Samaria Mitha Na Si Ve Maw?

Laimi kan pipu hna hi, an mah tawk tein dinfelnak an rak tanh tuk. Zudin saei  chan a si caah, sualnak le palhnak cu an tuah tung ve ko nain, a dan tlang pi in an nunnak cu dinfelnak in a rak khat. "Lih chim an duh lo. Fir an duh lo. Mihlen an duh lo. Lo-ri dek an duh lo. Satil le thilri fir an duh lo. Mithah lainawn an duh lo. Chiatserh le thaltan an duh lo. Bia chiakha chim an i sum. Bia chia chim cu mah kung cung tlunnak a si an ti i, an hrial. Holhnak hmanh ah, "Survorh thiam lo mah lukhuh, biachim thiam lo mah kung tlung" an ti.

Thilri tlaumi hmuhnak kong ah ka nulepa nih a kan cawnpiakmi ka philh kho lo. A kan cawnpiakmi cu hitin a si:

"Zeitik hmanh ah, mi thlaumi thil nan nan i lak lai lo. A ngeitu nan hlat lai i, nan pek than lai. A ngeitu nan hmuhlo ahcun, sayate sin ah nan va pek hna lai. Thil hmuhmi laak cu a tha lo. Nan i lak ahcun nan thilri nan thlau than ve lai." 

Ka nulepa cu Krihfa an rak si lo. Asinain a kan cawnpiakmi hi, Bible chung bia taktak a rak si ko ti hi, ka upat hnu ah ka fiang. Thil tlau hmuhmi lak hi, an rak duh hrimhrim lo. A ruang cu "Thil tlau hmuhmi i lak cu, mi thil fir khan ah an rak ruah caah a si."

Kawlram ah Buddha Batha cheukha cu, thil tlau an i hmuh tawn ah khin, vanthat (kan-kawng) ti phun ah an ruah. Cucu thil pawi taktak a si. Nihinni ahcun USA zong ah thil tlau pek than timi hi, a har chin lengmang. ID le Green card  hmanh fir piak a tam tuk.

Vawleicung ah thil khuaruahhar ngai a simi cu, "Minung an tam chin lengmang nain miding an tlawm chin lengmang ti a si." Cu lio caan ah, dinfelnak ngeih ding hi Pathian duhmi a si. Cucu Krihfa nunzia (Christian ethics) timi a si. Jesuh nih  si hna seh ti a kan duh bikmi pakhat cu, "Amah zumtu hna hi, midang caah vawlei ah cite le ceunak si hna seh" ti hi a si. Cucaah, Bible chung phungbia vialte kha pakhat ah hi tin a fun dih: "Midang nih ka cungah tuah hna seh ti kan duh bantuk in, midang cungah tuah a kan fial." Cucu Krihfa nunzia ah "sui phung" (golden rule) an ti.

Cu Krihfa nunzia cu Krihfa sinak muru taktak cu a si. Dinfelnak a um lo ahcun vawlei ah ceunak le cite si khawh a si hrimhrim lo. Vawlei ah dinfelnak tanh a har tuk lio caan zongah, a cheu nih cun mi nih hmuhlo kar zongah, "dinfelnak" hi an rak tanh i "Samaria Mitha" nunzia hi an rak langhter tawn.

Cu bantuk "Good Samaritan" tuanbia cu, naite ah New York khua ah a cangmi tuanbia pakhat ah hmuh khawh a si. Cu tuanbia cu Inside Edition ah an tial i, "Thazaang peknak" tuanbia a si. Cu tuanbia cu, Krihfami vialte hna kan caah zohchunh tlak tuanbia taktak a si. Inside Edition nih hi tin an chim:

New York nutung pakhat cu motor a mawngh lio ah, tangka tlap thli lak I an zuan kha a hmuh. A motor kha a dirter I, tangka cu a char hna. A zuangmi cu $100 ca an si. A khawmh hna I, a char hna tikah, $6,600 a si. Cucu a charmi cu Johnstown khua, Fulton County Sheriff's Office ah a va up. An van hlat I, nu pakhat nu nih a motor cungah tangka bawm in tangka tlap tam nawn a chiahmi kha ruahphaklo ah a philh sual I, motor a mawngh tikah thli lak ah a zuangmi a si timi kha an hmuh I a ngeitu an pek.

Tangka a thlautu nu hi, Kimberly Steenburg ti a si. Kimberly cu October 2018 ah, Schoharie khua, New York ah minung 20 thihnak a chuahpitu "limo motor accident" ton lio ah, a vapa cu accident in a rak thi ve. A tapa le a tapa nupi zong an rak thi ve. Ngaihchiatnak a tonmi hi double bak a si. A temtuarmak le a nuhmaih a fak ngaingaimi a rak si ngelcel.

Cu tangka $6,600 cu Kimberly nih a dawtmi chungkhar-a vapa, a tapa le nupi- hna an thih lio i an ruak an khanghmi hna ruak-meidap kha, Bahamian Cruise tilawng i cit i, rili ah va thlak ding kha aa timhmi a si. A tangka kha cabawm ah a sanh i, ngakchia kha motor ah taisawm a somh lio ah, ruahlo pi in motor cungah a chiah sual i, high way i a mawngh tik ah, tangka kha thli ah an chawi i, an zuanmi a rak si. Tangka thli lakah a zuangmi cu a zapite $8,000 a si i, a dang "Samria mitha" hna nih an kawlpi i, $8,000 ning dengmang an hmuh khawh than.

Tangka ngeitu nu cu bia an hal i a chimmi cu "Tangka tlaumi a rak ka pek than caah, ka lomhnak ka chim kho lo. Zeicatiah vawleicung ah hin miding tampi an tang ti lo" (A chim duhmi cu, mah bantuk miding hi vawlei ah tampi an um ti lo ee) ti duhnak a si.

Tangka zuangmi a hmutu nu hi, Mrs. Terri Brubaker a si. Cu nih a timi cu, "Tangka thlaumi nu hi, nuhmei a si timi ka van theih tik le a vapa cu limousine accident lio ah a thi ve timi ka theih tik ahcun, ka thinlung a kekkuai tuk. A nunnak ah tamtuk sunghbaunak a tong cang ee. A tangka ka hmuh piak caah le ka khirh khawh caah ka lawm tuk ve.." tiah Inside Edition cu a ti hna.

Tangka a va upnak  Fulton County Palik pa, Richard Giardino zong nih, Terri cu Samaria Mitha tiah a ti i, a thangthat. "Terri nih, a motor a dirter i, tangka zuangmi cu a va dawi hna i, a char hna. A khawmhmi tangka cu kan sin ah a van upmi cu, thil dawh tuk a si. Thil tha tuk a si."

Terri Brubaker nih tangka $6,600 kha palik sin a va up tik ah, a mah cu "Samaria mitha" tiah palik hmanh nih a rak ti cang. Cu Samaria Mitha si ding hi, Jesuh nih a kan duh piakmi a si. Terri nih hin Krihfa a si le si lo zong a chim lo. Jesuh zumtu a si zong a chim lo. Asinain a nunnak le tuahsernak nih, Terri cu vawlei caah "ceunak le cite" bantuk a sinak kha a langhter. Cucu Jesuh nih cun, "Thil tha nan tuahmi kha an hmuh lai i, vancung ummi nan pa kha an thangthat lai" tiah a rak timi cu a si ko. Nihin ni ah, ka in tam tuk chim lo in, "Nunning le tuahsernak in, vawlei caah ceunak le cite si a herh taktak." Terri ceunak cu,  midang caaah Pathian thangthatnak ah a tla. "Bia nakin tuahsernak hi a thawng a thang deuh" an timi hi a dik taktak. Terri nunnak hi, vawleicung pumpi a thang ko cang.

Tangka zuangmi a chartu nih hin, lak duh ahcun aa lak khawh tuk. A ho zong nih an thei theng hnga lo.  $6,600 cun a tuah khawhmi a tam ngai. Innlo, thilri, computer le tuktak cawk a duhmi a tam pi ko lai. A mit zong a thi ko lai. Asinain cu tangka chartu nu nih aa fian bakmi cu, "$6,600 hi ka ta a si lo. A ngeitu pek ding a si. A ngeitu nih zeitluk lungfak le ngaihchiat in dah a va kawl lai?" timi kha a theihfian tuk caah palik sinah a va upnak a si.

Zei bantuk thil tlau a si zongah, a ngeitu nih cun lungrethei tein le mit hram fak in an kawl. An hmuh hlan lo lungthin rawk in an um. Ngaihchia le lungrethei in an um. An i tinhmi le timhmi vialte aa rawk kho. Buaibainak chim cawk lo an tong kho. Cucaah Jesuh nih, tangka tlau, tuu tlau le fapa tlau kong khi a chim tikah, a kawltu hna caah lungfak a sinak le an hmuh tikah lawmhnak a  sannak kong a kan chimh. Thil thlautu nih thlaumi an hmuh tikah lung aa lomh tukmi khi, a hmutu nih kan ruah chih le philh lo a herhmi a si. Mah tanghma hma benh i, thil tlau hmuh tik ah a ngeitu pek ding a si.

Tha tein tuak tikah, thil tlau hmutu nih "hmuhmi thil va lak khi," mi zawnruahnak ngeihlo a si. "Mi thil a si" ti thei ko nain, i lak ahcun nunchung philh khawh ding a si ti lo. Cu thil thalo nih kan nunnak kha, thawngthlak bantuk in a zungzal thlak lo ding a herh. Cucaah thil tlau kan i hmuh tik ah, a ngeitu sinah kirter than hi a biapi taktak.

Thil tlau hmuh tikah, a ngeitu hlat a herh. Theih ahcun pek a tha. Pek tik ahcun, "hmutu he, thlautu he an pahnih in lawmhnak taktak a si. A ngeitu hmuhlo ahcun tuanvo ngei bik sin ah pek ding a si. Cucu lungthin thian timi a si. Cucu Krihfa nunzia timi pakhat a si.

Mi nih thilri an thlaumi hmuh tikah, "vanthat" ti phun in-"Arpi tap na, Sahngar ni na"- ti bantuk in kan um lo ding a herh taktak. Midang tah lio ah kan nih lawmh kha a phung a si lo. Midingmi tuahmi phung zong a si lo. Bible cawnpiak ning zong a si lo. Mi ngaihchiat lio i, rak nih le lawmh kha mi thalo lungput a si. Cucu Jesuh nih a huat taktakmi a si. Jesuh nih "A tapmi sin ah tah ve le aa lawmmi sin ah lawmh ve" hi a kan cawnpiakmi a si.

Cucaah zei bantuk thilri a si zong ah, tangka le sui le ngun zong va si ko hna seh. Thil tlau hmuhmi cu midang ta a si. Kan ta a si lo caah i lak ding hrimhrim a si lo. Thil tlau hmuhmi lak lo ding hi, Lai nunphung a si. Krihfa nunzia zong a si. Krihfa nih cun, Terri timi nu bantuk in thil tlaumi hmuh tik zong ah, a ngeitu sin phanhter hi kan rian a si. Midang hmaiah zumtu sinak kan ceunak nunzia dawh kha langhter a herh. Cucu Jesuh cawnpiakmi zong a si (Matt 6:16):

"Nan nih nan ceunak zong cu, mi hmaiah a ceu awk a si. Cuticun thil tha nan tuahmi kha an hmuh lai i, vancung khua i a umm nan Pa kha an thangthat lai."

Terri nih a ceunak a langhter tik ah, a hmumi hna le a kong a theimi hna nih cun, Samaria Mitha tiah an ti. Samaria mitha cu, vanchiami hna, harnak tuarmi hna, sunghbaunak tuarmi hna, bawmhchanh herhmi hna bawmtu le dirkamhtu kha an si. Nang Jesuh na zumhnak le nunnak ah "Samaria Mitha na si ve maw?"

--------------------------
Zoh chihmi ca

1. Woman Returns Cash Scattered on Highway to Owner
https://www.msn.com/en-us/news/good-news/woman-returns-cash-scattered-on-highway-to-owner/vi-BBSBx7i?ocid=spartandhp