U.S Nih Kawlram Sin In Cawn Awk A Ngeihmi

Kan umnak ram USA hi vawleicung ah a um bik, a fik bik, a thangcho bik, a thiam bik le thil ti kho bik a si. Zeipaoh ah N0.1 ram a sinak a tam. Upadi zulhnak ah siseh, mi bawmhchanh, raltuk, ralthat lentecelh, sianginn that, sizung that, rumnak le thiamnak zeizong tein USA hi zei ram hmanh nih an tluk lo. Thilri ser lei zong ah, zei ram hmanh nih an tluk lo. Ngandamnak lei zohkhenhnak le si-ai lei zongah a tluktu an um lo ti awk a si ko.

Cu tluk in a tling ko nain, vawleicung ram a si ve caah, 100% a tling ve hrim lo. Tu tan Covid-19 kong zong ah tampi chuahsualnak le thlahphoihnak an tong ve. An i ven khawh ve lo caah, nihin May 13 ahcun, minung 1,430,348 an zaw i nihin ni ah 85,0000 an thi ve cang. USA kum 23 ka um chungah, mah bantuk in USA minung an thih hi a um bal rih lo. H1N1 te hna a chuak ko nain mah bantuk in, sianginn, sehzung, cozah, eidin dawr le biakinn khar tiang in a buai bal lo.

New York khua cu, ruak chiahnak nih ruak a tlum lo. Truck chungah an chiah hna. Ruak tampi cu an hlam hna lo i, thawngtla nih Hart Island ah a bubu in an vui hna. Chungkhar nih ruak an hlam ngam lo. A cheu cu hlamtu an ngei lo. Sizung nih mizaw a tlum hna lo i, a leng ah puan inn an sak i, mizaw thlawp tiang an phan. Ngaihchia tuk a si. Tutan thihnak le New York ruak vui ning zoh ahcun, ruak te hna hi sunhsak zungzal awk an rak tha lo; a dirhmu hawih in vui a hau ko timi a lang.

Hart Island ah ruak a bu in an vui lio

USA minung hi, mithi an sunhsanh tuk. Khangh a duhmi cu an i khang ko nain, ruakvui a duhmi cu ningcang vui a si. Asinain nai Covid-19 New York mithi cu, ningcang tein vui khawh a um ti lo. Biakinn le thlanmual ah ruak thlah a um lo. Thlah khawhmi cu mi tlawmte lawng an si. Ruak tampi cu hlamtu an um lo. A bubu in vuimi cu, a ho thlan timi a um lo. Thlanlung donh a um lo. Khawika dah ka nu le pa an vui timi hmanh theih khawh an si ti lo.

Tu kum cu ngaihchia khun a si mi cu, tar kum 65 cung hi an thi khun. Ngaihchia tuk a si rih mi cu, tar zohkhenhnak inn i a ummi tar pawl an thi khun. Covid-19 zawtnak a si caah, an fanu le fapa hna zong nih "Ka nu, ka pa" ti in an va zoh kho ti hna lo. Cu ko cu, ngaih a chia khun. An fanu le fapa hna nih, an lungfah le ngaihchiat i a celh in an celh lo. Kan nulepa cio va si hna sehlaw, timi ruah ah lungthin a kekkuai tuk. Ohio tar-inn ah riantuanmi le tar pawl hi 4,3000 an zaw i 500 an thi ti a si.                                                        

New York khualai Central Park ah sakmi puan sizung

Tu kum an thih ning cu a fak tuk. Sizung cawngmi "security guard" zong an thi; sizung rawlchum le hmunphiak zong an thi ve. A ho mi nih theihlo tein an nunnak an rak liam. Doctors le nurses te thih cu mipi nih an theih hna nain, theihlo kar te ah mipi ca riantuantu nunnak liammi an rak tam ngai. Doctor aa thatmi zong an um. Sizung riantuanmi a zawmi an tampi. A thi zong an um len.

A cheu cu nuva karkhuah thimi an um. A cheu cu nulepa nih thihtakmi zong an um. A cheu cu a nulepa le va le nih thihtakmi zong an um. Cuticun Covid-19 nih chungkhar tam tuk ngaihchia mitthli tla in a then hna. Ngaihchiatnak a phunphun a si ko. Hi vialte ngaihchiat mitthli tlaknak a chuahnak cu a ruang bik zei dah a si hnga? Ziah Covid-19 a chuahnak ram China nih 82,000 cung karh lo bak in an tuah khawh? Zeicadah South Korea nih an ram ah Covid-19 fawi ngai in an kham khawh lio ah USA nih a kham khawh lo? Ruah awk ngaingai a um.

USA hi ei le din a tha. Sizung thatha le doctor thatha an um. Minung nun khamhnak caah thilri thatha le si-ai thatha a um ko nain, zei ca dah mah zatzat an zawt hnga? Zei ca dah mah zatzat an thi hnga? USA hi hi tluk ram rum le ram fim mah tluk taitai in an zawt hnga le an thih hnga timi ka ruat tawn. A phi cu ka thei kho lai lo.

Asinain ka ruahmi cu "an freedom tukmi le an freedom nak hi a hmanlo ning tiang in an hman caah a si ko" timi hi a phi ka chuahmi a si. Zeicatiah USA cu vawleicung Democracy ah a sang bik a si. Pumpak nawlngeihnak a san tuknak ram a si. Cucaah cozah nih hin, a uk khawh lonak hna le a control khawh hna lo nak hi a tam tuk. Tu tan zong ah, "Stay at home" timi upadi cu State kip ah an chuah nain, mipi nih an zul dih lo. A dawrzaw tuk. Volunteer bantuk lawng a si. Hmaihuhnak i hup u tiah ruahnak pek peng kan si ko nain, hmaihuhnak zong kan hmang theng hna lo. Leng chuah hlah u ti nalak ah, park kal zong an um. Dawr kal zong an um. Khualtlawng le riantuan zong an um hna.

 Hi tluk virus a karh lio le cozah lungretheih lio ah, a cheu cu party a tuahmi hmanh an um rih. A cheu cu "Coronavirus te hna cu" tiah a timi le zeihmanh a pawilomi an tam. Beach hmanh ah a bubu in a kalmi an tam tuk. Rian zong a kharmi le kharlomi an um ko hna. Cunak in a zual deuhmi cu, "Stay-at home" kan duh lo. Hi ti hren nak cha cun thih kan duh deuh; free lo in nunnak cun free I thih a tha deuh; governors pawl hi tyranny timi aa-na-sin nan si.." ti in lamzulhmi le aukhuangmi hmanh an tam tuk rih. Tlaih zong tlaih cawk ding khi an si lo. Hi bantuk in thinhungmi an tam tuk caah, hruaitu cheukhat cu thimnak hmanh ah an sung te men lai.

Hi bantuk in cozah upatlo le nawlngaih lo ruang ah zawtnak hi a karh tuk nak le kham khawh a si lonak a ruang bik pakhat a si. USA hi minung hi an duhlomi thil ahcun nawl an ngai lo taktak. Cozah tih timi zong a um lo. Palik tih timi zong a um lo. A lem tein an lem hna. Cu an lem khawhlomi lawng tlaih an si. Thawng thlak tik zongah sau thlak a um lo. Vuakden le hrem a um lo Cu tikah minung nih tihnak thinlung hrimhrim hi an ngei lo.

Cucaah tutan Covid-19 a chuah tik ah hin, USA hi vawleicung ram vialte lakah fak bik in a tuarmi le mithi a tam bik an si. Nihin ni zong ah an kham kho hlei lo. Michigan ahcun cozah nawl buar bak in, meithal he lumehnak dawr hna an on. Cozah an ti hramhram ko hna. Cucaah Michigan zong hi michimh ngailo an tam ngai caah, zawtnak cu a karh bak ve ko. Nihin ni ah, (7) nak ah a um I, 48,391 an zaw cang. Chimh ngaihlo man hi an cawi ve. Florida zong hi, hlan ah Ohio nakin mizaw an rak tlawm deuh ving nain, a tu cu 9 nak ah an um 42,402 an zaw. Chimh ngaih lo man cu cawi sio an si ko. California, Michigan, Illinoise le Florida hi michimh ngailomi state an si caah, zawtnak zong a karh ngainak a ruang a si kho mi a si. Hi tluk rungrul tam lio ah "beach" hna ah an kal ko. Zeitin dah zawtlo in a um rua hnga?

Hi lio can ah, Kawlram hna cu Tuluk ramri bak a si. Tuluk a kalmi le tlungmi an tam tuk. Tuluk in a rak kirmi an tam tuk. Wuhan khua bak in a rak tlungmi zong an um. Sianginn kaimi zong an um. An mah Tuluk zong zawtnak theih hlan i, Kawlram a rak tlawng cia zong an rak um hna. Cu tluk in, Tuluk he naihniam in kan um nain, Kawlram hi Covid-19 a zawmi hi 181 lawng an si rih. Mithi zong 6 lawng an um rih. Hi kong hi ruah ah khuaruahhar a si. NLD cozah hi thangthat awk tlak hrimhrim an si. Upat tlak an si. An cungah lawmhnak a ngan taktak ko.

Nihin ah kan ram cu, 53 million kan um i, cu chung ah 181 zawt le 6 thih cu a tlawm kho taktak. Ohio ah minung 11 million kan um I, a tu lio mizaw hi 25,729 an si. Kawlram nakin minung hi a let 5 deng in an tlawm deuh nain, mizaw ahcun a let 142 in an tam deuh. A ruang zeidah a si hnga? Hi tluk ram fim USA le hi tluk ram sifak Kawlram ziah mah tluk in aa dan hnga timi ruah lo awk a tha lo.

Kawlram kong ka hal tik hna ah, Yangon le Mandaly le a dang khuapi cio zong cozah nih an curfew ning a rak tha tuk. Khrihfa le Muslim pawl aa pumi zong an tlaih hna. Party tuahmi phun le nawl zullomi an tlaih bak hna. Cun khuate tiang zong, khual tlawn an khap. Hauka in lam an phih ti a si. Khuakam in lam an phihkhar ning a rak tha tuk. Rungrul umnak cu, a yatkuat hmanh in an khar. An luan tuk maw timi tiang ruah awk in a um.

Rungrul umnak inn cu hi ti bak in an hren khumh hna

             

Rungrul umnak zatkuat zong mah tin an hrenkhumh

Hakha le Thantlang in khuate tiang hmanh an i phihkhar ning an chim ah, khuaruahhar in an rak fel. Kawlram pumpi in, khuapi in khuate tiang an i phihkhar ning an chim tik ah, Tuluk bantuk bak an rak si ko. Laimi cu kan tlawm tuk i, mah bantuk in an phihkhar lo ahcun, a pulh bak in kan puu kho ko hnga. Lairam hruaitu cungah lung aa lawm tuk.

"Khatlei ah Kawlram le Tuluk cu nawlngeitu uknak (authoritarian cozah) an si caah, minung phihkhar cu can sau tuk an rak cawng cang I, phihkhar zia an thiam tuk cang" ti zong ruah awk a um.

Kawlram pumpi million 52 a kan khar khumh khawhmi cu khuaruahhar ngai a si ko. Tuluk zong Wuhan khua hi ni 76 a khar bak. Cozah nawlpek lo in, a lut zong an um lo. A chuak zong an um lo.  Cun Dailymail.uk nih a tialmi le bang ahcun, pengram (provice) 4 chung ah khua lianlian 40 hi cozah nih an khar a ti. Khuate hna tel chih in. Minung a zapite an erhmi hna hi million 500 an erh hna I, cucu vawleicung pumpi minung 6.5% an si a ti. Cucu USA ram pumpi minung nakin an tam deuh.

Hi bantuk in an i erh khawh caah, Tuluk cu zawtnak hi a karhmi a tlawm tuk. Cun sizung lianlian an sak zawk i, a rannak in hmun khat ah a dang tein an thlawp hna. Khakha idea tha taktak a si. USA cu sizung a dang tein a um kho lo. Cawhhrup in an chiah deuh hna caah, mizaw an karh zong a si kho.

Kawlram cu kan sifak. Doctors le nurse an tlawm. Sii a tlawm. Sizung a tlawm. USA bantuk hna in tlangrai a karh ahcun a lo bak ding kan si. Kan ram pumpi in aa rawk khomi kan si. Cucaah NLD cozah nih hi ti a renghmi hna hi, a tha tuk tiah kan ruat cio. Kan rak i lawm cio. Minung nunnak cu a sunglawi tuk. Tangka in cawk khawhmi a si lo. Minung an nun le dam tham ahcun rian an tuan than te ko lai i, tangka cu an ngeih than te ko lai. Cucaah Covid-19 lio i Kawlram tuahsernak ning le nunning te hi, USA zong nih cawn tlak a si ve ko tiah ka ruat.

---------------------------


https://www.dailymail.co.uk/health/article-8004055/THE-REUTERS-GRAPHIC-Under-Chinas-coronavirus-lockdown-millions-go.html