Tuesday, October 13, 2020

Khuasik Ah Coronavirus A Zual Lai

U.S khuasik hi tih a nung ngaingaimi caan a si tawn. Doctors pawl an thin a phan zungzalmi cu "Flu pandemic" (Tohkuai pulrai) timi hi a si. Nihin ni ahcun tohkuai pulrai pin ah, Covid-19 pulrai hi a voi hnihnak a rak chuak sual lai maw timi hi an thin a domh in an i domh. Atu U.S hruaitu hna nih hin, Covid-19 hi politics ah an hman i, a pawi ngaingaimi a si. Hihi politics zong a si awk a si lo. Theology zong a si awk a si lo. A nih sual ruang ah tibantukin puh len ding zong khi a si theng lo. 

Zeicatiah vawlei tuanbia zoh tikah, million pakhat cung thihnak pulrai hi voi 100 renglo a chuak cang ko. 2009 ah a chuakmi H1N1 pulrai nih vawleicung ah 60.8 million zawtnak a rak chuahpi i, 12,468 thihnak a chuapi. Cu H1N1 cu California in aa thawkmi a si tiah CDC nih an ti. Nihin ni tiang H1N1 cu a um thai ko. Cu ruangah US zong "American Virus" an ti theng lo. H1N1 zong a lo ti lo. Nifatein tonmi a si i, a tu Flu Vaccine ah khin H1N1 khamnak sii aa tel chih cang. 

H1N1 le Flu zong hi khuasik ah a tam duhmi a si. Abik in khuasik asinain vur hna a tlaklo le a kih lo tik ah a zual duh ngaimi a si fawn. Vawleicung khuacaan a lum chin lengmang tikah, hi zong hi a um duh kho ngai cangmi zawtnak a si. 2015 ah Bill Gates nih "Pulrai hi a chuah sual ahcun U.S hi kan i ready lo" tiah a rak ti peng. Sizung, sii, silei thilri, doctors le nurses hi a za in a um lo" tiah a rak timi cu 2020 Covid-19 ruangah U.S nih a ton bak ko. Truck tiang ruak chiahnak hmang in kan phan. 

Nifatin tein kan tonmi thil a si cang i, tih dingmi zawtnak pakhat a si. A ruang cu chonh a fawi. A cheu caah a din ko nain mi tampi caah thih a fawi ngaingaimi zawtnak a si. Ven awk a har taktak. Nuva a thimi an tlawm lo. Mino zong a thimi an tam ngai ko. Naite ah New York ah doctor nu monote a thi. Dallas ah baseball coach kum 29 a thi. Tuluk ram ah doctor le nures thimi an tlawm lo. USA ah Nurses 200 kuakap an thi cang ko. Yangon zong ah nurse minote a thi ve ko. Kan chim cawk lai lo. 

Nihin ni ah vawleicung pumpi ah 1.08 million an thi cang i 38 million an zaw cang tiah John Hopkins University ummi Center for Systems Science and Engineering nih an ti. 

Cu tluk in minung a zawttertu le nunnak a lami zawtnak hi, tih ding a si lo timi te hna hi, a diklomi thil a si. CDC nih hmaihuh a herh. Huh ding an si an ti ahcun zulh ding a si ko nain, kan President hna hmanh nih CDC zong an al peng hna tik le doh peng tik ahcun mipi caah ralrin ding a fawi lo. Daithlan sual hi a fawi taktak. 

2019 December ah Wuhan khua in aa thawkmi zawtnak hi, nihin ni ah vawleicung ah a phaklonak ram a um ti lo. USA ahcun 7.87 million tluk an zaw cang i, 215,882 an thi cang tiah October 13 ah an tial.  

Hlan ah New York State hi mizaw an tam bik i, a tu ahcun California a si cang i mizaw 863,000 an si. USA ah minung tambiknak zong an si ve. Mirum milian le beach thatha umnak a si i, minung kha hren khawh an si lo caah, zawtnak hi a karhnak khun a si kho. A van changtu ah Texas a si i minung 842,000 an zaw cang i a van changtu ah Florida an si i 739,000 an phan cang.  Mithi ahcun New York an tam cem rih i, 32,905 an thi cang. A van changtu ah Texas a si i 17,145 an thi. California ah 16,633 an thi cang. 

U.S ah hin, a liamcia Spring ah hin Covid-19 in a thimi hi a tu nak in 75,000 an tam deuh lai tiah an tuak tiah USA Today an tial. Hihi "peer-reviewed study nih an tuahmi ah an chim. Hihi Virginia Commonwealth University nih an tuaknak a si. March ni (1) in Agust (1) tiang tuak tik ah hin, voidang nakin mithi 20% an tam deuh. Cu a thimi chungah 67% lawng hi Coronavirus a si tiah an fehter khawh. A tangmi hi tha tein check in an theih khawh manh hna lo caah a si lai tiah an ti.  

Nihinni ah sianginn an onmi le hmurhuh lo in politics biachimnak hna an tuahmi le pe 6 hlatnak zong ah um lo in, an ummi ruang ah hin USA zong zawtnak hi fawi ah a lo kho lai lo ti a si. A loh lo pin ah a karh rih lai i, khuasik ah hin a zual kho ti a si. A tu khuacaan a van lum deuh lio hmanh ah, mizaw hi tluk in an tam i, mithi an karh lio ah khuasik a van tlak i tohkuai (Flu) tlangrai hna aa phua sual lai timi hi, doctors le scientist an thin a phan bik a si. 

2020 khuasik cu, sii lei thiammi sibawite le Covid-19 tihnunnak kong a theimi scientist nih cun an ngaihlah ngaingai ko. Sizung riantuantu pawl le an baa tuk cang fawn i, USA ah a voi hnihnak Covid-19 virus tilet a chuah than ahcun mipi an cai taktak te lai tiah ruah a si. 

Khua a sik ziahmah i, Covid-19 hi a kai lei a panh rih. Cozah nih testnak an tuahmi dah ti lo cu, zeipipa khamnak program a um lo. Cucaah October 17 ahcun ni nikhat bak ah mizaw 69,100 an um. July 29 ah 71,300 an rak um i, cucu a tam bik a rak si. Cu hnu ah nizan hi tam bik an karh ni a si. Nihin ni ah nikhat ah minung 700 kuakap in an thi i, khamnak sii a chuah khawh lo ahcun January thla canceu ahcun nikhat ah 2,300 tluk in an thi kho ti a si. USA ah hin, state 50 a um i, state pakhat lawng hi, a zor lei deuh a panh rih ti a si. 

October 23 Covid-19 a zualnak ram hna (Credit: NY Times)

Scientist cheukhat nih cun 2021 khamnak sii a chuah tiang cu, Covid-19 hi a zor taktak kho lai lo tiah tiah an ti. Ralrin taktak cio kan herh ko. Remdisvir zong hi "clinical trial" timi hniksaknak dirhmun lawng a si rih i, mi tampi nih an hmang kho fawn rih lo. 

Russia nih khamnak sii kan ser khawh cang tiah an timi zong minung taksa caah rawhnak a chuahpi kho maw, a him maw timi an theih rih lo caah, WHO nih an pawm kho rih lo. Cucaah 2020-2021 khuasik cu a theimi hna nih cun an ngaihlah ngai ko.

Cucaah a ra laimi khuasik hi ralrin taktak kan herh. US ca lawng silo in a kihnak ram-Europe le a dang chaklei ram pawl-ca zong ah ralrin taktak a herh ko. Khuasik a van naih deuh ziahmah hi, Europe zong ah zawtnak a kai ziahmah than. October 16 ah, WHO nih an chuahmi ca ah, Europe ah zawtnak 50% a larh caah Covid-19 runvennak caah upadi thar tampi an chuah than ti a si. A liamcia zarh hnih chungah 80% bak a karh i, minung 700,000 leng an zaw i, tam bik a karhnak cu Britain, Russia, France le Spain ah a si tiah an ti. Hi tining tein a kal ahcun Europe khuasik zong hi a fawi lo ngai ding a si. 

October 23 U.S Covid-19 karhnak map (Credit: NY Times)

US zongah khuasik a tla deuh ziahmah i, zawtnak hi a karh ziahmah ko. October 24 CNBC News ah an tialmi cu nizan Ningani ah 83,700 bak an zaw ti a si. Nilini ah October 24 ah Johns Hopkins University nih report an pekmi ahcun Rinni ah 562 an thi i, mizaw thar 55,537 an um ti a si. USA ram hmun kip ah zawtnak a karh i, mizaw dihlak hi 8,547,198 a phan cang i, a zapite mithi hi 224,537 an si ti a si. Worldometer nih cun 230,000 an thi cang tiah an tial. 

Ramdisivir timi Gilead Science nih Ebola thlawpnak caah an rak sermi sii kha Covid-19 thlawpnak caah nizan ah FDA nih an fehter. Asinain hi sii hi "a tha bak" timi siloin a tu lio ah "hi nak in a tha deuhmi sii kan hmuh khawh rih lo caah a si" tiah doctors tampi nih an ti. Study an tuah cuahmah lio zong a si rih. 

Pathian sin ah thlacamnak in zumhnak fek tein um cio kan herh. A tu lio ahcun US cozah zong bochan awk a um lo. Mifim zong bochan awk an um lo. Pathian bochan le pumpak ralring tein um hi a herh bikmi a si. 

----------------------------------------------------------------------------------

Chinchiah

1. John Hopkins University nih Covid-19 mizaw, mithi le a dammi cazinthlaknak cu a tanglei an website ah zoh khawh a si.

https://coronavirus.jhu.edu/map.html

2. 1918 Spanish Flu le 2009 H1N1 kong tam deuh theih duh ahcun a tanglei CDC website ah rel khawh a si. Spanish Flu hi 1918 in 1920 tiang a um i, vawleicung ah million 500 a zawtter hna. Milliion 50 a tlawm bik ah an thi ti a si. Cucu Haskel, Kansas in an hmuh hmasat i, cun vawleicung pumpi ah karhmi a si tiah CDC le historian pawl nih an ti. 

April 1918
  • First mention of influenza appears in an April 5 weekly public health report. The report informs officials of 18 severe cases and three deaths in Haskell, Kansas.

https://www.cdc.gov/flu/pandemic-resources/2009-h1n1-pandemic.html



1 comment:

  1. Harrah's Ak-Chin Casino Resort - KTHR
    Ak-Chin Casino Resort features 1,600 slots, 40 table games and an 안산 출장샵 outdoor pool. Guests can also 김해 출장마사지 book a room at this 당진 출장샵 Ak-Chin Casino 서울특별 출장안마 Resort 안산 출장안마

    ReplyDelete

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....