10 aa duh an ti i, vanlawng cu a niam ziahmah. Ruah lo tuk ah Moline Airport cu kan phan ko. Khua fa nawn a lo nain, Chicago khuakam bak a si caah maw a si hnga? An an airport cu a lian ngaingai ko.
Zophei Iowa Christian Church in upa pahnih nih an rak ka don. Moline in Columbus Junction cu suimilam pakhat tluk kan rau. Highway ngaingai cu a si lo nain, an motor speed hi 70 tluk a si i, kan rang ngaingai.
Iowa cu a rawn ngai. Leikuang kaukau a tam taktak. Zoh mah mit dong an sinak a um ve. Tlangbo dawh tete an um. Tibual tete zong a tam ngai. Moline in tlawmpal kan kal ah Mississippi River kan phan. Kan kal. Sau nawn kan kal hnu ah, Columbus Junction timi lampial cu kan van phan. Zan a tlai tuk caah hman ka thla kho lo i, ka sia a herh ngaite.
Zan 11:45 PM ah Columbus Junction cu kan phan. Hotel ah a kan thumh. A kan thlahtu nih an chimmi cu "Kan khua cu hotel pakhat lawng a um ee" tiah an ti. Hotel cu Motel 6 a si i, hotel nuam ngai a si. Columbus Junction ah a um. Zan cu a tlai cang caah zeihmanh ka tuah manh ti lo. Phak ka duh tukmi khua ka phanh caah, ka lawmh tuk pin ah, ka lunghmuih tuk i, zaan zong ka hngilh kho lei lo. Khua zaza ka ruat. Carson Siangbawipa khua maw ka phanh ko? Kei hna ka nu le pa le chungkhar dirhmun ka van tuak i, hi khua hna ka van phanhmi cu ka lawm kho taktak.
Cu chinchap ah Zarhpini phung na chim lai an ti. Ka lawmhnak hi a mak kho tuk. Zeicatiah Zarhpinih (March 15) cu Arthur Carson le Laura Carson, Hakha an rak phanh ni in kum 121 a tlinnak ni a si. Cu ni i, Carson chuahnak khua Lai Biakinn in phung van chim ding cu, ka lawm kho tuk. Ka lunghmuih tuk.
Columbus Junction hi Iowa River le Ceder River timi tivapi pahnih aa tonnak in nitlaklei kap tivakam ah a ummi a si. Khua lai cu tlangcung deuh ah a um. Downtown cu kan tlunnak Hotel le tlangcung khua karlak ah cheng le rawn aa ritnak ah, chaklei thlanglei in a kalmi lam ah a um. An downtown cu taihinn senmi tam ngai a um. Hlan ahcun a rak hlunghlai pah mi khua si dawh in a um. A tu lio tu ahcun a tumchuk pah mi a lo. Zeicatiah inn lawng le chuahtakmi inn a tam ngai.
Columbus Junction hi tlanglawng lam pahnih aa tonnak khua a si. Pakhat cu Chicago, 1858 sakmi Rock Island and Pacific Railroad timi a si. A dang pakhat cu 1870 ah sakmi Burlington-Cedar Rapids-Minnesota Railroad a si. Hi lam pahnih aa ton caah Columbus Junction an rak ti. BCR & M tlanglang nih a voikhatnak bik lamtonnak a van pal hnu, thla khat a si tik, March 12, 1970 ah Columbus Junction hi vawlei an cheu i tlak an thawk. Khua an tlakka in minung hi an tum an kai a tam ngai i, 2000 hi an tam bik kum a si i, 1900 an rak phan. 2018 ahcun 1,855 an tang ti a si.Khua cu tivapi pahnih aa tonnnak ah a um caah, a hmunhma a rem taktak. Columbus Junction khuami nih a kan chimhmi cu, "Hi ka hi, Iowa Ramkulh caah khualipi siding in an rak thim. Asinain an khua luhmuhzi le tuktak a rak that lo caah, khuadang ah an thial tiah an chim" a kan ti. Cucu si dawh ngai a si. Zeicatiah tivapi pahnih aa tonnak bak ah a um caah, hlan lio ca ahcun tilawng kalnak le pehtlaihnak a rem tuk dingmi hmunhma ah a um.
Fingtlang tete an um. Bo tete an um. Khua zong mi tam deuh cu tlangbo cungah an um hna. An innlo cu US khuate lei bantuk tete khi a si. Hi ti zoh ah nuamh dawh le daih ngai dawh in a um. March 14 ni cu training kan ngei hna i, chun nitlak ah biakinn ah caan kan hmang. Zanriah ei dih in zan kan i pum. MACCF cu an i daw. An i tlaihchan. An i nuam tuk hna. Hlanlio Lairam Khrihfa hmasa hna bantuk in an i tlaihchan hna ka hmuh tikah, ka nuam kho tuk ve.
Tu nih March 15 cu Carson Siangbawi nulepa Hakha an phanhnak kum 121 a tlin ni bak a si ve. Zing cu kan i manh caah, Columbus Junction cu tawl u sih tiah kan ti i, CBCUSA Mission Director Rev. Dr. Van Thawng Lian he an Khrihfabu upa pakhat nih a kan thlah.
Pakhatnak ah Carson a pa thlan te kan va zoh. Hman i thla. Cun Carson a ngakchiat lio aa pumhnak Baptist Biakinn hmun thing cu kan va zoh. Inn cu a um ti lo. Vawlei lawng a tang cang. City cozah nih cu vawlei cu an ngeih cang. Cu ka cun hman te zong ka thlata ve.
A liamcia 1899 lio hrawng Columbus Junction khua le Carson te chungkhar kong ka hei ruat. Hi ka biakinn umnak te i biakinn ka hei ruat. Cu ka te ahcun Carson cu Sunday schook a va kai ve lai. A va pum ve lai timi ka ruat. Ka lung a leng thluahmah. Ka ngaih zong a chia.
1899 hrawng ahcun, hi khua cu khua fate a rak si lai. Leikuang tuahmi pawl lawng an rak um lai. Innlo zong a chia tete. Lampi a um rih lai lo. Tlanglawng cu a rak um cang i, duhpoh cit ding zong a rak tlawm ve men lai. Lam fatete a rak si lai. Seh-hle timi vokkuang lawng deuh hi an khual tlawnnak a rak si lai timi a fiang ko. Ram sa a rak tam taktak lai. Tiva lian taktak pahnih aa ton caah, nga tlaih le ngasa in a cawmmi an rak tampi lai. Ningti ngai khi a rak si ko lai tiah ka ruat.
Ka thinlung ah hihi a chuak. "Ee, hi ka khua te hin maw Laimi caah Paul bantuk in, Jesuh caah nunnak pek in rian a rak tuanmi Arthur Carson a rak chuah ee? Minung mit hmuh ahcun Nazareth bang in khua fate hmanh siseh law Pathian hmai ahcun khua lianngan pei a rak si hi, ti ka ruat. Nathaniel nih a ti bang in, "Zazareth in zei thil tha hme a chuak bal?" tiah timi a rak si ve ko nain, Chin miphun kan caah cun nunnak changreu a kan hrawmhtu Carson chuahnak khua, khua sunglawi le khua ropui a si. Lai miphun nih cun kan philh khawh dingmi khua a si ti lo.
Zan pum dih in hawileng he bia kan i ruah. Kan i ruah dih in Columbus Junction city downtown lei cu ka hei cuan. "Mipoint pakhatte lawng a ummi khua" timi te cu dai zirziar tein a um ko. Khuazaza ka ruat. A liamcia kum 130 lio hrawng ahcun hi ka khua hrawnghrang te ah hin dah kaw, Arthur Carson hna hi tlangval no ngai a rak si ve rih lai. Motor a um rih lo. A ke tein fingtlang a rak a hrawng ve lai, Nga a rak sio ve lai. Hawi he an rak i lawm ve lai. Ngaknu hna an rak leng ve lai. Lente an rak i celh ve lai timi a phunphun ka ruat i, liamcia Carson te chan khi ka hei cuan. Ngaih a chia. Lung a leng. A ih hmanh ka it kho lo. Lunglomhnak mitthli a luang ko.
Zarhpini zing cu thaithawh ei ah biakinn ah kan kal. MACCF meeting a um i, pumh caan sau ngai aa duh rih caah, Carson chungkhar ruak an I Vuinak Columbus City thlanmual kan va zoh. Carson te chungkhar a si tiah an timi thlan cu kan va hmuh. Farkung nganpi pawng ah, a rak i phun ko.
A tanglei ah a min cu M.M Carson ti a si. A cungte ah a min aa tialmi cu "SEHRONIA A P" ti a si. A le P kar ah cafang pakhat um dawh a si i, ka fiang kho lo. "I" khi si sehlaw a dawh.
Cucu ho dah a si tiah cun Carson pa i, hawi hlawn a nupi hmasa a rak si. Carson pa hi, a min ah Mitchell Morrison Carson a si. A mah hi Carson nu he an i um hlan ah, nupi dang a rak ngei i, a min ahcun Sephronia Matthews timi a si. Ohio mi a si. Cu nu cu 1852 ah a thi i, Columbus City thlanmual ah an vui. Cu an vuinak thlanmual ah kan va kal. A thlanlung te kan va muai. Ca tialmi cu an lo ngai cang. Kum 33 tiah an tial. No ngaite a nunnak a rak liam. Carson pa hi, caan sau ngaite pahmei dirhmun ah a rak um lai tinak a si.
Carson pa nih cun, nupi dang, Sarah Patton a thit than. Cucaah Carson a hringtu hna hi, Mitchell Morrison Carson le Sarah Patton an si. Carson hi August 6, 1860 ah, Columbus City, Iowa ah a chuak. Unau chuak panga lakah upa bik a si. Irish cithlah an si. Carson hi, lehtama a rak tuan. Kum 16 a si ah, a pa hi fak tuk in a zaw i, a dam thathi kho ti lo i, a mah nih a nu le unau hi a cawm hna. Cucaah Jesuh zong hi Pathian nih lehtama ah rian a rak tuanter bantuk tein, Carson zong hi missionary si ding aa theihnak ah, lehtama rian a rak tuan ve ko. Pathian nih a rak timhtuah chung ve ko.
Missionary a rak si te dingmi nunnak lamthluan zong hi a rak fawi hlei lo. Adoniram Judson te hna nunnak lamthluan a fawi lo. Harnak in an rak khah bantuk a si ve ko.
ev. Dr. Robert G. Johnson tialmi ah, "Carson hi, Morning Sun khua High School ah a kai. Cu ka khua in, South-Central part of Nebraska ah an i thial. Cu ka ahcun a pa a dam lo. Cucaah upa cem a si caah, thal ah leikuang tuah in a nulepa a cawm hna; khuasik ah ca a chim. Kawlram i missionary in a kal hnu zong ah, a lahkhah tlawm tein, a lang in a nu, nuhmei cu a hei cawm ko rih" tiah a ti
Thli cu vingving in a hrang. A kih ngai caah sau um lo in, hman kan i thla i kan lan. Mah dih in, a ngakchiat lio i member a sinak Baptist church umnak hmun lawng ah kan va kal.
Carson a rak i pumh tawnnak Baptist Biakinn hmun thing |
Arthur Carson inn a rak umnak ah a tu lio a ummi inn |
Carson te inn hi Burlington le Jefferson aa tonak kam te ah a um |
Liamcia kum 130 hrawng ahcun Carson zong High School a kai lio hrawng ding a rak si. Hi ka khuate hi a rak i chawhlen tawnnak ding a si than. An sianginn cu hlan lio ta si dawh a si ti lo. A thar in an rak sak cangmi si dawh a si.
Carson HS kainak Morning Sun khua. Mah ka pawngte ah sianginn a um |
Tu chun ka bible relmi cu Psalm 124 a si. Ka tlangpi tarmi cu "Bawipa Pathian cu Laimi a kan khamhtu a si" timi a si. Zeicatiah Bawipa Pathian le Jesuh thawngtha hi, Laimi "taksa, thinlung le thlarau in a kan khamhtu le thluachuah petu a si. USA a kan phaktertu a si. Chim cawk lo thanchonak a kan petu a si. Cu thawngtha a rak phurtu cu Arthur le Laura Carson an si" timi kong hi ka chim.Columbus Junction ah hin, Laimi riantuan le khuasak an thawknak hi 2008 in a si. Hi lio caan hi rian a rak chia tuk. Riantuan awk a rak um lo. Cucaah Chicago ah a phanmi Laimi pawl kha rian an ngeih lo caah, Columbus Junction ah ummi Tyson Company ah rian an rak tuan i, cu ti cun duhsah tein an karh i, khua an sakmi a si. Rian dang a um lo tiah an ti. Tyson lawng ah rian a um i, Laimi le Africa minak hi tampi kan tuan tiah an ti. An thlahlawh a that ngai caah an tangka lut zong a tha ngaingaimi an si. Inn man aa deng i, inn tha ngaimi tete hi $35,000-55,000 in cawk khawh an rak si tiah a kan chimh. Inn ngeimi tete zong an tha hnem ngai cang le an fekfuan ngai cang hna le lung aa lawm tuk.
Nihin ni ahcun Khrihfabu pahnih an um. Zophei Iowa Christian Church (ZICC) le Carson Chin Baptist Church (CCBC) an si. CCBC cu biakinn thar te an ngei. Minung 250 hrawng thutnak a ummi a si. Vawlei Acre 5 cungah biakin cu dawh taktak in an sak. Certual zong an ngei. USA i CBCUSA ram chungah certual a ngeimi Khrihfabu hi pathum lawng ka theih hna i, CCBC, ZBC le ECBC lawng kan si rua tiah ka ruah. An certual zong a tha ngai i, a kit tuk nain ka va kal i, hman zong ka va thlak.
CCBC le an certual le a pawng hrawng inn hna |
Lairam ah Pathin thawntha bia a rak luh hi 1899 Carson te nupa an rak in a si. Cu lio ah Lairam ah Khrihfa pakhat zong a um lo. Biakinn zong a um lo. Pathian riatuanning le khaukhan ning hi khuaruahhar a si. A hnu kum 121 a raoh tik ahcun, USA ah CBCUSA Khrihfabu lawngte bu 113 a um cang. Laimi 60,000-70,000 kar kan um men lai an ti. CBCUSA Member lawng hi 32,000 tluk kan si cang. Biakinn a ngeimi tampi kan um cang. Lairam Missionary hmasabik a van thlahtu Columbus Junction khua ah Laimi Khrihfabu pahnih a um cang. Laimi ngeihmi biakinn mah kutchuak pakhat a um cang. Pathian khuakhan hi a sunglawi tuk. A mak tuk.
Tu tan hi MACCF cawlcanghnak ah a voikhatnak bik ka tel a si. An cawlcanghnak ka zoh tik ah, lung aa hmuih taktak ko. Pathian an duh. An i daw. An i nuam. An i hawikomh ning a mai taktak. cawn awk tlak le upat hmaizah tlak an si. Hruaitu an no fawn. Praise and Worship le solo a tha. ZICC Choir te hna zong an tha tuk. Khawmpi bantuk tein sunglawi taktak in kan hmang hna i, lunglawm thanuam tein kan tian hna.
A donghnak ni ZICC Hlaremh an sak lio |
An khua ah hin, college a um lo. Sizung lianmi a um lo. Sizung kal duh ahcun a pawng ummi Iowa City ah va piah a hau ti a si. An khua ah hotel (Motel 6) pakhat lawng a um. A hngaktu nu cu bia ka ruah i, "India in a rami ka si. Kum 7 ka si in USA ka phan cang. India ram Gujarat khua in ka ra" tiah a ka ti. Ram innpa te kan si caah kan i theithaim ngai. "Columbus, Ohio in ka ra" tiah ka ti i, "Aw a si maw? Ka fapate, Pokimom zuamnak aum le voikhat kan rak zul le nan khualai ummi Hilton Hotel ah kan rak riak ee" tiah a ka ti i, aa lawm ngai ve.
Ka chan chung ah hmuh ka duh bikmi khua pakhat Columbus Junction khua ka hmuh caah ka lawm. Ka lunghmuih. Zeicatiah Lairam Missionary hmasa bik a chuahnak le thannak khua a si caah a si. A rak kan dawtu khua an si. Kan miphun tuanbia phurtu le kengtu khua an si. Hi khua rak um hlah seh law asiloah Carson zong hi rak um hlah seh law, asiloah Lairam ah missionary ah rak ra hlah sehlaw, Khrihfa rak si hlah u sih law, zei dah kan va si hnga timi ka ruat i, hi khua ka phakmi cu ka lunghmuih taktak ko.
Columbus Junction hi, kan Laimi caah cun khua sunglawi taktak a si. Hi bantuk in, hmuh awk le va lamh ve awk phumi khua a si caah, USA a phanmi Laimi paohpaoh nih cun, chan chan khat ah voi khat tal va hmuh ve hrimhrim a phumi khua a si. Retreat tuahnak zong ah hman ding a si. Cun lamnai khua hna nih cun pem hnawh zong a phumi khua, tuanbia khua a si ko. Si kho seh law cu, CBCUSA hna nih hin Carson a rak i pumh tawnnak Baptist biakinn hmun thing hna i, caw kho hna sehlaw, Arthur & Laura Carson Retreat Center tibantuk hna tuah khawh um sehlaw, Museum hna um kho seh law, MACCF le CBCUSA caah thathnemnak tampi a chuak men lai tiah ruahchannak ka ngei.
Tlawn caan a nuamh cem caan hi May-October kar a si. Laimi nih tlawn le hmuh a phu tukmi khua a si caah, careltu nang zong voi khat tal tal cu phanh rak i zuam ve law, na lawm hrimhrim ko lai i, na ngaihchih hrimhrim lai lo timi ruahchannak ka ngei.
------------------------------------------------------------------
Chinchiah
1. Hi ca hi Columbus Junction ka um lio hrimhrim ah tial ka duh caah, zinglei 12:20 Am ah ka tialmi a si. Caan a tlai. Mit a kuh cang caah cafang fonh le zeidang remthan te ding a si.
2. Hi ca te hin, training pek a ka sawmtu, MACCF upa vialte le member vialte upat hmaizah kan pek hna.
3. Hnu ah tling deuh in kan van tial te lai. Hmanthlak dang tete zong ka van thar chap te lai.
4. Carson kong hi, tuan deuh ah an ka chimhmi tuanbia aa palhmi tete a um caah, ka van hlat than I, ka remhmi a um. Carson pa thlan ka timi kha a si deuh lo. Midang tu si dawh an si. M.M. Carson timi zawn te kha. Rev. Dr. Robert G. Johnson tialmi ah, "Carson hi, Morning Sun khua High School ah a kai. Cu ka khua in, South-Central part of Nebraska ah an I thial. Cu ka ahcun a pa a dam lo. Cucaah upa cem a si caah, thal ah leikuang tuah in a nulepa a cawm hna; khuasik ah ca a chim. Kawlram I missionary in a kal hnu zong ah, a lahkhah tlawm tein, a lang in a nu, nuhmei cu a hei cawm ko rih" tiah a ti. Cucaah Nebraska an phak tiang hi, a nu le pa an nung rih tinak a si. (History of the American Baptist Chin Mission, page 1).
5. Carson pa le tuanbia hi zeidah a lawh tiah cun hi tin a si.
Michell Morrison CARSON's Timeline
1822 |
May 26, 1822
|
Manchester, Wayne Twp, Adams Co, OH
| |
1844 |
1844
Age 21
|
Adams, Winchester Co, OH
| |
1847 |
1847
Age 24
|
Adams, Winchester Co, OH
| |
1849 |
1849
Age 26
|
Adams, Winchester Co, OH
| |
1850 |
1850
Age 27
| ||
1853 |
1853
Age 30
| ||
1855 |
1855
Age 32
| ||
1861 |
August 6, 1861
Age 39
|
Columbus City, Louisa Co, IA
|
Camp/ Columbus Junction
No comments:
Post a Comment