Africa Nichuahchaklei Ah Khaubawk Nih Mangtam A Chuahter Khawh Men

Ka ngakchiat lio ah, voi tampi pam kan tong. Pur kan phur. Rawl ei awk ngei setsai lo in kan rak um kha ka philh kho lo. Khua cheukhat cu "bahra" cawh chawm in, a nungmi hna an rak um. Kum khat hnih pam hmanh kha, a rak har tuk. Africa mangtam hi zeitluk in dah a rak fah hnga timi ka ruat theu tawn. Africa mangtam tlun lio hi, college kan kai lio a si. Ethiopia mangtam a rak tlun kong Kawlram thadinca ah kan rak rel tawn. Ngaih a rak chia tuk. Rawl eika a rak thaw kho lo.  

Cu lio Ethiopia mangtam cu a ruang biapi pathum a um: (1) Nikhua a hrem; (2) khaubawk tam tuk an chuak i an cintlakmi a ei dih; (3)ramchung raltuknak a um. Cucaah mipi thathi in lo an tuah kho ti lo. Ram a car caah an satil tam tuk an rak thi. Nunnak hi thap tam tuk  in harnak an rak tong. Cu hna cu mangtam a hrampi an si. 

Ethiopia mangtam hi a rak fak tuk. Minung 1,200,000 tluk an thi; 400,000 refugees in ramdang ah an zam. Khua chuahtak in, minung 2,500,000 ramchung ah an pumh hna. Nulepa thihtakmi ngakchia 200,000 an um.Minung rak der tuk ning cu ti awk an rak tha lo. Rawl lo le ti lo in sau tuk an rak um. An mit zong an au kho lo. Khualak lam sawhsawh ah rawl um lo caah an thi ko. A ho hmanh an rak i bawmchan kho lo. Minung thimi ruak cheukhat cu, vui khawh an si lo i langta nih an rak ei hna. Atanglei hmanthlak hi, vawleicung ah minthangbik hmanthlak laksawng hmumi a rak si. Ngakchia pa kha a sa ei ding in langta nih a bawh lio a si. Hi tluk in Ethiopia mangtam hi a rak fak. 

Vawleicung minung thinlung a khuaitu hmanthlak a rak si

Cu lio ah UNO bawmhnak lawng in a rak za lo. Cucaah hlasak thiam minthang tampi an rak i sawm i, "USA for Africa" timi tlangtar in "We are the world" timi a lar taktakmi hla an rak chuah in, bawmhnak fund million in an rak kawl. Tleicia Michael Jackson le hawile-Willie Nelson, Lionel Ritchie, and Bob Dylan le a dang hlasak thiam minthang tampi nu he pa he, an rak i tel. 

Pathian nih a pekmi hna an thlarau laksawng (spiritual gift) hmang in, an minung hawi caah thadi zaangba tein hla an phuah; concert an tuah; khual an rak tlawng hna. A sunglawi tukmi tuanbia an tial ta. College kan kai lio a si i, an hla "We are the  world" hi kan rak uar tuk. Kum 35 a luan cang nain, ka a philh kho lo. Hi hla ka theih ahcun, Mandalay University kan kai lio zong ka ngai i, Ethiopia mangtam a rak fahning zong ka mitthlam ah a cuang peng rih. 

Hi hla kan rak sak ti ka hawi le cheukhat cu, an nunnak a liam ve cang. Hlasatu Michael Jackson te hna zong an nunnak a liam cang nain, hi hla van theih ahcun nizan bantuk in ka thinlung ah a um ko. Lung a leng tuk. Vawlei ah hin, ruah thiam le hmuh thiam ahcun "rak i huatral ding kan si hna lo." Zeicatiah hi vawlei ah zungzal kan um hna lai lo. "We are the world"  kan rak si ko. 

USA for Africa hlasatu pawl "We are the world" 

Vawleicung mangtam zoh tik ah, tuanbia hi a caancaan ah aa thar chuah than tawn. Africa cheklei le nichuah chaklei hi, hlan chan in "khaubawk" nih an ram ah pamnak a rak chuahpi lengmangnak a si. Hlanlio Egypt chan tein khaubawk nih harnak a rak pek tawnmi hmunhma a si.

Israe miphun sal i an taan lio i, Pathian nih Egypt mi cungah harnak a tluntermi lak ah, khaubawk in hremnak pakhat ah aa tel ve (Genesis 10:1-20). Pathian nih zeicadah khaubawk hi a hman hng? A ruang cu khaubawk hi, Egypt mi hna harnak a pe tawntu le Egypt nih an huat ngaingaimi le an tih ngaingaimi a si. Egypt mi harnak a pe tawntu hna a si.

Hi ram hrawnghrang hi, kum chiar tein khaubawk nih rawlralnak hi a pek tawn hna nain, a can ahcun an karh ning a tam tuk i, a  zual deuh caan le mangtam tlunter tiang in harnak a chuahpi caan a um. Cucaah voi tampi cu Africa nichuah chaklei nih hin, an cinthlakmi le eidin tam tuk hi, khaubawk nih a hrawh piak zungzal hna. A tlawm deuh le tam deuh lawng a si. Khaubawk hi an karh can ahcun Nika ceu hi an khar khawh bak ti a si. Minung cinthlakmi eidin kha van tlak ahcun, suimilam pakhat hnih chung ah lo kha an eh ko ti a si.

Khaubawk chuahnak ram (Ref. strangesounds.org)

A liamcia thla hnih dengmang ah, khaubawk cu Africa nichuahlei ah an chuak than. Naite ah a voihnihnak a chuak than i, a voikhatnak nakin a let 20 in an tam deuh ti a si. Khaubawi hi an tam tuk i, an zuan tik ah a meng in an khat ti a si. Kili meng khat i cheuthum cheukhat khaubawk nih an eimi rawl hi, minung 35,000 nih nikhat an i zatmi rawl tluk an ei ti a si. Cucaah hi ka ram hrawnghran i minung eidin ding hi an ei kanh dih te hna lai i, minung caah tirawl harnak a chuak te kho men tiah UNO I tirawl lei tlaitu nih an ti.

A dot hnihnak a rami khaubawk run pawl hi Somalia ah khua an sa ti a si. Cun Ethiopia le Kenya tiang an karh. Cucaah cu ram thum caah thinphang ngaingai a si tiah an ti. Thah cawk ding an si lo caah, minung caah ral nganpi an si tiah an ti. An zuan tik ah hin, million tam tuk an si a tih in tih an nung ti a si.

Khaubawk an thah lio hna

Uganda ram zong nih Kenya in khaubawk run pahnih an ra ti a si. Khaubawk hi an fim tuk ve i, Africa nichuah chaklei in ruahsur le thlaikheu chuah lai le hnahcorh lai hi a hngakmi an si ti a si. Hellen Adoa timi Uganda Agriculture Minister nih, "Hi khaubawk run ra mi hi tihnung tuk an si. An tam tuk cang caah kan cinthlakmi vialte an hrwh dih lai timi phan a um. Coronavirus ruangah innkhar kharkhumh lio ngelcel ah an ra i a pawi tuk" tiah a ti.

Kenya hruaitu pawl nih an timi cu, innkhar kharkhumh lio caan ah rak chuah caah, thah ding le doh ding zong hi a har khun ko tiah an ti. Vancung in sii kah lawng hi kan control khawhnak hna an si i, saram le satil caah tih a nung ve hawi le a pawi tuk tiah an ti.

Khaubawk nih thinghnah an but i an ei lio

Africa hruaitu pawl nih an timi cu, hi khaubawk a karh ning hi a tam tuk i kum 70 chungah a tam bik a si men lai tiah an ti. Khaubawk nih hin, minute pahnihthum ah an mahnak in a rit deuhmi eidin hi an ei manh ti a si.

Naite a chuakmi khaubawk nih minung cinthlakmi a hringmi paoh an ei hmasat. Cu hnu ah theipar a tangmi an ei i, minung ca cu ei ding awk um ti lo in an hrawh ko ti a si. Khaubawk kha an ti an tit; an keuh an thang i, June ah hin khaubawk no a cakcak kha a cuza ding an si. Khi lio caan khi Africa nichuahchaklei ahcun tirawl lak caan a si i, khaubawk ruangah harnak tampi a um te kho men ti a si.

Hi ram hrawnghrang hi, Covid-19 nih an sipuazi a hrawh tuk pin ah, a tu khaubawk aa chap than i, UNO nih baitak tein bawmh lo ahcun bible mangtam bantuk a chuak than kho sual ko tiah Africa hruaitu pawl nih an ti. Cucaah cun World Food Program nih biatak tein a kan dirpi le tanpi a hau tiah an ti. Hruaitu he mipi he lungrethei ngai in an um. 

Khaubawk an tam ning le an karh ning le thahcawk an silomi zoh tik ah, 1983-85 Ethiopia mangtam bantuk hna a chuak than sual lai timi phan a um ngai. UNO nih an timi cu hi hnu kum zeimawzat ah vawlei pumpi linhnak ruang le a tu bantuk harnak ruang ah, minung million 250 hi mangtam an tong kho men ti a si. Tutan khaubawk chuakmi nih hin, Africa nichuahchaklei ram ah mangtam hi an chuaher khawh men tiah, UNO zong an thim a domh in an i domh.

Cucaah thlacamnak in bawmh cio an herh. UNO zong nih tanlak a herh bantuk in, vawleicung ramkip hi mah ca lawng ruat lo in, ram khat le ram khat i bawmhchanh le tanpi a herh ngaingai ko. Hlanlio Ethiopia mangtam bantuk cu, khawika ram hmanh ah chuak hram ti hlah seh. Minung nih tuar a har tuk. Cucu Pathian sin kan thlacamnak si cio ko seh. 

Kan ei i, kan khim tik ah, Pathian sin ah lawmhnak chim hna u sih law, kan mah bantuk in a khim lo mi le rawltam tihal in a ummi hi, vawleicung ah tampi an um timi thei bu tein, eiding hna u sih. 1983-85 Ethiopia mangtam ruah ahcun, nihin ni tiang rawlei ka hmanh a thaw tawn lo!

Zoh a har tukmi 1983-85 Ethiopia mangtam lio nufa hna

-------------------------------------

Chinchiah

Naite ah India ram ah Khaubawk tam tuk a chuak than i, eidin le cinthlak zong tam ngai an hrawh cang. Kawlram lei zong ah a karh sual lai maw timi phan a um ngaingai. Ralrin a herh.