GM Motor Nih Minung 14,000 Rian An Ban Hna Lai

GM (General Motor) company hi Septemer 16, 1908 ah an dirhmi a si. Kum 110 a tling cang. Dirhtu hna cu William C. Durant, Charles Stewart Mott le Fredrick L. Smith an si.

USA ah a lian bikmi company pakhat a si. Detroit khua ah a zungpi a um. GM hi um hlah sehlaw, Detroit khua hi aa rawk ngacha lai. GM nih hin, Detroit khua hi a min zong a thanter i, thanchonak le rumnak zong tam tuk hringhran a pek.

GM nih hin, Chevrolet, Cadillac, GMC, Opel, ACDelco le a dang company tete zong hi, a bawmtu siloah a ngeitu a si. Company lian taktak a si. 2017 ah billion 212.482 an ngei. Vawleicung pumpi ah, 2017 ah riantuanmi 180,000 an um.

Vawleicung continent paruk ah sehzung 396 an ngei. 2017 ah motor 9,600,000 an chuah khawh. Vawleicung ramkip ah an motor an zuar. An zuarlonak ram hi (7) lawng a um-Cuba, Iran, North Korea, Somalia, Sudan, Syria le Afghanistan an si. Cun China ram a simi Macau le Hong Kong zongh an zuar lo. Kawlram tiang in an motor an zuar.

GM Headquarter (Detroit)

Kan hnu November 26, 2018 ah GM CEO Mary Barra nih 2019 chungah US ummi GM sehzung (5) kan khar lai i, minung 14,000 rian kan ban hna lai tiah a ti. Hi company hna lak ah, Michigan, Ohio le Maryland ah an i tel lai ti a si.

GM nih an timi cu motor an chuahmi  cheukhat Chevy Cruze ti bantuk hna hi kan zuar kho ti lo ti a si. Cu pin ah Pre. Trump nih Tuluk, Canada  le EU ram hna kha ngunkhuai 20% tibantuk a lak hna tikah, motor kha a man a kai tuk cang i an zuar kho ti lo ti a si. Cucaah 2017 chung lawng ah hin, GM hi billion pakhat kan sung an ti.

Hi bantuk in riantuanmi 14,000 kan ban hna lai an timi hi USA caah a pawi ngai. Pre. Trump zong a thin a hung. Asinan an miak ve lo mi cu zeitiawk a thami a si lo. Company nih a sungkhan rumro in rian an tuan khawh ding a si fawn lo. Hi ban dingmi hna hi, company riantuanmi dihlak i 15% tluk an si. Cu hna nih tangka an hmuh dingmi le ngunkhuai an tun dingmi hi tam tuk a sung ding an si.

Cucaah Pre Trump nih Tuluk, Canada, EU le India te hna ngunkhuai lak a timhmi hna hi, USA ca zong ah chiatnak tampi a chuak kho dingmi a si caah, a rannak in hi policy hi cu a ban a  herh. Culoahcun USA sipuazi ca zong ah thatnak nakin chiatnak tam deuh  chuak khomi a si

GM nih rian ban dingmi minung zong kha ca an pek cang hna. A nuam tukmi le lomhnak in  khatmi Christmas caan ah, 2019 cun kei rian ban ka si lai tiah aaa thei ciami caahcun Christmas le Kum Thar cu a nuam lo ngai ko lai. A bikin chungkhar terualte a simi le nupi fate cawmmi pala caah a har ngai ding a si. Zeicatiah GM riantuanmi cu an rian a tha ngai i, hi bantuk riantha hmuh hi a fawi lo. Ohio Lordstown khua zong an lungre a thei ngaingai. An tha chia ngaingai ko.

GM nih minung 14,000 rian ban hna ruangah, hi company he pehtlai in riantuanmi company zeimaw zat cu an i rawk ve khomi a si. Ohio zong GM company a um caah, tampi thatnak kan hmu i, GM sehzung aa rawk ahcun Ohio ca zong ah sunghnak ngaingai pakhat a si.

US sipuazi hi sur bantuk a si. Ka khat a cah ahcun a dang a rak cat ve than. 2007 US Recesion timi Sipuazi tlak hi ka ton ve mi a si i, tih a nung ngaingai. 2008 Columbus kan i thial hlan ah Delphi motor company lian taktak hi, Columbus nitlaklei ah a um. Minung 400 renglo rian an tuannak company a si i, pawngkam a partment dawr le bank hi a rak hlunghlai ngai. 2007 ah cu Delphi company cu aa rawk i, Columbus nitlaklei kam cu sipuazi a tlak ning chim awk thalo a si. Luklak ah Westland Mall a thi colh ve. A pawng ummi apartment pawl cu an chuak i, lawng huar in a um Dawr le restaurant an i rawk. Lam a bua. Innlo an rawp i chuahtakmi khua bantuk bak in a um. A hnu ah Hollywood Casino an van dirh i, cu ceu cun Columbus nitlak lei hi hlunhlai aa thawk than.

GM nih hin North America i an siammi Chevrolet Cruze le Volt hna hi kan chuah ti lai lo ti a si. Cun Buick LaCrosse, Cadillac XTS le Cadillac CT6 hna hi, kan chuah fawn ti lai lo an ti.

Cucaah, Detroit-Hamtrack Assembly tuanmi 1,500; Ohio Lordstown tuanmi 1,600; Canada ram Ontario umi Oshawa Assembly riantuanmi 2,500; Maryland umi Baltimore Operation parts le Michigan ummi Maryland Warren Transmission Operation hi ka khar lai ti a si. Hi GM an khar dingmi nih hin, US sipuzi zong zeimawzat cu a hnursuan hrimhrim lai ti a si. GM stock zong tlawmte  zorter cang.

Lordstown GM Plant

Lordstown hi Ohio nichuah chaklei ah a ummi a si i mah hi sehzung hi March 2019 ah kan khar lai ti  si caah, khuami cu an lungre a thei taktak. GM nih hin April 28, 1966 lio ah hi ka sehzung in Chevy Cruze hi an rak chuah hmasat. Mah sehzung caah a herhmi thilri tete sertu pawngkam sehzung riantuanmi hi, Ohio ah minung 5,000 tluk an um i, hi hna zong hi harnak a tawng ve ding a si an ti. Lordstown i GM sehzung an khar dingmi nih Ohio sipuazi zong tampi a tumter te lai tiah sipuazi thiammi hna nih an ti.

Cucaah Ohio i GM sehzung pakhat an phih tikah, Lordstown cu sipuazi a tla lai i, inn le vawlei man a tum lai i "GM umlo hnu ahcun hi khua cu, cu hlan bantuk zeitikhmanh ah a si bal ti lai lo" tiah an khuabawi nih a ti. GM sehzung hi a lian tuk i, 6.2 million killi pe (sq ft) lianmi  asi caah, hi sehzung lawng herhuar pi in a um lai mi hi, khuami nih an ngaihlah tuk. An khua sipuazi a tla hrimhrim lai tih tiah an ti i, khuami an an tha a chia taktak.

Hi area hi 2016 thimnak ah Pre Trump nih a teinak hmunhma a si caah, Pre. Trump nih GM nih bia an khiahmi zong let i, GM motor dang zong ser ding in a nawr len hna nain, zeidek an lawh te lai. Pre. Trump nih a aupimi "Make America Great Again" timi zong, GM nih minung 14,000 an ban dingmi hna nih, "Thil hi bia chim sawhsawh bantuk cun a taktak canter cu a fawi lo" timi an langhter ko cang!!!

India Tikulh Pakhat Rili Ti Nih Phum A Timh

"Vawleipumpi lumnak nih rili tii a kaiter lai" tiah mifimmi nih an rak chim tawn mi hi, tuanbia sawhsawh le ca chung lawngah a ummi si ti lo in, vawleicung pumpi ah a chuak cuahmahmi a si cang. Naite ah Italy ram Venice khua cu rili tii nih fak tuk in a phum. Venice hi vawleicung pumpi ah, tourist tambik tlawnmi khua pakhat a si i, rili tii nih a phum chin lengmang cang. Cucaah vawleicung ah tii nih a phum hmasat dingmi khuapi pahra chungah aa tel ve mi a si. 

Tii nih Venice khua a phum lio

Vawleipumpi lumnak ruang ah, rili tii kainak hi vawlei pumpi nih an tuar chin lengmang i, Bangladesh, Kawlram le India zong ah a taktak in an ton cuahmah ve cang. Hihi mithla thih bantuk a si ti lo. Mithmuh kuttong bak in an cang cuahmah cang.

Vawleipumpi lumnak nih hin, tu chun ah vawleicung tikulh tampi cu a hrawh cang i, rili kam khua tampi cu harnak a pek cuahmah cang hna. Minung nunnak ah harnak tam tuk a chuahpi  cang.

Kan hnu ah Kawlram kong ca an tial., Irrawaddy tivapi rili a va luhnak khi tii a thang tuk cang i, rilikam vawlei tam tuk aa rawk. Lo le cinthlaknak aa rawk. A almi tii a kai caah thingram an thi i, nga zong a tlawm chin lengmang tiah an ti.

Naite ah India ram ummi Ghoramara Island cu kum chiar tein rili tii a kai chin lengmangmi nih a phum chin lengmang i, a chung ummi minung caah khuasaknak a har chin lengmang ti a si. Tikulh chuahtaak an duh nain chuahtaak nak ding le thialkaamnak ding caah thazang an ngeih lo ti a si.

Ghoramara Island hi meng 1.8 a sau. Bay of Bengal rili kam i, Sundarbans Delta timi "tivapi a va chuahnak nelrawn tikulh" lak i a ummi tikulh pakhat a si. A liamcia kum 10 lio ah minung 7,000 tluk an um. An zam hna i a tu cu 4,800 lawng an tang. Minung an zornak a ruang cu, rili tii a kaimi nih a liamcia kum 20 chung ah, tikulh zatceu cu a phum cang i minung umnak a that ti lo caah a si, an ti.

Hi tikulh hi Kolkata i thlanglei meng 93 ah a ummi a si. Rili tilet a sang chin lengmang i, tikulh tlangkam hi a hrawh chin lengmang. Saram eiding tirawl a har chin lengmang. Innlo khuarnak a har chin lengmang fawn. Leikuang zong an rawk. Ungkung le zeidang thinkung an cinmi zong tam tuk rili tii nih a hrawh cang. Cinthlaknak vawlei zong a har chin lengmang i, minung cawmnak ding a har taktak ti a si. Khuami cu an lung a dong taktak ti a si.

Ghoramara Island rili tii nih hi tin duhsah tein a hrawh

Tihnung bik cu cyclone thlichia fak le tsunami hna a um sual ahcun a tikulh ning in rawh khawh dingmi dirhmun ah a um cang ti a si. Hi ka hi cyclone tamnak hmunhma zong a si caah, tihnung taktakmi dirhmun ah um lio a si.

Tikulh ummi minung hna nih, "India tlangram ah cozah nih a lakka in vawlei kan pe hna seh law cu, kan tikulh hi kan chuahtak ko cang lai. Zeicatiah vawleicung khuacaan aa thlengmi nih, rili tii a kaiter i, kan tikulh hi hmailei ahcun rili tii nih a phum ding a fiang ko" tiah an ti. Minung an um ngam set ti lo. Zaam le an zaam kho fawn lo i, cuticun thinphang thlasang in an thudir ko hna ti a si.

Nihin ni tiang cu India cozah nih zeihmanh an tuah piak rih hna lo caah, zeihmanh tuaktan awk thalo in tikulh ah minung 4,800 cu an i taap rih ko. Hmailei ah zeitin dah an si te lai timi cu theih khawh a si rih lo.

Liamcia 2010 ah Bangladesh le India kum 30 an i cuh lengmangmi meng hnih tluk a sau i, meng khat le cheu tluk a kaumi New Moore Island cu, rili tii a thangmi nih a phum cang i, cuh awk a um ti lo. An dai cang. Cucaah "India le Bangladesh kar ah Global Warming nih daihnak a ser" tiah an ti phah.


----------------------------------

Zohchihmi ca

1. Hindustan Times "Life on the shrinking Ghoramara Island in the Sundarbans delta," Dec 01, 2018.

Fanny Crosby: Khuaruahhar Krihfa Hlaphuahtu

"Lungpi chungah ka thlarau a thuh" timi hla hi ka duh bikmi hla pakhat a si. Thazaang a ke pe bikmi hla pakhat zong a si. Houston in Detroit ah vanlawng in ka rak zuan lio ah, khua a chia tuk. Khuadawm a chah tukmi chungah kan vanlawng a luh lio ah thlichia kan rak tong sual i, cu lio ahcun vanlawng cu lungphahmi lamcung i a tlimi motor babtuk in a zuang. A tur bak in a tur. Tihnak le phannak in kan um lio ah, mah hla hi choir sak bantuk bak in sau tuk ka hnatlam ah ka rak theih. Ka khuaruah a har. 

Mah choir sakmi ka theih cang ka in, ka lungthin chungah daihnak le hnangamnak in a rak khat i, tihphannak vialte an rak lo dih. Inn ka phak tik ah, hi hla a phuahtu kong hi ka va rel. Hlaphuahtu kong ka theih chinchin tik ahcun, lunglawmhnak in ka khat. Pathian ka thangthat chinchin. A nunnak nih tam tuk thazaang a ka pek. 

Tang 5-6 ka si ka in, vawleicung minung tampi kong ca ka rel khawh mual ka rel hna. Ralbawi lianlian, hruaitu minthang hna le mifimmi hna kong ka rel hna. Cu hna vialte hna lakh, "Lungpi chungah ka thlarau a thuh" timi hla a phuahtu nu tluk in, khuaruahhar a simi minung kong ka thei rih hna lo. Zeicatiah hi hla a phuahtu nu hi, vawleicung ah a mah bantuk nihin ni tiang an chuah lai ka zum lo. 

"Lungpi chungah ka thlarau a thuh" timi hla a phuahtu nu cu, Fanny Crosby (1820-1915) a si. Amah chan hi Nitlaklei ram ah thanghphawhnak a rak tlun siling a si. Krihfa hlapi tam deuh cu, mah lio caan hrawng phuahmi an si.  

A mah hi March 24, 1820 Brewster, New York ah a chuak. February 12, 1915 ah a thi. Kum 94 a nung. Amah hi thla ruk a si ah, a mit a fak i, sii an toih ruang maw a si? Surgery phun deuh dek si? a mit a caw. Khua a hmumi a si lo. A mah hi Puritan timi Krihfa thianghlim aa timi chung in a rami a si. A mit a cawt bu in bible tampi a rak ciah. A mah hi "missionary" a tuanmi a si tiah an ti.

A mah hi biazai a thiam. Solfa a thiam.  Krihfa hla tam bik a phuahtu pakhat a si. Krihfa hlapi le Pathian hla (gospel song) 8,000 tluk a phuah, a tial i a aw a tuah. A mah hla hi million 100 renglo an nam cang ti a si. A mitcawt bu in missionary rian tuan. Ca a chim pah. Thawngtha a chim pah. Cucaah kum zabu 19 a donghnak ahcun a mah hi an rak uar tuk i, minung zong nih a min hi tampi an rak i sak ti a si.

Hla a phuahmi le a tialmi a tam tuk caah, a min ah "Queen of Gospel Song Writers" tiah an ti pin ah, "Mother of modern congregational singing in America" tiah an ti. American ram Krihfa hlapi tam deuh hi a mah phuahmi a rak si. A hla hi revival hla deuh lawngte an si i, mi tampi nih an duhmi le thlarau thazaang an laknak hla an si caah, tu chan tiang in an lar peng ko rih. 

Ira Sankey nih a rak timi cu, Evangelist minthang Moody le Sankey hna Pathian thawngtha chimnak campaigns a rak tlamtlin khunnak cu, Crosby phuahmi revival hla pawl ruangah a si tiah a rak ti. A hla pawl hi, a mah chan ah an rak sak taktakmi an si. A rak lar tuk caah, cauk chuahtu pawl nih hin, a mah min in phuahmi hla rumro cauk chuah kha a tha lai lo an ti caah, hla fung 200 tluk cu minhleng in an bunh ti a si. Cucu bunh khawh a si mi a si. 

A hla lak ah a rak lar bikmi cheukhat cu: "

1. Pass Me Not

2. Blessed Assurance

3. Jesus i tenderly calling you home

4. Praise Him

5. Rescue the Parishing

6. To God Be the Glory
7. O Gentle Savour

Krihfa Hlabu (Laiholh) i number pakhatnak "Pathian cu thangthat si ko seh" timi hla khi a mah phuahmi a si. Hla minthang taktak a si. 

Crosby nih hin vawlei lei biazai zong 1,000 tluk hi a tial. Biazai uk li a chuah. Tambik zuarmi cauk-minung tuanbia cauk zong a tial. Vawleilei hla zong hawi he a bawm in an phuah. Ram le phuntanhnak hla (patriotic song) zong tampi a phuah. A biapi a tuanmi cu Missionary hna riantuan bawmh hi a si. 

A mah hi, minung a si aa theih hlan in, khua a hmu lo. Vawleicung le van hi zeidah a lawh timi zong a thei lo. Minung hi zeidah an lawh timi zong a thei lo. Thingkung ramkung le saram hi zeidah an lawh timi zong a thei lo i, vawlei hi zei dah a si timi hi a hmu lo hrimhrimmi a si. Cu bantuk minung a si caah, khuaruahhar minung cu a si ko. 

Cucacaah catialtu cheukhat nih a kong hi tin an tial:

A nu hrinnak mit cun khua a hmu lo nain, a thinlung in khua a hmumi a si. Minung hi zeidah an lawh? Minung hmai hi zeidah a lawh?" timi a hmu kho lo nain, Pathian hmai hi zeidah a lawh tiah a hmu khotu a si. A nunnak hi, harnak in a khat nain, Pathian he naih tein  a um, Pathian hmai a hmumi a si."

Amah cu a mit a caw ko nain, mitcawmi sianginn ah sayama rian a tuan. Lam hlat le lam nai ah, vawlei khuazakip ah hawikom tha a ngei. A hla tampi cu, tu chun Lai Krihfa Hlabu zong ah an um hna i a tu tiang kan sak rih hna. Hla pakhat a phuahmi cu hi tin a si:

"Ka nun chung vialte mitcaw ding in, thluachuah petu Pathian nih a ka timh piak ko rua.....A khuakhannak ah Amah cu ka lomh......Hi vawlei a tlingmi mit hi thaizing ah ka pe hna sehlaw, ka cohlang lai lo..... Keimah kong  i uar awk a ummi thil hna le ka dawhnak hna nih, ka thinlung an ka pialter lai i, Pathian thangthatnak hla ka sa kho hnga lo."

Mah tluk mitcawt bu ah lomhnak in Pathian a thangthat khawhmi le aa lomh khawh rihmi ruah ah, khuaruahhar in a thawngmi zumhnak a ngei. Hi bantuk zumhnak ngeimi cu vawleicung ah an tlawmte lai. Hi nu zumhnak hi, Krihfa vialte nih zohchunh a tlakmi le kan i zohchunh dingmi zumhnak a si.

Minung tampi cu nuhrinnak minung mit kan ngei ko nain, Pathian sining kan hmu kho lo. Mitcaw Fanny Crosby phuahmi hla hna nih hin, Pathian umnak kong an langhter. Pathian hi hnem khotu a sinak an langhter. Hi bantuk zumtu caah cun vanram phak hi ngaih a um tuk ding a si. Zeicatiah "Vancung ahcun mitcaw an um ti lo caah a si."

Central Ohio Rang Ngai In A Thangcho

USA ah Laimi kan khualipi Indianapolis le USA Khualipi Washington DC karlak I-70 cung in, khualtlawngmi nih cun, Ohio hi pal lo awk a tha lo. Ohio khualipi Columbus zong pallo awk a tha lo. Cucaah USA chaklei deuh ummi Laimi tam deuh nih cun, Ohio hi an pal theu lai tiah ka ruah. 

Ohio hi ramkulh fate a si. US ramkulh dihlak ah lianh ah 34 nak lawng a si nain, minung tam ah 7 nak ah a um. 2018 ah hin, minung 11.69 million an um lai tiah ruah a si. Ohio hi, US Midwest timi area ah a um i, Northeast le Midwest a pehtu a si. USA ah minung an tamnak bik ram laili bik pakhat a si i, Ohio ah hin USA Highway 10% tluk hi a um ti. Lam a tam caah le minung chahnak area ah a um caah, North America minung dihlak i, 50% hi Ohio in suimilam pakhat thluk motor mawnghmi area ah an um.

Ohio hi killi meng 44,825 a si i, killi meng khat ah minung 283.3 an um caah, USA ah minung chahnak bik 10 nak ah a um. Minung kharh ning cu a fum ngai nain, minung hi an chah ngaingai. Ohio ah minung chahnak bik hna cu, Columbus, Cleveland, Cincinnati, Toledo, Akron le Dayton an si. 

Columbus Area hi Central Ohio tiah ti asi. Central Ohio timi ah hin, a biapi cem mi khua cu, Columbus a si. A umnak cu Franklin County ti a si i, county lian ngaingai a si. Hi Franklin County ah hin minung 1.25 million kuakap an um. Franklin County hi minung le sipuazi a thanning a rang taktak i, minung hi 10% in kum 10 chung nawn an karh cang. Hlan ahcun Indianapolis nih hin, minung tam ah a tei tuk nain, 2018 ahcun Columbus hi 16,000 tluk in an tam deuh cang ti a si. 

Columbus

Central Ohio hi USA ram pumpi ah a thangcho ngaingaimi area pakhat a si. A lamkip in a thangcho taktak nain, Laimi mi tampi nih a sining an theih tuk lo caah, capar ah ka van tialmi a si. 

Central Ohio ah hin, county dangdang 7 an i um. Cu hna cu: Fairfield county; Franklin County; Hocking county; Licking county; Madison county; Marrow County; Perry County an si. Hi county (7) huap in, Columbus Metropolitan Area ti a si.

Central Ohio hi, minung an karh ning a rang ngaingai. A ruang cu sipuazi tuahnsk a tha. Inn man aa deng. Ohio cozah hi a mah tawk cun a rum ngai fawn. Khuacaan a tha. Kokek rawhralnak a tlawm. Inn hlan man aa deng. University le college tha zong an um hna. Sizung lian le sizung tha zong tam ngai a um. A lai ngai caah, umkalnak a fawi i, khual an tam. Conference tuahnak le tuktak ah an hman duh ngaingai. Conference i khualtlunnak caah hotel thatha an sak cuahmah lio hna a si.

Khatlei ah US khualipi Washington DC le Nitlaklei ram hna i hlatnak I-70 cung ah a um caah a si. Cun I-70 le I-71 aa tonnak ah a um caah sipuazi lampi pahnih umnak si caah a that khunnak asi. I-70 hi USA ah sipuazi tambik a controltu lampi pakhat a si. Cun Columbus hi, vanlawng umkalnak a fawi ngai. Zeicatiah US i khua lianlian-New York, Los Angelese, Chicago, Houston, Dallas, Washingtom DC, Denver, Phoenix, Orlando le San Fransisco hna he direct vanlawng a um i, a man zong aa deng.

Columbus hi, USA pumpi zoh tikah minung tam ah 14 nak asi. Kum khat ah 22,000 tluk in an karh caah, apartment an i ting lo. Apartment hi khan 142,000 a um. Kum khat ah apartmdnt khan thar 3,900 tluk lawng an sak khawh caah inn hlan hi a har ngai. Inn hlan ding hi 4% tluk lawng khan lawng a um i inn hlangmi hi 4-5% an karh ti asi.

Columbus Downtown

Nihin ni ah Columbus Downtown ah apartment lianlian tam ngaingai an sak hna. Dot 8 in dot 30 karlak an si. Asinain minung an khat changmang ti a si.

Khua a cheukhat cu downtown hi business an thi ngai nain, Columbus cu an downtown hi a nung. Sipuazi a tha. Cucaah zungkhan tampi an sakmi chung ah hin, 6% lawng hi a lawng ti a si. Downtown a hlunhlaitertu bik cu USA i university lian bik pakhat a simi Ohio State University le Nationwide Insurance riantuantu hna ruang le Hotel lianlian an um ruangah an si.

Columbus area hi a thancho ning a rang taktak i, a ruang pakhat cu, mifim cathiam tam tuk an rak i thial caah a si an ti. Atu ah hin, USA ram pumpi ah “young professional” tambik an umnak hmun pakhat a si. Millenial timi mino tambik umnak khua (8) nak asi. Mino a van i thialmi an tam tuk inn cawmi an an tam ngai i ram pumpi ah Housing Market a sannak ding (4) nak ah a um i, inn le hotel thar sakmi a tam caah, Construction a tam ngaingai.

Construction rian hmun khat

Hi bantuk in a thancho caah, Amzon zong nih hin Fulfillment Center lianlian pali an on cang. Data Center zong an on. Company tam ngai Columbus ah an van i thial i, sipuazi zong a kai chin lengmang bantuk in downtown ah apartment le Hotel zong tam taktak an sak hna. Apartment hi dot 8-30 karlak hi tam taktak an sak nain khan lawngmi hi a tlawmte ti a si. Khan dihlak i 96% hi an hman ti a si.

Atu hi Columbus khua a chaklei kam te ah, Planet Oasis timi Entertainment and Sport Complex hi I-71 kamte ah ser ding in an timh lio a si. Planet Oasis hi acre 350 a kau lai i, dollar billion (2)  a dih lai ti a si. Nay Pyi Daw saknak hmanh ah dollar billion (5) tluk lawng a rak dih. Hi Planet Oasis hi, Disney World nak in a kau deuh lai i, a lengmi zong an tam deuh te lai tiah tuak a si. Motor lutchuak a tam ngai lai caah, lam dang cawh chap hau an ti i, a tu ODOT nih EXIT thar an siam lio a si. Planet Oasis an lim in cun, Central Ohio hi minung an thlunghlai chin lengmang lai i, inn man hi a kai chinchin lai ti a si. Planet Oasis an lim cun, Central Ohio hi, minung million in lenmi entertainment center hmunlai ah aa chuah te lai ti a si.

Hi bantuk in a thancho ning a ran ngai caah hin, Central Ohio ah hin, Mirang tampi an rak i thial. Planet Oasis umnak Delaware County lei cu, inn an sak tharmi tampi a um. Siangngakchia zong an karh tuk caah sianginn pahnih an sak chap nain an i tha lo ti a si. Minung an karh ning hawih in cozah nih sianginn an sa ko zokzok lo i, cu zong cu harnak pakhat a si ve.

Planet Oasis

Central Ohio a thatnak pakhat cu, khuapi le hmunpical a si nain, Crime a tlawm ngai. Tihnung bik timi khua 50 chung ah aa tel lo. Ohio ah hin, Cleveland le Dayton te hna hi, tihnung bikmi khua ah ai tel ve nain Columbus hi cu aa tel lo. Gang zong an um lo ti tluk a si. Cucu a thatnak pakhat a si ve.

Hi bantuk in thancho a ran ngai caah 2015 ah Intelligent Community Forum nih "Vawleicung khua vialte lak i City of the Year ah an rak thim." 2016 zong ah U.S cozah Transportation Department (ODOT) nih tuahmi zuamnak "Smart City Challenge" zong ah "Pakhatnak" ah an rak thim caah ODOT nih $40 million bawmhnak an rak pek. Columbus ummi company dangdang nih bia an kamhmi million 90 an pek i, a zapite million 140 laksawng zong an rak pek. Columbus hi zeidang award tete zong a hmuhmi a tam ngai cang.

Smart City Challenge program i laksawng a hmuhmi nih a hrinmi theipar cu "self-driving electric shuttles" timi minung phurtu motor hi December 10, 2018 in Columbus khualai ah minung thiartu ah an hman cang. Hihi motor hi amah tein aa mawngmi a si. USA ah a pakhatnak bik mah tein a mawngmi passenger phurtu a hmang hmasatmi cu Columbus a si. Columbus khualai hlunghlai seh tiah cozah nih an tuahmi a si i, a lakka in cit a si.

Self-Driving Shuttle Columbus khuachung ah aa chawh lio

Rian a tam. Bank, Insurance, Wal-Mart le a dang company lian tam ngai a um. Sianginn a tha ngai. Crime a tlawm. Lamsul a tha. Sizung lianmi 17 a um. Sekhan an tha. Kawlram lei sizung tia a simi sekhan hi tam tuk a um caah silei riantuanmi caah rian a tam. Call centers zong a tam taktak i, US ah telephone a au bimi le leiba a cawh bikmi khua cu Columbus an si ti asi. Khua a thianghlim. Rian a tam. Inn hlan man a fawi. Cozah lei in Medicaid le Food Stamp progam zong a that caah sifak ca zong ah nunnak a fawi ngaingai.

Abik in sianginn, sizung, bank, insurance le warehouse tam ngai a um caah, "Young Professionals" tampi an i pemnak khua a si i, a thangcho peng dingmi khua pakhat a si ko. Khua lai i apartment dot 10-30 tiang a simi tam ngai an sak hna i, cucu "Young Professionals" pawl nih a zapi te ngacha in an hlan hna ti a si. Columbus ah sizung timi 17 a um i, University le college hi 11 tluk an um.

Waxner Medical Center at OSU

Cu lak ah Ohio State University cu sianginn tha le lian taktak a si i, cu ruang hrimhrim ahcun Central Area hi ramdang siangngakchia zong tampi an kainak hmun a si. Hi sianginn nih hmun (3) ah sizung an ngeih i, Waxner Medical Center timi Main Campus lawng ah hin, doctors 800 renglo an um. Cu University ah cachimtu professor lawngte 5,000 renglo an um i, caan tling riantuanmi 23,000 tluk an um.

Cu tluk sianginn tha le sianginn lian ah Laimi zong a tu minung pathum an kai lio ve. Engineering le Medical lei la dingmi an kai lio hna. Hmailei ahcun Laimi zong Central Ohio i sianginn tha le rian thatha ah mi tampi an lut te ko hna lai tiah ruahchannak nganpi aum ko.

Bible sianginn tha ngai pathum an um: Methodist Theological School of Ohio, Trnity Lutheran Seminary le Catholic sianginn Pontifical College of Josephinum an um. Cun Evangelical Seminary a simi Valor Christian College le New Life Bible College and Seminary zong an um. Nitlaklei deuh ah Cedarville University zong a um. Hihi radio station zong a ngei i minthang ngaimi bible sianginn a si. Central Ohio he aa hlatlonak ah bible sianginn fatete zong an um rih hna.

Nai Ocobter thla 27 ah USA ramchung i a pakhatnak bik "ralkap museum" zong Columbus ah an on. Ralkap caahcun free in an luhter hna. USA hi ral a tu bikmi ram pakhat an si. An ralkap zong hi nunnak a pemi an tam taktak cang. Asinain rm pumpi miphun huap in tuahmi, ralkap museum hi Columbus i an sak tiang ah pakhat te zong a um rih lo ti a si. A min ah "National Veterans and Memorial Museum" ti a si. USA ah hin a tu lio bak ah ralkap pension million 20 renglo an um ti a si. USA an serka tein ralkap pension zapite million 40 fai an um cang nain, an mah upat peknak taktak i tuahmi ram pumpi ralkap museum hi a u rih lo ti a si.

NVMM 

Central Ohio hi a thatnak pakhat cu bicycle citnak lam le hlei a tuahmi a tam. Park thatha an um. Saram dum tha taktak "Columbus Zoo" zong a um. Cun museum tam ngaite a um i, tuanbia zoh ding tam ngaite a um. Community dum tampi a um fawn i, an chimnak ah USA ram pumpi ah Community Dum a tamnak bik khua a si tiah an ti.

Columbus hi lentecelhnak lei zong ah an thangcho ngaingai. Abikin bawlungchuih lei ah a min thang ngaimi an si. Zeicatiah USA ram pumpi ah Bawlung caah tuah hmasat bikmi certual Crew Stadium tiah rak timi hi Columbus ah a um. Cu Crew SC timi bawlung club hi USA ah min thang ngai ve mi a si. Naite ah Austin, TX ah kan i thial lai tiah an ti i, Columbus cu an thin a phang taktak. Asinain Columbus ah um seh  ti a duhmi company nih Crew SC a ngeitu cu an cawk hna i, Columbus ah um ding an i tim than. Crew SC Stadium thar zong sak ding in an timh cuahmah i, $ 645 millions kuakap dih in sak ding an timh lio a si.

Columbus khua le Crew SC Stadium thar sak dingmi

Cun miphun kip an tam caah minung lungput a kau ngaingai. Atu lio ah hin Somali hi 50,000 fai an um lai an ti. Nepal in a rami Bhutan hi 35,000 renglo kan um lai ti a si. Korea le Tuluk zong an tam ngai. Syria, Iraq le Arab miphun zong tam ngai an um. Buddhist zong tam ngai an um ve I, hmun hnihthum ah temple zong an ngei ve. Refugee an tam ngai caah, an governor zong siseh, Columbus Mayor zong siseh refugee le ramdangmi cungah dawtnak an ngei.

Central Ohio hi sipuazi, sizung, sianginn le zeidang rian a tha. Crime  tlawm. Nunning a fawi caah, ramdangmi tam tuk khua an sa i Laimi zong duhsah tein kan karh pah ve. Nihin ni ah Chin timi dihlak hi, minung 1,300 kuakap kan si kho men. Sushi dawr zong hi tam tuk a um i, Laimi cu sushi tuah huammmi ka si caah, hi pinlei zongah duhsah tein a karh dingmi kan si caah, nikhat caan khat ahcun Laimi zong tampi kan um te theu lai tim ruahchannak a um ko.

USA-China Trade War Ah Teitu?

Vawleicung hi ram khat le ram khat, dawtnak le theihthiamnak ngeih hi a herh taktak. Ram khat le ram khat mah ca thatnak lawng ruat lo in, thatnak i tuah piak veve nih, pehtlaihnak a thatter. Pehtlaihnak a that ahcun kap hnih ca in thil a tha.

Pre. Trump a chuah hnu ah, USA-China Trade lei pehtlaihnak hi aa rawk ngaingai. Cu hlan kum tam ngai hi, China cu USA in thilri tambik a cawtu ram pakhat a si. Tambik a zuartu zong a si. Nihin ni ah USA nih Tuluk hi billion  Tu chun ahcun Pre. Trump nih a tuahmi "Trade War" ruangah USA zong a sung I, Tuluk zong a sung ve. An pahnih in sungh veve an si.

USA zong a palhlonak le a mawhlonak tampi a um kho ve. Zeicatiah kan nih Asian phun paoh hi cu, Japan le Singapore dah ti lo cu, zumhtlak kan si tuk lo. Kawl, Mizo le Laimi tibantuk zong hi sipuazi ah zumh tlak kan si lo. A tam deuh Asian cu kan ding lo. Cucu Nitlaklei ram mi caah thil pawi taktak a si. Hi bantuk thil tampi ruang ah US zong Tuluk cung ah a thin a hunnak a si. Thil tampi ruangah Nihin ni ah US nih Tuluk hi 1.18 trillions (billions 1,118) tluk leiba a bat tikah, Pre. Trump zong hi a thin a hunak a si. Tuluk zong zumhtlak asi tuk lo. Pre. Trump zong a mawh lo kan ti khawh.

Hi bantuk in Pre. Trump nih Tuluk kha sipuazi ral doh a timh tikah tihnung ngaingai a si. Tu kum June ah Tuluk thilri billion 50 man kha ngunkhuai 25% kan lak cang hna lai a ti. A hnu ah a chap than rih. A liamcia kum khat chungah US nih Tuluk thilri cawkmi dihlak i $200 billion cungah ngunkhuai a lak cang. Cucaah Tuluk zong sunghnak a tong i an sipuazi zong tlawmte a tum ve. China lawng siloin EU lei zong ah a va tumter chih ve.

Khatlei ah US zong a mah lawng cun a um kho hlei lo. Atu ah Christmas meibal (miti) tete khi tu kum cu  a man kai lai. Walmart le Target tibantuk an zuarmi khi. Zeicatiah US ram pumpi i Christmas pangpar le meibal tete i 85% cu Tuluk chuak a si. Ngunkhuai ah 10% an lak cang hna tikah US ah a man a kai deuh ve cang.

Cu ti a si caah, Trade War paohpaoh cu, ngan a damlomi a si. USA zong nih a mah miaknak lawng ruah awk a tha lo. Tuluk zong nih ningcanglo in thil kalpi ve lo ding a si. Nihin ni ah US nih Tuluk lawng si lo in, Canada, Mexico le EU zong "ngunkhuai" a van lak tik hna, cu ram hna zong nih lehrul an cham ve cang. Cucaah General Motor, Tesla car company le Motor Cycle sertu Harley-Davidson te hna cu an motor zuar ning a zor cang. Cucaah Harley cu Thailand ah kan i thial lai ti a si.

GM nih 2019 ah minung 14,000 kan lay off hna lai. Michigan, Ohio le Maryland ummi GM sehzung lianlian panga kan khar lai ti a si cang. A ruang cu an motor cheukhat China in an chuahmi kha US an zuar tikah ngunkhuai a sang cang i, an miak ti lo. Cucaah South Korea le Sweden tibatuk ah an zuar. Market a kauh lo tikah a miak lo. Cucaah minung 14,000 kan ban hna lai timi hi, kan sungh tuk caah a si an ti ve. 2018 chung lawngah GM hi motor a cheukhat cu an zuar khawh lo caah $1 billion an sung ti a si. Pre. Trump zong GM cungah a thin a hung taktak. Cucaah "Make America Great Again" timi cu zeidah a lawh te lai?

Cucaah US-Tuluk Trade War hi a caan tawi caahcun a miaknak a um lo. Caan sau ca zong ah a miak lo kho men. Hi trade war ruangah US economy hi a zor kho ngaimi a si. Us-Tuluk trade war ah hin,  USA nih a tei ko deuh men ko lai. Tuluk zong cu a sung deuh men ko lai. Asinain USA a sungh dingmi zong hi a tlawm hlei lo. A sunghmi le miakmi ruah tikah a sunghmi a tam deuh kho.

Hi U.S-Tuluk sipuazi raltuknak ah hin, a thawktu cu Pre. Trump a si. June 15, 2018 ah "Tuluk thilri 50 billions man kha ngunkhuai 25% ka lak cang lai. July 6 in kan thawk lai tiah a ti. Cu thilri ah "sehzung thilri le sehlei fimnak thilri (technologies) pawl an i tel. Pre. Trump nih a peh rihmi cu, "Tuluk nih rehrul a kan cham ahcun hi nak sang in ka tongh hna lai" tiah a ti rih.

Tuluk nih an duh ve lo. Cu ni bak ah Tuluk nih "U.S thilri 34 billions man kha ngunkhuai 25% kan lak ve cang hna lai" tiah a ti colh ve. Cu thilri lak ah U.S thil chuak-sa, tichuak eidin, cawhnuk in sermi eidin, pe phunphun, thei le motor" an i tel.

Pre. Trump nih hin Tuluk lawng hi a sung ding in a ruah. Ka tei ko lai ti khi aa ruahchan. Asinain Tuluk cu vawleicung sipuazi thawn ah No.2 a si tik ah, a fawimi a si lo. Vawleicung ram kip ah, Tuluk he pehtlaih duhmi an rak tam tuk. Cun vawleicung pumpuluk minung I cheu 5 cheukhat dengmang kha Tuluk ram ah an um tik ah, ramdangmi caah market a kau tuk.

Atu lio ah US ram in "soybean" tambik a cawmi cu Tuluk an si. Eidin dangdang zong tampi an cawk. Cu hlan ahcun Tuluk nih hin US lotuahtu pawl chuahmi eidin 60% hi an cawk hna. A tu cu Tuluk nih a caw ti hna lo i, US Nitlakchaklei ram lotuahtu pawl eidin hi tam tuk a rawk cang ti a si. Brazil lei ah zuar ding in an i timh lio a si. Asinain Brazil cu minung an tam lo caah cawtu an tlawm fawn i, harnak tampi an tong. US lotuahtu pawl hi Pre. Trump cungah an thin a hung taktak ti a si.

Tuluk cu Russia le ka dang ram ah aa mer than i, Russia sipuazi a va thatter than. Cucaah EU le US nih Russia sipuazi an phihmi khi, Russia caah sunghnak tam tuk a chuahpi lo ti a si. Gas zong Russia nih Turkey le Tuluk lei ah a zuar than i, EU tu kha an cai deuh hawi than. Cucaah US-Tuluk Trade War hi Russia caahcun vanthat taktak a si.

Pre. Trump nih Tuluk he trade war a tuah tik ah US lo tuahtu pawl cu an eidin an zuar kho tuk ti lo. Zuarnak hmunhma dang an kawl. Tuluk tluk in a caw khomi an um lo tik ah, billion tam ngaingai an sung cang ti a si. Cucaah USA cozah nih an sunghmi kha a liamh than hna nain, an sunghmi le an liamhmi hna ah, an sunghmi a tam deuh ving ti a si.

Nizan ah thawng a chuak than mi cu, Electric Car a sertu Tesla nih motor an zuar ning a zor tuk caah, an share 2% a tla ti a si. Cucu a tlawm lo. A bik in an motor pawl a cawtu hi Tuluk an si. Tuluk nih ni kum October I motor a cawkmi le tu kum October motor a cawkmi epchun tikah 70% a zor ti a si. Cucu Trade War ruang ah a si. Tesla nih hin October chung ah motor 211 lawng a zuar khawh ti a si.

Cucaah Pre. Trump nih US-China Trade War hi a remh lo ahcun US company dangdang tampi an rawk lo hmanh ah an sung kho ve. Tuluk nih hin hlan ah ngunkhuai a la ve lo I, a tu ahcun Tesla Company kha 40% tax a lak cang hna. A dang motor paohpaoh kha 15% lawng an lak hna.

Tesla nih an timi cu, Tuluk ram motor sertu hna nih, an mah motor bantuk bak an ser tik ah, Tesla motor hi sernak man 50% in 60% a fak deuh an ti. Tesla stock hi a tu tiang cu a tla rih lo nain, Tuluk nih an motor an cawkmi a tlawm tuk cang caah, an thin a phang ngai cang.

US-China Trade War nih hin US sipuazi hi a rawhter rih lo. Asinain duhsah tein a tumter ziahmah ve timi cu hmuh khawh ngai a si cang. Hihi a raoh deuh poah le China sipuazi lawng hnursuang lo in, EU zong a hnursuan lai i, duhsah tein US sipuazi zong a hnursuan ve hrimhrim lai. Cucaah Pre. Trump nih hin US-China Trade War hi amah duhnak lawng rinh lo in, Tuluk he tha tein i chonh tuan le a raltukmi hi ban tuan a herh. Culoahcun a mah politics ca zong ah dawntu nganpi a si kho mi a si.

Cucaah hi Us-China Trade War ah hin teitu um lo in kap hnih in a sungmi lawng um khawh a si!

California Meikang Caah Zeidah Kan Tuah Khawh Ve?

California hi USA ramkulh 50 chung ah minung tambik le a rumbik a si. A dawh bikmi le a nuamh biknak hmun pakhat zong a si. California cu a rum tuk. 2017 i an hmuhmi GDP hi billions 2,751 renglo a si i, USA ram GDP i 14% a si. An GDP hi vawleicung ram dihlak sin ah tuak chih tikah, rum ah (6) nak ah a um ding a si. England hi (5) ding a si. Cu tluk in a rummi a si. Minung 40 million dengmang an um.

2018 chung lawng ah hin, California ramkulh chung lawng ah, ram mei hi voi 7,579 a kang. Ram a kangmi acres 1,667,855 a si cang tiah California Department of Forestry and Fire Protection (Cal Fire) le National Interagency Fire Center (NIFC) nih November 11 ah an ti. Meikangmi ruangah $2.975 billion rawhnak a chuak. Cu chungah, mei phalhnak ca lawng bak ah 1.366 billion a dih cang. Mei hmihnak ca i riantuannak ca lawng bakah $433 million an dih cang. 2018 chungah meikangmi ruang ah mipi 100 deng mang le mei hmittu 6 an thi cang. Meikang ruangah, mei lei insurance company zong tam taktak an sung lai.

Mendocino Complex Fire nih hin, acre 459,000 a kangh i, California ah mei kang a kau cemmi a si. California meikang hi ramkulh i a chaklei dang ah a kangmi an si. August ah Carr Fire timi zong a rak kang I, California chaklei kha "national disaster" tiah an rak ti.

November thla ah a kangmi Woolsey Fire le Camp Fire ruang ah, minung 86 an thi cang i, minung 500 renglo an hmu rih hna lo. A thimi 83 hi cu, Camp Fire timi ruangah a si.  "Cal Fire" meihmittu zung nih an chimnak ah, acre 150,000 a kang cang i, inn 13,631 a kangh cang. Meikangh aa thawknak hi an hlat lio a si. Mi thimi dihlak chungah miruak 64 lawng hi, a ho an si kha fanh khawhmi an si. Ramsa zong tam taktak a kangh hna ti a si. Motor tampi ut viar in a kangh hna.

California meikang hi a ruang bik cu, vawleipumpi a lum chin lengmangmi ruang le an ram ah kum nga chung ruah tha tein a sur ti lo mi caah a si. California ah hin, a hnu bik ruah a sur hi, April 2018 ah a si an ti. A lum deuh caah le ruah a sur lo tuk caah, ram an car tuk i mei a kangh a fawinak a si.

Cun innlo kangmi a tam khunnak le mithi an tam khunnak hi, mi tampi nih khuapi chung le khuapi naih ah um ti lo in, ramtang mei kangh a fawinak hmun hna ah innlo an va sak caah a si. An rum tikah a nuamhnak paoh ah inn an sak. Mei kangh tikah tihnung a si sual lai maw? Runvennak a har sual lai maw? Kan zam kho lo sual lai maw, timi ruat lo in, an mah duhnak paoh ah khua an tlak i, innlo an sak caah hi tluk in sunghbau an ton khunnak a si kho. Hi bantuk sunghbau tonlonak ding caah, California mipi hna nih, inn an sak tikah mei kong an ruah chih cia a hau.

Hi tining tein mei a  kangh peng ahcun, California hi an sipuazi a tla kho. Texas State nih a tei te khawh men. Cucaah minung nih a kenkip ah khua tlak lo le inn sak ti lo a herh. An nunning thlen a herh. Far siloin mei kangh a har deuhmi thing an cin a herh. Nilin a ing khomi le a car harmi ram le thing cin a herh. Culoahcun hi tin mei kangh lengmang khawh a si.

Lookout Point (Paradise, California)

Tu tan mei kangh cu a zualhma taktak. Camp Fire nih a kanghmi khua lak ah, fak bik in a kanghmi cu Paradise timi khua a si. A khua ning ngacha in a kang. A kangh ning a fak taktak. Lo duah i a kangmi bantuk in ciam dih. Inn tlawmte lawng an him. A kangh ning a fah tuk caah, "ralruknak hmunhma" bantuk a si tiah an ti. Hi khua hi I-5 in nichuahlei Plumas National Forest nitlak lei kamte, Sacramento khua chaklei ah a ummi a si.

Hi khua "Paradise" timi nih theology lei in khua zong a ka ruahter. A cheu nih Pathian dantat zong ah a ruatmi an um men ko lai. A cheu nih "ecology" lei in a zohmi an um men ko lai. Zeihmah va sisehlaw, "Paradise" hi pahnih a um. Caantawi Paradise le Zungzal Paradise an si. Cucu Vawlei Paradise le Vancung Paradise an si. Vawlei Paradise cu Caantawi Paradise a si. Vawlei Paradise ahcun, "Inn kangh a um rih. Khuaram rawknak a um rih. Khawnden, zawtfah, thihloh, sarthih thihnak, tahaihramnak le mitthli tlaknak" a dong rih lo. Hnangam pi tlak thilri ngaingai a um lo. Vancung Paradise tu ahcun, Vawlei Paradise bantuk in, khua kangh a um ti lai lo. Vancung kan inn cu an kang kho ti lai lo. Zawtfah, pulthih le sarthih, tahaihramnak le mitthli tlaknak vialte cu an lo dih te ko lai. Vancung Paradise cu a kang kho ti lo mi a si."

Paradise Khua sang pakhat

Vawlei Paradise cu a rawk kho i, nihin ni ah minung 13,000 innlo ngeilo in an um. Sianginn kainak a um ti lo. Biakinn pumhnak a um ti lo. Sekhan le sizung phun a um ti lo. Himbawmnak khua le hmunhma, "Walmart le a dang dawr parking ah palasatik deu an sak piak hna i cu ka ahcun chungkua tampi khua an sa. Minung 27,000 an zamter hna. USA ve lo bang. Vawlei Paradise ahcun ngaihchiatnak a um rih ko.

Mei a kangh taktak ahcun USA zong an i ven khawh lo caan a tampi. Minung thawnnak rihma a ngeihnak kha California Meikang nih a langhter. Minung, meihmttu motor le vanlawg he an i bawm ko nain, mei hmih an i harh ko. USA ve lo bang timi ruah ah ngaihchia taktak a si. Sunghbaunak billion zeizat man dah a si timi a tu tiang ahcun an tuak kho thlu rih lo. A tam ngaingai lai.

Paradise khua dawh cu hi tin meidap ah an cang dih

California tluk ramkulh dawh le ram nuam, kangdap bantuk in a nak dihmi hmuh ahcun, California ve lo bang, ngaihchia taktak a si. California cu "Sui Ramkulh" (Golden State) timi a si nain, mei tam tuk kangh caah nihin ni ahcun, "Meidap State" bantuk ah aa chuah i, vawleicung ah thli a hnawm bikmi ram a si tiah an ti. Minung hrawm le cuap nih a celh lo ti a si. Thli a hnomh tuk caah, dawp ngam a si lo i, hmur huh bu bak in chawh le riantuan a si. Lungthin kekkuai taktak a si ko.

President Trump zong a va tlawng hna. Cozah zong nih an bawmh hna lai. Mipi le company tampi zong nih an mah le thiam ning cio in, a hlu an khan i bomhnak an tuah. Red Cross zong in California Fire caah bawmhnak tuah khawh a si.

USA cu Laimi tampi kan umnak ram a si. Laimi refugee tampi a kan latu an si. Kan miphun a kan dawtu le kan caah tangka tampi a dihmi an si. Atu bantuk an har can ah kan nih zong nih kan dirkamh le bomh ve kan hau hna. Thlacam piak lawng a za lo. Thazaang le ngeihchiah chuah ve kan hau.

US Pastors tampi nih, "Kawlram in a rami Krihfa hna hi, thawngtha a kan chimtu ding le kan caah missionary nan si ve cang" tiah a kan ti tawn. Laimi zong nih cucu kan ruah ve mi a si. Kan ti cio ve mi a si tawn. Cucaah hi bantuk harnak caah ah hin, thilri, chawva, tangka le volunteer riantuannak in, USA caah thiltha kan tuah ve hrimhrim a herh. Laimi nih USA caah thiltha kan tuahmi hi a tlawm tuk rih. Tam deuh chin lengmang tuah kan herh.

Bomh a duhmi nih cun a tanglei American Red Cross in hlut khawh a si. Website a phunphun in hlut khawhnak an tuah. Pumpak pakhat cio nih, USA kan dawtnak langhter ve ding hi, a biapi ngaingai. Hi bantuk harnak caan ah America Laimi zong America ram caah zeidah kan tuah ve lai? Zeidah kan tuanvo a si ve" timi ruat bu tein!!!

Causes in this Giving Opportunity

California Wildfires 2018 by AMERICAN RED CROSS

United States

California hi a kangh hlan le kangh hnu hi aa thlau taktak. A tanglei hmantlak tlawmpal hi epchunnak ah ka van tar.

Pathian biaknak inn zong an him hlei lo

KFC 

Camp Fire nih meikang hmanthlak cheukhat a tanglei ah hmuh khawh a si. A zam i a luatmi nih an chimmi cu, "Hell mei bantuk a si ko. Tih a nung tuk" tiah an ti. A cheu cu an zamnak ah motor chung ah mei nih a kangh hna. Lam ah motor aa tet tuk caah an zam kho ti hna lo i, lampi cungah a kangh hna. A cheu cu zaamnak a um ti lo i, innchung ah a kangh hna. Ngaih a chia tuk 

Inn sak le renh hi a rak har tuk. A cheu cu chan khat chuah ah inn khat ngei kholo kan um. A cheu cu voi hnih thum inn kangh tuarmi an um. Caan saupi kan umnak ding tiah ruahmi le chungkhar tampi nuam tein umnak khua dawh le khua nuam tukmi khua cu, a tanglei bantuk in meihol le meidap ah an cang dih ko. A donghnak cu, "mitthli" lawng a si ko. Vawlei ngai hi, ngaihchiat le mitthli tlaknak lawngte a rak si ve ko. 

California ram dawh le ram nuam tuk zong, a donghnak ahcun mitthli le ngaihchiatnak in a khat ve tawn!

Vawlei Paradise ahcun rawhnak a um rih ko

Chungkhar nuam tein um tawnnak kha chuahtakmi khua an si ko cang

Vawlei chawva sui le ngun hna hi hnangampi ding an um lo

Caan donghnak ko a lo. Minung caah tih a nung tuk ee

Hell mei bantuk a si ko tiah a zammi nih an ti

a

Innlo thatha kha mei nih mah tin a kangh dih ko hna

Minung hawi ruak kawl cu rian ropui a si

Rum tuk zong ah vanchiat caan ahcun hi tin um khwh a si ve ko

Vawleicung cu lungthin kehkuainak in a dong taw ko ee

Mei hmittu zong nih pumpek in mei hmih an i zuam

Santa Monica Mountain (Rf. abcnews.go.com)

NASA nih California meikhu vansang in hmanthlakmi



Camp Fire le Woolsey Fire Kong A Donghnak Thawngpang
Camp Fire hi November 8 ah aa thawk i, Nov 25 ah 100% an hmih khawh.  A tlawmbik ah minung 85 an thi tiah an ti. Camp Fire ruangah pumpak inn 13,972  aa rawk i riantuannak inn (commercial building) 528 a kang. Acre 153,336 ram a kang. Minung hi 249  cu an hmu rih hna lo. Zei dah an cang timi theih a si rih lo. Camp Fire hi California a chaklei deuh ah a cangmi a si

California Thlanglei deuh ah Woolsey Fire timi zong cu Camp Fire a kanh tir ni ah a kang ve. Cu nih cun minung 3 a thihter hna. Inn 1,500 a kangh ve. Ram acre 96,949 a kang. Minthang "celebrity" pawl umnak bik Malibu le Calabasas umna zong fak ngai in a kangh hna. Hi minthang pawl inn zong zeimawzat an kang ve 
Camp Fire le Woolsey Fire nih rawhralnak le sunghbaunak zeizat ciah dah a chuahpi timi hi theih khawh a si rih lo. A tlaum zong an kawl cuahmah lio hna a si caah thil sining aa thleng kho peng rih.

"US cozah nih vawleicung khuacaan a lum chin lengmangmi hna hi, a tu bantuk in biapi ah  chiah lo i hi tining tein a kal peng ko ahcun, 2100 ahcun USA ram pumpi hmuhmi (GDP) dihlak i 10% cu kokek rawhnak ah kum chiar in a lo lai" US scientist mifim 300 tluk nih ca an tial i, Black Friday ah an chuah. Pre. Trump nih "Vawleipumpi lumnak hi lih tawnmi a si tiah a timi hi, a si lo timi kha vawleicung thil sining nih a fianter cuahmah ko" tah an ti.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

Japan Ram Tikulh Pakhat A Lo

Kan vawleicung kan pawngkam hi, a phunphun in aa rawk cuahmah cang. Vawlei hi a chungmuru zong a rawk ngai pin ah, a lenglei zong a rawk ngaingai tiah mifim mi nih an ti. Zeicatiah lihnin a tam deuh i meitlang a puakmi a tam chin ve. Hi thil pahnih hna hi an i pehtlai tiah an ti. Lihnin le meitlang-a tam chin lengmangmi nih a langhtermi cu, kan vawlei chungmuru hi tamtuk aa rawk cang ti kha a fianter.  

Khatlei vawleicung hi a lenglei zong aa rawk cuahmah. Hmunkip ah vawlei an min. Vawlei an pil i an tla. Khua tampi, leikuang, innlo le lamsul tam tuk aa rawk. Naite ah Japan ram tikulh pakhat a tlaumi nih Japan ram le vawleicung hmunkip scientist a lauter ngaingai hna. Cu kong cu a tanglei ah hitin an tial.

Esanbe Hanakita Kojima tikulh

Naite ah Japan ram tikulh fate pakhat cu, a tlau. A um ti lo. Japan ram hi an minung an zor bantuk in an ramri zong a zor ti a si. Hokkaido tikulh ummi minung 3,000 tluk umnak khua, Sarufutsu khuate mi hna nih, an khuate kam te ummi tikulh fate pakhat cu, October thla in a lo. A um ti lo tiah an ti.

Sarufutsu

Cu tikulh cu, a liamcia kum sawmthum lio hrawng ah rili lei thiammi nih an rak veh i, rili in 1.4 meter a sang tiah an rak ti. A liamcia kum li lio ah, cu lung cu Japan cozah nih a min ah Esanbe Hanakita Kojima tiah an rak ti. Cu tikulh cu Japan he aa pehtlaimi minung an umlonak tikulh 158 chung ah aa tel ve mi tikulh a si.

Cu tikulh a lohmi nih Japan cozah upa pawl an thin a phanter ngaingai hna. Zeicatiah Japan zong cu tikulh ram a si i, Japan ram hi rilikam ramri hna hi an zor i, an ram hi a zor chin lengmang ko rua tiah an ti.

United Nations Convention on the Law of the Sea timi ah, "Tikulh timi cu, a mah kokek tein a ummi a si i, ti nih a kulh dih i, tilet a thawh tik zong ah, tii cungah a langmi tlang a si" tiah an ti. Cucaah atu i Japan ram i a tlaumi lung zong hi tikulh pakhat ah a tlami a si.

Hokkaido i rili tii kong a thiammi tuanvo ngeitu upa hna nih, hi tikulh hi tii nih a ziah caah le tikhal nih kik tuk in a khal hnawh caah le tilet a fah ngainak Sea of Okhotsk ah a um caah, tii nih a ei caah a tlaumi a si lai tiah an ti. Sea of Okhotsk hi Japan le Russia ram a thentu rili tii a si. Zei ruang ah hi tikulh a tlau hnga timi hi, khua a that deuh in zoh ding le hlathlai ding ah an i timlam.

Japan lawng hi, ramri le tikulh a sungmi a si lo. Hawaiian Island in nitlakchaklei meng 400 tluk hlatnak ah a ummi, acre (11) tluk kau East Island timi zong, kan hnu thla ah a hrangmi Pacific hurricane ruangah a tlau ve.

Bengal Rili ummi New More tikulh zong 2010 ah rili tii nih a phum i a lo. Cu tikulh cu meng 2 a sau i meng 1.5 a kau. India le Bangladesh zong, kum 30 chung an rak i cuh i, rili tii nih a phum kanh hna le cuh awk a um ti lo. An dai diam.

Vawleipumpi lumnak ruang ah tikhal tlang lianlian an khim i, rili ti an kai. Cun rili ti a lum ruang zongah an kai fawn. Kum chiar tein rili ti hi , rilipi tii hi a lum i a thalin chin lengmang i, Pacific Rilipi cung ummi tikulh tete zong hi, a ra laimi 2100 ahcun tam ngai an tlau te lai i, tikulh minung tampi cu "Pawngkam rawh ruangah refugee an si te lai" tiah an ti.

--------------------------------------------------------

Zohchihmi Ca

1. A Small Japanese Island Has Disappeared
https://cannels.com/hungary/a-small-japanese-island-disappeared-the-coast-guard-ships-are-looking-for/