Thursday, May 14, 2020

U.S. Cozah Bawmhhnak 2.2 Trillion le 3 Trillion Hi A Tha Na Ti Maw?

U.S cozah nih 2.2 Trillion bawmhnak naite ah a tuah. A cheu cu tangka hmanh an hmu rih hna lo. Lampi ah a kal cuahmah lio hna an si. Cu lio ah a tu zong 3.3 trillion bawmhnak tuah than ding in, Democratic Party nih ruahnak an chuah. Thaizing ah House ah an caih than cang lai. House nih a pass ahcun Senate ah a kai than lai. Senate nih an pass ahcun chungkhar tampi nih dollar tam ngai co than a si ding a si.

Idea chuahtu hna nih, "Naite bawmhnak $1,200 cu inn man fahnak ahcun thlacheu ca lawng pei a si ko cu. Eidin ding le nunnak caah a herhmi dang a tuah  khawh taktak tung lo? Sipuazi zong a nunter khawh tung lo? Cucaah tam deuh lawlaw in, Covid-19 a tlian hlan chung cu, tam deuh lawlaw in bawm hna u sih law, cu tu nih cun Amerian sipuazi a nunter than lai" ti a si. A duhlomi nih cun an duh bak ve lo. Hi bawmhnak hi tuah ding asi ko tiah maw na ruah? Tuah ding a si ti lo tiah dek nang na ruah ve?

A phi kan chuah hlan ah $2.2 trillion bawmhnak tuanabia te kha zoh ta u sih. Bawmhnak zeitin dah aa thawk? 

Covid-19 cu vawleicungpumpi ah harnak a chuahpitu zawtnak a si. A ran zong a rang tuk. December thla in Wuhan in aa thawkmi a si i March thla dih ahcun ram 185 ah a phan manh cang. WHO nih USA hi Covid-19 tamnak bik hmun a si te lai tiah an rak ti I, a si taktak cang. USA tuanbia zoh tik ah, an ram ah H1N1 te hna a um peng ko I, mizaw zong tampi an um ko nain, mah tluk an tih hi a um bal rih lo.

Covid-19 nih sianginn vialte an khar dih ngacha. Cozah zung vialte an khar dih ngacha. Company tam tuk rian an khar. Minung rian banmi 26,000,000 an si cang. Rian banlomi an tuan can a zor. Cun pumpak rian tete zong an hmuhmi an zor viar hna. Lumehnak, eidin dawr, thilthit dawr le tintuahnak dawr ti pawl an khar viar hna. Minung naih deuh umnak dawr paoh khar an si. Ohio le bang cu dawr aa kharmi a tam ning hi khuaruahhar a si. State tampi cu an rak si cio ko hna.

Hi bantuk in harnak a um can ah cozah theu cu a donghnak ah bawmtu a si tawn. USA cu mipi nih tax pek chawm in a nungmi cozah a si bantuk in, hi bantuk har can zong ah cozah nih mipi dawtnak le ram sipuazi nunter thannak caah bawmhnak hi an tuah tawn i cucu cozah a thatnak le cozah hi mipi caah a nunnak hi a lang. A cheu cozah cu mipi riantuanlo in an hren tung hna Bawmhnak an tuah tung hna lo I, harnak tam taktak an tong hna. Tahchunhnak ah, Iraq, Iran, India te hna ah, mipi an hren tung hna. Bawmhnak le an tuah fawn lo tikah, ei cawp bar cawp riantuanmi caah nunnak a si kho ti lo.

USA hi bills peknak ram a si. Zarh khat tuan i zarh khat ah ei dihnak ram a si ve ko. Tangka hi zapi zaran cu khawnmi  a um bak lo. Rian an van khar tik ah, mipi an har tuk lai timi hi, ram hruaitu hna nih an ruah zungzalmi a si. Kawlram, India le Malaysia tibantuk ram he aa lo lo. Cucu USA a thatnak cu a si.

USA ummi cu kan har ko zong ah, cozah nih "food stamp" timi le "rian-ngeilo bawmhnak" (unemployment benefits) timi le sipuazi kaiternak ca bawmhnak (stimulus) timi hi an tuah tawn. A tu zong ah tha tein Federal le State bawmhnak pahnih hmumi hna cu zarh khat ah $1,000 nawn an thoh khwh rih. Cucu cozah lei kap lawngte a si. Tuah ding tete cu a um ve.

Tu tan zong ah hin Covid-19 a chuah tik le mipi rian-ngeilo an van tam tik ah hmun kip i hruaitu upa an lungre a thei i, khua an ruat cio hna.

Cucaah Democratic congressman pahnih-Ohio in Tim Ryan le California in Ro Khanna-nih March 13 (Ningani) ah US cozah sin ah ruahnak an chuah. "US cozah nih $1,000 in 6,000 tiang American minung sin paohpaoh ah check kuat ding a si. 2019 income i $65,000 tang a hmumi poahpaoh" tiah ruahnak an chuah. Ohio hruaitu pawl hi, mah bantuk zong hi advance ngaingai an si zungzal i, tutan zong an si hawi ko.

Cucaah March 16 ah Republican Senator Mitt Romney (Utah) nih, "USA hi kan har te lai. Chungkhar harsami bawmhnak le ramchung sipuazi nunter thannak caah Washington nih upa $1,000 cio in check hi kuat an hau. Congress nih 2001 le 2008 ah an rak pek bantuk khan" tiah a chim. A mah hi Mormon Khrihfabu a si nain, mi za taktak a si caah senator can saupi a tuan cangmi a si. Small business timi company fatete caah tangka cawih ding le naite a dihmi college siangngakchia pawl caah student loan vialte thumh piak ding zong ruahnak a chuah chih pah. Mitt Romney le Democratic Congressman pahnih nih biatak tein an chimrel hnu lawngah, US cozah nih biatak tein an van ruah ve.

Hi a cunglei ram hruaitu hna nih an chimrel hlan deuh ah, sipuazi thiammi (economist) Harvard University i professor le Pre. Obama i adviser a rak simi Jason Furman timi pa nih March thla chuakka chuahmi, Wall Street Journal column ah, "Congress nih hin, $1,000 cio hi, American mipi sin ah kan kuat han le bawmh hna awk a si" tiah a rak tial hmasat.

Congress nih hin tluangtlam tein American citizen asiloah tax a pemi paohpaoh voikhat ca in upa pakhat ah $1,000 in pek ding le tinco awk aa tlakmi ngakchia pakhat ah $500 in pek ding ding a si"

Furman nih cun a tial. "Hihi 2008 i President Bush nih a rak tuahmi bantuk in a si lai nain, kha nak khan siannak ngei deuh in tuah a hau" tiah a ti.

A chim duhmi hi "sinnak ngei deuh in" tiah a timi hi zeidah si hnga timi khi keimah ruah in ka ruat. 2008 ahcun tax an pe ve ko nain citizen silomi cu an co ve lo. Asinain tu tan cu tax pe mi paohpaoh ti duhnak a si rua tiah keimah pumpak ruahnak a si. Hi Economist pa ruahnak in thil a kal taktak ngaimi a si. Covid-19 bawmhnak cu hi economist pa chimmi phung (formula) in a kal.

Economist Greg Mankiw, Harvard professor zong nih cu ruahnak cu a dirkamh ve. "A harsa i a herh taktakmi kha ho dah an si timi ruat in, cu a herh taktakmi hna American minung sin paohpaoh ah $1,000 hi kuat hrimhrim ding a si; cu hna nih piahtana an ngeihmi hi zuam piak an hau" tiah a ti.

US hi a thatnak cu Harvard te hna, Princeton te hna le Yale University I professor te hna hi, USA cozah upa nih an ruahnak an rak hman tuk hna. Awka an ngei kho tuk. Kan nih Kawlram bantuk a si lo. Wall Street I sipuazi thiammi mifim cathiam nih ca an tialmi cu, biapi tuk ah cozah zong nih an I cherhchan tawnmi a si.

Hi bantuk in idea a rak chuah tik ah Democratic Party in President aa cuh ve mi Andrew Yang timi nih February ah President siding in aa cuhnak a bangmi pa nih, Covid-19 zawtnak a van chuah pah ziahmah lio ah, "American paohpaoh nih basic income caah $1000 cio pek ding hrimhrim an si. College hi free in ka kaiter hna lai" tiah a timi pa nih tam tuk a chimmi hi, mi hna a vittu bik pakhat a si ti a si. Asian zong an au ngam vemi hi, a tlinlo hmanh ah uar a um. Upat tlak a si. Amah hi "entrepreneur" a si i, mirum ngai a si ve. College siangngachia leiba vialte ngaihthiam dih ding le Free in college kai ding timi idea a chuahtu a si.

Cu Andrew Yang nih nih a chim hmasat hnu in, a tu lio USA hruaitu hna nih biatak tein khua an ruah hi a si ko. Cucaah 2.2 Trillion bawmhnak idea aa thawk taktak nak cu Andrew Yang a si. Asian a si caah, kan lawmh chinchin ding a si.

Everscore ISI timi "global independent investment banking advisory firm" nih "hi bantuk tangka tampi a bu in pek dingmi kong hi, fak taktak in ruah a herhmi a si" tiah an ti.

Hi bantuk in, upa pakhat ah $1,000 le ngakhia pakhat ah $500 pek a si ahcun, a chuak dingmi tangka hi USA ram pumpi i payroll tax holiday i 6.2%  he aa tluk lai ti a si.

Hi bantuk in, Andrew Yang nih "American mipi hi bawmh an herh hrimhrim ko" tiah voi tampi a aupi hnu ah, Democratic congressman pahnih-Ohio in Tim Ryan le California in Ro Khanna-nih March 13 (Ningani) ah American mi vialte sin ah 2019 i income 65,000 a simi sin paoh ah $1,000-6,000 kar bawmhnak kan tuah awk a si timi an aupi ve. An mah zong hi Ohio minung thiamthiam an si. USA politics ahcun Ohio lengmang hi idea chuahtu an si ve tawn. USA ah President tam bik chuakmi ramkulh an si bantuk in, Ohio politician pawl hi, USA Congress zongah min an ngei ngai ve tawn.

Cuticun March ni 16 ah Sen. Mitt Romney (Republican) nih "US sipuazi nunternak caah, Ameican mipi hi $1,000 cio thla khat ca te voikhat tein kan pek hrimhrim hna awk a si" tiah a ti. A mah nih biatak tein a aupi hnu lawng ah, White House nih biatak tein khua an ruah a si. Senate Majority leader le House Majority leader zong nih Mitt Romney chim bantuk cu an hna a tla ve.

March ni 17 ah Pre. Trump nih Coronavirus ruang ah sipuazi a tlami nunnak ding caah mipi sin ah $850 billion bawmhnak kan tuah lai tiah a ti colh ve. Washington Post, New York Times le CNBC nih an chimmi bawmhnak tuah a herhnak kong an chimmi pawl zong tampi a chim chih. President nih biatak tein a chim dih hnu lawng ah U.S Congress nih caihkhan a si.

Democratic Party hi 2008 lio i sipuazi a tlak lio chung ah hi bantuk bawmhnak kong Pre. Bush nih a rak tuaktan tami le Pre. Obama nih a rak tuahmi thil sining an zoh tik ah, tutan sipuazi tlak ning hi fak tuk in an hmuh. Cucaah Majority Leader Nancy Pelocy nih 2.2 trillion tal bawmnak tuah lo ahcun, sipuazi a nung kho hrimhrim lai lo. Innchungkhar aa rawkmi an tam tuk lai tiah a ti peng caah, 2.2 trillion bawmhnak hi, House ah a nung. Cu hnu ah Senate ah an kaiter i a nungmi a si.

Covid-19 ruangah U.S sipuazi a tlami nunter thannak caah tuahmi bawmhnak hi, US cozah nih a tuahmi bawmhnak lakah a tam bik a si. March 27, 2020 ah Congress nih party pahnih zapi hnatla tein an pass mi a si. A min ah "The Coronavirus Aid, Relief, and Economic Security (ACRES) Act ti a si. Pre. Trump nih March 27, 4:10 PM ah Oval Office ah min a thut i, upadi ah a cang. 

Hi CARES Act nih hin, a cover mi a tam taktak. President nih hi tin a chim:-

1. $300 billion cu kum khat ah $99,000 tang a hmumi hna caah tangka bak in pek ding ti a si.

2. $350 billion cu small business pawl nih an cawl khawhnak ding caah loan a si; cun rian an tuan i an riantuantu lahkah an pek hna ahcun loan hi ngaihthiam khawh te sing a si

3. $250 billion cu rian banmi (unemployment) caah a si. An sunghmi lahkhah zat tein thla 4 chung bawmh ding

4. $500 billion cu-sehzung a sung tukmi hna le stock a tlami cawk thannak ca

5. $100 billion cu raltha tein rian a tuanmi doctors, nurses le sizung riantuanmi le sizung bawmhnak. FEMA le Army Corps of Engineers etc

7. $45 billion cu Disaster Relief Fund (state, local le tribal areas ca)

8. $27 billion cu vaccines, ngadamnak kawlnak ca le a dang mipi ngandamnak ca riantuannak ca. Cu ahcun $16 billion cu Strategic National Stockpile timi thilri tampi cawk i chiahnak ding caah.

President hi minthutu le CARES Act upadi fehtertu a si caah Pre. Trump bawmhnak tiah kan ti tawn. Hihi a biafang hmanning a dik lo. A taktak ahcun CARES Act cu U.S. Congress (Cozah) bawmhnak tu khi a si. Zeidah a lawh tiah cun, Krihfabu pakhat nih bawmhnak a tuah tik ah, Church council ah maw, Genral ah maw caih le fehter a si hnu ah bawmh a si. Cucaah pastor pumpak min in chim i, "A nih nih a kan bawmh" timi cu a dik khawh lo bantuk in, CARES Act bawmhnak zong hi President bawmhnak si lo in, U.S Cozah bawmhnak tu khi a si.

Atu zong House Democratic nih 3 trillion bawmhnak hi tuah chap ding in thaizing ah caih than a si lai. Hihi thiltha zong a si khawm ti lo. Zeicatiah ahcun US cozah hi a leiba a tam tuk cang i, hmailei ah a leiba hi a cham khawh lo ahcun an sipuazi a rawk kho. Dollar a tla kho. Security le 401 K te hna an rawk kho. Cozah hi a tlu kho bakmi a si caah, hi bawmhnak hna hi cu, tuah chap ding a si ti lo. An tuah chap sual zong ah, Pre. Trump bawmhnak ti ding a si lo. Idea chuahtu cu Democratic Party an si hmanh ah, U.S Cozah bawmhnak ti ding tu khi a si.

Hi 3 trillion bawmhnak hi House ahcun a nung te kho kho men. Senate ah a nun i, bawmhnak an tuah ahcun USA cozah hi 2020 lawng ah a leiba $7,000 billion a phan te lai. Cucaah hi bawmhnak hi, nang a tha na ti dek maw?

------------------------------------
1. The CARES Act Work for All Americans
https://home.treasury.gov/policy-issues/cares

2. Remarks by President Trump at Signing of H.R.748, The CARES Act
https://www.whitehouse.gov/briefings-statements/remarks-president-trump-signing-h-r-748-cares-act/



No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....