Atanglei US ramchung khua hna hi, sualnak (crime) atambiknak le tihnung bikmi khua ah an chiah hna. Hi crime lak ah hin, mithah lainawnnak hi biapi bik cem ah an chiah. Damiah-taih, fir, bank baoh, inn baoh, minung fir, motor fir, mi vuakden le tlaihhrem tiin a phunphun in an zoh. Cu tahnak fung in an zoh i, hi atanglei khua hna hi "Tihnung Bimi Khua" ah an chiah hna. Sualpalhnak a tlawmtam hawih in, kum chiar in tihnung bik khua timi hi an i thleng kho. Asinain nihin ni tihnung bik khua hna hi, tihnungbikmi khua 100 thim ahcun aa tel pengmi an si.
Sualnak atam tikah, minung an um ngam ti lo. Mitha le mi si kho deuh poah nih an chuahtak. Cucaah milu an zawr thluahmah. Cun rian le dawr nih khua an chuahtak ve. Cuticun sualnak a tamnak le tihnungmi khua i a pawi cemmi cu, innlo man an ngei ti lo. Cucah business a that ti lo ahcun, inn lianlian an chuahtak hna. Pumpak inn, sehzung, sianginn, sizung, sekhan, biakinn le movie zung te hna an khar. Cozah innlo zong an i khar. Kan umnak Columbus le Dayton khua hna zongah, chuahtakmi inn pawng kal cu lungthin a rawk tuk.
Inn lawngkang a tam tukmi nih, khua kha chuahtakmi khua le khua rawpcak sinak an langhter i, ka dang rami zong nih pemvah le business thar in tuah an lung a chuak kho ti lo. Hi rawpcap pawl hi, cozah nih tangka million tampi dih in theh an hau. An theh lo ahcun, cu innlawngkang pawl hi khua muisam chiattertu, sining niamtertu, tumchuk tertu le mifir kua ah an tla hawi. Innlo aa kharmi le chuahtakmi a tam tuknak khua cu, "a ngan a damlomi khua asi" timi theih ding asi.
Sualpalhnak zat ka timi hi crime rate kha a chim duhmi a si. Minung cu zat lak ah cu zat nih sualnak an tuah timi khi a a chim duh.
Hi khua hna hi zeicadah hi tluk lawmmawm in sualnak a tam le tih a nun timi hi an tuak tikah, "sifah tuk ruang, fale sianginn tha tein kaiter lo ruang le ritnak sii ai a tam tuk ruang" bik ah an si ti asi. Abik in fimnak a sannak hmunhma paoh ah sualpalhnak a tlawm ti kha an hmuh. Hihi alengphawthual tahnak lawng an si.
A chung muru taktak cu "minung sualnak le dinfelonak" hi, rawhnak tu an rak si deuh. Phungthluk bia ah kan hmuhmi cu, "Sualnak cu zei miphun paoh caah ningzahnak asi" (Phungtlukbia 14:34b) ati bantuk in, hi khua hna an tlakchiatnak le ningzahnak a hrampi cu, "sualnak" an rak si ko. Sualnak cu, pumpak in, chungkhar in, khua in, peng le tlang in, ram le miphun caah ningzahnak an rak si ko.
US Ramchung Tihnung Bik Khua hna cu FBI tuaknak ah atanglei bantuk in an si. Milu zeizat dah an um? Sualnak zeizat dah an tuah? timi hawih in a buaktlak in tuakmi an si.
10. Baffalo, NY
Chuahtakmi tlanglawng Central Tlanglawng Station
Milu: 262,484
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 1,238
Miphun ummi hna: 54.43% (Mirang); 37.23% (Minak);7.54% (Latinos/Spanish); adangdang
Khua dawh le khua tha ngai asi. Niagara Falls ruangah minthangmi asi nain, tihnung bikmi khua 10 nak asi. 1990 hnu in sualpalhnak a tlawm deuh ngai. Asinain an khuachung minung 30% cu US cozah nih sifak timi nak in sifak deuh an si. Cucaah police an tlawm i, sualnak an zawrter kho lo. Khuachung lan-ta-ye (gang) pawl an thianhhlimh hna hnu in, 2013 ahcun sualnak a zawr deuh ngai.
9. Cleveland, Ohio
Cleveland nichuahlei in inn rawkmi hna
Minung ummi: 397,106
Sualpalhnak zat: Minung 100,000 ah 1,363 tluk
Miphun ummi hna: 53.3% (Minak); 37.3% (Mirang); 10.0% (Hispanic/Latinos); 1.8% (Asian); adangdang
Ritnak siai tampi a luhchuahnak khua asi. Sifak an tam tukmi le an khua sipuazi a tlak tukmi nih sualpalhnak a karhter. 2013 ahcun an khua budget an i zaa lo dengmang nain, sualpalhnak zatuak ah 27% a zawr. Cucu thawngtha ngai a si.
8. Stockton, CA
Mithahnak a umnak hmun palik nih an kulhmi
Milu: 295,136
Sualpalhnak Zat: Milu 100,000 chungah 1,408
Miphun ummi 40% (Latinos/Hispanic); 21.5% (Asian); 12.5% (Minak); 20% miphun dang
Khua pakhat cozah tangka a ngeih lo i aa rawk ahcun, sualnak a karh. Stockton khua zong June, 2013 ah Bankruptcy a sawkmi khua asi. Tangka an ngei ti lo. Palik an hlang kho ti lo. Khuachungah sualnak zeitluk a tam zongah palik nih an ti kho ti hna lo. Cucaah hi khua ah vuakdennak tam tuk a chuak ti asi.
7. Baltimore, MD
 |
| Hi tluk inn thatha hi an lawng dih cang |
Sualpalhnak Zat: Milung 100,000 ah 1,417
Miphun ummi : 63% (Minak); 29% (Mirang); 4% (Hispanic/Latinos); 2% (Asian) le adangdang an si
Baltimore hi, Atlantic rilikam ummi khuapi dawh ngaingai pakhat asi. Rian um lo, sifah, misual tamnak le ritnak sii nih a zawtermi khua pakhat asi. Mipi lamzulh atam ngai nak khua le buai a tam ngainak khua pakhat asi. Hi khua hi sualpalhnak a tambikmi US khua 15 chungah aa tel ve. Rinnak sii, vuakden, fir le tlaihhrem tam ah minthang khua pakhat a si. Nikum ah sualpalhnak zatuakah 5% cu a zawr i lawmh ngai ding asi.
6. Atlanta, GA
Lam tonnak ah chuahtakmi inn
Milu: 425,433
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 1,433
Miphun ummi : 54% (Minak); 38% (Mirang); 5% (Latinos/Hispanic); 3 % Asian le adangdang
Vawleicung ah vanlawng tambik an tumnak le kainak international airport lian taktak a um. Atlanta hi ritnak sii zuar pawl lam tonnak khua asi caah a sualbik khua ah aa tel ve nak asi. Gang tampi an umnak. Kan mah Laimi hmanh 2 an thah cang hna. Nikum ah sualpalhnak zatuakah 6% a kai. Firtlei le vuakden hi a tambikmi sualnak asi.
5. Birmingham, Alabama
Chuahtakmi khua le innlo hna cu "Mithla Khua" timi ah an i chuah
Milu: 213,258
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 1,483
Miphun ummi : 73% (Minak); 22% (Mirang); 3% (:Latinos); 1% (Asian); adangdang
Ritnak sii le sifahnak hna hna hi sualpalhnak tambik a chuahtertu an si. Hi khua minung dihlakah 26% cu sifak timi nak in sifak deuh cazin ah an i tel. Hi ramkulh ah sifak cazin hi zatuakah 17% asinain hi khua ahcun 26% hi sifak an si. 1990 kum hrawngah sualnak a rak karh tuk nain, nihin ni ahcun 40% a tum cang ti asi. Cubu hmanh ahcun, tihnung bikmi khua 5 nak asi rih.
4. Memphis, TN
Memphis i sianginn an chuahtakmi
Milu: 652,725
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 1,583
Miphun ummi: 63% (Minak); 29% (Mirang); 6% (Latinos); 1% (Asian); adangdang hna an si
Hi khua palik nih an chimmi cu, report atam tuk caah cucu buainak nganpi asi an ti. Ka dang khua vialte nakin report a tam deuh tuknak khua asi. Hi khua an buainak le an lung a khawnnak bik cu vuakden asi. An nunphung hi vuakden a tam tuk ti asi. Nikum ah vuakden kum dang nakin 68 a tlawm deuh i, voi 10,333 lawng an i vua cang ti a si.
3. Oakland, CA
 |
| Christian University ah an chiahmi zunngaih par |
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 1,683
Miphun: 28.0% (Minak); 25.9% (Mirang); 25.4% (Latinos/Spanish); 16.8% (Asian); adangdang
Sifahnak,.ritnak sii hna le vuakden sualnak a tam bik. Hi thil 3 hi an khua caah harnak tambik chuahpitu an si. Hi khua ralchan i a ummi San Francisco khua cu, USA ah firtlei le vuakden tam ah pakhatnak hmumi khua asi. Aleng in zoh ahcun aa dawh ngangmi khua an si ko nain, achung cu sualnak tamtuknak khua a si.
2. St. Louis, MO
Khualai chuahtakmi inn pawl
Milu: 320,454
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 1,857
Miphun: 49.2% (Minak); 43.9% (Mirang); 2.9% (Asian); adangdang
St. Louis hi "ritnak sii-ai" an zuarnak lampi cungah a ummi khua asi. Mithah lainawnnak le sualnak phunphun nih a zawttermi khua pakhat a si. Nikum ah sualpalhnak zatuakah 4% a zawr; 1990 kum hi sualpalhnak a san cem kum a si i, nihin ni ahcun zatuakah 50% a zawr cang. Asinain US ramchung dihlak ah mithah lainawn a tamnak bik khua 4nak ah aum rih.
1. Detroit, MI
Detroit khua i sehzung chuahtakmi (Packard Automotive Plant)
Milu: 713,239
Sualpalhnak Zat: Minung 100,000 ah 2,137
Miphun Ummi: 82.7% (Minak); 10.6% (Mirang); 1.1% ( Asian); adangdang .
Detroit cu Motor City tiah min an sak. Hlan deuh ahcun rian a that tuknak le vawleicung khua minthang bik pakhat arak si bal. An khua sipuazi a tla. Sehzung an i rawk. Minung tamtuk rian lo in an um. Detroit khua cu Bankruptcy a si cang. Inn chuahtakmi a karh. Sifak an tam. Ritnak sii ai tamtuk an zuarnak khuapi pakhat a si. Nihin ni Detroit khua sualpalhnak hna hi a tambik cu "gang" he aa pehtlaimi asi. Mithah lainawn, tlaihhrem, bank baoh, ritnak sii cawkzuar, firtlei le vuakden a tam taktak. Nikum ah sualpalhnak zatuak ah 10% cu a zawr nain, USA ram pumpi he epchun tikah cun a let 5 in a sang thiamthiam rih.
Mah Umnak Khua Cio Zoh Tikah
Khua pakhat a thangcho maw thangcho lo timi tahnak pakhat cu, "inn lawng a tlawm maw atam? Innman a niam maw asang?" timi in zoh khawh asi. Kai chawhnak kip ah, kei cu a lawngmi, sehzung, inn, mall, dawr, sianginn, sizung ti hi ka ngia peng. Inn lawngmi a tlawmtam zoh in, hi khua hi khua chia le khua tha, doh awk tlak le tlak lo theih khawh bak asi.
Dayton ah kum 10 kan um. Dayton hi sehzung le innlawng atam ngaingai. Sipuazi a tla taktak ve. Columbus ah kum 6 kan um cang. Kan umnak ah inn lawng tampi an um ve. 2006 tiangah a hlunghlai ngaingaimi Westland Mall cu 2007 ah an khar diam. Nihin ahcun Sears dawr pakhat lawng atang cang. Cu mall pi atlu mi nih a langhtermi cu, "Columbus nitlaklei cu sipuazi a tha lo?" timi hmanthlak a langhter.
Abuaktlak in zoh tikah, Columbus khua cu, an major a that caah le aa zuam caah inn lawng hi million tampi dih in a theh hna i, vawlei lawng ah a chiah. Cu vawlei cu an zuar than tawn hna. Khuapi dang he epchun achun, innchia le inn lawng a tlawm cem pawl khua pakhat asi men lai.
Columbus inn lawngmi hmuh tikah, lung a nuam lo. Zanlei sang le bang ahcun ningti khin a um. Mithla umnak inn an lo. Minung tha a chiatter kho tuk. Atanglei inn tlawmpal hi, Columbus i inn lawng cheukhat an si ve.
 |
| An khar cangmi Westland Mall |
Hi bantuk chuahtakmi inn hi tampi an um
Ruah Awk Hrimhrim
Kan umnak khua cio athatnak ding caah, thla kan cam aherh. Riantuan le tax hman tein pek kan herh. Cu lawngah khua cozah a cak lai i, khua sipuazi a kai lai i, kan khua cio ah inn lawng zong a um deuh hnga lo. Pumpak cio in cozah hngatchannak ngeih lo kan herh. Asi khomi cu food stamp hna ei lo le medicaid hna ah cozah rumro bochan lo in nun a herh. Cozah a tluk ahcun khua cu a tlu ve colh ding asi cang. Kan nih Laimi zong kan umnak khua cio a thatnak hnga ding caah, heh tiah zuam le thazaang chuah cio kan hau hna.
______________________________-
Chinchiah
1. Achung ca hna hi www.forbes.com le cauk dangdang zoh chih in tialmi an si.
No comments:
Post a Comment