Monday, January 19, 2015

Hlanlio Kawlram Thlahlawh le Thil Man?

Kawlram hi thil sining aa thleng taktakmi ram pakhat asi. Keimah ka chan chung ah thil sining aa thleng bik in ka ruahmi cu, cozah riantuanmi lahkhah le thil man kong hi asi.

Thau ah tang 8 tiang sianginn ka kai. Tangcheu ka kai lio i kan saya te lahkhah cu 120; 150;200;  350 an rak si. Cu hmanh cu a tam tuk kan rak ti. An nunning an rak i nuam tuk. Khuate lei asi nain Saya te cu tangka hmang kho cem an si. An eidin a thaw; zingzan a kio reu an ei kho; an thilri a tha; khuachungah bochan bik le upat bikmi an rak si.

Thil sining a van i thleng lengmang i, USA ka kal lai 1997 hna ahcun sayate an har ning le an si a fah ning cu chim awk a tha ti lo. Fim a kan chimtu, nunzia dawh a kan chimtu, hmailei ah minung kan i chuahnak ca ding ah lam a rak kan hmuhsaktu le khuaram a dawtu sayate an harnak ka rak hmuh tikah, lung a fak tuk. Ngaih a chia tuk. Mi nih zei ah an rel fawn ti hna lo. An nunnak a zat lo tik le lo hna an tuah pah tikah heh an thangchiat hna. Saya te an harnak kong ka ruah ko ah, Kawlram Cozah cungah ka thin a hung peng.

Cozah riantuan le mipi harsatnak petu cu cozah an si. An mah santlaih lo asi. Thil man a kai tukmi zong cozah santlaih lo asi. Saya te lawng aharmi an si maw tiah cun an si fawn lo. Mipi zong kan har. Thil man kai kan tuar ve thiamthiam.

1965 ah ka chuak. 1970-71 kum ah tangcheu ka kai. Tangcheu ka kai lio ah, kan khua ah arti pum 8 ah fang khat asi. Arpi pakhat ah fang 10-13 kar a si. Fu thluan kha cu pia 25 asi. Tawhrolh ching dawr i an zuarmi buri tawhrolh cu fang 2 asi. Zureu thawl khat ah fang 1 asi. Zupu pu khat ah fang 10 a rak si. Vokthau sum (5) ah 100-120 tluk a rak si. Caw pakhat hi 250/350/500 tibantuk a rak si.

Thantlang in Thau tiang cauk cai taktak in phurh tikah cuaikhat ah fang 1.50 tluk hrawnglawng an rak pek hna. Tang 7 ka kai lio ah sianginn cauk phurh ka rak i hlawhfa i, Thantlang in Thau tiang ah cuai khat fang 2 hrawng lawng a rak si. Cuai 13 tluk ka rak phurh i, Hero fountain pen pakhat ka cawknak i a dih. Japan in arami asi i 25 a rak si.

1984-85 ah Mandalay ah college ka va kai. Cu lio ah lakphaktii hrai 1ah fang 1; Nanpia dar 1 ah fang 1 asi i, chunhlan chung nunnak ah a rak za. Ka hawi le he rawl kan chumti i, thla khat ah a tlonak in ei tikah 120 kan rak i za. Thing le eidin a zapi te a zat dih. A sawng umman ah 150 lawng a rak si. Aleng dawr "Twente Sa-thoh-saing" ah khim taktak in rawl kan ei tik le sa duhtawk chap tikah fang 7 a rak si. A kum khatnak ah azapite ka dihmi 3500 lawng asi. Duhsah tein thil man a kai ziahmah i a kum linak 1988 kum ahcun kum khat ah 7500 hrawng ka dih cang.

Nihin ni Kawlram thilman cu vantawng in a sang cang. Kum 1971 hrawngah arti pum 8 ah fang khat asimi kha nihin ni ahcun pum khat ah 150 asi. Pum 8 ahcun 1200 ding asi. Kum 44 chungah alet 1200 in a sang deuh tinak asi. Cucu Tangka man ngeihlonak (inflation) a sang tuk timi cu an rak si. Minung nih hmuhmi le hmanmi aa ruan lo tik paoh ah minung harnak a chuak. Hi bantuk tangka man ngeihlonak ram tam deuh paoh ah, ram kha fekte le rem tein aum kho lo. Sipuazi zong a fek lo. A tlak a rang i a tlak sual ahcun minung caah harntak pitchawng in a um kho.

Naiteah "Myanmar Naingaizi Sa-hnit Piang Kala" (Volume 3; cahmai 235) ah Kawlram hi zeitluk in dah a liamcia 44 lio ah tangka man a rak ngeih le lahkhah a rak tlawm timi kha atanglei ah hmuh khawh asi. Hi lahkhah an pekmi hna hi, ralkap chung lahkhah asi (Hi an lahkhah pinah eidin le bawmhnak dang a um ti lo).

No.           Rank.                 Keralkap               Tiralkap                        Vanlawngralkap

1.          Atlakami                    75                          75                                      75
2.          Ralkap                   100-2-110            100-2-110                   100-2-110
3.          Duh-Tatkyat          110-3-125            110-3-125                   110-3-125
4.          Tatkyat                   125-3-140            125-3-140                  125-3-140
5.          Tat-kyat-gyi            145-5-170           145-5-170                  145-5-170
6.          Tat-kyat-gyi            180-5-205           180-5-205                  180-5-205       
             (Khuai-oak)           
7.          Duh-Ayakhan-bo   210-10-280          210-10-280                 210-10-280
8.          Ayakhan-bo           280-10-350           280-10-350                280-10-350
9.          Duh-ti-yah-Bo              320                        320                            320
10.        Bo                          410-20-470            410-20-470               410-20-470
11.        Bogyi                     40-40-700              540-40-700               540-40-700
12.        Bo-hmu                  800-40-1000          800-40-1000             800-40-1000
13.        Duh-Bomhu-gyi     1100-50-1200       1100-50-1200            1100-50-1200
14.        Bohmu-gyi                  1300                         1300                        1300
15.        Bohmu-yoke                1400                         1400                        1400
16.        Boyoke                         1500                         1500                        1500

Hi a cunglei lahkhah zoh tikah Kawlram lahkhah hi a rak niam taktak. Hi lio ahcun thil man aa den tuk caah hihi a rak tam ngaimi asi fawn.

No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....