Friday, June 26, 2015

Siaherhmi Thil

Vawlei ah hin ruah ding tampi aum. Cu lak ah a biapi bik in ruah ding peng asimi thil (2) a um. Cu hna cu,  hi vawlei ah hin minung vawikhat lawng ka si lai timi le minung kan si than ti lai lo timi hi an si. Cu thil pahnih cu kan philh lo le cinken peng aherh.

Minung hi kan i thawhkehnak, thannak hmunhma, nunphung, sining, tuanbia, thluak le hmuh tonmi aa dan bantuk in kan siaherhmi zong aa dang cio hna. Zeibantuk siaherhnak kan ngeih hmanh ah, a biapi bik mi thil pakhat cu hihi asi.

"Voi khat lawng minung kan si lai i, minung kan si than ti lai lo. Cucaah minung kan si chung ah ngaichih awk um lo tein nun" hi a biapi cemmi asi.

Nai CBCUSA khawmpi ah Rev. Dr. Lakfakhlua  nih a chimmi bia nih ka lung a ka suk ngai. A chimmi cu Mizoram i mirum cem Pa Chunga fapa kong asi. Atuanbia cu hitin a chim:

"India i Bible sianginn ka kai lio ah, Pa Chung fapa cu akal thatlo ruang ah a dam lo i, sizung ah ka va zoh. Pa Chung fapa nih cun a ka thawh i, "Kei cu ka no lio caan ah nuam ka rak ceng. Duhduhmama in khua ka sa. Ningcang lo taktak in ka rak um. Ka duhduh in ka rak i nuam i, ka caan tha vialte le kan no lio caan ka thazaang um lio caan tha vialte kha, papalawng le man ngei lo ah ka hman dih hna. Atu ka ka damlo hnu le ka thih lai ahcun ka ngaichih tuk ee" tiah ati ati.

Minung nih hihi ruah ding a um. Thih lai ahcun "Rum zong a thahnem ti lo; dawh zong a thahnem ti lo; thawn zong a thahnem ti lo; cathiam le fimzong a thahnem ti lo. Lar zong a thahnem ti lo. Bawi sinak le ralbawi sinak zong a thahnem ti lo. Zeizong te kha thih tikah thihpi chih dih ding asi."

Cucaah a biapi cemmi thil cu, tu chun ni kan nun lio ni le caan teah Pathian thei bu tein aa lawm khomi si le vawleicung kan nunchung caan tawite ah thiltha tuah kan duhmi "siaherhmi thil" tete tuahta hi a biapi taktak. Cu siaherhmi thil zong cu kan tuah kho dih lai lo. Thih tiang zongah rian aa lim lai lo. Siaherh mi aa lim lai lo. Cucu minung phung asi. Abiapimi cu siaherhmi thil tete tuah khawh chung in tuah tu khi asi.

Minung hi a caan ahcun thil fate nih kan sia a kan herhter khawh. Aliamcia 2008 lio, Dayton kan um lio asi. Kroger ah eidin ka va caw lai ka ti i, cawsa an zuarnak ah ka va kal. Sa pakhat cu ka zoh i, a fate nain a man a fak taktak. Cucu a pante asi. Tungvang palh in lehmah 3 tluk pumnawn in a um i, chumh ahcun ka (2) tluk ei ceu khi asi. Vo fa nawn in, vou  (3/4) cung a kai ding asi lo. Zeisa dah asi hnga? Zeitluk in dah a thawt hnga? Asiloah a vaitamin dah a tha tuk hnga? tiah atu tiang ka ruat. Ka sia a herh ngaite.  Hi tluk siaherh lai hngalh ahcun ka rak cawk diam hnga ti ka ruat tawn. Cu sate hmanh cu ka lung ah a tap ngai tawn.

Ka nunak lamthluan ah ka siaherhmi thil tete ka tlolhmi a tam ngai cang. Ka unau le far le ca zong ah ka tlolh; khuaram ca zong ah ka tlolh; ka nupi le fale ca zongah ka tlolh; ka Krihfabu le innpa ca zongah ka tlolh; ka hawikawm le Bawipa ca zong ah ka tlolhmi cu a tam lengluang. Chim cawk asi hnga lo.

Cu chungah ka sia a herh ngaimi tete cu "Rev. Van Hre nih ka museum saknak caah Ks. 150,000 tluk in van ka bawm ve" tiah a rak ka ti. Siangngakchia kan si tikah tangka ka rak ngei lo. Zeitikdah ka bawmh khawh te lai? Zeitikdah ka kuat khawh te lai tiah ka ruah cuahmah lio ah a nunnak a liam diam ai. A pawi tuk ka ti.

2010 CBCUSA Civui, Washington DC lio ah, Kawlram Yangon in ka theih ngaimi pa a ra. Cu zong cu kan har ngai lio asi. Tangka fang ka ken lo. Check le credit card lawng ka ken. $20 te tal thenh ding ka ti. Midang ka cawi ngam ti hna lo. Asinain lam kawl i a donghnak ni tal ah, pek hrimhrim ding tiah ka ruat. Asinain kan i tong than ti lo. Aw... khatluk Yangon i aa theithiammi tiah ka ti i, ka lung a tha lo. Nihin ni tiang ka "sia a herh."

Khua ka um lio ah hawikawm tha Thai Hai ka ngei. Anu cu ka nu u fanu asi. Thai Hai a nu cu Dawt Sung asi. Anih cu an pa Malaysia ah a um. A fale ramdang ah an um. An har in ka ruah lo caah, siaherh awk zong ka rak thei lo. Voikhat cu a thi. A thih hnu ah an pa he an i then ka theih. Ka unu he kan i chawn i, "Dawtte nih Vung Vung hi kei cu a ka philh ko; laksawngte zong a ka kua lo tiah an uh len" tiah a ka ti. Ka lung a that lo ning cu chim awk a tha lo. Asinain a thi cang i zeitiawk a tha ti lo.

Siaherh awk an si ko nain kan siaherh lomi an rak tam tuk. Laksawng kuat ve ding asi ko nain ka kuat khawhlomi hna an tam tuk. Cu thil nih ka hawikawm, chungkhat, ka Krihfabu upate a rak simi tibantuk hna, an thih fate ka lung a ka nuamhter lo.

Voikhat cu Sangau khua in kan innpa nu nih telephone a ka chonh. "Kan har tuk le rak ka bawm ve" a ti. Nau kan ngeih ka asi. Kan har tuk ve. Ka sia a herh tuk hawi. Ka ruat lengmang i, ka ngeih lo zongah tiah $25 ka kuat. A tam lo. Asinain ka siaherhnak a dai.

Hi bantuk thil tete hi ka tonmi a tam tuk cang. Ka tial cawk lai lo. A cunglei ah ka siaherhmi 2 le thil fate ka ruangah ka "siaherhnak a daihmi" kong ka ruat. Thil fate in siaherhmi te hi tuah khawh asi ko ti kha ka fiang.

Cu hnu cun, "Hi thil cu ka sia a herh taktak kho men ko" tiah ka ruahmi "siaherhmi thil" cu a si khawh chung in siaherh lo tein tuah hi ka zuam. Ka tinhmi asi. Ka hmaithlakmi asi fawn. Asinain ka tlolh peng cuahmah. Cucu minung kan sinak ah a pawi tuk tiah ka ruahmi asi.

Ka ruat than. Pa Chung fapa bantuk in, "siaherhmi tam taktak ngeih bu in ka nunnak a liam ve te ko lai hi ta?" tiah khua ka ruat. Pa Chung fapa cungah zaangfahnak, zawnruahnak le lungthatlonak ka ngei. Amah bantuk in minung zeizat dah an nunnak a liam cang i, minung zeizat dah kan nunnak a liam ve than te lai?!!!








Jehovah Jireh Pathian (Hla)

Jehovah Jireh timi cu, "Pathian nih a khan ko lai" asiloah "Pathian nih a hmuh chung ko" tinak asi. Pathian ruahnak le minung ruahnak hi aa dang tuk. Minung nih kan ruahnak lengpi in Pathian cu khua a khang i lai a reltu asi. Minung kanan leng in khua a khangmi asi. Minung nih program kan suai hlan i, a kan suaipiaktu le kan kal hlan in kan hmai ah a rak kalchung cangmi Pathian asi.

Cucaah Israel mi hna Egyt in ram i sal an tannak in an chuah hlan ah, chuahnak ding program vialte a rak suai chungtu Pathian asi. Egyptmi hna harnak phun 10 in dantat ding, an chawva vialte Israelmi hna pekter ding le Rilisen i Egypt ralkap thawngthawng dantat ding vialte kha Bawipa program viar a rak si. Tikha cerh an phak tik zongah a thlum te nak ding zong Bawipa khan cia asi. Lungpi chung tichuahter ding le an tihal riam tein a tuah ding zong, Bawipa program asi.

Pingpalo asimi van in Mana thlak ding le nichuahlei in thli a van hranter i Mimte va a tomtom in a tlaktertu zong Bawipa asi i, amah le mah aa tumcawp pengmi Pathian asi. Jericho khuakulhnak sang taktak a tluktertu zong Pathian thlarau asi. Jordan tiva tanpitu le reutertu zong Bawipa Pathian asi.

Cucaah cu Jehovah Jireh Pathian a biami hna nih kan ral a chiat awk asi lo. Kan thin a phan awk asi lo. Kan awlok a chawn awk asi lo. Bawipa thawnnak thladem tang ah dai tein kan nunnak um ding hi a biapi tuk timi kha atanglei hla te nih a langhter. Hi hla hi, hla sunglawi taktak asi. Mission Par CD chung in lakmi asi.


                                                       Jehovah Jireh
Jehovah Jireh Pathian………………………
Thetse ramcar ah, nunnak Mana surtertu---------Jehovah Jireh Pathian
Thetse ramcar ah, Mimte sa in cawmkengtu---- Jehovah Jireh Pathian
Arpi nih afa, a thlazung in a huh bang…Bawipa thlazung ah kan hna a ngam…..

Cho:    Jehovah Jireh Pathian nih a khan ko….Pathian nih a khan caah phan awk zeihmanh um lo
            Jehovah Jireh Pathian nih a khan ko….Pathian nih a khan caah
            Amin thangtha ko seh

Ramcar lungpi chung cerhti fimte luantertu---- Jehovah Jireh Pathian
Thihnak tikha zong, nunnak tithlum cantertu---- Jehovah Jireh Pathian
Anu nih a fa tangcungah aa pawm bang…Bawipa tangah dai tein ka hngilh

Elijah caah thlarau meizik thlahtu------------ ------Jehovah Jireh Pathian
Abraham caah thawinak tukong khan piaktu------ Jehovah Jireh Pathian
Vate nih afa bute a ser piak bang…Thlarau nun in lawmhnak hla asa…..



Wednesday, June 24, 2015

A Tha-hnem Lo

Vawleicung ah hin a thahnemlomi thil tampi aum. Cucu amah thilri kha a that-hnemlo ruang le man a ngei lo ruang ah siloin, kan mah minung nih zeitindah kan hman i, zeitluk man ngei in dah kan hman timi cungah aa hgatmi asi. Zeithil hmanh hi, minung nih man ngeihter le man a ngei i, ngeihterlo le man a ngei lo. Minung hi man a khiaktu kan si.

Kawl phungtluk ah, "Thih-tu phaw-sa, ma thih-tu kyawtua" ti asi. Cucu a dik takktakmi thil asi. Chim duhmi cu, "A theimi nihcun hlai hna sehlaw law ei hna seh, a theilomi nih cun lanhtak ko hna seh" ti khi asi. A theimi caahcun thil hi man a rak ngei; a theilomi caahcun man a rak ngei kho lo. Cucaah Kawl thiamthiam nih, "Ngeihlonak in theihlo a fak deuh" tiah an ti than. Thil man sung ngeih ko zongah, a sunlawinak kan theihlo le hngalh lo ahcun a rak fak tuk.

Tahchunhnak ah, thil pakhat a um i, cu thil cu a theimi caahcun asunglawi i, man ngei i, hman tikah minung caah santlai asi. Cu thil cu asunglawi ko nain a theilomi nih cun an thei lo i, zeihmanh an rel lo i, hmannak aum lo. An caah man zong a ngei lo. Sui zong, lungvar zong, tangka zong, cucu asn ti, khakha an si timi theih lo ahcun, "sui asi zongah, lungvar asi zongah, tangka asi zongah, " man an ngei lo. Zeicatiah "sui zong, ngun zong vawlei le lung bantun sawhsawh an si ko i, tangka zong cu caku sawhsawh asi ko." Man an ngei kho lo.

Cucaah Jesuh Krih nih, "Nan lungvar cu vok hmai ah va chia hlah u, vok nih an lamh men ko lai" (Matt 7:6b) tiah, biaroling pakhat a rak chimmi zong, "Thil man sung asi timi a theilomi hmai ahcun, lungvar hmanh man a ngei lo" a ti duhnak asi. Vok caah lungvar man a ngeih lo bantuk in, vok bantuk in zeihmanh a theilomi caah cun, zeihmanh hi a sunglawi lem lo i, zei thil man sung zong, "that-hnemnak an ngei lo."

Solomon phungthluk zong ah, "Aa dawh ngai nain, ruah thiamnak a ngeilomi nu cu, vok hnar sui tumbul tonh bantuk asi" tiah ati ve (Phungthluk 11:22). Hika ah hin, "vok hnar i, sui tumbul tonh cu, vok nih a sunlawinak zeihmanh a thei lo; a thathnemnak zeihmanh a um lo" timi kha a langhter duh i, "Mui dawh ngai tung i, ruahthiamnak a ngeilomi  nu cu, thathnemnak a ngei lo; aa dawhnak kha a athahnem lo" tiah vok hnar cung i sui tumbul tonh a thathnem lo bantuk he a epchun.

Chim duhmi cu, "ngeih ko zong ah, kan pawngte um ko zongah, thilti khawh thawnnnak kan ngeih ko zong ah" kan theih lo, hngalh lo le kan thilti khawh thawnnak kha kan hman tunglo ahcun, zeihmanh a thahnem lo. Cucaah Mirang nih, "Knowledge kan timi cu, hman ding asi; khawn ding asi lo" tiah an tinak asi.

"Fimthiamnak, rumnak, dawhnak, hlasak thiamnak, cathiamnak, phungchim thiamnak, hruai thiamnak le zeidang thilti khawh thawnnak zong, a khawn in khawng lo in  ahman in hman ding an si." A thiam lawng thiam i, hman lo ahcun zeihmanh thathnemnak an ngei lo.

Thantlang khua ah mihrut fim pakhat a um. Amah cu ruakhngah i rawlhrawn khi a huam tuk. Vok a ai paoh le mei a khut paoh aucn, chunhthat an um rua ati le a tha a nuam tuk. Mithi um paoh ah a tha nuam hawi. Zeicatiah "Ruak an hngah lai le voksa ka ei lai" ti kha aa ruahchan caah asi. Voikhat cu Thantlang ah mi pakhat a thi. Cu mihrutpa cu lo ah akal. Lampi ah midang nih an van ton i,

"Anih thih cu na thei maw?" tiah mihrut pa cu an van hal. "Ka thei lo" tiah a leh hna. Mihrutpa nih aa thawh i, "Cu a thimi ru ruak an hngah maw?" ati hna. Midang nih, "An hngah lo ee" tiah an van leh.

Mihrut pa nih cun, "Ziah ruak hna hngah tung lo ah, thih cu zeihme a tha hnem?" tiah arak leh hna.

Vawlei ah hin a thahnem lo mi thil dangdang tampi aum. Atanglei thil hna zong hi "that-hnemnak a um lo" timi kha na ruah le theih khawhnak ding caah, tawi tete in ka van tial.

1. USA le Europe ram fimthiam le ram thangcho i um zong ah, an ram fimthiamnak le thanchonak na lak ve lo ahcun thathnemnak a um lo.

2. Mifim pawng um zong ah a fimnak lak ve le hman ve lo ahcun a thahnem lo.

3. Ngatlai pawng um zongah nga tlaih ve lo ahcun ngatlaih na thiam hlei lai lo.

4. Sakap pawng um zongah sakah na cawn ve lo le ram na vaih ve lo ahcun sakap na si bal lai lo.

5. Ngandamnak cauk ngeih zong i rel lo le zulh ahcun ngandamnak an si hlei lo.

6. Sipuazi thiammi pawng um zongah sipuazi na tuah ve lo ahcun na thangcho hlei lai lo.

7. Sianginn tha pawng um zongah sianginn kai le cazoh huam lo ahcun ca na thiam hlei lai lo.

8. Thlapa cung kai khawhnak thazaang na ngeih zongah na kai lo ahcun a thahnem lo.

9. Doctor pawng na um zongah an zoh lo ahcun na ngan adam hlei lai lo.

10. Vawleicung ram rum bik ah va um hmanh law, an rumnak na tem ve lo ahcun a thahnem lo.

11. Zeitluk ngaknu dawh le tlanval dawh pawng na um zongah na co ve lo ahcun a thahnem lo.

12. Na umnak khua ah eidin thawthaw um hmanh sehlaw na ei ve lo ahcun a thahnem lo.

13. Na umnak kua ah innlo thatha um hmanh sehlaw achung i na um lo ahcun a thahnem lo.

14. Motor cu ngei hmanh law, na kalter khawh lo le kalterty um lo ahcun a thahnem lo.

15. Nga tampi umnak tiva kam i um zongah, nga na tlaih lo ahcun a thahhem lo.

16. Mitha le miding khua i um zongah, na din lo le that lo achun a thahnem lo.

17. Zudin a tha lo ti na thei ko nain, na din peng ko ahcun na theihmi kha zeihmanh a thahnem lo.

18. Cakuak sum a thatnak na theih ko zongah na sum lo ahcun a thahnem lo.

19. Hitin thil ka tuah ah a miak, atha lai ti na thei ko nain na tuah lo ahcun a thahnem lo.

20. Bible cauk cu zeizat hmanh ngei law na rel tung lo ahcun a thahnem lo.

21. Hitin thil ka tuah a tha tiah na zumh ko nain na tuah lo ahcun, cu zumhnak cu a thahnem lo.

22. Tangka cu zeitluk tam hmanh va ngei law na si a khiarh i na hman lo ahcun a thahnem lo.

23. Theihhngalh cu zeitluk hmanh in va ngei law, na hman khawh lo ahcun a thahnem lo.

24. Degree sangpi va ngei hmanh law, na degree kha na hman khawh lo ahcun a thahnem lo.

25. Mi bawmchan khotu si ko nain, mi bawmh huam lo ahcun a thahnem lo.

26. Zeitluk saya tha ngeih zongah, siangngakchia tha na si lo ahcun a thahnem lo.

27. Midang cawnpiak zeitluk na thiam zongah, nangmah le nangmah na cawnpiak khawh lo ahcun a thahnem lo.

28. Rian thatha zeitluk um zongah riantuan huam lo ahcun a thahnem lo.

29. Rilipi cung i na lio zongah, rilipitii na din khawh tung lo ahcun na ti a haal thiamthiam lai i, rilipicung um cu na caaah a thahnem lo.

30. Zeiruang ah dah minung ka si timi a ruang na theih lo ahcun, minung na simi kha a thahnem lo.

31. Lihchim hi a thalo ti thei ko nain na chim peng ko ahcun a thahnem lo.


Hi pin ah a thahnem lo mi thil tam tuk aum rih lai. Kan tial cawk lai lo caah careltu nih pehzulh ding asi.












Monday, June 22, 2015

Zumhnak le Risk Laknak

Minung sinak ah hmailei kong hi zeitindah thil a can lai le a kal lai timi hngalh chung khawh asi lo. Tuah khawhmi cu, "Hmailei caah timhlamhnak (planning) ngeih tiang lawng asi." Cu kan i timhlamhnak cu asi khawh lai le, si khawh lai lo theih chung khawh asi lo. Pathian zumhnak, bochannak, ruahchannak le risk laknak lawnglawng in, raltha tein timh tu khi a herh tawn.

USA ah kum 18 deng ka um cang. Kan status ruangah harnak tam ngai kan tong. 1997 in 2009 tiang work permit ka ngei lo. 2009 kum canceu fai in, work permit ka ngei. Cu ka "Work Permit" cu Employment Authorization Document (EAD) ti in auh asi. Cucu kum khat ca lawng asi i, kum chiar in sawk a hau. Mi pakhat ah $380+hmanthlak a dih. Sihnih nih sawk piak ka hau. EAD a nun lo ahcun, ka driver's license nunter khawh asi lo. Cucaah kum khat voikhat harnak ka tong peng.

A caan ahcun EAD hi a rau ngai. Kan nu ta hi April ah a thi cang. Kei ka EAD cu June 23 ah a thi ding asi. Ka driver's license zong June 23 ah a thi ding asi ve. Midland, Texas, tlawn le kai tim fawn. EAD ka hngak i, June ni 15 (Nikhatni) zan tiang a phan ti lo. Zeitik a phan lai ti chim awk a tha ti lo. Vanlawng ticket cawk a za tuk cang.

INS ka chonh hna i, "Na ca kan hmuh; zeihmanh aa tuah rih lo; aa lim in thawng kan in thanh te hna lai" ti tiang lawng an ka leh. Zeitik dah aa lim lai timi cu Pathian lawng nih a theih khawh cang.

Zeitindah ka tuah ne lai? Midland kal ding in, thla 5/6 chung timh cia asi. Driver's license um lo cun khual tlawn khawh ding asi fawn lo. Vanlawng ticket caw cia ninglaw, Driver's license nunter khawh lo ahcun kal lei cu ka kal kho hnga nain, tlun lei a tlung kho ding ka si ti hnga lo. Cucu minung kanan asi. Zeitindah ka tuah ne lai ka ti. Ka khuaruah a har.

Khua ka ruat.Thla ka cam. "Zumhnak timi cu risk lak a hau ko" tiah ka ruat. Pathian cu Jehovah Jireh pei asi cu. Arem ati ahcun aa phuang kho ko. Aphung lo ning in thil a kalter khotu Pathian asi ko ti kha ka zumh. Atu ka cawnpiaknak zong "Jehovah Jireh Pathian" kong asi fawn. Abraham nih azumh caah risk alak; Jacob le Isaac nih risk an lak. Moses le Israelmi nih zumhnak in Egypt an chuak; zumhnak in Rili Sen an tan; Jordan tiva an tan; Jericho khualipi a tlu asi lo maw ti ka ruat.

Cucaah EAD um lo zongah, Pathian nih a ka zaangfah khawh ko tiah ka zumh. Computer ka lak i, vanlawng ticket cu ka cawk tawp. ID ka ngah khawh lo sual asi le asi ning in kal te ko seh ka ti.

Zingka tein ka tho. Aherhmi tete ka tim. Chuncaw ei khawh ah BMV ah ka va kal. Ka va tlar ve. Zeidah a herh tiah Minaknu nih a ka hal.

 "ID tharchuah ka duh. Voidang ahcun EAD hmuh hnu lawngah ID ka tuah tawn. Tutan hi EAD ka sawk i ka hmu rih lo. Receipt lawng ka ngei. ID tuah ka duh i na ka bawm kho hnga maw?" ka ti. Ka Social Security card, a thi dengmi ka driver's license (ID) le EAD a dih dengmi ka piah.

Vanthat ah a pa Vietnam asimi nu te he kan i tong. Amah nih a ka bawmh ve. Minak nu nih cun a tuah. Ka mit an ka test i thathi in ka hmu ti lo. "Mitbenh va tuah an ka ti ahcun atu hi bialo bak asi ko lai" ka ti. $250-350 kar dih ahau lai timi ka ruat.

Minak nu cu ka nawl. "Ka mit hi a caan ahcun a maw vutvat tawn le lungsau tein ka hngak ko aw?" tiah ka ti.  "Ee, a pawi lo" tiah a ka ti. A van ka test i, "No, No, No" ati lengmang. A ka thial than lengmang i, "Tlang 4 nak a laiva van rel" ati. Ka hmuhning a fiang kho ti lo.

Vietnam nu te cu a hei chonh i, "Amit hmuh ning hi mah vial lawng asi i, zeitindah ID tuah piak khawh asi lai maw?" ati. "Hei tuah piak ko" tiah a leh.

Minaknu nih a herhmi vialte a van tuah i, hman a ka thlak i, ID cu a ka pek. "A ka thar chuah piak ko hi te" ka ti i, ka tha a nuam tuk. Ka van zoh i, ID a chuah tik ahcun, ID hlun a thih ni June 23 ah a thi ve ding asi. Ka lau ko cang. Tangka zong ka pek cang fawn.

"Ziah, ID hlun zong, June 23 thi ding pei asi ko cu. Ziah ID thar zong June 23 thi ding asi ko hi?" tiah ka hal than. "Sorry asi" an ti. Tangka vialter an ka khirh dih. ID hlun zong an ka pek than. ID thar cu an lak than i, "Hi kong hi manager chimh a  hau" tiah an ti. Manager nu an chimh.

Manager zong nih zeiti tuah ding a thei ve lo. Hmun dang a hei chonh. Cuka nih, "Employer Letter" rak hal ulaw an ti. Pastor asi caah aho nih dah a tial paik lai? tiah an hei hal.

"Accountant nih" tiah an rak ti. Accountant umnak le ahla fawn. Zung a kai le kai lo ka thei fawn lo. Duakdak in tuah ding asi kho lo. Duhsah in tuah le caan aum ti lo. Vanlawng ticket ka cawk cang fawn. Church chairman Pu Sui Cung sin ah ka va kal. Ca ka tial zok i, min ka va thutter.

Cun BMV ah ka va kal than. Ca cu ka hmuhsak hna. Ka ca cu an zoh. "A si kho lo an" ti than. "Biakinn tax nan file nak va la u" an ti than. "Tax file hi optional asi an ti caah kan file lo ka ti." Pastor taktak na si maw? Nan biakinn hi license a nung rih maw timi kan zoh ta lai an ti than. Online in an kawl an hmu lo. Emmanuel Chin Baptist Church (Dallas) website tiang an zoh dih.

An herhmi document kha ka ngei ti lo. "Hi church hi cozah theih tein a um rih ko timi le nangmah min aa telmi zeica tal na ngei maw?" an ka ti than. "Ka ngei lo" ka ti. Ati awk ka thei ti lo. Cucaah biakinn Registration kan tuahnak ca le biakinn hmun tax peknak ca ka va lak.

Ka piah hna. Hihi kan herhmi tatkak an si lo an ti than. Piah ding dang a um ti lo. Hmai zarh ni 2 ni khual tlawng ding ka si. Air ticket zong ka cawk cia cang ka ti hna. An va caih than. An i caihkar ah thla ka rak cam lengmang. "Bawipa rak ka zaangfah ko" tiah.

Caan sau nawn hnu ah, "Kan in pek lai. Asinain kan herhmi ca taktak zeihmanh na ngeih lo caah, na license hi chun than na hauh ahcun fawi bik in chonh khawh na sinak telephone number kan pe ta" an ti. Number cu ka pek hna. An tuah an tuah i, hman an ka hlak. Thla khat ca lawng tuah piak phung asi tawn le thlakhat ca lawng, temporary an ka tuah piak tiah ka hei ruah ko.

Ka ID card cu a hung chuak i, "O6/23/2016 tiang" ca si. "Pathian Jehovah Jireh Patian timi cu hihi a rak si."  Pathian cu kan zumh i, kan bochan i risk kan lak ahcun, "Jehovah Jireh taktak a rak si ko" timi kha ka fiang chin lengmang.

Cucaah Abraham nih a zumh caah, a zumhnak ruangah risk a lak bantuk in, kan nih zumtu hna zong nih, "Kan zumh ahcun zumhnak ruangah risk lak ve i nun kan herh. License a tlamtlin lai le lai lo ka thei lo nain, Pathian nih a ka zaangfah ahcun ca tlamtling ngeih lo zongah ID cu ka tharchuah khawh ko lai" timi zumhhnak he ka rak cawk chung i, ka zumh bantuk tein a tlam a tling taktak. Ka ruahnak leng caan sau zong ka hmuh fawn.


                                   Port Columbus

June 23 ni zingka te ah Columbus International Airport in ka thawh. "Pathian i phuang thlah sehlaw cu, nihin ni hi ka license dihni asi hnga mu. Atu bantuk in vanlawng cung zongah ka tlawng kho hnga lo mu" ti ka ruat i, Pathian ka thangthat. Khual tlawn khawhnak ding ah, driver's license nun cu thil fate a lo nain thil pipa cem pakht a rak si. Thil fate a si lo.

Tutan ka tonmi thil nih, ka zumhnak a ka fehter deuh. Krihfa kan lamthluan cu "Zumh, bochan le raltha tein risk lak" hi thil biapi asi. Midland ahcun June 23-29 tiang ka cam. June 29 ni ah Midland in ka rak i thawh than. Midland International Airport ka phak ah, khua ka ruat. Driver's license kha rak nung kho hlah sehlaw, tu chun ni ah hin hika ka um hnga lo mu? Khawidah ka um hnga? Columbus ah maw, Bus station ah dah timi ka ruat. Jehovah Jireh thawng in ka tlung kho than cang lai ti ka ruat i, lawmhnak in ka khat.



                           MIA hmai ah a ka thlahtu hna he


                               Midland International Airport

Khuaruahhar ngai asi mi cu, June 30 ni ah mail box in ca pakhat a phan. "EAD na sawkmi approve kan in tuah" timi asi. Thla 2/3 chung ka hngah lengmangmi cu, cu ni ceu ah, kan in prove ko timi ca a phan. Ahnu zarh khat ah EAD card tharte cu a rak phan!

Pathian cu Jehovah Jireh asi. Kan zumhnak hi a tak maw taklo tiah a kan hneksak tawn. A kan hneksakmi cu kan rawhnak dingca si lo in, kan zumhnak a fehnak ding ca le Pathian thluachuahnak a thar in kan theih le relnak ding ca tu a rak si.




Khuachia Maw Kan Puh Hnga?

October 4, 2008 ah Columbus ah kan fale pali he kan rak i thial. Nikhat cu inncung ka um karah, ka fale pakhatkhat nih coka tii an rak deh. Khengtawlnak le coka chung vialte a ciar dih. Adang cu tii deh an hman lo caah, kan fahniang pa Cyrus Velceu Lian asi ko lai ti kha fiang tein ka theih. Cu lio ah kum 3 a tling deng. Laiholh a theih ngai cang. A u le cu Hanna, Nathan le Daniel an si.

Tii cu tuang a khat. "Cyrus Lian, aho dah tii a dek?" tiah ka van hal. Ka halmi cu "A ho dah tii a dek?" ti asi. A ka lehmi tu cu phundang pi in a ka leh.

"Papa, .........
"Hanna asi lo.
"Nathan asi lo."
"Daniel asi lo."
"Cyrus asi lo"

Ka halmi cu aho dah tii a dek ti asi nain, a ka lehmi cu a deklomi lawng a ka leh. A u le min cu pakhat hnu pakhat, an dek lo tiah a chim hna i, amah zong "A deklomi min ah aa chim chih ve."

"Cyrus, asi ahcun aho dah a dek?" tiah ka hal.

"Papa, ka thei lo" tiah ati.

Ka hal than. "Tii adekmi khuachiapi asi maw?" tiah ka ti i, "Aw, khuachiapi asi" tiah a ka ti.

Khuachia cu sik awk zong atha ti lo. Hal awk zong a tha ti lo. Asi le silo zong ka thei ti lo. "Ka ni i, ka fa, khuachiapi nih cun maw tii cu arak deh ko" ka ti le "Aw, khuachiapi asi" tiah aka ti.

Minung nih palhnak kan tuah hnu i, khuachia kan puh ko hnu ahcun, aa dih bak. Chim awk a um ti lo. Zeicatiah khuachia cu tazacuai awk le biahal awk a that ti lo caah asi.

South Africa ramhruaitu Nelson Mendella ruakhumh lio ah Pre. Brack Obama cu biachim ding in an rak sawm. South Africa cu thinphang le tihnung ngaimi ram asi. Security a biapi tukmi ram asi. Pre.Obama a um caah ruak humtu zong duh paoh in luhter khawh asi lo.

Culio ah South Africa Pre. Jacob Zuma asi. Cu lio ah Pre. Zuma ca holhlettu an um. Cu pinah hnachek mi hna caah holhlet zong an cah ve. Hnachet ca holhlettu cu kutzoh holhletmi asi i, Pre. Obama kamte ah a dir ve i, Obama biachimmi cu kutzoh in a leh piak hna. A cawlcang ve lengmang. Keimah zong nih TV in ka zoh ve i, "Hipa kutzoh holhleh hi phundang tuk asi? Akut pei azo sawhsawh ko hi" tiah ka rak ti.

Obama biahcimmi cu vawlei pumpi nih rak zoh cio asi. Bristih Deaf Association i CEO asunum David  Buxton nih, a rak zoh ve i, South Africa nawlngeitu a auh colh hna. "Hi holhlettu pa hi a min chim ding le ningzahnaknak acungah tlunter ding in" a ti hna. "A kutvaih ning le cawlcangh ning hna kha, hnachetmi hna, a upat hna lo asipin ah hnachetmi hna caah fahnak a chuahpi" tiah a rak ti.

South African a cheukhat nih, Twitter ah "Hi pa hi South Africa holh asimi Xhosa asiloah Zulu holh zong kutvaih in a rak let bal ko" tiah an ti.

Mr. Buxton tu nih cun, "Hi pa hi ngakchia kut cawl bantuk in pei a kut a cawlter i a bengh ko cu; kutvaih holhleh hi a cawng ballomi bantuk asi" tiah ati i, African National Congress (ANC) ah complain nak ca a kuat hna. "A lehmi hi sullam a ngei lo. Lih in a leh. Cungsang ah upa milianngan he umti a duh bia asi. A ral a tha tuk lehpek" tiah a rak ti.

South Africa ram i "kutvaih hlohleh lei thiammi hna nih an zoh tikah, South Africa ah holh pipa 11 tluk a um i, an hmanmi kutvaih ning cu aa khat. Asinain hipa kutvaih ning hi, cu hlei 11 lakah pakhat hmanh asi lo" tiah an ti ve.

Buainak tampi a chuak. Hi tluk in abiapimi ramdang bawi lianlian abik in Pre. Obama hna um lio i, hi bantuk minung hna Obama pawng umter le holhlehter cu thinphang tuk asi tiah an ti i, mawhchiatnak le buainak tampi a rak chuak.

Thawnghlattu (Journalist) nih cu kutvaih holhlettu pa cu an va kawl i, a umnak khua "khuate ah an va hmuh." An va ton i, interview an tuah.

"Kutvaih holhleh thiammi vialte nih na kutvaih le holhleh ning kha an zoh i, a hohmanh nih na lehmi asullam an thei kho lo. Sullam a ngei lo an ti. Kutvaih holhleh zong a thiam pek lai lo; a hrawkhrawl asi tiah an in ti" tiah an va hal.

Amah nih cun:

"Hlan ah atu bantuk upa lak ah kutvaih in holh ka rak let tawn ko. Tutan zong tha tein an ka fial i ka lehmi asi. Pre. Obama bia a van chim i, holhleh kan thawk bak ah khan, thlarau thalo (evil) nih a ka tlak le zeitin holh ka leh ti awk bak ka thei lo. Ka thluak vialte a vaivuan dih" tiah a rak leh hna.

Journalist nih cun "thlarau thalo" cu bia hal awk a tha ti lo i, biachalh awk a tha ti lo. Cuticun a dong thai. Cupa holhleh hmanlomi le sullam ngeilo in a kut a zomi le hnachetmi vialte zong nih zeidah a tuah ti awk thei lo in, holh a lehmi cu "thlarau thalo" le "Khuachia maw kan puh ko hnga?"

Ka ruat than. Kan coka tii thletu zong kha, ka fapa hniang nih cun, "khuachia asi" tiah ati ve ko i, khuachia puh duh ahcun puh khawh ngai asi ko hnga. Minung nih sualnak kan tuah tik paoh ah, "Satan nih a ka tukforh? Satan tukforhnak asi?" tiah kan ti theu tawn i, ruah awk aummi cu, "Satan nih teh ka tukforh hna caah si?" ati ve hnga dek maw? Amah hna khi sual aa phaw ve hnga dek maw?

Careltu nih hihi ruah ding aum. Sunghbau zatlaknak, vanchiatnak, ngaihchiatnak, thil pawipang, chuahsualnak, sualpalhnak le ningzahnak kan ton tik ah, a caan ah Satan kan puh; a caan ah "Pathian remruat asi; Pathian chimhrinnak asi? Pathian dantatnak asi? Pathian nih kan cantawk a khiahmi pei asi cu?" tiah kan ti tawn.  Hi Krihfa Theology zong hi careltu zeitindek na ruah ve?











Wednesday, June 17, 2015

US le Vawlei Pumpi Motor Khawnden Thihlohnak

Vawleicung ah minung kan karh chin lengmang bantuk in motor zong a tam chin lengmang. Lam zong a tam in a tha chin lengmang. Minung himnak ca an tuahmi zong a tha chin lengmang i, motor zong an tha chin lengmang nain, mithi cu akarh chin lengmang thianthiam. Motor khawndennak aruang cu tampi aum i, aphunphun in asi.

Tambik thihnak aruang hna cu:

1. Zurit le ritnak si-ai din ruang
2. Kum no motor mawngh ruang
3. Safety seatbelt belh lo ruang
4. Tar tuk ruangah palh sual
5. Lamsul thatlo ruangah
6. Khuacaan ruang
7. Motor rawh ruang
8. Daithlan (distract driver) ruang


Vawleicung Pumpi Motor Khawndennak

Vawleicung pumpi motor khawndennak le thihlonak hi atanglei bantuk in asi.

1. Kum khat ah 1.3 million deng lengmang an thi. Nikhat ah 3,287 in an thi.

2. Anungmi 20-50 million hi an i khawngdeng in, cawlcang kho lo tiang in a cheu an um.

3. Motor aa sudengmi tam deuh cu kum 15-44 mino an si.

4. Vawleicung mithi 2.2% cu motor khawndennak in an thi. Motor khawnden thih hi vawleicung thihnak ah atambik 9 asi.

5. Lamcung motor khawndennak hi mino kum 15-20 kar tambik thihnak a chuahpitu asi i, kum 5-14 kar thihnak vialte lakah minung tambik thihtertu asi.

6. Kum fatin te in kum 25 tang minung 400,000 hi lamcung ah an thi i, cucu nikhat ah 1,000 in an thi.

7. Lamcung motor khawnnak in a thimi 90% cu, sifak le athangcho cuahmah mi ram ah an si i, cuka ahcun vawleicung minung dihlak i zatceunak tlawm deuh an um.

8. Lamcung khawndennak ruangah kum fatin US$518 billion a dih i, ram pakhat cio i an GDP i 1-2% cu motor khawnnak ah a dih.

9. Motor khawndennak ruangah ram sifak le ram laiva pawl ram ah US$65 billion an sung lengmang i, cucu thanchonak caah an bawmhmi hna tangka nak in a tam deuh.

10. Biatak tein zuamnak le khamnak a um lo ahcun, 2030 achun motor khawnden thihnak hi thihnak vialte lakah atambik (5) nak si te lai.


USA Kumtin Motor Khawndennak

1. Kum fatin in 37,000 leng lengmang an thi (Acheu kum ahcun a zor deuh)

2. Athimi pinah 2.35 million an i khawng i, acheu pumtling lo ah an cang.

3. Kum 15 tang ngakchia 1,600 lengmang kumchiar in an thi

4. Driver kum 16-20 kar thimi hi 8,000 kuakap an si tawn.

5. Motor khawnden ruangah US$230.6 billion lengmang kumchiar an sung asiloah minung pakhat ah $820 lengmang khan sunghnak a chuak.

6. US citizen ramleng khualtlawngmi tambik thihnak cu motor khawndennak asi.

7. Nifatin in zurit ruangah minung 30 lengmang motor khawnden in an thi. Minute 51 ah pakhat in an thi. Kum fatin in $59 billion sunghnak a chuak.

8. Kum 65 cung driver million 36 cung an um i, nikhat ah minung 586 lengmang lamcungah an i khawng. Nikhat ah tar motor mawng 15 tluk lengmang an thi.

9. Kum 16-19 tleirawl hi fatin in minung 17 hrawng lengmang an thi.

10. Kum 1-54 karlak driver le passenger 2.2 million hi emergency room ah an thlawpbul hna.

11. Daithlang Driver (distract driver) ruangah, nitin in minung 9 an thi i, 1,153 an i khawng.





Zohchunhmi Ca

1. www.cdc.gov/motorvehiclesafety/

2. Associatilon for Safe International Road Travel


Electronic Education le Electronic Siangngakchia

Hlan lio sianginn kai ning ahcun thluak lawngte hman a rak si. Calculator zong a rak um lo. Calculator a chuah tik zongah, thluak hman an rak kan fial i, calculator hmanh hman an rak siang lo. Cu thil nih minung thluak kha a cawlcanghter i, a thanchoter peng. Thluak a kauhter peng.

Atu kan chan cu Electronic Chan an ti. Zeithil paoh hi electronic lengmang in a kal cang. Ca cawn tik zongah innchung in ca cawn i, sianginn kai bantuk tein tuah viar ve i, a lang in degree lak khawh asi cang. Kawlram i sape-sazu an rak ti bantuk deng asi. "Online Degree" an ti i, riantuan pah in innchung in degree sangsang lak khawh an si ve cang.

Cu thil cu a thanak le chiatnak an um veve. A thatnak cu "inn hlan a hau lo i mah innlo chung tein ca cawn asi; umkalnak tangka dih a hau lo; caan tampi a tlawmter; riantuan khawh pah asi; thadi tuk lo in degree lak khawh asi." Cucu a thatnak asi.

Achiat ngai nak cu "Achung kai bantuk in, saya te he i ton khawh asi lo. Hawikom ngeih lo ngai in um khawh asi. Midang sinah ruahnak zong lak awk a um deuh ti lo caah, midang tluk lo khawh asi. Hawi theih theih lo le hawi hngalh hngalh lo khawh asi. Hawi he um a nuamhnak a tlawm deuh." A tam deub caah cun, achung cawn cu thiamnak ahcun a tluk deuh lai lo tiah ruah asi.


                     Hlanlio sianginn kai ning

USA ah minung an i manh lo. Nunning a san caah tangka kawl pah a hau. Cucaah mi tampi ca ahcun, cacawn caan a har ngai. An duh ko zongah caan le tangka ah harnak aum ahcun an kai kho ti lo. Cucaah acheu siangngakchia cu achung i an kai hman ah, "cassette recorder" te an rak chiah i, an saya te bia kha record an rak tuah. An mah cu ka dang ah herh dang ah an rak kalta tawn. Cubantuk cu kan sianginn kainak UTS zong ah voi hnih thum cu ka hmuh. Aherh taktak ruangah an kal asi i, thiltha chuahnak ca a rak si ko.

Electronic chan ahcun "ca zong a fawinak in cawn asi cang." Hi thil nih siangngakchia caah thathutnak a chuahpi deuh. An thluak hmang lo in seh ah i ngatchannak a chuak i, cu thil nih siangngakchia thathutnak achuahpi. Ca duhlonak a chuahpi. Zeipaoh ah thluak hmang lo in, calculator le computer rumro an hman caah minung thluak zong nih atuaktan khawhnak a zor. Thluak zong a tum deuh lai tiah ruah asi. Cun siangngakchia nih thluak thabat an celh ti lo. Cucaah electronic culture ahcun siangngakchia hi an thluak a nenno ngaingai i, an fimcawnnak zong hi, "electronic education" asi ve.

Electronic education ahcun, minung thluak hi Video, TV, GPS, Calculator, cell phone, Ipad, computer le DS phunphai he an i tlai peng. Game phunphun he an i then kho ti lo. Cucaah "electronic education" ahcun minung nih seh kha uk lo in, seh nih minung a uk hna i, "seh um ti lo ahcun minung kha a cawl kho ti lo." Seh tello in a cawl kho ti lomi siangngakchia chan kan phan i, cu bantuk siangngakchia han cu, "Electronic Siangngakchia" an si.

Kum zabu 21 nak siangngakchia hna hi, seh he aa then kho ti lomi "electronic siangngakchia" ah an i chuah cang hna. Electronic siangngakchia hna cu, electronic tonghtham ahcun an thiam taktak i, electronic thilri hman ahcun an thluak a rang taktak i, cu thilri um lo tikah cun an thluak aa hmang kho ti lo. Tahchunhnak ah, an khuachung a fawi ngaimi hmun hmanh khi, GPS lo in an kal kho ti lo. Cucu "Electronic Siangngakchia" sining pakhat asi.



                       Electronic Siangngakchia umtuning cu hihi asi

A pawi cemmi cu "An tha a thut" mi asi. Electronic an i bochan i, ca tha tein cawn lo zongah an awng kho; ca an thiam kho ko. Degree sangsang an la kho ko. Asinain riantuannak taktak ah duhning hman khawh an si lo. USA i Univeristy lianlian Harvard timi bantuk hna hmanh ah hin mirum milian fa tampi cu nuamsul in sianginn kai i, miang nih ca thiam taktak in tuahpiak hi a tam tuk cang ti asi. Cu tluk cun college siangngakchia hmanh hi an tha a thu cang. Electronic Siangngakchia zong hi, university lianlian nih an serchuah cang hna.

Siangngakchia hi zeitluk in dah an tha a thut? Zeitluk in dah sianginn khan chung ah um an huam ti lo? Zeitluk in dah sayate le siangngakchia hmuhton a tlawm le sianginn kai pat in minung hi fim khawh asi ti lo timi, college tuanbia pakhat kan zoh hmanh lai.

University pakhat ah, lecturer saya pakhat cu siangngakchia pa (20) a ngei. Nikhat ni ahcun an zate 20 an kai. A thaizingah siangnngakchia pakhat pa cu, cassette aa put i a saya chimmi vialte kha cassette ah aw khumh ding in atuah ta i, sianginn cu a kai lo. Rian dang a duhmi a va tuan.

Ni 3 nak ahcun siangngakchia dang pakhat cu recording seh te aa put i saya pa aw cu record a tuahter hna i, amah cu inn ah a tin. Saya pa chimmi cu inn in a ngaih i a theih viar ve ko. Sianginn kai le kai lo aa khat ko cang.

Cuticun nikhat hnu nikhat siangngakchia cu an bau i, recording seh te lawng cu sianginn class ah an kai cang. Cachimh thawkka in, saya pa hmai cabuai ah recording tuahnak seh phunphun cu, an i tlar lulh ko. Adonghnakahcun, recording seh lawng sianginn an kai cang; siangngakchia cu an um ti lo.

Adonghnak ahcun saya pa lawng atang. Siangngakchia cassette cu an milu zat tein cabuai ahcun an i tling ko.

Sayapa zong zeituah awk a thei ti lo. Ahnu ahcun, a chimh dingmi ca kha a zapi tein cassette ah a khumh cia. Class ahcun necktie he a rak kai. Cachimh caan poh ah cabuai cungah cassette cu a on ta i, cassette le cassette lawngte ca an i chim ti asi. Saya zong adonghnak ah "electronic saya" ah aa chuah ve.

Cucu "Electronic culure nih a chuahpimi electronic education" umtuning cu asi.  Electronic education ahcun fimcawnnak le ziaza cawnnak abau tuk cang caah, innchungkhar nuamhlonak zong a chuak lengmang. An fimthiamnak hna kha, innchungkhar buainak ca hna asi theu tawn ti asi.

Electronic chan ah, Sayate le siangngakchia hmuhton, biaruah le fimchimh a tlawm cang. Cucaah siangngakchia tampi cu ca an thiam nain, an fim ti lo. Ca an cawng nain fimnak an cawng ti lo. Degree an la nain an nunnak caah degree an la ti lo. Cucaah cathiammi le degree sangmi zong hman awk a tha lomi tampi an i chuah cang ti asi!!!




Pennsylvania Ramkulh Ah Ramcar Akarh

Vawleicung khuacaan hi aa thleng ngaingai i, Africa ram hna cu "Global Warming" ruangah a chuakmi harnak an tong ngaingai cang. Cu thil nih cun Europe ram ah refugee tam tuk a zamter hna i, Italy le Greece tibantuk Africa he aa naihmi ram cu harnak tampi an tong cang. Hi khuacaan aa thlengmi nih vawlei pumpi a buai i, Australia le Tuluk ram tibantuk hna zong harnak tampi a chuahpi.

US cozah zong Global Warming hi biapi tuk ah an ruah cang. Thla fatin an ram ah thingram zeitluk dah a rawk? Ramcar zeitluk dah a karh? Khuahremnak zeitluk dah a chuak? timi hna hi cat lo in an zoh peng. USA zong khua a hrem ruangah harnak an tong deuhdeuh i, Global Warming hi sipuazi a hrawk khotu ah an ruah cang.


          US ramchung ramcarnak hmun (March 2015)

USA ah hin, Arizona, Texas, California, Nevada, le New Mexico tibantuk ramkulh hna ah khuacaan linhnak le rocarnak tamtuk a chuak i, harnak tampi a um. US tuanbia zoh tik ah, California khuahrem cu a zual taktak i, innchungkhar hmanding ti hmanh hi, cozah nih a zat khiahpiak an si. Acheu cu tihar ruangah ramkulh dang ah a pemmi zong an tampi. Ramchung ah refugee ah an i chuah ve. Hi acunglei ramkulh pawl hi cu, kokek in a carmi an si caah, khua a hrem tikah ruahzia thiam ngai awk asi. An ton pah lengmangmi zong an si fawn.


                             Pennsylvania tupi 

Asinain ramthatnak Pennsylvania tibantuk thingram thatnak hna a rocar i tii harnak a chuak timi cu, thawngpang phun dang ngai asi. Naite ah thawngpang a chuakmi cu, Department of Environment Protection Agency nih, Pennsylvania Ramkulh ah county tam nawn cu, "a carmi hmun" (drought watch) ah an chiah i, cozah nih an zoh peng lio asi. March thla ah, county 67 ummi chungah 27 cu "a carmi hmun" tiah an chiah i, atu ahcun county 37 an chiah cang.  An khualian bik Philadelphia le a chehvel tu cu, a carmi hmunhma ah an chia rih lo. USA cu an fim caah, thil fate buainak a van chuah bak in, ralrinnak le fimchimhnak hi an thawk colh ve.


Acunglei map hi Pennsylvania Ramkulh i, khua a khennak hmun an piahmi asi. A ennak hi, "zohpengmi khuahremnak hmun" cu an si. Tii an har ngaingai cang an ti. A hrinnak hi cu an mah ningte an si rih ko.

Hi a ennak hmun hna hi, acarmi hmun i an chiahnak aruang cu January in May thla tiang ah vur le ruahsurmi a tlawm tuk caah, vawlei tang tii a zor tuk caah asi an ti. Naite ah ruah fak ngai in sur nain, an liam viar i, vawlei hrawhnak tu a chuahter i, vawleitang tii cu a kaiter hlei lo ti asi. Meiti cawhnak ah thingram an hrawhmi le tii-hnar an hrawhmi ruang zongah tii harnak aa chap asi kho pah ve.

"Drought watch" timi cu Pennsylvania Ramkulh ahcun "khua a hrem" tiah timi tahnak a din bik asi. Hi dirhmun a phak ahcun, mipi nih tii an hman ning kha mah lungtho tein 5% rak thumh cio ding ti asi. Cun cozah zong nih tii an chuah ning kha thumh ding ti asi.

Hmailei ah tii kan har sual lai ti an phan caah, hi dirhmun a phak ahcun hitin nan i ralring lai tiah cozah nih ruahnak an pek hna: "tii hi a herh taktak lawng ah hman ding; zunput tii tlawm deuh in thlak ding; pipe zutmi chek le remh ding; tii tlawm deuh a chuakmi pipe hman ding le thilsuknak seh hna hman tikah meter tha tein chek i a hleihluan in tii hman lo ding" ti asi. Thil suk tik zongah thil kha khatte in rawn hnu ah suk ding tiah an ti.


                   Pennsylvania Ramkulh tupi thinghmawng

Pennsylvania cu Ohio nichuahlei ummi asi. Ramkulh dawh taktak asi. Meiti tampi a chuak i, USA ah rum ah 8 nak chung ah aa telmi ramkulh asi. Fingtlang a tam, horkuang atam, thingram tuhmawng a thatnak hmun asi i, ramkulh dang he aa lo lo. Ahninhno taktaknak hmun asi. Cu bantuk hmun i, vur tla le ruahsur a tlawm ruangah "ram rocarnak" le tii harnak a chuah ko ahcun, khuaruahhar ngai asi. Pennsylvania hmanh tii har le ram rocarnak an ton ahcun, USA ramkulh dang hna zong a tong kho ngaimi dirhmun ah kan um. Vur tlaknak ram ah vur a tlawm tuk cangmi zong hi, Global warming ruangah asi i, hmailei ahcun tii harnak hi, kan ton cio te dingmi buaibainak pakhat a si cang.

Cucaah kan innchungkhar cio ah "tii" kan hman tikah lungfim tein tii hman ding asi. Aman ken pek pat ti in, duhpaoh in hman ding asi lem lo. Vawleitang tii hngat chan in anungmi ramkulh kan tampi caah tii kan hman tikah, sikan ngei taktak in hman a herh. Vawleitang tii siseh, vawleicung tii zong siseh, vur le ruah hngatchan in aa ummi tii an si. Cun thingram zong kan dawt le tii hnar (watershed) runven cio hi, mipi kan rian asi.



Zohchunhmi Ca

Read more at http://www.philly.com/philly/news/local/20150618_Drought_watch_expanded_in_Pennsylvania.html#dm4GUpRKBzMIHJBo.99

Tuesday, June 16, 2015

Protestant Krihfabu Lianbik "Southern Baptist Convention"

USA ah Krihfa tambikmi bu cu Roman Catholics an si. A van changtu ah Protestant timi Krihfabu an si. Protestant hi Cathlonics bantuk in bu khat ah aa hlummi an si lo. Bu tampi ah an i then. Hi chungah a lianbikmi Krihfabu cu Southern Baptist Convention (SBC) an si i, million 16.2 member an si. Biakinn 46,000 tluk USA le Canada ah an ngei.

Atu lio an president cu Rev. Ronnie Floyd asi. Amah nih tutan convention in kan i tinh bik mi cu, "Thanghnak a umnak hnga thlacam ding le Krih caah vawlei hmunkip phak ding" timi asi ko a ti. Nu he pa he, Convention center ah khukbil in thla an cam hna.


                     Rev. Ronnie Floyd

SBC conference 2015 cu June 16-17 ah Columbus Convention Center ah an tuah lai. Mi tampi cu kan hnu zarh Nirukni ah an rak phan cang hna i, Central Ohio ah mission project ah rian an tuan hna. Khua chung hnawm an char; dum an tuah piak hna; inn an remh piak hna i, thil tampi volunteer in an tuan. Ohio ah a voikhatnak bik an tuahmi convention asi. Columbus le Ohio caah tuanbia ngaingai asi.

Laimi caah CBCUSA a civui a ropui bantuk in, USA caah cun biaknak convention ah a ropui bik pakhat asi ve.


              Greater Columbus Convention Center

Ohio Ramkulh ah SBC biakinn 700 tluk aum i, Columbus area ah 119 a um. Ohio ah an member zong an tam ngaingai. Tutan an convention ah minung 10,000 tluk an kai lai tiah an i ruahchan. Hi chungah ka kip in, volunteer 3,500 tluk an ra i, Columbus area ah nifatin in mission rian an tuan hna lai. An khawmpi a ropui taktak tinak asi. Hi convention nih hin Columbus ah tangka million tam ngai a luhter lai ti asi i, Columbus mayor zung cu an tha a nuam ngaingai.

SBC hi mission riantuannak ah a cak ngaingaimi Krihfabu an si i, a ra laimi kum sawm chungah member zumtu thar 15,000 hmuh ding an i tinh.

2015 Convention hi SBC tuanbia ah a biapi taktak. Zeicatiah USA ramkulh tam nawn ah, "Gay marriage" (Chiatha-khat umnak) kha an fehter cuahmah lio a si. Hmai thla hrawng ah, Supreme Court ah chia-tha khat hi i um khawh asi ko tiah an ti te theu lai tiah ruahchannak a um lio asi fawn. SBC cu nu le nu, pa le pa um a duh bak lo mi an si. Zeicatiah "thit-umh timi cu nu le pa i umnak hi a si ko" tiah asullam an dirpi peng.

2014 ah Lifeway Research ministry nih poll an lak tikah, "gay marriage" hi onh ding asi ko tiah American ram mipi zatceu nih an ti. Evangelical Krihfa chung ah poll an lak tikah zatuak ah 30% lawng nih, chia-tha thitumhnak onh ding asi ko tiah an ti.

Rev. Floyd nih, "Kan nih cu Pathian le a bia thiang kan i sehchih, zeidang kan i sehchihmi pakhat hmanh a um lo. Nihinni ah mi zapite theihter than kan duh hna. US Supreme Court le an nunphung hna hi, adonghnak bik nawl ngeitu an si lo. Thitumhnak he pehtlai in Patian tu hi adonghnak nawl ngeitu asi i, a biathiang ah kan nih cu kan dir" tiah a ti.

Nazi-Germany lio ah, Dietrich Bonhoeffer bia hitin aa cherhchan:

"Silence in the face of evil is itself evil. God will not hold us guiltless. Not to speak is to speak, and not to act is to act."

Atu hi "USA passtor dihlak caah Bonhoeffer bantuk in dir caan asi" tiah gay marriage kong ah a chim. Tutan an convention i biapi bik le linsa bik in caih dingmi le biakhiah dingmi cu, "thit-umnak kong asi lai" ti asi.

SBC hi evangelical an si. Conservative ngaimi an si i, "nu hna hi, ordain an pe hna lo. Lehthahnak nawl an ngei lo. Nauchuak thlacamnak nawl an ngei lo. Tipil peknak le Bawipa zanriah peknak nawl an pe hna lo." Member an tam caah USA politics ah awka a ngei ngaingami le nawl a ngei ngaingaimi an si ve.

Evangelical Krihfabu deuh paoh cu SBC he an pawmning aa khat deuh hna. Billy Graham te hna hi, Evangelical an si. US President thim kum ah, Billy Graham awka hi Evengelical Krihfa pawl nih hin an ngaih taktak. Amah nih a pawmmi le a chimmi bia hi, mi tampi nih an dirkamhpi tawn caah, thim kum ah hin SBC le Evangelical Krihfabu pawl hi an lar ngaingai. Ohio zongah a cak ngaingaimi an si caah, Election kum ah hin an mah hi bia a khiak ngaimi an si tawn.

Image result for columbus ohio
                        Columbus Khualipi





USA Krihfabu Lian Bik 15

USA ah Catholic an lian bik.



1. Southern Baptist Convention: 16.2 million members
2. The United Methodist Church: 7.8 million members
3. The Church of God in Christ: 5.5 million members
4. National Baptist Convention: 5.0 million members
5. Evangelical Lutheran Church, U.S.A.: 4.5 million members
6. National Baptist Convention of America: 3.5 million members
7. Assemblies of God: 2.9 million members
8. Presbyterian Church (U.S.A.): 2.8 million members
9. African Methodist Episcopal Church: 2.5 million members
10. National Missionary Baptist Convention of America: 2.5 million members
11. The Lutheran Church-Missouri Synod (LCMS): 2.3 million members
12. The Episcopal Church: 2.0 million members
13. Churches of Christ: 1.6 million members
14. Pentecostal Assemblies of the World: 1.5 million members
15. The African Methodist Episcopal Zion Church: 1.4 million members
Read more at http://www.christianpost.com/news/the-15-largest-protestant-denominations-in-the-united-states-92731/#XOLKYcHr2iyho5uC.99

Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho

Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....