Thursday, October 16, 2014

ISIS Pawl Hi Tei Khawh An Si Lai Maw?

January 2014 in, ISIS tapung pawl nih, Syria le Iraq ram chung ummi, Tigris le Euphrates tivapi  pahnih nelrawn thluahmah vialte an lak dih.  Iraq ram khuapi bik pahnihnak Mosukhua zong an van lak tikah, vawleicung pumpi an rak lau dih. Ral an tukning a ran tuk caah "Mimhlalek  bantuk in ral an tu" tiah an rak ti hna. An aalan, an thilri hrukning le an ziaza zoh tikah, "mithla zong an lo; khuachia sehtan phun in an um." A himbawm ngai tiah ruahmi Kurdistan ramkulh Irbil khualipi zong an rak lak hrulh. Nihin ni ah Baghdad khualipi in meng 15 a thlaknak ah an phan cang. An kham kho ti hna lo. Aruang cu hihi asi:-

1. An training a tha. Raltuk an thiam.
2. An ral a tha i, thih an ngamh
3. An hriamnam hi US hriamnam (Humvees, motor, tank, bom phunphun, meithal) tampi an ngei
4. Ramkip in an biaknak le patian caah thih ngamh in raltuk thiammi an rak lut
5. An cianh tuk caah mipi nih an doh ngam hna lo
6. Iraq ralkap hi san an tlai lo tuk. An mah santlaihlonak ruangah ISIS an cahnak a si.

ISIS hi an hriamnam a tha ngai. A ruang cu Iraq ralkap sin in American hriamnam thatha tampi an lak. Cun Syria sin in Russia hriamnam thatha an lak fawn. Vawleicung ram thawng bik veve hriamnam kha zeimawzat an ngeih hna.

Zeitluk in dah an thawn tiahcun, 9K11 ATGM, RPG-7, M70 Osa rocket kahnak le vanlawng kahnak phun tiang an ngeih. January 1, 2014 in May thla a dihnak tiang ah, ISIS nih hin Iraq ralkap ngeihmi M1A! tank pawl hi azapite 28 an hrawh piak hna. 5 cu an rawk cikcek ti asi. Iraq helicopter 6 an kah piak hna. Hi M1A1 tank pawl hi US nih 2010 in 2012 karlak ah, Iraq cozah sin ah  140 a rak thenhmi asi.


        Atu lio  ISIS pawl ukmi ram (www.bing.com)


       Kalsual ISIS khualipi Raqqa downtown hmun khat


ISIS hi kham khawh an si ti lo caah, US nih August 8, 2014 ah Kurdish khualipi Irbil phak lai ah ISIS tuklehpek pawl cu, avoikhatnak bik bom a hlak hnawh hna. Cucu Iraq in US ralkap an lak hna, 2011 in US nih Iraq ram ah a voikhatnak bik bom an thlak than a si.

Nihin ni in tuak ahcun, US nih ISIS Muslim tuklehpek pawl hi bom a thlak hna nak cu ni 60 a si cang. Syria ram ISIS khualipi Raqqa khua i an hriamnam chiahnak le headquarter phun cu U.S vanlawng nih an hrawh piak dih hna. France cozah zong September 19 in ISIS pawl bom thlak ding in US caah a pakhatnak bik hawi ah a cang. Australia cozah zong nih ISIS pawl cu bom an thlak hnawh ve hna. Syria cozah zong nih an kah hna. Iraq zong nih an kah hna. Vawleicung tapung ah training a tha bik tiah timi Kurdish Peshmerga pawl zong nih an kah hna.


Asinain nihin ni tiang ahcun, ISIS hi an dirhmun pakhat hmanh a zawrnak aa thei rih lo. Baghdad khuapi luh khawh lo ding in an khammi hna dah ti lo cu, zeihmanh an tha a zornak a lang rih lo.


                                 ISIS nih Fallujah an lak lio

Zeicatiah Syria ram i Kurdish miphun ram khuapi cheukhat le khuate 21 tluk naite ah an tuk i an lak dih. Cun Baghdad khua a tlanglei tiang zongah tam ngai an va lut rih. Baghdad khualipi in nitlaklei meng 30 tluk hlannak ummi Sunni khua Fallujah cu January 2014 in ISIS kuttang ah aum rih. Cu lawng hmanh silo in, Iraq ralkap nih Fallujah khua a chaklei kap ummi ralkap sakhan pakhat cu, Sunni tapung tuklehpek pawl nih an lak i, cucu lak than ding ah, Iraq ralkap pawl cu
an i zuam len nain an sung.

Nihin ni ah an i buaipi bikmi cu, kan hnu zarh September 21 ah Fallujah pawng Saqlawiya ralkap sakhanc cu ISIS nih an tuk i an lak. ISIS ralkap (6) nih bom an i puah hnawh. Ralkap 40 an thi i, 70 cu an tlaih hna. An tlaihmi hna caah cun tihnung taktak asi ko. Zeitluk fak in dah an thah hna lai timi ruah ahcun, tuksapur asi. Apawng ummi Iraq ralkap 700 zong hnu ah an tawnter than hna. US nih hi tluk in vanlawng in a bawmh hna bu ah, Iraq ralkap nih a tei an tei kho rih hna lo.





    Kobane khua uktu Kurdish ralkap (YPG) pawl

An sual tuk caah le an cah tuk caah ramkip an lau. Cucaah UNO tiang in ISIS kong cu caih an si cang. Sinni Muslim ram asi mi Saudi Arabia, Qatar, Egypt, Jordan zong nih ISIS pawl cu an doh ve hna. Australia, Canada, United Kingdom, France le adang ram zong nih ISIS pawl cu an doh hna pin ah, Iraq coah, Kurdish tapung pawl le Free Syrian Army pawl an bawmh hna i, ISIS cu aphunphun in hloh an doh hna i hloh an timh hna. ISIS dohnak ah ram (25) hrawng an i tel cang.

Cu tluk in ISIS headquarter umnak Raga khua an headquarter zong an bawm an thak i an hrawh dih. ISIS training kainak te hna, an hriamnam chiahnak, meiti sehzung le ralkap he aa pehtlaimi innlo tampi an hrawh piak hna. Cun khua khat le khua khat kar aa chawkmi ISIS truck, tank le ralkap zong voi tam tuk an kah cang hna.

Asinain nihin ni tiang ahcun ISIS pawl hi an thazaang a zor tuk rih lo. Pre. Obama le UK hruaitu hna zong nih ISIS pawl an kahnak hna le an thazaang an zorternak hna kong cu tampi an chim lengmang nain, an cak thiamthiam rih.


   ISIS nih thla khat chung an kulhmi Kobane khua map


Nihin ni dirhmun zoh tikah, Syria le Turkey ramri an i pehnak khua (3) a ummi lak ah khua (2) cu ISIS nih an control ko rih. Kurdish tapung an headquarter umnak Kobane (Kobani) zong thla (1) chung bak ISIS nih an kulh cang i, a khualaifang tiang voikhat cu an lak. Kurdish tapung headquarter tiang an lak dih.

Kobane (Kobani) hi ISIS nih an lak ahcun Turkey le Syria ram karlak vialte cu ISIS kut ah a um dih ding asi. Cuti a um ahcun an uknak ram hi ram pakhat bantuk taktak in a kau dingmi le tei a har dingmi asi. Cupinah Kurdish miphun ralkap (YPG) zong, an dernak mualphohtu ding, an caah zohchia ding, sining niamtertu le zawrtertu ding taktak zong asi. Cucaah Kurdish miphun zong tei duhlo bak in an i chang ve. Khualak camcung bak ah an i dawi i an i kap. Ni hnih thum chung cu Kobane khua i 50%-60% hi ISIS kut ah a um ti asi. Hi Kobane khua an kahnak ruang ah minung 600 fai an thi. ISIS pawl zong 1,290 tluk an thi cang i, Kurdish ralkap zong 189 tluk an thi cang tiah, Kurdish ralkap lei in thawng a thang.

USA, Saudi Arabia le Qatar ram hna nih ISIS tapung pawl cu fak tuk in bom an thlak hna caah, hnu ah an ton than le asi. Bawm hna hlah sehlaw hi khua cu fawi tein an lak dingmi asi. Nihin ni ahcun ISIS pawl cu hika khua in an chuak than dih nawn cang. Kurdish ralkap commander Kasra Naji (K.32) nih, "Kobane khua hi a rauh hlan ah aluat zau lai. US le hawikawm ram pawl nih ISIS pawl bawm an hlak hnawh hna caah kan teinaknak hna asi. Asinain hriamnam le zenkuan kan herh ko. Bom thlak hnawh lawng cun a za rih lo. Ke ral tuk lo ahcun teinak ding caah caan sautuk a rau rih lai" tiah a ti. Kobane khua i Kurdish ralkap vialte uktubawi hi nu a si. Cucu khuaruahhar, uar awk le upat awk tlak taktak thil asi.

US, Saudi Arabia le Qatar ram hna nih bawm heh tiah an thlak ko hna nain, ISIS pawl hi Kobane khua nichuahlei lei le thlanglei ah an um rih ko. Tu zarh Nikhatni in Nilini karlak ah US nih voi (40) khengte bom a thlak hnawh cang hna. Asinain Kobane khua i cheu thum cheu khat tluk cu an mah ISIS kut ah a um rih ko. Hi ISIS pawl hi "mithla" bantuk an si caah a ra than kho mi an si. Ralkap thar zong an van kuat cuahmah rih hna ti a si.


Raltuk hlan Kobane. Ralkap motor hi Turkey ta an si



   Kobane khualai IS pawl US nih bom a thlak hnawh hna lio


                 US nih Kobane khuakam a bom lio

Kobane khua hi ISIS nih an lak ahcun khua chung ah a zam manh ti lo mi tar tibantuk pawl 500 hrawng hi, ISIS nih an nawn dih hna lai tiah UN Secretary Bankimoon tiang nih an rak phanmi mi asi.  Nihin ni zong ah Kobane khua minung 162,000 tluk hi Turkey  ram ah an zaam. Kobane a luat cangka in kan khua ah kan kir colh lai ti a si. Innlo zong a rawk ngaingai. Hi khua ral an tukmi hi Kurdish pawl hi zeitluk in dah an thawn ti zong a langhtertu thil pakhat asi. Hi khua an lak khawh lo ahcun, ISIS pawl zong an thazaang a zawr ngaingai lai tiah raltuk lei thiammi hna nih an ti.


             IS nih Kobane tlang ah teinak alan an phunmi

ISIS pawl hi, "mithla" an lo. A caan ah an lo i, an sung rua hlah maw ti lio ah, ruah lo pin in thazaang tampi chuah in raltuk an hmang tawn. Khatleiah Kobane lei ah a sung deuh hmanh hna sehlaw, Iraq lei ah khuapi (3) an ting. Iraq ralkap sakhan lianlian (3) tu zarh chung ah an lak. October 6, 2014 ah Hit khuapi i ralkap sakhan an lakmi hi ISIS caahcun thazaang nganpi asi. Hi sakhan hi Iraq nitlaklei ah lianh ah pathumnak asi. Hi ralkap sakhan ah hriamnam, kuan, raltuknak tank, bom le thilri tam tuk ISIS nih an lak chih. Cucaah an tha a cak deuh chin rih lai tinak asi.



       Hit ralkap sakhan ISIS nih an lak lio

Iraq ram ah hi, ramkulh bantuk (3) in then khawh an si. Anbar Province, Kurdish Autonomous Region and Shia umnak hmun tiin area kaumi ah then khawh an si. Governor umnak hmun (19) ah an then. Hi lakah Sunni ram Anbar Province hi a lian bik asi. Anbar Province hi 2003 US Tuklio (US Invasion) lio zong ah an rak buai cemmi le American ralkap zong tambik an rak thihnak region asi. 2006-2007 i tapung faktuk an thawhnak le US cozah zong nih ralkap tampi a kuat chapnak region an si. Nihin ni zong ah hi hmunhma hi ISIS pawl nih biatak tein hram an sihnak hmunhma ah a cang than.


  ISIS nih Iraq ralkap tank M1A1 Abraham an hrawh lio

Nihin ni dirhmun zoh tikah Anbar Province hi ISIS pawl nih an uk dih dengmang cang. Anbar Province i khuapi asimi hna Hit khua zong ISIS nih an lak dih cang. Cun Ramadi le Fallujah zong an lak dih nawn cang. Hi khua pahnih hi 2003-2007 karlak zong ah US ralkap nih tei an rak i harh cemmi khua an rak si. Nihinni zong ah ISIS pawl nih hi khua hna hi, an hrampi ah ser than an timh caah tei ding hi a fawi lo. An khua chungmi nih an tanh hn lo belte ahcun tei khawh an si lai.


                              Tapung tam tuknak Ramadi khua


 Fallujah le bang cu an kulh dih cang. Cun Kubasia le Haditha khuapi hna zong an uk dih cang fawn. Cun khua pakhat atangmi Ameriya an tei than ahcun, Anbar Province cu ISIS kalsual pawl ukmi ram ah a tla cang lai. Ameriya hi Anbar Province le thlanglei ramkulh hna an i pehnak ramri ah a ummi asi. Hi khua hi ISIS nih an lak ahcun, Iraq khualipi Baghdad tuknak ding caah dirhmun tha tuk ISIS nih an ngeih cang lai ti asi.


Iraq ram an thenmi. A ennak cem hi Anbar Province asi

Iraq cozah ralkap, Shia hriamtlai pawl (*Shia militia) le US ralkap zeimawzat nih Baghdad khualipi cu an ven cuahmah bu ah, ISIS pawl hi khualipi kam sangkip ah an i thupnawk ko. Iraq cozah le ralbap lutlai nih cun Baghdad khuami hna ral chiat lo ding le khua a himbawm ko tiah a ti nain, thinphan dai lo ah an um. Zeicatiah Baghdad khua ngaingai veng kho ding in Iraq cozah hi thazaang an ngei tuk lo. Bochan ngaimi cu US Apache helicopter tlawmpal lawng asi ko ti asi.

Iraq le US cozah nih Baghdad khualipi caah cun tih a nung lo tiah an ti ko nian, nihin ni dirhmun zoh tikah Baghdad International Airport in meng 15 tluk a hlatnak Abu Ghraib nitlaklei ah ISIS paw le Iraq ralkap, Shiite hriamnam tlai pawl le Sunni miphun upa pawl hna cu, an i kap cuahmah ko.

Cun Nilini (October 16) zong ah, Baghdad khualipi ah Shiite umnak sangah car bom an puah i, minung tamlak te an thi tampi hma an pu. Hmunkhat ah minung 40 an thi i 100 renglo hma an pu. Adang Shiite sangah  bom pakhat zong an puah than hawi. Nilini ah Shiite sang Shula timi kha motor  in voi nga an kah i minung 15 an thi 21 hma an pu. Hi car bom an puahmi raungah Shiite phun parliament hruaitu zong Nithumni ah a thi.


             Baghdad Green Zone ah bom a puah lo

October 1 ah him cem tiah ruahmi, Iraq cozah zungpi umnak, US Embassy umnak Green Zone timi zong motor in voi 4 an kah. A him cem tiah ruahmi hmanh, a him taktak ti lo. Nithumni ah car bom a puak i minung 15 an thi, 40 hma an pu than. UN nih an tuaknak ah September thla chung lawngah, Baghdad khualipi lawng ah, "terrorist pawl dohnak ruangah minung 352 an thi i, 983 hi hma fak taktak in an pu" tiah an ti. Cu tluk in ISIS pawl nih an tongh khawh hna caah, Baghdad khualipi ca zongah thinphang ngai asi ko.

Hi tluk in US le hawikawm ram pawl nih an kah chih len ko hna nain, ISIS pawl hi tinhmi ngei taktak in ral an tuk caah, bom an thlak hnawhmi nih hin an i tinhmi a kham rih lo. Baghdad khualipi lei ah an rak naih chin lengmang cang. Baghdad International Airport zong ISIS nih an tong sual te lai maw tiah an phan ngaingai lio caan asi. Nihin ni tiang cu vanlawng hman tein an tumkai rih ko nain, thinphan dai lo asi ko tiah an ti.


                    Baghdad International Airport

Cucaah Sunni upa pawl le Iraq Prime Minister Haider Abadi zong nih "US le Ramdang ke ralkap nih na kan bawmh a hau tiah a ti. Hi bantuk bom thlaknak lawng hin cu, ISIS pawl hi a kham lawng kan kham khawh hna lai i, kan tei kho dih hna lai lo" tiah an ti. US ralkap commander zong nih a ti ve.

Nihin ni ahcun, Baghdad khualipi in meng 15 tluk a hlatnak tiang ISIS an phan cang. Baghdad khualipi zong an la sual te lai maw ti phan a um taktak. An lak sual ahcun Iraq ram cu a lo lai tinak asi. Baghdad cu tha tuk in an ven ve caah an ti kho lai lo tiah ruah a si. Asinain, ISIS kalsual pawl nih, an mah le mah, car bom puah hnawh riangmang in, Baghdad khualipi cu an thuat cuahmah ko. Motor zong in atu le tu an kah. A himbik ah ruahmi, Green Zone hmanh hi a himbawm lo ti a si. Cu thil nih, Iraq cozah nih an khualipi tha tein a veng kho ti lo timi a langhter.

Hi tluk in ram kip nih an thuat hna i bom an thlak hnawh hna nain ISIS pawl hi an zaang a dernak aa thei tuk rih lo. Cucaah, ISIS pawl teinak ding caah cun, ke ralkap (ground forces) lu hrimhrim a hau. Cucu an mah Iraq rian bak asi nain, Iraq cozah hi, an dinfel lo tuk caah phaisa lawng tampi a dih nain, an ralkap pawl hi ISIS bantuk in ram le miphun caah raltuk an duh taktak lo. ISIS nih khua khat hnu khuakhat fawi ngai in an lak cuahmah hna.

Ke ralkap a herh ti cu an theih ko nain, USA, UK le adang ram zong nih ke ralkap thlah an ngamh lo. 2003 Iraq tuk lio ah President Bush zong aa tuak sual tuk caah asi. US nih 300 tluk bawmtu le ruahnak petu ah a tlah hna. Australia nih 200 kan thlah hna lai ti a si. Cu dah tilo cu ramdang nih tampi an thlah lai lo. Iraq ralkap hi an lungput a der ngaingai caah, ramdang nih kan tanpi hna seh ti peng an duh. Cucaah an cah lo nak asi. Atu lio i, vanlawng in bom thlak lawng hin cun, ISIS pawl hi tei khawh ding an si ti lo. Cucaah ke ral (ground forces) an luh bak ahau. USA le UK nih ke ralkap an kuat ngam ti lo le duh ti lo ahcun, ka dang nih an kua ngam fawn lai lo.

Cucaah nihin ni US le Nitlaklei ram pawl timhmi cu hitin asi. (1) Syria ram i moderate (milaiva) timi Free Syrian Army pawl kha training pek le bawmh i Pre. Assad zong tuk pah ding le ISIS zong kah ding; (2) Syria ram Kurdish tapung pawl kha bawmh i ISIS tukter ding tuk ding; (3) Iraq ram i Kurdish pawl le Iraq cozah ralkap pawl kha bawmh i ISIS tuk ding ti asi. Hi an i tinhning (planning) te hin cun, ISIS teinak ding caah caan sau ngai a rau lai. US zong tangka tampi a dih te lai. Cucaah ISIS tei ding hi a fawi rih lai lo. Caan sau ngai a rau rih lai.


              
              Syria ah ral a tu ve mi Iran ralkap. Qusayr khua raltuk lio ah teinak an hmuh lio

Asinain Iraq le Syria ah, nihin ni ah ke ralkap a kua ngammi cu, Iran lawnglawng asi. Shiite biaknak he aa pehtlaimi an si caah asi. Iran nih, hi ram pahnih ah, ke ralkap zeizat dah a kuat timi theih asi lo. Syria ah hin Iran abik ralkap (special elite forces) 15,000 an kuat tiah ruah a si. Iraq zong ah a thawng in an kuat lai ti a si. USA le Nitlaklei ram nih Iraq le Syria ah, Iran ralkap aa tel tuk dingmi an duh fawn lo. Cucu ISIS teinak ca ding ah, thil pawi ngai khamtu pakhat a si ve than.

Cuti asi caah, Iraq le Syria ram chung ah, ramdang in ke ralkap an kuat hna lo ahcun, Iraq le Syria cozah ralkap lawng nih ISIS tei kho ding an si rih fawn lo. Cucaah Iraq ram cu ISIS pawl hi ke ralkap an kuat hna hlan chung le an mah chungah lungrualnak a um chung cu, fawi tein tei khawh an si rih lai lo. Asinain raltuk le ramkongkau (politics) cu bawlung chuih bantuk asi caah, a ho lei dah a rilh lai timi cu cuanh cio rih ding asi ko!!!!


             ISIS nih an i tinhmi khua Baghdad





Reference
1. www.bbc.com/news/world-middle-east
2. www.iraqnews.com
3. www.bing.com



No comments:

Post a Comment

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....