Tuesday, January 13, 2015

Pathian Min Taktak?

Minung nih Pathian hi, mah le holh cio i, min kan ngeih ning in kan auh cio.  Cucaah miphun dang cio holh in chim ahcun Pathian min hi atam tuk hnga. Hi capar ah hin, Bible Biakam Hlun (OT) le Biakam Thar (NT) chungah, Judah holh ah, Pathian min an auh ning hi tial duhmi asi.

Biakam Hlun Patian Min

Biakam Hlun chan ah, Judah mi nih Pathian hi min (15) in an auh. Hi min hna hi, minung pakhat lawng nih sak dihmi an si lo. Minung tam nawn nih, an mah le Pathian an nunnak ah Pathian he an i ton ning hawih in, "Pathian cu hihi pei a rak si taktak ko hi" timi an i fianning hawih in, min an rak auh i, cucu a hnu ah Pathian min asiloah Pathian asining a langhtertu min ah an tla hna. Biakam Hlun ah, Pathian min (15) hi ELOHIM le YAHWEH timi biafang in aa thawkmi an si. Pakhat ADONAI timi belte amah dang tein a um ve.


I. ELOIHIM

Elohim timi biafang cu "EL" timi biafang in ara i, "EL" timi biafang a tammi (Plural form) caah hmanmi asi. "pathian" dang hna ca i hman ahcun "Elohim" nih a chim duhmi cu, "pathian hna" timi a tam u ca a si. Bible Pathian ca i hman ahcun, "PATHIAN" timi caah hman asi i, Pathian hi pakhat lawng silo in thumkomh Pathian bantuk asinak ah hman a si. Pathian thilti khawh thawnnak, thil ser khawhnak le a lianhngannak kha a langhtertu "min" a si (Is. 54:5; Gen. 1:1; Deut 5:23; 8:15; Psalm 68:7)

A tuanbia zoh tik ah, Eloihim cu EL timi in, a ra mi asi. "Thawnnak a langhtertu biafang" a si. Cu EL aa thawknak cu, Abraham le amah cithlah in silo in, Canaan ram ummi hna nih an hmanmi biafang tu a rak si. Cu biafang nih a sawh duhmi cu, "God Most High" (Cung Nungbik Pathian) tinak asi. Abraham nih Kedorlaomer le a hawi le siangpahrang dang hna a raltuknak ah a tei hna i, teinak he a rak tlun lio ah, Shaveh Nelrawnpi ah Salem Tlangbawi Melchizedek nih a rak don i, Abraham thluachuah a peknak ah kan hmuhmi biafang voi (2) a hmanmi a si (Gen 14:17-20).

Hi Genesis tuanbia tawite ah, El cu voi (3) aa hmang. "Cu EL cu van le vawlei Sertu asi i, Abraham teinak petu asi tiah Melchizedek nih a rak ti. Hi El hi Elohim aa thawknak cu a si. Hi Elohim biafang he aa pehtlaimi Pathian min (3) a tanglei bantuk in an um chap rih.

(1) El Shaddai (God Almighty)

" Athawngmi Pathian"  tinak asi. Hihi acheu ruahnak ahcun "Pathian dawtnak a lianhnak le minung caah zaangdamnak a chuahnak kha a chim duh" tiah an ruah. Acheu nih cun, "Pathian thawnnak a chim duhmi asi i, Pathian tlangpar cung i a dir le zeizong vialte a dawi dih khawh hna nak a thawnnak a chim duh" tiah an ruah (Gen. 17:1; 28:3; 35:11; Ex. 6:1; Psalm 91:1-2)

(2) El Elyon (The Most High God)

"Asang Bikmi Pathian" ti duhnak asi. Pathian thawnnak, pennak le teitu sinak kha a langhter ( Gen. 14:19; Ps. 9:2; Dan. 7:18, 22, 25)

(3) El Olam (The Everlasting God)

"Zungzal Hmunmi Pathian" tinak asi. Aa thleng kho lo mi le aa rawk kho lo mi Pathian sinak alanghtertu min a si (Gen.16:13)


II. YAHWEH (YHWH)

Yahweh timi hi  a can ahcun "yahaweh" ti in an tial. A tawinak in "Yah" tiah an auh. Hebrew holh "hajah" timi "verb" (tuahnak langhtertu biafang) in a rami asi i, a sullam cu "to exist, to be" (a um ko, a si ko) tinak a langhtertu bia a si. Cupin ah, hi biafang nih alanghter duhmi cu, Pathian cu amah tein a ummi, aa sermi le aa khamh khomi" tinak a chim duhmi asi. Judah mi nih cun Pathian hi a thawng tukmi le a thianghlim tukmi asi caah, a min hmanh in an rak au ngam lo ti a si. Cucaah "Yahweh" timi nih hin, "Bawipa" timi tu khi a sawh deuh ti a si (Gen. 4:3; Ex.6:3) Hi biafang he peh in, Judah mi nih Patian min 9 an ngei chap.

(1) Yahweh Jireh (The Lord Will Provide)

"Bawipa nih a khan te ko lai" timi asullam asi. Abraham nih a fapa ngeihchun Isaac thawi a timhnak tuanbia ah kan hmuh. Pathian nih amah thimmi hna caah zeizong te a khan kho timi "Tumcawp Pathian" kong kha a chim duhmi asi (Gen. 22:14)

(2) Yahweh Nissi (The Lord is My Banner)

"Bawipa cu Teinak asi) timi a chim duh. Bawipa cu ami hna caah ral dohtu asi i teitu asi (Ex.17:15)

(3) Yahwed Shalom (The Lord is Peace)

"Bawipa cu Daihnak le dinhnak asi" timi a langhtertu min a si (Judge 6:24)

(4) Yahweh Sabbaoth (The Lord of Hosts)

Bawipa cu ralkap hna uktu ralbawi bantuk ruah i, "Vancung Ralkap Hna Ralbawi" ti duhnak a si (1 Sam 1:3; 17:45)

(5) Yahweh Maccaddeshcem (The Lord Your Sanctifier)

Bawipa cu a kan thiantertu asiloah Amah zumtu vialte hna cu Amah timhmi caah a thleidan hna tinak a langhtertu min a si (Ex. 31:13)

(6) Yahweh Ro'i (The Lord my Shepherd)

"Bawipa ka Tukhal asi" tinak asi. Tukhal nih an tuu an khalh, an zohkhenh hna le an runven hna bantuk in Bawipa cu a ka rungvengtu le zohkhenhtu asi tinak a langhtertu min a si (Ps. 23:1)

(8) Yahweh Tsidkenu (The Lord Our Righteousness)

Minung kan dinnak cu Bawipa Thawng in a si timi biafang a langhtertu min asi (Jer. 23:6)

(9) Yahweh Shammah (The Lord is There)

Kum 1,000 ram ah Bawipa kan lakah a um ko timi a langhtertu min asi (Ezek 48:35)

(10) Yahweh Elohim Israel (The Lord, the God of Israel)

"Bawipa cu Israel Pathian asi" timi a langhtertu min a si. Miphun dang pathian hna cu Israel Pathian an si lo. Israel Pathian cu Bawipa asi timi langhtertu min a si (Jud 5:3; Isa. 17:6)

III. ADONAI

Hi biafang zong hi, ELOHIM bantuk in a sunparnak langhternak caah mi tam caah hmanmi a si. Pumpak pakhat ca lawng i hman ahcun, asullam cu "bawipa, ngeitu pa" tinak khan a si. ADONAI nih a sawh duh taktakmi cu, Pathian cu minung caah, "bawi, nawlngeitu le petu" asi tinak a langhtertu Pathian min a si (Gen. 18:2; 40:1; 1 Sam 1:15; Ex. 21:1-6; Josh 5:16)

IV. PATHIAN MIN TAKTAK

Acunglei ka tialmi vialte hna Pathian min hi, amah Pathian nih ka min a timi an si hna lo. Hi acunglei ka tialmi min vialte hi, minung nih Pathian a thawnnak, thilti khawhnak, an hmuhtonning, atuah piakmi hna sining hawih in min an sak chawmmi lawngte an si. Cucaah hi min vialte hi Patian nih ka min a ti hna le ti hna lo kan fiang lai lo. Cucu Bible tuanbia ah fiangtein hmuh khawh an si.

Pathian nih a min taktak hi, bible ah a chimnak cu hmun khatte lawngah asi. Cucu Exodus 3:14,15 nak ah a um. Cuka ahcun hitin aa tial:-

3:13 "Moses nih Pathian cu a chonh i, "Zohmanh, keimah cu Israel miphun hna sinah cun ka va kal lai i, 'Nan pale hna Pathian nih nan sinah a ka thlah' tiah ka va ti hna lai. Cu tikah "Amin ahodah asi tiah?" tiah an ka ti tikah, "Zeitindah ka leh hna lai?" tiah a ti.

3:14 " Cutikah Pathian nih Moses cu a thawh i, "KEIMAH CU KEIMAH KA SI KO" (I AM WHO I AM) tiah ati. Cun Amah (Pathian) nih a thawhthan i, "Israel fale cu va chim hna; kEIMAH (I AM)" nih a ka thlah tiah" ati. 

3:15 "Cupinah Pathian nih a thawh i, "Israel tefa hna kha va chim hna. BAWIPA, nan pupa hna Pathian, Abraham Pathian, Isaac Pathian, Jacob Pathian nih a ka thlah" na ti lai. Hihi azungzal in KA min asi lai;  KEIMAH theih zungzalnak ding min a si lai" tiah a ti.

Pathian nih a mah min taktak cu "I AM WHO I AM" tiah aa ti. A dang min paohpaoh cu minung nih caan caan khat ah an rak bunh chawmmi cio asi. Laimi zong nih Pathian kan ti i, Kawl nih Paya an ti i, miring nih God an ti bantuk in min phunkip te kan bunh tikah amah min taktak cu kan thei lem lo.

Biakam Thar Pathian Min

Biakam Thar chan cu, Judah mi hi Greek Holh in an holh cang i, an ca zong Greek in tial asi cang. Biakam Thar ahcun Patian min zong hi Greek min deuh in an hman.

I. THEOS

Greek Biafang asi. "Pathian" (God) tinak asi ko. Tahchunhnak ah "Mah lawnglawng hi Pathian taktak cu a si" (Matt. 23:9; Rom. 3:3; John 1:1, 18; 20; 28)) le hmun tampi ah hmanmi Pathian min a si.

II. KURIOUS

Greek biafang thiamthiam asi i, "Bawipa" (Lord) tinak asi. "Nawl Ngeihtu sinak le uktu sinak alanghtertu biafang asi" (John 4:11). Ngeitu sinak a langhtertu asi (Luke 19:33); 'bawi' (master) timi alanghtertu (Col. 3:22) a si. Vale ca zong ah a hman (1 Peter 3:6). Biakam Thar ah, KURIOUS hi Biakam Hlun i, "Yahweh" timi he aa tluk in hman a si. Jesuh Krih kha Rabbi asiloah Sir timi in auhnak ca zong ah an hman (Matt.8:6)

III. Despotes (Master)
Despotes timi Greek biafang nih hin, "Master" timi a chim duhmi asi i, "Ngeitu" tinak deuh khi a si. Kurious tu nih hin cun, "Nawlngeitu" timi khi a sawh duh deuh (Luke 2:29; Acts 4:24; 2 Pet 2:1; Jude 4)

IV. FATHER.

Min auhnak phun dangte a si. Jesuh zummi hna paoh nih Pathian kha "Ka Pa" (Father) tiah "pumpak Pa" bantuk in auh khawh a si. Biakam Thar ah hi biafang hi voi 245 a lang (Biakam Hlun ahcun voi 15 lawng alang). Pathian cu pa le bantuk in dawtu, zohkhenhtu, khuakhangtu, nun chimtu le bawmtu asinak kha, "thlacamnak" ah thuk deuh in hmanmi biafang a si (Matt. 7:11; Jam 1:17; Heb. 12:5-11; John 15:16).


Zohchunhmi Ca Hna

1. https://bible.org/article/name-god
2. Life Application Bible
3. "God," Master Study Bible (NAS).






No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....