Khuaruahhar ngai asi mi cu, hi kum 40 chung ah hin, Ebola rungrul thah khawhnak sii hi an ser kho rih lo. Kakuaise zong an ser kho rih lo. A zawmi minung taksa le thisen tu nih rungrul hi tei khawh a si. Voihat a zaw i a dam cangmi cu kum (10) a khan ti a si. An taksa ah inkhawhnak an ngei.
Rungrul thahnak sii a um lo caah, an thlawpnak hna tambik cu, azawmi taksa ah vitamin le tii bauter lo tein um ter; thihri in tiihang ronh i minung thisen le thazaang thawnter hi biapi bik a si. An damlo chung ah an tak in tii zawrter lo ding kha biapi bik ah an chiah. Thi a chuakmi cu thipihnak an khan piak hna. Hi zawtnak tih a nunnak cu, chunglei in thichuahter a hmang ti asi.
Ebola zawtnak chonh khawhnak hna cu:-
1. Mizaw he naih tein um ruang
2. Mizaw cil, ek, zun, mitthli, kaa, kut tlaihnak tibantuk in rungrul i chonhnak
3. Mizaw kha kut in tonghtham ruang
4. Zawtnak a ngeimi thlan tongh ruang ah
5. Ebola in a thimi ruakvuinak ah thil pakhatkhat in chonh sualnak
Ebola zawtnak hi taksa chung i rungrul a luh hnu ni (21) chung ah an zaw. Acheu cu ni 10 tluk ah an zaw. Zawt cang hnu ahcun tluk colh asi. Khuaruahhar ngai asi mi cu, Liberia in Dallas ah a rak tlawngmi Eric Duncan nih a umnak inn cu a chonh hna lo nian, sizung i amah zohtu nurse (2) tu kha a chonh hna. Cucaah, zeitindah Ebola rungrul hi rian a tuan hnga timi doctor te an fiang kho tuk lo.
Eric Duncan cu, vanchiat ah October 8 ah a thi. A thih hlan ah a taklinh degree 103 a phan. A luak a luak tuk. A chung a fak i a thlet. Sau zong akuah manh lo. Thawngtha ngai asi mi cu, naih tein an um ko nain a tluninn cu a chonh hna lo. Ni 21 chung innchung ah an erh hna nain, Ebola in an zaw lo. Nan thiang tiah an ti hna. Cucaah hi zawtnak hi Doctors te zong nih fiang ngai cun an thei kho tuk rih lo.Acheu zawn ah fawi tein an i chonh i a cheu fawi tein an i chonh fawn tung lo.
Ebola rungrul hi zeidang zawtnak rungrul an lo lo. An thih a har i an karhning a rang tuk. Cucah sau kuah lo in an thih tawnnak asi. Hi Ebola rungrul umtuning cu atanglei bantuk in an si. Mit nih a hmuh khawh lo caah, durbing in a let million in an ngantermi hmanthlak a tanglei ah hmuh khawh asi.
Thisen chung ah a ummi Ebola virus an karh ning
Ebola rungrul hi an karh ning a rang taktak. An cak tuk fawn. A zawmi hi thisen a cah lo ahcun, sau nun khawh a si lo. Minung taksa chung ah khulrang tuk in an karh caah, eidin, tihang, vitamin tampi taksa i a um lawng ah tei khawh a si. Cucaah hi zawtnak hi tih a nun khunnak asi. Hi zawtnak a ngeimi cu an tak a lin; an chung a tlet hna; an luak an luak. Acheu cu chim awk a tha lo mi in an thi a chuak.
Ebola zawtnak in a zaw a thimi. Hi zawtnak hi vun le chunglei in thi a chuak kho
Ebola virus cheukhat muisam cu hitin asi.
Ebola virus cheukhat cu hitin asi
Ebola zawtnak hi, America zong ah an rak tih tuk. USA ah kum 17 ka um cang le hi chung ah tutan Ebola zawtnak tluk in USA a hninsaimi zawtnak a um rih lo. H1M1 nih khan a rak hninh pah nain, luklak ah a dai. Cu tluk cun mipi zong nih an rak tih lo. 2014 Ebola zawtnak cu an tih taktak.
Dallas i Eric Duncan a thlawptu nu kha, kan umnak chaklei Cleveland khua ah an chungkhar a rak tlawng hna. Vanglawng in Dallas ah a kir hnu ah, a zaw ti fiang tein an theih cangka in, Cleveland a chungkhar vialte inn ah an hren dih hna. Cun cu nu he aa pehtlaimi si hna seh, a va pehtlai chin thliahmah mi minung 150 tluk hi, atu lio ah Ohio ah an hren hna. Cu dirhmun zoh tik ah, Ebola hi an rak tih hringhran ko ti kha a lang. Ohio cozah nih cun, Ebola in in i khamhnak caah million 800 kan hman lai tiah an ti colh.
Mithi le Azawmi
October 22, 2014, WHO nih an chimnak ah, Guinea, Liberia le Sierra Leone ram hna hi fakbik in a tuarmi an si i, hi ram chung ah minung 9,936 hi zawtnak in an zaw cang i, hi chung ah 4,877 an thi cang tiah nihin ah an ti. Hi zawtnak hi an tei khawh lo asi i hitining tein a karh peng ahcun, December thla chuak ka ahcun, zarh khat ah minung 10,000 tluk in zawtnak a karh lai tiah WHO nih an ti. Cucaah Ebola zawtnak hi, West Africa ram ca lawng si lo in vawleicung pumpi buainak pakhat asi.
US ah Ebola in a thi hmasat cemmi Eric Duncan
Nina Pham 2nd nurse Ebola chonhmi
(Dallas nurse Ebola chonhmi hna hna an si)
Midang caah nunnak pek in a thlawptu hna hi nurse pahnih hi upat awk an tlak taktak ve. An rian le tuanvo cu a si ko nain, an mah ca lawng ruat lo in, zohkhenh haumi hna a thlawptu "Samaria mitha" an si ve.
Eric Duncan an thlawpnak Texas Health Presbyterian Hospital
Africa ram ahcun doctor le nurse le ngandamnak riantuantu an tlawm tuk. Cucah mizaw an tei hna lo. Nizan ah PBS News ah, "Mipa pakhat pa nih a fanu kum 18 asimi Ebola in a zawmi kha, ambulance in sizung pakhat hnu pakhat a kalpi. Zan khuadeu ngacha a kalpi nain, zei sizung hmanh nih an cohlang lo. A ruang cu kan khat tuk cang. Minung 50 umnak sizung ah 85 hna an um cang i, zeitihmanh in kan i ti kho ti lo tiah an ti i, an khirh ko hna. Inn ah a tinpi than i, cuticun a fanu te cu a thaizing zingka ah a thi" timi an chim.
Cu ve bantuk in, lampi sawhsawh ah tlangval pipi an thi i, nungak zong an thi ko hna. Miruak tampi cu tuan ah an char kho hna lo. Ni le a lin fawn i, rang tuk in an thut caah, tih a nung taktak. Atanglei i hmanthlak van zoh tikah, "Minung an lung a dong taktak" timi cu hmuh khawh an si ko. "Kei zong zeitik ah dah ka kal ve te lai?" ti hi an thinlung ah a um cio ko lai.
Sii kahta hmasat lo in ruak an tawng ngam lo
Zawtnak a ngeimi kha zohtu hna nih bia an hal lio. "An tih taktak ko hi."
Ebola zawtnak hi, tih a nun tuk caah US cozah lawng silo in E.U cozah dihlak zong nih an i buaipi ngaingai. US nih cun kan tei ko lai tiah an ruah. Sizung kip ah i thlawpning training an pek hna. Africa lei in a rami minung paoh cu US ramchung airport panga lawng ah an tlunter hna i, mizaw hi a bawh bak in an bawh hna. Ebola doh ding in, Africa ah ramkip nih doctors le ralkap an thlah hna. Cu Ebola dohtu pawl an zawl sual ahcun zohkhenhnak ding caah, sizung zong an sak i, thlawpnak ding ready bak in an chiah dih.
No comments:
Post a Comment