A Zaw Lo Nain Ka Zaw Tiah Aa Ruatmi Hna Zawtnak

Vawleicung ah hin, zawtfahnak le damlonak a phunphun a rak um. Taksa damlonak in, lungthin le thlarau damlonak tiang a rak um. Damlonak hi a phun a tam tuk hringhran. Zawtnak a ruang theihlomi zawtnak a um bantuk in, a ruang theihmi zawtfahnak zong tam tuk a rak um.

Cun rungrul hmuh khawhmi damlonak a um i, rungrul um ko nain hmuh khawhlomi damlonak zong a rak um. Sibawite nih hngalh khawhmi zawtfahnak a um bantuk in, theih khawh bak lo mi zawtfahnak zong a um ve. Cuticun damlonak, fahnak le zawtnak hi phun zakipte a rak um. Cu damlonak cu, minung dihlak nih phun khatkhat in ton cio a si. A tonglomi a ho hmanh an um lo.

Hi damlonak le zawtfahnak phun vialte lak ah, tihnung taktak a simi zawtnak pakhat cu, "Zawtnak a ngei lo nain ka zaw tiah aa ruatmi hna an zawtnak" hi a si. Hi zawtnak in a zawmi hi an rak tam tuk ti a si. Hi zawtnak ngeimi hi, mifim zong an i tel. Mi dawh zong an i tel. Ralbawi zong an i tel. Miphun kip an i tel ko. Nu he pa he a zawmi an rak tam tuk.

Hi zawtnak hi Mirang nih cun "Hypochondria" tiah an ti. "Zawtnak a ngei lo nain ka zaw tiah aa ruatmi hna an zawtnak khi a si."

Minung hi zawtnak ngei bak lo nain zawt khawh a si. Fahnak ngei bak lo le taksa ah zawtnak zong um bak tung lo in, "Lungthin in ka zaw, ka dam lo" tiah mah le mah "ka zaw tiah i ruah ruang ah, a zawmi hi an tam takatak" ti a si ko tiah chanthar silei thiammi nih an ti.

Hypochondria timi damlonak a ngeimi hna nih hin, "Ka zaw, ka damlo" tiah an i ruat zungzal. Sibawi te mit ah siseh, minung ser khawhmi seh le thilri in an damlonak an thei kho bak lo nain, kan dam lo tiah an i ruat peng. "Damlonak kan ngei" tiah i ruah pengmi ruang le an taksa ah damlonak a um tiah an ruah peng caah, cu bantuk minung cu an dam kho ti lo. Hmun khat a dam ah hmun dang ah an zawtnak aa thial than.

Hypochondria timi mah le mah ka zaw tiah aa ruat pengmi hna cu, hi damlonak rung ah hin, an thinlung an i tei kho lo. An thin a phang zungzal. An damlonak ruangah, an lungre a thei zungzal. Hi bantuk fahnak a ngeimi hna hi, a cheu cu tlaihhrem a tuarmi hna an si khun. A cheu cu vuakden an ton ruang hna ah a si.

Hi bantuk damlonak a ngeimi hna hi, a can ahcun an dam ko. An zawtnak a lo ko. An i nuam ko. Rian zong an tuan ko. Asinain a hnu can can khat ah a rak chuak than tawn. Fahnak an tuar than. Lungretheihnak an tuar than. Cun an fahnak kha a rak chuak than lengmang. Fahnak a rak chuak than lengmang, Zeitluk in thlawp zong ah dam tlian khawh a si lo. Damnak tling hmuh hi a fawi lo.

A ruang cu, an zawtnak le damlonak hi, an taksa ah rungrul um caah a si lo. An taksa le chungril ah damlonak a um taktak caah a si lo. An damlonak le fahnak hna khi, "An thinlung khuaruahnak ah" a um caah a si. Hi bantuk hi dam tlian timi a um kho lo. An khuaruahnak an thlen khawh I, an damlonak kha "Ka dam" tiah an i ti khawh lawng ah dam khawh a si. Cu lo ahcun damnak tling a um kho lo. An i caihciar peng. A can ah an dam. Luklak ah an zual than. Zeitluk si pek zong ah an dam kho lo. Thlacamnak zong in an dam kho taktak lo. A ruang cu an lungput an thlei lo caah a si.

Hi bantuk damlonak a ngeimi hna hi, sibawite zong nih thlawp an i harh taktak hna. A ruang cu sii a um lo caah a si. Cucaah an thlawpnak nak hna hi, lam pahnih lawng a um.

 Pakhat cu, "cognitive-behavior therapy" timi "minung chuahpimi lungput damlonak thlawpnak" a si. An lungput thlenter nak in thlawpnak a si. Hihi can a rau. Pahnihnak cu, "lungthindamnak sii: (antidepressants) timi sii pawl in an thlawp hna.

USA ka phak hnu ah, mah batuk a zawmi Laimi hi tam ngaite ka hmuh cang hna. Doctors ka si lo caah, hi zawtnak hi an zawtnak a si timi cu chimnak nawl ka ngei lo. Asinain an sining zoh lengmang ah hihi an si timi hi, fiang tuk in ruah khawh a si.

Tahchunhnak ah, Laimi pakhat cu US a rat tik ah Medicaid a ngei. Sizung ah voi tam ngai a kai. Sibawi sin ah aa piah peng. Tangka hi a dih kho taktak. Medicaid cu cozah liam piakmi a si caah, zeitluk aa piah zong ah a mah nih fang khat hmanh a dih lo. Emergency a kal zong a tam. Cun sekhan aa piah zong a tam. A thi an lak. A zawtnak phunphun in an hniksak. Zawtnak an hmu lo. X-ray an thlak. Ultrasound an thlak. MRI an thlak. A damlonak zeihmanh an hmu lo. A thlik tiang in an zoh. A chungril vialte minung theih khawhmi paoh cu an chek dih. A taksa a thatlonak le chiatnak pakhat hmanh an hmu lo. Asinain "Ka zaw. Ka damlo" tiah a ti peng. Sibawi te hi an lung a dong taktak.

Cucaah khua ka ruat. A vapa ka timi cu, "A Medicaid hi thi seh law a tha. A Medicaid a nun chung cu a dam lai lo. A ruang cu Medicaid cu cozah nih tangka an liam piak. A mah tein fang khat hmanh a  liam lo tik ah, harnak a tuar lo. A lungre a thei lo. Mah nih liam lo ahcun, a fawi nakin fawi tuk in doctors sin kal le piah lengmang zong hi, lungthin damlo a si kho" tiah ka ti.

Van that ah a Medicaid cu a thi taktak. A mah caah cun vanchiat a si nain, ka ruah piakmi hna cu, an caah van that a si te ko lai tiah ka ruat.

Zarh hnih thum a raoh ah "Ka damlo" a ti I sizung ah a um than. Medicaid a hmuh khawh ti lo caah, $8,000 fai an mah tein liam a hau cang. Bomhnak an sawk tikah an income ning cun, bomhnak a hmu kho ti lo. Tlawmte lawng a hmuh. Cucaah, sizung leiba vialte an mah tein liam a hau cang.

Cucaah "Rian na tuan a  hau. Na dam lai. Na zawt than ahcun Medicaid hi na hmu kho than ti lai lo. Cucaah na damlo ahcun zeitindah mah vialte tangka hi nan liam khawh lai?" tiah ka ti. Rian a va sawk. Rian a hmu I, a dam. Nau zong a ngei. Rian zong fel taktak in a tuan. Innlo he khua an sa.

Cu nu kong cu voi tampi ka ruat. "Cozah nih free in Medicaid an rak pekmi hi, a caah zawttertu pakhat a rak si. Mah tein a liam lo tik le free in a hmuh tik ah, zeizat dih zong kha a pawi in a ruat lo. Asinain mah tein van i liam tik ahcun, a lungthin put aa dang cang. Mahte liam cu a fawi ti lo. Zawt ahcun leiba nih harnak tam tuk a chuahpi ding a si cang,. Cucaah a lungput aa mer i, nihin ni tiang a dam ko cang.

Cucaah a can ahcun "Free" in hmuhmi thil hi lungthin zawtnak hna a si. A rak tha lo. Mah nu zong kha, a taksa ah damlonak ngaingai a rak ummi a si lem lo. A thinlung in ka dam rua lo tiah aa ruahmi nih fahnak a phunphun a rak pekmi tu khi rak si sehlaw a dawh. Medicaid a dih bak in, riantuan lo awk a tha ti lo. Rian a tuan. Exercise zong a si. Minung hi taksa a cawl ahcun "Immune system" timi taksa I zawtnak dohtu thisen a rak cak I, damnak hna a rak si deuh tawn. Mah nu zong kha, Medicaid rak ngei peng seh law, riantuan kho lo in, ka dam lo rak ti peng seh law, a tu tiang zong a dam lo men lai. Mah hnu kha Medicaid a thi i, a tu tiang a ngei ti lo. A tu cu a dam ning ti awk thalo a si.

Voikhat cu, USA ram khua pakhat ka va phan. An Krihfabu ah an bochan ngaimi an upa pakhat he kan i tong. Cu pa nupi cu "Ka dam lo tiah aa ruatmi le a ti pengmi khi a si ve. A vapa he bia kan i ruah. A damlonak a ka chimh. Sekhan an i piahmi hi zarh khat ah voi hnihthum hna kan kal a ti. Cu nu cu rian zong a tuan ko. A cawlcang kho ko. A duhmi paoh a tuah ko nain, a dam lo tiah a vapa nih a ti. Sibawite nih a phunphun in an zoh. Sii a phunphun in an thlawp. Asinain kum kuahra chung a dam kho lo. Nihin ni tiang zong a dam kho ti lo. Amah zong Medicaid a ngei ve mi a si. Ka ruat I, a Medicaid thi seh law a dam ko lai timi khi ka ruat.

Minung lungthin hi, hi tin a um. Cozah Medicaid hna hmuh ahcun free a si. Zeizat ka piah zong ah a pawilo timi ruahnak a um. Cu tik ah lungthin in sizung kal peng hlam a si. Doctors sin kal peng duh a si. Thinlung in bochanmi le hngatchanmi a um tik ahcun, lungthin cu a cak kho ti lo. Kha tik ah thinlung in taksa in fahnak kha a doh kho ti lo. Cu nih cun, "Zaw lo nain ka zaw tiah i ruah i, zawt peng a si ko cang."

Cu zawtnak "Hypochondria damlonak" in, nang le kei kan luat a herh. Kan luatnak ding ah cun kan thinlung put ning mersan le kan khuaruah ning mersan a hau. Asi khawh zinpan ahcun, Free thil hna duh tuk le uar tuk ding a rak si lo. Medicaid le food stamp hna hi a si khawh zinpan ahcun bochan ding a rak si lo. Insurance ngeihlo zong ah thinphan ding a rak si lo. Minung hi kan damnak ding caahcun, lungthin dai le hnangam tein um hna hi sii din le doctor sin kalnak in damnak deuh a rak si.