Bia: Thilti Khawh Thawnnak A Ngeimi?

Minung hi thawnnak (power) a ngeimi kan si. Thazaang thawnnak kan ngeih lawng si loin, kan chimmi "Bia" (Word) hi thilti khawh thawnnak a ngei. Bia hi zeitluk in dah thawnnak a ngeih timi cu John Thawngtha daal khatnak ah fiang tein kan hmuh.

Hi capar ah hin cun, Baibal nih a chimmi "Bia" kong chim ka duhmi asi lo. Ka chim duhmi cu, minung pumpak nih nifatin kan chimmi bia hi, zeitluk in dah thawnnak (power) a ngeih timi hi ka tial duhmi asi.

Minung bia pahnih kan chim khawh. (1) Bia Chia le (2) Bia Tha an si.

(1) Bia Chia
Bia Chia nih thil a chiatnak lei ah a kalpi i, theipar chia le rawhralnak phunkip a chuahpi khawh. Bia chia nih minung lung a donghter khawh i thanchonak lam vialte a phih khawh dih. Minung hmailei ah kal kho i, a kham hna lawng silo in hnulei tu ah a pilter khawh hna. Mifimmi hna nih an tuak tikah, misualmi hna le thawnginn chung ummi minung tampi cu, nu le pa le pawngkammi hna nih an ngakchiat lio tein biachia in an rak chonh lengmang hna caah, an upat tikah thiltha an ruat in an hmu kho ti lo i, an donghnak cu thawnginn hna asi tiah an ti.

2. Bia Tha
Bia Tha nih thatnak le thluachuah hmuhnak a chuahpi khawh. Teinak hmuhtertu asi. Vawlei ah a tlamtlingmi le a awngmin mi si duh ahcun, bia tha ruah le chim a herh. Zei bantuk thil hmanh ah a tha lei in (positive) ruahnak ngeih cu thil ti khawh thawnnak asi. Bible ah zumtu kan timi Abraham, Isaac, Jacob, Moses, Joshua, Jesuh le Paul te hna hi positive ruahnak a ngeimi an rak si. Zei tluk harnak, thih khawp harnak a um zongah zumhnak a pur lo mi pawl an rak si.

Bia Tha Thiti Khawhnak

Bia tha nih thilti khawh thawnnak a ngeihnak kong hi, vawlei mifim hna lungput ah tampi hmuh khawh asi.

Hitler nih London khua cip thluahmah in V-1 le V-2 bomb in a rak kah ah, London khuami hna vawleitang tlanglawng lamchung le bom khur i an i thuh lio zong ah, PM Winston Charchill nih a rak chimmi cu, "Hitler cu kan tei hrimhrim lai. Zeitik hmanh ah nan lung dong hlah u..zeitik hmanh an nan lung dong hlah u" tiah a rak ti i, a donghnak ah Hitler teitu hruaitu pakaht ah a tla ko.

Thomas Edison nih electric mei ka ser lai ati lio ah, voi tam tuk a tlam a rak tling lo. "Na ser kho rih lo maw?" tiah bia an rak hal tik ah, "Ka ser kho rih lo" ti in a let duh hna lo. "Hi mei sernak ding caah lam phun 10,000 ka kawl cang i pakhat lam ka hmu kho rih lo" ti lawng in a rak leh hna. Cu hnu lawng ah vawlcung ah mei cu a ceu.

Henry Ford cu vawleicung motor company lianbik Ford Motor Company dirhtu asi. Hi lio ah motor man a rak fak tuk i, mirum le bawi taktak lawng nih an rak ngeih khawh. Henry Ford nih meiti hmang in mawngh khawhmi zapizaran cit  khawhmi, aman aa deng deuhmi motor tampi in kan chuah lai tiah a rak ti. A rak i zuam. A lam ahmu kho lo. A lung a dong tuk.

Amah neihniam le minung tampi nih "Na ser kho bal lai lo" tiah an rak ti. A lung a dong tuk. Amah le mah zong ser khawh ding in a ruat ti lo. Aa zum ti lo. Meiti in a mawng khomi motor ser ding timi ruahnak (idea) a rak ngeihmi cu ban a rak timh.

A lung a dong tuk. Cu lio caan te ah, Henry Ford cu Thomas Edison he an rak i tong. Henry Ford cu, a hawipa nih, "Hi pa hi, Henry Ford asi. Zapizaran nih i cawk khawh dingmi motor tampi kan ser lai lai tiah a timi pa a si" tiah Thomas Edison sin ah theihternak a hei tuah. Cu bia a theih cangka in, "Thomas Edison cu, a mit cho ah van kau i, ..."Cu tluk sangmi uahnak cu khuaruahhar asi. Cu tluk idea (ruahnak) sang na ngeihmi cu" tiah a van ti i, cabuai fak taktak in a cumh.

Cu cangka in a tha a zor tuk cangmi Henry Ford cu a tha a puar. Mah le mah zumhnak a ngei. Cu caan thawk in Henry Ford nunnak ah thlen hram aa thawk. A uai cang mi a thinlung a nung than. Cu thil nih cun America high way ah meiti in mawngh mi motor aa mawng te lai tiah an rak ruah bal lo mi cu, nihin ni motor vialte mawnghnak cu cu Edison biafang pakhat te cu aa thawknak a si ko.

Henry Ford nih a rak chimmi cu, "Ruahnak tha ngai ka ngei ko tiah ka ruah nain, keimah le keimah ka zum ti lo. Ka ban cang lai ka ti lio ah, vawleicung ah a nung balmi thluaktha bik pakhat nih, na ti khawh ko lai tiah a ka ti" tiah a rak chim bal.

Nihin ni ah na bia ka khat nih minung a thluk i a tengh i a rawhter khawh bantuk in, bia ka khat nih ruahnak tha a chuah i thazaang pekmi hna nkh, vawlei ah thatnaklei in thlennak tampi an chuahpi.

Biafunnak

Bia ah thawnnak um. Kan bia nih chiatnak le thatnak thilti khawh thawnnak an ngei veve. Cu thawnnak a ngeimi bia in midang caah a thami ruahnak le thazaang pek hmangmi si a herh. Midang ruahnak tha le tha zaang pek cu Pathian duhmi thil le Pathian riantuan pakhat asi ve. Thazaang zong di lo tein le tangka zong dihlo tein midang caah nunnak sersiam khawhnak cu bia a si. Cu bia te nih cun midang caah thatnak le thanchonak tampi a chuah khawh caah, mi vialte nih bia tha chim cawk le mi thanuamnak tuah a herh!!!