Minung kan nunnak ah, "Hrial dingmi le ralrin dingmi" tampi an um. Hrial ding na hrial khawh le hi ralrin dingmi na ralrin khawh ahcun, na nunnak thil tampi ruah zia le tuar zia na thiam lai i, "fim" zong na co lai i, midang nih thangthatnak na hmuh lai. Na lam a tluang lai i, vawlei ah nun chan na ngei lai.
1. Mi nih an i thangthat tikah va hlawk tuk lem hlah. Vorvok bang zunput tlak sual a fawite.
2. Mi nih an in nanh tik le na thang an i chiat tik zongah, va cawn tuk lem hlah. "Pit-taing-taung" bantuk in na tlaknak hmun paoh ah a dir khomi si va zuam.
3. An i fak ah siseh, an in namh ah siseh, va thleng lengmang hlah. Zeicatiah an in thangthatnak le namhnak nih, na si ning an thlen ahcun, "na chungah biatak a um lo" tinak asi. Zeibantuk in an i ti zongah, "Nangmah-cu-nangmah va si ko."
4. Toidornak biachim cu a tha. Asinain mi an sia a rem lo tiang in toidornak bia na chimnak hnga lo va ralring. Zeicatiah midang nih "ziar" ah an ruah sual lai.
5. Mi nih an in fak tikah, sang tuk ah va hlorh hlah. An i thangchiatnak tikah na tlaknak a sang tuk sual lai.
6. Mi nih an in doh tikah rawhnak ah na hman ahcun "na der taktak" tinak asi. Thatnak le thazaang ah na hman ahcun, na caah "caantha" (opportunity) tu an si lai.
7. Mi nih ruahnak an in cheuhmi paoh cu va ngai ko. Lak ding le lak lo ding bel, nangmah tein bia va khiak. Na caah a tha bik kha la law, a tha lo mi cu, va ngai duh lem hlah.
8. Midang lungton zuam cu thil tha asi ti kha va thei. Asinain cu thiltha tuah cu va tim tuk hlah. Zeicatiah nangmah le nangmah hmanh na lung na ton lo lio caan ah, midang lungtong in ka nung lai timi cu, na caah thilrit ngai asi kho men.
9. Mi chimmi paoh va zum hlah. Na zumh i na phurh khawh lo sual ahcun, pial nenh in an nenh lai.
10. Chim lo dingmi bia tiah na ruahmi cu, na nupi le na va zong va chim hna hlah. Nangmah le nangmah zong va chim tuk lem hlah.
11. Na ka in a chuakmi bia paoh va chim hlah. A chuah hnu ahcun na zuk kho than ti lai lo.
12. Hlen va hmang hlah. Zeicatiah na hlenmi hna nih an theih ahcun zeitikhmanh ah an in zum ti lai lo. Nangmah le nangmah zong a donghnak ahcun na hleng fawn lai.
13. Biatak chim hi thiltha taktak asi. Cucu va nunpi. Asinain hihi philh hlah. "Biatak paoh hi chim le phuan ding an si lem lo" ti va thei.
14. Midang kong ah va sawhkhih in va buai tuk hlah. Cucu thiltha lo asi. Nangmah le nangmah kong tu ah khan va buai deuh.
15. Tinhmi ngei lo in zeihmanh va tuah hlah. Zeicatiah cucu saram nih an tuahmi ziaza asi caah asi.
16. Tih ding va tih, ngamh ding va ngamh. Cucu fim le ralthat an si.
17. Na tha va thu hlah. Thathutnak nih sal ah an tlaih ahcun, na luat kho ti lai lo.
18. Tangka va duh tuk hlah. Zeicatiah tangka duh tuk cu sualnak vialte an i thawknak thlaici asi.
19. Ihzau hi va duh tuk hlah. Zeicatiah "Zaam Daal dirhmun na phan sual lai."
20. Zudin, sa-ei, ritnak sii tongh hmang hlah. Cu hna cu na thisen ah sualnak thlaici an si.
21. Aungbali thut va hmang hlah. Zeicatiah khika in na hmuhmi tangka paoh cu, midang mitthli in a ra mi an si ti va thei.
22. Nu le pa sualnak tuah va hmang hlah. Zeicatiah ngaihchihnak nih an zulh colh lai i, na nuamhnak vialte cu, ngaichihnak in an dong lai.
23. Mithi topi va daithlang hlah. Zeicatiah cucu nan innchungkhar ah a ra hrimhrim dingmi asi ve.
24. Va khiarcar tuk hlah. Cucu sifah vialte lakah, sifah bik asi timi va thei.
25. Na rum tikah va porhlaw hlah. Zeicatiah vawleicung ah mirum sifak ah aa cangmi tampi an um timi va philh hlah.
26. Na dawh tikah va uangthlar hlah. Zeicatiah dawhnak hi an ziam zau tawn ti va philh hlah.
27. Na dawh ruangah va zumhnai hlah. Ngengpi zong aa dawhnak a ki nih a nunnak asunghter tawn ti va philh hlah.
28.Na dawh tikah va ralring chinchin. Zeicatiah aa dawhmi pangpar cu tawhtuan an tong ti va philh hlah.
29. Na innpa he rem tein um va zuam. Zeicatiah innpa he remlo cu, kedanh tet danh bantuk asi.
30. Midang he dawt a tha. Va dawt tuk lehpek zong a tha. Asinain hihi va philh hlah. Nan i dawt peng khawh lo ahcun, nan i huatnak asi sual lai.
31. Mi na bawmh hna tikah, nangmah amiak hmuhnak ding ca kha, biapi ah va chia hlah. Zeicatiah cucu "athaingmi bawmhnak" asi lo.
32. Mi na thenh-pek tikah a kir than lai timi ruahchannak he va pechan hna hlah. Zeicatiah cucu nangmah le nangmah na pek-thenh pei asi ko cu!
33. Mi bia in nun va tim hlah. Cucu thabatnak men asi.
34. Na kaa nih a duh napat ti in, rawl ei va hmang hlah. Na paw nih a duh ti maw, duh ti lo timi va ruah piak ve tuah!
35. Zeitikhmanh ah, lamkhat lawng in kal va tim hlah. Zeicatiah kalnak lam dang tampi aum timi va philh hlah.
36. Harnak na ton tikah na lung va dong hlah. Cucu na lonh khawh tikah, lunglawmhnak nih a ka hngah ko timi va philh hlah.
37. Thatnak tuah a duhlomi he va kom hlah. An zia an in chonh ahcun na kir kho ti lai lo.
38. Sualnak tuahnaklei ah a khul a rang tukmi kha va zul hna hlah. Zeicatiah zeitindah kan dongh lai timi a tuaklomi hna pawl lamthluan ah a kalmi lam an zulh caah asi.
39. Zan na ih lai ah lungthin dai tein ih va zuam. Zeicatiah thaizing ah thawh ti lo khawh asi.
40. Vawleicung na rumnak, na thawnnak, na fimnak le lianhngannak bochan in tuang va khawng hlah. Zeicatiah cu vialte cu, thlankhur ah na luhpi dingmi pakhat hmanh an um lo.
41. Vawlei ah ruannak pakhatte lawng a um timi va philh hlah. Cucu thlankhur asi ti va hngal.
42. Na fim ko nain na fimnak nih thiltha a chuah pi lo ahcun, cu fimnak cu hruh asi ti va philh hlah.
43. Mi lehrul cham va hmang hlah. Zeicatiah lehrulchamnak cu a dong kho tilomi ral (war) asi.
44. Nun that cu a tha. Asinain na that ruangah na lu cungah midang buu va tuahter hna hlah. Zeicatiah ek an in ek hnawh lai.
45. Mi nih an in thih-phaih ruangah, na ral a chiat i, na thin a phan ahcun, "dirhmun ngei lo mi" na si tinak asi. Nangmah tein va tuak law tih ding va tih, ngamh ding va ngamh ko.
46. Mi nih voikhat an in hlen ahcun an mah sual asi. Voi hnih an in hlen ahcun nangmah sual asi.
47. Lih hi va vahpi hlah. Zeicatiah adonghnak ah nangmah nih na zumh lai i, cu lih nih an hloh lai.
48. Chiatnak kha thatnak in luphih le donghter va zuam. Zeicatiah, chiatnak kha chiatnak in na donghter ahcun, tuanbia chia vawlei na tialta kha asi.
49. Ahnulei liamcia thil cu remh khawh an si ti lo timi tha tein va chinchiah. Hmailei ca lawng ah saya tha an si timi va philh hlah. Liamcia thil kha saya tha i na hman lo ahcun, "Nang cu saya na ngei ti lo" timi va hngal.
50. Chiatnak lei ah, na sining le thil aa thlen tikah na lung va rawk hlah. Zeicatiah zei thil hmanh hi an hmun lo timi va thei. Thil aa thlen ning hawih in thlen tu va zuam. Cucu na caah thil tha bik a si.
51. Na nunnak ah lungsi-hnangam tein nun khawh va zuam. Zeicatiah cucu a nuam cemmi nunnak asi. Sui le ngun zong nih a cawk khawhlomi nunnak a si.
52. Na zanmang khi, lam hruaitu ah va ser hlah. Zeicatiah zanmang cu, chun ah an lo tawn ti va philh hlah.
53. Lungchung saduhthahnak ngeih cu a tha ko. A man liam haumi asi lo caah. Asinain na satuhthahmi tlamtlinnak ding cu, "a man a fak tuk" timi va philh hlah.
54. Vawleicung pumpi huap in saduh va that ko. Asinain na umnak khuate ah riantuan va tim.
55. Na thutnak sia a rem ko ahcun va thial duh lem hlah. Thutnak tin lo sual a fawite.
56. Mi toi i dor cu a tha tuk. Asinain toidor tuk lehpek in a hleihluan tiang biachim khi, "uanthlar pakhat asi" timi va philh hlah.
57. Uanthlar hi phun (3) a um ti va ruat. Uanthlar pakhat cu, "Sining nak sangpi in i chim" asi i, cucu "Cunglei uanthlar" ti asi. Adang uanthlar pakhat cu, "Sining nakleng niam tuk in i chim khi asi." Uanthlar phun thumnak cu "Asining tein chim asinain, atu le tu chim lengmang khi" asi.
58. Citi cu a al kha a rian asi. Mei cu a ceu le kangh kha a rian asi. Minung i kan rian cu, Sertu duh ning nun kha asi.
59. Minung nunnak caah riantuan a herh. Asinain rian kha na hruhpi ahcun, cucu hruhnak pakhat na ngeih asi timi va philh hlah.
60. Midang he a thianglomi zuamnak ah va tel ve hlah. Teitu na si tikah na lawm lo sual lai.
61. Na tuanbia kha zeitikhmanh ah va philh hlah. Cucu nangmah le nangmah na philh asi cang.
62. Midang ngaihtiam cu a biapi tuk. Asinain nangmah le nangmah ngaihthiam kha a biapi deuh ti va philh hlah.
63. Nangmah le nangmah kha, ngaihthiam hmasat va philh hlah. Zeicatiah nangmah le nangmah hmanh na ngaihthiam khawh hlan ah, zeitindah midang cu na ngaihthiam khawh hna lai?
63. Mi thil na fir lai ah hihi va ruat. Midang nih an thlantii le an nunnak dih in an kawlmi asi timi va philh hlah.
64. Na va pa inn i a ngam lo ahcun hihi va ruat. "Nupi le nih zei dah palhnak kan tuah?" timi va ruat.
65. Na nupi inn tin a huam lo ahcun, hihi va ruat. "Va le nih palhnak zeidah kan tuah?" timi va ruat.
66. Fanu fapa hna, inn i an ngam lo tikah, "Nu le pa, zeidah kan palhnak aum?" timi ruah a herh.
67. Hmurka thlum tukmi thinlung ah, hling aum kho ve ko timi va philh hlah.
68. Na din dingmi le ei dingmi "tii/rawl" khi, na eidin hlan in tha tein va zoh ta hmasat. Na paw chung i a luh hnu ahcun luak a har cang ti va philh hlah.
69. Na rum lio le na thawn lio i hawikawm kha hawikawm tha an si lo kho men. Na sifah lio le har lio caan i hawikawm tha kha, hawikawm tha taktak an si timi va philh hlah.
70. Vawleicung thil vialte kha theih le hngalh khawh dih va zuam hlah. Cucu minung caah asi kho lomi an si timi kha va thei law, na lungthin a dai ko lai.
71. Khuang an tum tikah va lam lengmang hlah. Tahnak hla an sak tik zongah va tap lengmang hlah. Lam caan aum, tah caan aum timi va thei zungzal.
72. Na lung aa lawmh tik ah va lawm ngai ko. Zeicatiah cucu a dong khomi asi timi va philh hlah.
73. Na ngaih a chiat tik le na lung aa lawmh tik ah hihi va philh hlah. Lunglawmhnak le ngaihchiatnak hi, tlik aa zuammi bantuk an si.
74. A siangngakchia na si chung paoh cu, na saya cungah zeitikhmanh ah kai va tim hlah. Cucu hruh vialte lakah hruh nganbik pakhat asi.
75. Na nu le pa cu, zeibantuk an si zongah va tihzah hna law, va upat zungzal hna. Zeicatiah an mah cun, nangmah na thawknak an si caah asi. An mah lo in ka um kho lo timi kha va philh hlah.
76. Na unau he dawt kha va tlolh hlah. Zeicatiah na thlankhur kam ahcun anmah lawng an tang te lai timi va ruat zungzal.
77. Zan hi a mui zungzal lai ti in va ruat hlah. Niceu a chuak than lai timi va ruat. Zan i na tuahmi vialte kha niceu ah fianter an si lai timi i ruahchan.
78. Mi vialte nih mah le mah cu, a tha bik in i ruah cio asi. Hihi va philh hlah. Nangmah le nangmah aa tha bik in na ruah bantuk in, midang nih an ka ruat lem lo tiah va ruat.
79. Sualpalhnak cu uanthlar ding asi lo. Asinain sualnak na tuah tikah, va phuhrung peng hlah. Zeicatiah na sualnak kong ruah dingah, "mi khi an i manh tuk lem lo" timi va philh hlah.
80. Vawlei ah chukcho a um ti va philh hlah. Chuk na zuan tikah, cho a um timi va ruat.
81. Thil tha thlaici na tuh hmanh ah, thil tha a chuak bak lai timi aamah khan khawh asi lo. "Thil chia thlaici na tuh ahcun thil tha a chuak bak lai lo" timi belte aamah khan khawh asi.
82. Thil tha tuah cu na zuam khawh chung in va zuam. Na tuah cawk le tuah cawk lo tiang in. Asinain thil tha na tuah tik hmanh ah hihi va philh hlah. Thil tha na tuahmi ruang hmanh ah, thangchiatnak cun na luat hlei lai lo.
83. Na nunnak caah hman dingmi thil (2) Pathian nih an pek. Na thluak le lung an si. Na nunnak kha na tluak nih hruai sehlaw, midang he pehtlaihnak caah na thinlung va hmang.
84. Mi thleidannak thinlung va ngei hlah. Cucu Bawipa huatmi thil asi.
85. Mi kha duh paoh in va ti hna hlah. Midang nih an in ti tik ve sual lai.
86. Hruh cu a nuam an ti. Zeibantuk thil na ton hmanh ah, "aa nuam pengmi" na si ahcun, cucu mihrut cazin chungah tel tluk asi cang.
87. Hmailei kong thil tamtuk hngalh chung khi va duh lem hlah. Zeicatiah nuamhlonak tu tam deuh na chap lai.
88. Zertian in khuaruah le nun va hmang hlah. Zeicatiah cucu nangmah hrawktu an si sual lai.
89. Na nunchung ah tangka nih cawk khawhlomi thil sunglawi taktak ngeih va zuam. Cucu "nun-thatnak" asi.
90. Zeithil hmanh hi "akal lei kir lei" an um ti va philh hlah. "Awka nem in mi na chonh ahcun, awka nem in an in leh lai i, awka hrang na hman ahcun awka hrang in an in leh ve lai."
91. Midang tlaknak caah rap va chiah hlah. Nangmah le nangmah tu na awh sual lai.
92. Na sualnak kha midang va puh hna hlah. Ahohmanh nih midang sualnak thilrit phurh an huam lo.
93. Thil tha tein hlat hlan le theih hlan ah, lunghrin va hmang hlah. Cucu na caah sualnak thlaici pakkhat asi. A keuh sual ahcun, theipar chia a chuak sual lai.
94. "Thil theih pah hruphrap hi tih a nung" ti va philh hlah. Theih le theih lawlaw, theih lo le theih lo lawlaw a tha deuh tawn.
95. Mifim mi nih an hngalhmi thil pakhat te lawng a um timi va ruat law na fim deuh lai. Cucu "Zeihmanh kan thei rih lo timi asi."
96. Mirum he hawikawmh khi va duh tuk lem hlah. Zeicatiah mi hnuzul ah na chuah sual lai.
97. Thil tampi na thiam zongah, na pawcawmnak caah cun pakhat te lawng va tlaih. Zeicatiah tam tuk na tlaih ahcun fek tein pakhat hmanh na tlaih kho lai lo i, na lam a tluang lai lo.
98. Na nunchung ah tih ding pakhat te lawng a um. Cucu "Na thih ni ah tuanbia chia tial ta" khi asi.
99. Miphun dang sining va uar hlah. Zeicatiah miphun dang nih "Kan miphun na si" an in ti bal lai lo.
100. Nangmah le nangmah va upat tuah. Cuti asiloahcun "Aho nih dah an in upat khawh lai?"
101. Lih in tangka hmuh va tim hlah. Zeicatiah cu tangka nih, na nunchung lih-sal ah an tlaih khawh.
102. Na kut cung ummi pithlung vate khi, van ah a zuangmi varang nakin a sunglawi ti va philh hlah.
103. Nupi na thit hlan ah hihi va ruat. Nupi thit cu thilri cawk le tlanglo thlawh asi lo ti va philh hlah.
104. Thlapa kai khawhnak thazaang hmanh na hei ngei ko hnga. Asinain, "Zeitindah thlapa kai ding asi lai?" timi na ruah lo ahcun na kai bal lai lo.
105. "Pathian nih a tuah khawhlomi thil a um lo" ti va zum. Asinain "Pathian nih na caah, a tuah duhlomi le tuah aa timhlomi thil tam tuk aum" ti va philh hlah.
106. Chawleh khi na pahrang asilo ahcun va let duh hlah. Leiba ngeihnak tu asi lai.
107. Pathian nih tinhmi ngei tein an ser. Pathian tinh piakmi le an ser channak khi va ruat. Na theih khawh ahcun, nun nuam bik mi pakhat na si kho.
108. Hruaitu na si tikah hihi va ruat. Ahohmanh 100% lungtling in ka hruai kho hna lo timi va fiang.
109. Mi sin ah dawt hlawh tein nun va zuam. An in dawt lo tikah "ka sung tuk" tiah va ruat lem hlah.
110. Minung i a rian ngan bik cu, "Minung si hi a si ko." ti va philh hlah. Cu minung sinak cu, "Minung khuaruah in khua ruah le minung nun in nun khi asi ko."
111. Bia na chim lai ah, na pawng ummi hodah an si timi kha, va ruat ta hmasat hna. Mi an i phuhrun dingmi bia na chim sualnak hnga lo va ralring.
112. Bia hi tam tuk in va chim lem hlah. Na chim bantuk in na zulh le nunpi khawhlo ahcun, mi nihsawhnak na tuar lai.
113. "Hi rawl cu ka ei kho lo, ka duh lo" timi tam tuk in va chim hlah. Ei awk a um lo tik ahcun, lungmawt hmanh ei asi theu tawn.
114. Mi thil na thenh tik hna ah, na duh lo fe rumro thenh va hmang hlah.
115. Mi sa na hleh tik zongah ei awk a tha lo mi va hleh hna hlah. Na sahlehmi nih lawmhnak nakin thinhunnak tu a chuahpi deuh sual lai.
116. Mi thilhal va pang tuk hlah. Zeicatiah hal a hmang tukmi cu mi nih an huat tawn hna.
117. Lunglawmh na duh ahcun nun va siang; aa lawmlomi si na duh ahcun na si va khiar.
118. Thahnem va ruat tuk hlah. Zeicatiah sunghnak tu na tong chin kho.
119. Chiatnak fate khi zeirel lo in va um hlah. Zeicatiah meicil fate nih innpi a kangh khawh ti asi.
120. Lahkhah tlinglo in an in pek tik i, na zai huam ahcun, a hlei in an in pek tik zongah va zai than rih. Cucu adingmi thil asi.
121. Cancer zawtnak nak in a dam a har deuhmi cu, lungthin chiakha ngeih asi ti va philh hlah.
122. Sur khuh zia na thiam lo nain sur va chek duh hlah. Nangmah le nangmah na khuh sual lai.
123. Midang nih an tuahmi poah tuah ve va tim duh hlah. Zeicatiah minung hi pahrang kan ngeih cio caah asi.
124. Zan tlaipi ih le zingka tlaipi thawh hi, thathut lak ah thathut fakbik pakhat asi ti va philh hlah.
125. Hringtu nu le pa a sersatmi cu Sertu Pathian serhsat asi timi va philh hlah.
126. Hrin cia na chungchuak fa na dawt lo ahcun, Saram nunzia he ka hlat ti lo timi va ruat zungzal.
127. Minung duhnak tlinter zuam khi thlitu dawi bantuk asi. Zeicatiah, minung duhnak cu khuachia hmanh nih atlinter kho lo timi va thei.
128. Tar khi zeitik hmanh ah va nihsawh hna hlah. Nang zong na tar ve te lai ti va philh hlah.
129. Na no lio ah ningcang lo in khua va sa hlah. Zeicatiah khakha hram na thlak lio asi i, na theipar a vui tikah na lawm lai lo.
130. Nu zuangzam le pa zuangzam he va duh hlah. Zeicatiah ngaichihnak theipar na zun sual lai.
131. Awkhlawh khi va nihsawh hna hlah. An huam ruangah an tuahmi asi lo ti va thei.
132. A lar tukmi si zong va duh lem hlah. Khi zong khi rianhar le retheihnak pakhat asi ve ko.
133. Midang na huat hna hmanh ah, na unau cu va hua hna hlah. Unau cu huat ding ah hrinmi kan si lo timi va thei zungzal.
134. Zeithil na tuahnak hmanh ah, thlachiat va ruat zungzal. Cucu a sunglawi bikmi lungput asi.
135. Upatnak hmuh na duh ahcun midang upat va pe hmasat hna.
136. Ngaihchih zongah a thahnem tilom thil (2) a um: "zawt le no lio caan" hi an si.
137. Thil tha tuahnak ah, na lungsia herhmi te kha tuah va zuam. Zeicatiah hmailei ahcun tuahnak caan dang aum ti lo kho men.
138. Minung nunnak ah a biapi cemmi thil pakhat cu, ngaichih awk um lo tein nun hi a si.
139. Na nunchung ah a tha bik in nun va zuam. Zeicatiah voi khat lawng minung asi dingmi na si caah asi.
140. Thatnak tuahnak leiah na khulran a tha i, chiatnak tuahnak lei khulfum a tha ti va philh hlah.
141. Minung hi thilri bantuk in va ruat hlah. Zeicatiah Pathian kha thilri ah na ruah asi sual lai.
142. Nupi thit le va ngeih na tlolh ahcun thil tam tuk ka tlolh cang ti va philh hlah.
143. Thilri na cawk hlan ah hihi va ruat. Tangka cu zeitik paoh ah thilri ah an cang kho i, thilri cu zeitik paoh ah tangka ah aa chuah kho ti lo.
144. "Nuva thurual tluk lo thennak, Krihfabu thurual tluk lo kuainak" timi va philh hlah.
145. Mi cu a thihhlan ah va sunhsak law, a thihni ah ruak va hngah duh hlah. Zeicatiah a thih tikah, zeidah a ka tuahpiak timi pakhat hmanh a thei ti lo.
146. Mi cu a nun lio ah inntha va sak piak tuah. A thihni ahcun a caah thlan-tha kha sullam a ngei ti lo.
147. Na fel ahcun fel man na hmuh lai, na daithlan ahcun sunghnak na hmuh lai.
148. Khua le mipem va daw hna. Zeicatiah hi vawlei ah a hmunmi khua ka ngei lo ti va thei.
147. Thil-deu zuar va hmang hlah, zeicatiah na thil-deu khi a hmai na khah ding asi lo.
148. Na thannak ah rua bantuk in thang lo in, far bantuk than va zuam. Zeicatiah Rua cu a than a rang i a chan a tawi, Far cu a than a fum i a chan a sau ti khi va philh hlah.
149. Na hmuhmi tangka poh va hlo dih hlah. Zeicatiah na nun ahcun thaizing ah tangka na hmang lai timi a fiang nain, tangka na hmuh lai le hmuh lai lo a fiang lo."
150. "Kan kawl ve lai, kan hman ve lai" timi hi, biatak alo nain biatak asi lo. "Kan kawl ve lai, kan khawn ve lai, kan hman pah ve lai" timi tu hi biatak asi. Zeicatiah "Na nun ahcun thaizing ah tangka na hlo hrimhrim lai timi a fiang nain, tangka na hmuh lai le hmuh lai lo aa fiang lo."
150. Hihi zulh va zuam. Kawlhawlnak ah, "Tuluk bantuk in kawl, Kala bantuk in khawng law, Kawl bantuk in va hmang hlah" timi Kawl phungthluk hi na zulh ahcun, na caah nun nuamhnak asi lai.
151. "Na chawva bochan in va uangthlar hlah. Na chawva cu thla i serh in an zuang kho viar" timi bia hi va philh hlah.
152. Mi nih dawtnak na cung i an tuah tikah, thil fate zongah lawmhnak chim va philh hlah. Cucu dawt hlawhnak lam pakhat asi.
153. Ngaknu kha aa dawh ruangah biapi chia in va thi hlah. Aa dawhnak ziam sehlaw zeitindah na tuah lai ti va ruat.
154. Harsatnak le sifahnak innka in a luh ahcun, dawtnak le duhnak hna hi thlalangawng in an chuak le an zam timi bia hi va cinken tuah.
155. Hihi va philh hlah. Dawtnak in dirhmi innchungkhar ahcun, harnak le sifahnak an rat zongah a tlu kho lo mi chungkhar asi timi va cinken peng.
156. Hawi rawlhrawn na sawm tikah na lungthin zong va timtuah law na ziachiatnak va thupta rih. Zeicatiah, rawl-ei na sawmmi hna khi, "Rawl-ei lawng ah an ra lo timi khi va thei."
157. "Nupi nih va le mualphoh an huam i, va le nih nupi le zia thuh an huam" timi hi biadik asi. Mileng na ngeih lai ah, na nupi he va si hlah u. Mileng a chimh colh hna lai i, na mual a pho lai.
158. Thaizing caah va timtuah tuah. Culoahcun "Thaizing kha na caah zan mangchi bantuk asi kho."
159. Na dirnak hmun a feh hlan ah, cungah kai va tim rih hlah. Zeicatiah na tluk a rang sual lai.
160. Cacawn hi hlei-dawt kai he aa lo. Cungsang cem dawt phaknak ding cah, dot khatnak in karhlan a hauh bantuk in, BA phaknak ding caah "tangcheu" in thawk a hau.
161. Pathian nih zeizongte a ssr khawh kan ti nain, BA, MA, Ph.D hna cu a ser kho lo timi va thei. Cucu minung nih sermi an si caah asi.
162. Minung kong khi va ruat ruah. "Zeitin dah a thih khawh timi khi khuaruahhar ding pakhat hmanh a um lo. Zeitindah a nun khawh timi tu khi khuruahhar asi deuh?"
163. Thih khi va tih duh hlah. Zeicatiah na tih zong ah na luat hlei lai lo.
164. Thi khi va ngamh tuk hlah. Zeicatiah na thih hnu ahcun na nung bal ti lai lo.
165. Kum khat ca na ruah ahcun tlanglo va tuah; kum 100 ca na ruah ahcun theikung cing, kum 1000 ca na ruah ahcun minung cing timi Tuluk phungthluk khi va ruat law tlawmte na fim deuh ko lai.
166. Tih-chuk ngamh-chuk in thil a tuahmi cu, a karlak ah an tla tawn timi va philh hlah. Na thil tuahmi ah tlamtlin na duh ahcun, "Tih-chuk ngamh-chuk" lungput tei hmasat va zuam.
167. Zeithil na tuahnak hmanh ah, "uai-ai le khinghram in rian va tuan hlah." Cu nih cun na rian a harter chinchin lai.
168. Mi nih an thiltimi ah tlamtling hna seh ti na duh ahcun, va forh hna. Sung hna seh ti na duh ahcun, thachiatnak bia va chim hna. Na chimhning hna hawih in an theipar a kal lai.
169. Minung cu mei he kan i lo. Mei cu alh deuh seh ti na duh ahcun, chem ahauh bantuk in, minung zong chem le forhnak tu nih a thatter deuh. Na namh ahcun, "Mei tiikik na toih bantuk tu asi lai."
170. "Nupi tha nih rual zapum, nupi chia nih rual then" an timi va philh hlah. Na nupi kha rual thenmi asi ahcun, nupi chia asi timi kha nangmah tein va thei ko.
171. "Nupi fate zeidah an ei lai?" timi ruatlo le tuaktan lo in, duhmi paoh aka chung i aa tuh duk lengmangmi pa cu, "Fano ngeimi mupi lungput a can deuh vak lo" timi va ruat.
172. Zingka na thawhka na lungthin nih chun-ni-tlak na nunnak an hruai ti va philh hlah. Chun ah nuamh na duh ahcun, zingka ah thanuamnak va ruat; ngaihchiat na duh ahcun thachiatnak va ruat.
173. Thil na tuahmi kip ah na lungdongh a fawi tuk ahcun, thil tlamtlinnak ah thazaang let hnih chuah a hau lai timi va ruat zungzal.
174. Paychek an petu khi a nawl va zul ko. Zeitikhmanh ah, amah caah saya va tuan hlah. Zeicatiah paychek an petu cu na saya a si zungzal.
175. Pakhat le khat pehtlaihnak ah, "biachim thiam" a biapi tuk. Biachim thiam lo ahcun, dawtnak kha huatnak in a lang kho. Huatnak bantuk in a langh ahcun, dawtnak cu huatnak ah a cang kho.
176. Mi pakhat khat eidin na pek tikah, "eidin lawng va pe hlah. Dawtnak le siaherhnak va pek chih." Cucu na pek chih lo ahcun, "rawl lawng a ei lai i, dawtnak a chungah a luh lo ahcun, a thahnem lo."
177. Thawngtla viale khi misual ah va ruat hna hlah. Vanchiat ruangah thawngtla tampi an um timi theih a hau.
178. Sibawi zong hi amah le mah cu aa tlawp kho lo timi va thei zungzal.
179. Na bia-thli an phuan piaktu hawi cu, hawi tha taktak an si bal lo timi va thei zungzal.
180. Na cawi ahcun va cham than hna, na hlan ahcun va pe than hna.
181. Mi dawtnak khi cham va zuam hlah. Cham ding in an in dawtmi asi lo ti va thei. Dawtnak na cham ahcun, huatnak ah aa chuah sual lai.
182. Mi nih ka daw hna seh timi ruahchannak in mi cungah dawtnak va tuah hlah. Cucu mi na dawt hna siloin nangmah le nangmah na dawt bia tu asi deuh.
183. Bia na chim tikah a dih um-ek in chim va hmang hlah. Na chungah uammi va ngei. Culoahcun na chimmi bia kha na zuk kho than ti lai lo.
184. Mi epchun le zuamcawh va hmang hlah. Zeicatiah vawleicung minung 7,000,000,000 hi pakhat hmanh kan i khat lo i, kan pahrang aa dangmi lawngte kan si timi va ruat.
185. Mi sining zeitik hmanh ah na mit va thi hlah. Mit-thitnak cu sualnak aa thawknak asi.
186. Pathian nih a duhmi hi, phungchim thiam, bible thiam, bible hngalh hi asi lem lo. A duh taktakmi cu dawtnak, zumhnak, ruahchannak ngeih le nun thianhlimnak tu an si deuh.
187. Sualnak thlaici na tuhmi a keuh tikah Satan le Adam va puh hna hlah. Na tuh lio caante kha va ruat law, thlaici tuhtu kha sual va phaw. Cu nih cun na nunnak an remh deuh lai.
188. Vawleicung mi vialte kan sual dih ti hi adik. Chim lio ahcun kan i ti cio nain, "Nangmah hi mi sual na si" ti cu aho hmanh nih kan duh lo timi zong, bia dik asi.
189. Sualnak le palhnak hna hi faphir bantuk an si. Then awk an tha tuk lo.
190. Tangka kong hi va ruat tuah. "Micheu nih tangka hi a kawl a har bantuk in ahman zong har seh law a tha lai" an ti. Tangka hi a kawl a har bantuk in a hman har ve sehlaw, zeitluk in dek a har hnga?
191. Zudingmi le ritnak sii tongh hmangmi cu, nupi le vaa ah va ser hlah. "Lungretheih le buaibai dah ti lo cu na miakmi zeihmanh a um lai lo." Na nunnak tu kha zanmangchia bantuk men asi lai.
192. Mi nih an in forh ruang i na ral a that ahcun forh-ziak timi na si ko cang. An in thihphaih i na ral a chiat zongah forh-ziak thiamthiam na si timi va philh hlah.
193. Zeithil na tuahnak paoh ah, na tuah hlan ah fakpi'n khua va ruat. Thetse cung innsa maw na si? Lungpi cung inn sa dah timi?
194. Fimcawnnak ah hihi va philh hlah. Ph. D pa zong khi tang-cheu a rak si ve ko timi kha.
195. Tinhmi sangpi ngeih cu a tha. Thlapa lak timh zong thil-tha asi ko. Asinain "thlapa laknak ding caah a herhmi fimnak, thluak, thilri le sining na ngei maw, timi na dirhmun cu zoh lengmang ahau.
196. Te le fa lawng ngeih duh i, an mah cawmnak caah riantuan huam lo cu, hruh lak ah hruh fak bik pakhat asi. Zeicatiah hrinmi tefa cawm ding kha, midang rian asi lo. Nu le pa rian asi.
197. Cozah le midang bochan nun hi thil tha asi lo. Mi na bochan paoh ahcun cah hnga tluk in na cak lai lo i, than hnga tluk na thang lai lo. Na bochanmi an der caan paoh na der ve lai.
198. Minung hi sui le ngun he kan i lo. Sui le ngun cu minung nih man ngeihter lo ahcun man an ngeih lo bang, minung zong minung hawi nih man ngeihter lo ahcun, man an ngei lo.
199. Fimnak, rumnak, lungthin aza in na ngeih ahcun, mi nuam taktak na si kho ti hi va philh hlah.
200. Fimnak hi rumnak nih a caw kho lo. rumnak zong fimnak nih a caw kho lo. Cuccah mifim vialte an rum viar lo i, mirum vialte zong an fim viar ve lo.
201. Midang he sikcak a huam tukmi cu, a thinlung ah hma a pu tawn timi khi va philh hlah.
202. Hruaitu aa dohmi ram le miphun cu, buainak le thennak in a khat zungzal timi va philh hlah.
203. Chun le zaan an umnak sullam hi tha tein na fian i nunpi khawh ahcun, mifim ngai na si ko.
204. Zuu le si-ai cu va ri hlah. Zeicatiah na fim hnu ah, "Zuu le sii mawh na phurh sual hna lai."
205. Aa porhlaw mi, lih-chimmi le mi ruamkai cu zeitik hmanh ah an chungah biatak a um lo timi va thei zungzal. Kha hna chimmi kha, na hnakkhaw lawng in va ngai, na thinlung in va ngai hlah.
206. Porhlawt hi phun tampi aum. "Cabuai khat in eidin tawr le cheng in hun i, meh zong kan ngei lo hih" timi zong khi, porhlawt phunkhat asi ve ko.
207. Mi nih na rum le sifah an in theih ko. Motor le inntha tha hna ngeih i, "Kan nih cu mi sifak kan si" timi chim zong khi, mi ziarnak le porhlawt phundang asi ve than.
208. Na fale khi a namh zong va namh tuk hna hlah law, hlorh zong va hlorh tuk hna hlah. Na namh tuk hna ahcun vawlei ah an lut lai i, na hlorh tuk hna ahcun van ah an kai lai i, nan umti kho lai lo.
209. Sikvuaknak nakin thangthatnak nih minung a remh deuh timi va philh hlah.
210. Zei thil na tuahnak hmanh ah, lunglawm thanuam le thazaang tlung ngai in va tuah ko. Cu nih ccun na rian zatceu alim cang ti kha va philh hlah.
211. Na chuah lio zeitindah ka chuah, timi na ruah khawh lo hmanh ah, na thih lai tal ahcun zeitindah ka thih lai timi khi va ruat law, na fim deuh ko lai.
212. Sullam ngei lo le tinhmi ngei lo in nun cu, Cathiang nih "Pawkpawlawng" atimi khi kan si ti va philh hlah. Sullam ngei lo le tinhmi ngeilo in na nun deuhdeuh paoh ah...mi pawkpawlawng deuh deuh ka si timi va theih.
213. Sualnak tuah zong mi a lem. Thatnak tuah zong mi a lem. "Zeidah na lemter deuh lai?" timi duh thimnak tu cu, nangmah cungah a um. Nangmah nawl te a si.
214. Minung hi Pathian lungretheihtertu kan si timi va philh hlah. Zeicatiah minung 7,000,000,000 hi kan duhmi aa khah khawh lo caah asi. "Khua a sih tikah lum kan duh i, a lum tikah kih kan duh; a rocar le linh tikah ruahsur kan duh i, ruahsur tik ah khua rocar kan duh." A ho thlacamnak khi dah Pathian nih a ngaih lai timi khi va ruat tuah?
215. Na nunchung ah "milaklawh" le "micawmpawlawk" cazin ah na tel sualnak hnga lo va ralring. Cu cazin chung i na te chung paoh cu, "hawi dang dirhmun ka phan kho lai lo" timi va theih tuah.
216. Ti na din tik le rawl na ei tikah, thaizing thaithawh-chuncaw-zanriah ruat bu tein va eiding.
217. Na theihmi bia poah khi va chim dih hlah. Chim ding le chim lo ding khi va thleidang. Culoahcun mi nih "mihrut timi degree" an in pek sual lai.
218. Nih hi ngandamnak caah free in hmuh khawhmi si tha bik asi timi va philh hlah. Ngaihchiatni hmanh i na nih khawh asi ahcun, vawlei na tei taktak i, vawlei ah nunchan ngeimi na si taktak.
219. Mit-hmai panh te um zong na thim khawh i, mit-hmai chiapi um zong na thim khawh. Khaw zeidah na thim deuh lai timi tu khi cu, nangmah ah duh-thim-nak aum.
220. Hruaitu na si ahcun zanmang nih an uk awk le hruai awk a si lo. Ruahnak, tuaknak, zumhnak, ruahchannak le a taktak a simi thil tu nih a uk le a hruai awk a si.
221. Bia chim thiam hi a biapi tuk. Bia chim na thiam lo ahcun, dawtnak bia hmanh khi, midang caah fahnak a si kho.
222. Mi chamhbaunak kong na caih hlan ah, an kedan khi va danh hmasat. An sining khi va ruat hmasat. An sining le kedanh na fian hnu ah, an kong va chimrel.
223. Midang caah saya va si zungzal hlah. Zeicatiah saya si zungzal nakin siangngakchia si le a cawngmi si hi fimnak deuh a si tawn.
224. Na tuahmi cu a tha viar in na ruah men lai. Asinain na hnulei ah a chia le a tha tiah a thleidangtu le bia khiaktu mipi an um zungzal timi va philh hlah.
225. Na nunnak ah "Isaac" timi min hi va philh hlah. Cucu "Laughter" (Nih/Mini) tinak asi. Zeibantuk minung na si zongah, zei bantuk dirhmun i na um zong ah, "Ani khomi" na si dingmi a biapi tuk ti va philh hlah. Ani khomi si zong va zuam. Hihi philh hlah. "Ani kho mi" na si lo ahcun, vawlei cu na caah "Tahnak lawng a tang cang."
Bia donghnak:
Hi ca a relmi dihlak Bawipa nih fimnak, rumnak, ngandamnak, nun saunak le nuamhnak laksawng in pe ko hna seh. Cunak in a biapi deuh rih mi, "Zeitluk lungretheihnak le harnak chung i na um tik zongah, nih/mirh khawhnak in pe ko hna seh. Na nunnak A NI khomi, A MIRH khomi le aa lawm khomi na si khawhnak ding caah saduhthahnak nganpi he hi ca ka tial!!!
Tuesday, June 16, 2015
Saturday, June 13, 2015
Thil Pawi Bikmi
Vawleicung kan nun chung ah hin thil pawi hi a rak tam tuk. Minung kan tuanbia, nunphung, umnak ram, eidin, khuacaan le thil sining aa dan bantuk in a pawi kan timi zong aa dang cio men ko lai. Mi pakhat caah a pawi ngai ruahmi zong, a dang pakhat caah a pawi bak lo mi a rak si kho ve ko. A dang caah a pawi bak lo mi zong, a dang caah a rak pawi tukmi asi kho men ko. Cucaah "A pawi" kan timi hi aa khat lo kho nain, mifim pawl nih a pawi an timi zong an i khat ve hna lo.
Vawleicung mifim mi hna le phungthluk thatha nih "A pawi bik" tiah an ruahmi thil tampi aum i, cu hna lak ah a biapi ngai rua tiah ka ruahmi hna cu hihi an si.
1. Thil a thei ngang bantuk in um i theih taktak lo (Smart taktakmi lawhter i, smart taktak lo)
2. Thil a fiang ngang bantuk in "Yes" "Yes" ti i fian taktak lo.
3. Mah vial dinfel hlek tunglo i, midang dinfel fial le forh.
4. Mah nih tuan huam tung lo in midang hnek.
5. Mah nih eih duhlomi midang eiter.
6. Zei tuahnak paoh ah akhan theih khawh lo.
7. Hruh ngai tung i mifim i lawhter.
8. Hrawkhrol ngai tung i dinnak kong tam tuk chim.
9. Thathut ngai tung i meh thaw lawng duh.
10. Mi bia kamh lengmang tung i tuah taktak lo.
11. Midang nakin ka thei deuh timi ruah zungzal.
12. Ka theihning hi a dik bik ti in i ruah zungzal.
13. Theih ko zong i hngalh khawh lo, hmuh zong i fian khawh lo.
15. Ngaichihnak lungthin ngeih khawh lo.
16. Ka palh ti theih ko zong i ka palh ti ah thinlung in ruah khawh lo.
17. Midang duhnak, ruahnak le midang sining i hrawm khawh lo.
18. Ka khim, a za cang ti thei lo in, kaa nih a duh pat ti in bang lo in "ei le din."
19. Minung asimi hawi zawnruahnak ngeih lo.
20. Mah zawn lawng ruahnak lungput le sii-kherh tuk.
21. Tih ding asimi thil tih lo le ngamh ding asimi thil ngamh lo.
22. Chim caan le ngol caan a theilomi lei le dang ngeih.
23. Mi thangchiat le mualphoh hman khi thil dawh lo asi ti theih khawh lo.
24. Duhmi thil paoh a tlamtling kho dih seh timi ruahnak ngeih
25. Saduhthah khi a tling kho dih lo timi theih khawh lo.
26. Ka duhmi a tlin lawngah ka nuam lai timi lungput ngeih
27. A zohchia timi le zohrem asi timi theih khawh lo
28. Haa ah hnawm tampi aa benh bu in haa lang kuahmahpi nih
29. Azungzal tein dam peng le nun peng duhnak thinlung ngeih
30. Minung sining hi aa thleng lengmang timi ruah khawh lo
31. Micung i zaangfahnak le tanghma benh khawhnak thinlung ngeih khawh lo
32. Chia le tha thleidan khawhnak thinlung tlawm tuk lawng ngeih
33. Keimah bia in bia tlu seh ti peng
34. Mi nih ka daw hna seh, ka upat hna seh, ka tihzah hna seh timi lungput ngeih peng
35. Ningzah hngalh lo tuk le sual tuk zong i cal can ngai.
36. Uanthlarnak lungput ngeih
37. Mi kong ngaih pah ve lo in mah kong lawngte mi va chimh
38. Mi bia ngaih pah ve lo in mi nih ka biachim ngai hna seh timi lungput ngeih peng
39. Caan upat lo
40. Thil-hlan pan ngang tung le mi thil pek theih than ti lo.
41. Leiba lak hman ngang tung i, leiba cham theih lo.
42. Mi nih ka then/pe hna seh ti duh i mah nih mi va then/pek sian ve tung lo
43. Midang bawmhnak lak peng i, midang bawmh huam lo
44. Lihchim le mihlen hi sual le thil tha lo asi timi theih khawh lo
45. Biatak chim lo in lih le hrawkhrol lawngte chimrel peng
46. Asi taktak lomi asi taktak bantuk in ruah le pawm hman
47. Mi bia in nun le mi bia ruangah tluk
48. Thil phupha lo ah nuar hman le ihkhiah hman
49. Chiatnak lei lawngte in thil hmuh (Negative idea)
50. Mifim mi hna ruahnak lak duh lo le mah ruahnak lawng in nun peng
51. Hmuhton hnu zongah lungfim hlei lo
52. Ruahchan awk a um lo mi thil, i ruahchan peng
53. Tha-thut ngang tung i duk chiat ngang
54. Zuamnak ngeih tunglo le thadit huam tung lo in thil tlamtling dih seh timi ruahnak ngeih
55. Mi thatnak hmu lo in an chiatnak lawngte hmuh peng
56. Mi thapek hman lo in thachiatnak bia lawngte chim zungzal
57. Thil chia tung i theipar tha chuak seh timi lungput ngeih
58. Mah nih tuah komi sual/palhnak kha midang va puh duhnak thinlung ngeih
59. Ka co tawk asi maw silo timi ruat lo in, va uar peng
60. Cazoh huam hlek tung lo in catang sang phak timh
61. A hram (azin) saih duh tung lo in theipar zun duh tung
62. Mi nih an tuahmi le tuanmi chung ah cuai thlai thiam tuk
63. Innpa sining le midang sining hlathlai tuk le midang kong i buai huam tuk
64. Mah zohnak i thavang, mi zohnak i chia-kuk si tung
65. Tlai-pi ih le tlai-pi thawh hman
66. Riantuan huam tunglo in mirum si duh
67. Inn-rianh huam tung lo in inn-tha tang um duh
68. Mah chiatnak hmu lo in michiatnak lawngte hmuh
68. Mah cuai-thlai duh lo in midang cuai thlai peng
69. Chim hlah ah ruah lo in, chim dih hnu ah, "Ka palh ti lengmang>"
70. Ka tuahsernak kha zoh lo in, ka chim mi tu tuah u, timi lungput ngeih
71. Tar hnu i ngaknu no te duh le tlangval no te duh
72. Atlam a tling kho lo dingmi "saih-ku-zin" tam tuk ngeih
73. Zan-mang hi a taktak an si tawn lo timi fian khawh lo
74. Nu le pa vial dinfel tung lo in, fale dinfelnak cawnpiak
75. Tuah hmun tuah peng tung i, theipar dang chuak seh timi in thlacam hman
76. Mah nih tuah sual riangmang in Pathian nih dan a ka tat timi zumhnak ngeih
77. Thil tha ton tik paoh i, "Pathian thawng" ti i, "Thil chia ton tik i, Pathian thawng" ti khawh lo
78. "Hmur-lawng" in Pathian thangthat duhnak thinlung ngeih
79. Minung i rinh pah ve lo in, zeipoah Pathian nih kan kan tuah piak viar seh timi zumhnak ngeih
80. Mah nih tuahmi sualnak kha, Adam va puh lengmang i, Adam cung i thinhun
81. Cho kai huam lo in, chuk zuan le lamphei lawng hrawn duh peng
82. Tii hi adai zungzal lo, tilet zong atho ve tawn timi theih khawh lo
83. Harnak le mitthli tlaknak ton ding, ruahchungnak ngeih lo
84. Nichiar tein tangka ka hmuh lai timi ruahchannak in tangka duhpoh hloh
85. Biapimi kha biapi lo ah chiah i, biapi lomi biapi tuk i chiah hman
86. Mi vial dawt ngang i mah le mah i dawt lo
87. Mah chungkhar le unau huat hman; thih lai ah chungkhar lawng an tang lai ti theih khawh lo
89. Ni a tlang zungzal lo, ruah a sur zungzal lo, khua a dawm zungzal lo timi ruah khawh lo
90. Zeitluk amuih zongah zaan cu a dih caan a ra than te ko lai timi ruahchannak ngeih khawh lo
91. Thang tuk nih le thang tuk tah hman
92. A zaa timi theih khawh lo tiang in hruh
93. Midang duhnak le bia in nun peng timh
94. Midang lung ton peng zuam hi thadi za asi timi theih khawh lo
95. Mah le mah hmanh duhnak tlinter khawh lo lio ah, midang duhnak tlinter zuam
96. Mui chiat ngang tung i, mi dawh ngang duh hman
97. Mirum zon sifah khawh asi timi theih lo
98. Mithawng tuk zong der caan a ngei timi theih khawh lo
99. Zeizong vialte hi caan an ngei dih timi theih khawh lo
100. Mah nih liam ding asilo pat ti'n duhpaoh in midang tangka le thilri hman piak
101. Hmailei kong tuaktannak le timhlamhnak a ngeilomi lungput
102. Ka taksa le thlarau caah a chia timi thei ko nain thil thalo tuah peng duh
103. Semrelnak lungput ngei lo in tletle-buabua in nun
104. Midang kut in rultlaih an ti bang, mi ca biahngalh tuk
105. Mah sining zoh lo in mi nawlcawn hman
106. Mah le tuanbia philh i, puamhngal tuk in nun
107. Hmailei kong ruahnak ngeilo in "tongte hnangam in hna-ngam"
108. Na-laileng bang mah le lawng i kilh duhnak thinlung ngeih peng
109. Cawm-paw-lawk nun in nun sawhsawh ve lengmang
110. Nuamh tik ah nuamh zia tiam lo i, "Vorvok zunput chung tla bang nun"
111. Sunghbau zatlawk tawn tikah, kan mah lawng nih ton bang, hawi hlei ngaihchiat
112. Mah sunghbau nak lawng fakkhun in ruah le midang sunghbaunak zaanfah khawh lo
113. Hmuh lei lawng duh i chuahlei a sianglomi lungput
114. Rum ngang tung i eidin chia le thilri chia taktak he nun i, thih tikah tangka kaltak viar
115. Hmuhmi tangka zeizat dah asi timi tuaklo in tangka hloh hman
116. Saduhthah ning paoh in vawleicung ah duhtling seh timi ruahnak ngeih
117. Ngasa ei duh ngai tung i tikik tan a huamlomi lungput
118. Chaw le va, suingun, fimnak le thazaang bochan in midang cung kai lengmang
119. Siangngakchia si lio i saya nak in thiam deuh ah aa chiami lungput ngeih
120. Zultu si lio i hruaitu hmai kal kanh
121. Arpi si lio caan i, sahgar zuamcawh duhnak lungput ngeih
122. Minung vialte hi palh kho an si ve timi ruahthiam piaknak lungput ngeih lo.
123. Chan-ti-luan a dawi duh lo mi lungput ngeih i, i thlen duh lo nak lungput ngeih peng
124. Mi duh paoh in ti tung i, mi nih van ti tik i, "ai-kio tuk"
125. Pa situng i nu ruahnak ngeih le nu situng i pa ruahnak ngeih
126. Nulepa upat le dawt a thei kho lomi lungput
127. U le nau siaherhnak le zawnruahnak a ngei kholomi unau lungput
128. Chungkhar kan si timi ruahnak a ngei kho lomi rualchan lungput
129. Miphun dawtnak le tanhnak a ngei kholo mi, miphun tlau lungput ngeih
130. Nupi le nih meh thaw lo an chumh tik i a zaimi "pa" lungput
131. Mah tuahmi paoh a tha in ruah i, midang tuahmi paoh a tha in ruah khawh lo
132. Mah tuanvo thei lo in, tuanvo upat lomi lungput
133. Nupi le cungah zumhtlak a silomi pa lungput
134. Pasal le caah zumhtlak asi lomi nupi lungput
135. Tawngte khiarh in si-khiarh
136. Midang caah upadi suai tung i mah caah upadi suai a duhlomi Kawl ralkap lungput ngeih
137. Midang dantat huam hngang i mah dantat vial va duh tung lo
138. Hmailei ah zei dah ka si ve te lai timi ruat lo in, ka kau tuk in biachim hman
139. Fale huatnak lungthin a ngeimi nulepa lungput
140. Adong thiamlo bantuk in thilri le tangka tonghtham hman (theikung thlangh hman tibantuk)
141. Ei a cuza rih lo mi ei hman
142. Midang tlaih-hrem a hmangmi lungput le tuahsernak
143. Carel thiam tung i carel lo
144. Fian setsai lo mi thil, midang fiang tuk in chimh hman
145. Pumsa ngandamnak biapi ah a chialomi lungput
146. Nupi fate zawn ruat lo in ka chung ah aa tuh thluahmahmi "pa" lungput
146. Ka tuh bang in ka zun lai timi ruahchannak a ngeilomi lungput
147. Khualtlung mileng zawnruahnak a ngeilomi lungput
148. Zei thil paoh hi a man a cawi a hau timi ruah lo in, free in ruah peng
149. Pawkhimnak asilomi zukhmawm a hmangmi lungput
150. Mi lawmhnak ah a lawmhpi kho lomi lungput ngeih
151. Mi ngaihchiatnak ah a ngaihchiatpi kho lomi lungput ngeih
152. Mi ngaihchiatnak ah a lungawi mi lungput ngeih
152. Ka der tikah mi nih an ka ti ve te lai timi ruat lo in, thawn lio ah mi duhpaoh in tuah
153. Ziar ngeihmi lungput ngeih
154. Adepdemi lungput ngeih
155. Chungthu lengnal in nun duhnak lungput ngeih
156. Mi tawsawh le tuksawh a hmangmi lungput ngeih
157. Mi foihnak ding caah ral a chiahmi lungput ngeih
158. Mi an sia a rem maw rem lo ti tuak lo in, mah siarem in nun peng
159. Mi nungphung upat lo le an nunphung he ralkah in nun hman
160. Mah lawng vancung kai ding in i hmuh i, midang paoh hell tla ding in ahmumi lungput
161. Lungthin le nunnak fiang tung lo in khamh i fian ngai
162. Pianthar hi uar ngang tung in pianthar hlek lo
163. Mah sualnak hi midang sualnak nih khuh seh timi lungput ngeih
164. Nilin zong huat, vur tlak zong huat, ruah sur zong huatnak lungput ngeih
165. Dam lio ah a zaw kho lo bantuk in duhning paoh nun
166. Sekhan piah vial huam ngang i, sekhan man cawi duh hlek lo
167. Cozah bawmhnak sawk duh ngang tung i tax tlawmte pekter tik i zai ngai
168. Keimah tangka asilem lo ti in cozah tangka duhpaoh hman
169. Cozah hlen cu a pawi lo ti in, cozah tangka ningcang lo in ei duhnak lungput ngeih
170. Zeithil paoh "free" in hmuh duhpengmi lungput ngeih
171. Chun caan ah zaan a ra than te lai timi ruah khawh chung lo
172. Pasal le cungah a kai pengmi nupi lungput
173. Nupi le hi zaangdermi an si tiah a ruat kho lo va lungput
174. Fale an palh maw, palh lo timi ruat lo in "au-kanh" a hmangmi nu le pa lungput
175. Adingmi thil tanh lo in, chungkhat, phun khat, miphun khat sinak menmen hna in tan
176. A kir than ti lo mi, a liamcia caan rumnak le thawnnak in porhlawt a hmangmi lungput
177. Mah le inn ah a ngam lo mi lungput ngeih
178. Ka in kan dawt...kan dawt ti i kehleng phelh a hmangmi lungput ngeih
179. Sualnak in nuamhnak le lawmhnak a kawlmi lungput ngeih
180. Sifak santlai lo le hmeinu hmeipa a nihsawhmi lungput
181. Lihchim a hmangmi "lei le dang" ngeih
182. Hmurka le aw nem ngang tung i, lungthin ah "sai-hak hling" bantuk in um
183. Dai zirziar tein um tung i, lungchung ahcun meitil sa bantuk asimi lungput ngeih
184. Mi thachiatnak biachim cah tuk
185. Mi dang bia asi lo ning in chim piak hman le bia-porh hman
186. Mi nih ka daw hna seh ti lawng bawh i midang dawt huam lo
187. Dawt i hlawh hlek tunglo in mi nih ka daw hna seh timi lungput ngeih
189. Midang cungah saya tuan duh tuknak lungput ngeih
190. Mi hngilh lio ah thawngri ngeih tuk le hnacheh tuk
191. Lungthin tello in midang rawl hrawm kawh ahmangmi Kawl lungput
192. Cuai deu ngeih le thil-lem zuar hman
193. Tangka, thilri le chawva ah hakkauh tuk
194. Mah le sining ah di a riam kho lomi le lungsinak a ngei kholomi lungput ngeih
195. Midang hngarnak thinlung ngeih le hnahchuahnak ngeih hman
196. A ngan a dam lomi zuamnak (competition) ah i zuam ve lengmang
197. Hawikawm chia aa ralting kho lomi le hawi tuah paoh a tuah ve mi lungthin sual ngeih
198. Tar bek-be-reu te si tung i ngaknu no te thit hman
199. Velhle rumro in a nungmi lungput
200. Hngilhter a hmangmi le thei ko nanain theihter lo ahmangmi lungput
201. Mahnak upa upatnak a ngei kho lo mi lungput
202. Nu le pa a nih sawhmi lungput
203. Vawlei ah sungh le zatlak a um ve timi a ruat kho lomi lungput
204. Midang ei awk an ting ve maw, ting ve lo, timi ruahnak ngei lo mi "kaa" ngeih
205. Mah ca a thatnak asi paoh ahcun, midang chiatnak le sunghnak asi zongah pawi ruah lo
206. Zu rit riangmang in, sualnak tuah tik i, "Zu ruang ah pei asi ko cu" ti in zu tu sualnak puh
207. Mah nih sualnak tuah riangmang i, kum thawng tamtuk a liamciami Adam tu sual puh peng
208. Duh ko mi zong, "ka duh lo" ti in asalomi a chemmi "kaa"
209. Phu-sip--phu-sep" ti a hmang tukmi hmur ngeih
210. "Khim cikcek tein ei hnu i, an rawl a thaw lo" ti in sawisel hman
211. Alakka in hmuhmi thilri cung i duhcet tuk
212. Lenvah a huam tukmi ke ngeih
213. Mah nih mi va hnursuan ngang tung i, mi nih hnursuan a celh lomi lungthin
214. Mi thangthat hmang lo in, mi a si zungzalmi lungput ngeih
215. I ruat cukmak bu in thil tuah i, ka tuah sual ti hman tuk
216. Mi nih ka ngaithiam hna seh timi duh ngai tung i, midang ngaihthiam i timh ve lo
217. Nizan kha dawh khawg le kir khawh asi ti lo timi theih lo
218. Duh poah in bia chim riangmang in, ka chim sual tiah chim ahmangmi lei ngeih
219. Chiat-serh le volh-pamh a hmang mi lungput ngeih
220. "Apawi tukmi thil, a pawi lo" ti ahmangmi lungput.
Hi a pawimi thil (220) lak ah, a pawi bikmi cu, "No. 220" nak hi asi. "A pawi ko nain, a pawi lo" timi lungput nih hin, thil a rawhternak a tam tuk. Cucaah a biapi mi cu, "A pawimi cu a pawi ti i, a pawi lo mi cu pawiter lo ding khi a si."
Hi a pawimi (220) pin ah, a pawimi thil tam tuk a um rih. Cucaah Rabbi pawl nih cun "Nawlbia 613" an tuah. Zulh ding le zulh lo ding an ti. Zulh ding zulh lo le tuah lo ding tuah paoh ahcun, "sual" asi i a pawi cang.
Asinain cu tiang zulh zongah minung nih, tlinh khawh asi lo timi theih a herh.
Asinain hihi va ruat hna. Acunglei 220 ka tialmi hi na nunpi khawh ahcun, mi zataktak ka si ti kha va ruat. Asinain ka nunpi kho lai lo timi kha va fiang fawn. Na nunpi khawhlo tikah na lung va rawk tuk hlah. Zeicatiah mi vialte nih nunpi an duh ko nain, an nunpi kho ve cio lo timi va philh hlah.
Vawleicung mifim mi hna le phungthluk thatha nih "A pawi bik" tiah an ruahmi thil tampi aum i, cu hna lak ah a biapi ngai rua tiah ka ruahmi hna cu hihi an si.
1. Thil a thei ngang bantuk in um i theih taktak lo (Smart taktakmi lawhter i, smart taktak lo)
2. Thil a fiang ngang bantuk in "Yes" "Yes" ti i fian taktak lo.
3. Mah vial dinfel hlek tunglo i, midang dinfel fial le forh.
4. Mah nih tuan huam tung lo in midang hnek.
5. Mah nih eih duhlomi midang eiter.
6. Zei tuahnak paoh ah akhan theih khawh lo.
7. Hruh ngai tung i mifim i lawhter.
8. Hrawkhrol ngai tung i dinnak kong tam tuk chim.
9. Thathut ngai tung i meh thaw lawng duh.
10. Mi bia kamh lengmang tung i tuah taktak lo.
11. Midang nakin ka thei deuh timi ruah zungzal.
12. Ka theihning hi a dik bik ti in i ruah zungzal.
13. Theih ko zong i hngalh khawh lo, hmuh zong i fian khawh lo.
15. Ngaichihnak lungthin ngeih khawh lo.
16. Ka palh ti theih ko zong i ka palh ti ah thinlung in ruah khawh lo.
17. Midang duhnak, ruahnak le midang sining i hrawm khawh lo.
18. Ka khim, a za cang ti thei lo in, kaa nih a duh pat ti in bang lo in "ei le din."
19. Minung asimi hawi zawnruahnak ngeih lo.
20. Mah zawn lawng ruahnak lungput le sii-kherh tuk.
21. Tih ding asimi thil tih lo le ngamh ding asimi thil ngamh lo.
22. Chim caan le ngol caan a theilomi lei le dang ngeih.
23. Mi thangchiat le mualphoh hman khi thil dawh lo asi ti theih khawh lo.
24. Duhmi thil paoh a tlamtling kho dih seh timi ruahnak ngeih
25. Saduhthah khi a tling kho dih lo timi theih khawh lo.
26. Ka duhmi a tlin lawngah ka nuam lai timi lungput ngeih
27. A zohchia timi le zohrem asi timi theih khawh lo
28. Haa ah hnawm tampi aa benh bu in haa lang kuahmahpi nih
29. Azungzal tein dam peng le nun peng duhnak thinlung ngeih
30. Minung sining hi aa thleng lengmang timi ruah khawh lo
31. Micung i zaangfahnak le tanghma benh khawhnak thinlung ngeih khawh lo
32. Chia le tha thleidan khawhnak thinlung tlawm tuk lawng ngeih
33. Keimah bia in bia tlu seh ti peng
34. Mi nih ka daw hna seh, ka upat hna seh, ka tihzah hna seh timi lungput ngeih peng
35. Ningzah hngalh lo tuk le sual tuk zong i cal can ngai.
36. Uanthlarnak lungput ngeih
37. Mi kong ngaih pah ve lo in mah kong lawngte mi va chimh
38. Mi bia ngaih pah ve lo in mi nih ka biachim ngai hna seh timi lungput ngeih peng
39. Caan upat lo
40. Thil-hlan pan ngang tung le mi thil pek theih than ti lo.
41. Leiba lak hman ngang tung i, leiba cham theih lo.
42. Mi nih ka then/pe hna seh ti duh i mah nih mi va then/pek sian ve tung lo
43. Midang bawmhnak lak peng i, midang bawmh huam lo
44. Lihchim le mihlen hi sual le thil tha lo asi timi theih khawh lo
45. Biatak chim lo in lih le hrawkhrol lawngte chimrel peng
46. Asi taktak lomi asi taktak bantuk in ruah le pawm hman
47. Mi bia in nun le mi bia ruangah tluk
48. Thil phupha lo ah nuar hman le ihkhiah hman
49. Chiatnak lei lawngte in thil hmuh (Negative idea)
50. Mifim mi hna ruahnak lak duh lo le mah ruahnak lawng in nun peng
51. Hmuhton hnu zongah lungfim hlei lo
52. Ruahchan awk a um lo mi thil, i ruahchan peng
53. Tha-thut ngang tung i duk chiat ngang
54. Zuamnak ngeih tunglo le thadit huam tung lo in thil tlamtling dih seh timi ruahnak ngeih
55. Mi thatnak hmu lo in an chiatnak lawngte hmuh peng
56. Mi thapek hman lo in thachiatnak bia lawngte chim zungzal
57. Thil chia tung i theipar tha chuak seh timi lungput ngeih
58. Mah nih tuah komi sual/palhnak kha midang va puh duhnak thinlung ngeih
59. Ka co tawk asi maw silo timi ruat lo in, va uar peng
60. Cazoh huam hlek tung lo in catang sang phak timh
61. A hram (azin) saih duh tung lo in theipar zun duh tung
62. Mi nih an tuahmi le tuanmi chung ah cuai thlai thiam tuk
63. Innpa sining le midang sining hlathlai tuk le midang kong i buai huam tuk
64. Mah zohnak i thavang, mi zohnak i chia-kuk si tung
65. Tlai-pi ih le tlai-pi thawh hman
66. Riantuan huam tunglo in mirum si duh
67. Inn-rianh huam tung lo in inn-tha tang um duh
68. Mah chiatnak hmu lo in michiatnak lawngte hmuh
68. Mah cuai-thlai duh lo in midang cuai thlai peng
69. Chim hlah ah ruah lo in, chim dih hnu ah, "Ka palh ti lengmang>"
70. Ka tuahsernak kha zoh lo in, ka chim mi tu tuah u, timi lungput ngeih
71. Tar hnu i ngaknu no te duh le tlangval no te duh
72. Atlam a tling kho lo dingmi "saih-ku-zin" tam tuk ngeih
73. Zan-mang hi a taktak an si tawn lo timi fian khawh lo
74. Nu le pa vial dinfel tung lo in, fale dinfelnak cawnpiak
75. Tuah hmun tuah peng tung i, theipar dang chuak seh timi in thlacam hman
76. Mah nih tuah sual riangmang in Pathian nih dan a ka tat timi zumhnak ngeih
77. Thil tha ton tik paoh i, "Pathian thawng" ti i, "Thil chia ton tik i, Pathian thawng" ti khawh lo
78. "Hmur-lawng" in Pathian thangthat duhnak thinlung ngeih
79. Minung i rinh pah ve lo in, zeipoah Pathian nih kan kan tuah piak viar seh timi zumhnak ngeih
80. Mah nih tuahmi sualnak kha, Adam va puh lengmang i, Adam cung i thinhun
81. Cho kai huam lo in, chuk zuan le lamphei lawng hrawn duh peng
82. Tii hi adai zungzal lo, tilet zong atho ve tawn timi theih khawh lo
83. Harnak le mitthli tlaknak ton ding, ruahchungnak ngeih lo
84. Nichiar tein tangka ka hmuh lai timi ruahchannak in tangka duhpoh hloh
85. Biapimi kha biapi lo ah chiah i, biapi lomi biapi tuk i chiah hman
86. Mi vial dawt ngang i mah le mah i dawt lo
87. Mah chungkhar le unau huat hman; thih lai ah chungkhar lawng an tang lai ti theih khawh lo
89. Ni a tlang zungzal lo, ruah a sur zungzal lo, khua a dawm zungzal lo timi ruah khawh lo
90. Zeitluk amuih zongah zaan cu a dih caan a ra than te ko lai timi ruahchannak ngeih khawh lo
91. Thang tuk nih le thang tuk tah hman
92. A zaa timi theih khawh lo tiang in hruh
93. Midang duhnak le bia in nun peng timh
94. Midang lung ton peng zuam hi thadi za asi timi theih khawh lo
95. Mah le mah hmanh duhnak tlinter khawh lo lio ah, midang duhnak tlinter zuam
96. Mui chiat ngang tung i, mi dawh ngang duh hman
97. Mirum zon sifah khawh asi timi theih lo
98. Mithawng tuk zong der caan a ngei timi theih khawh lo
99. Zeizong vialte hi caan an ngei dih timi theih khawh lo
100. Mah nih liam ding asilo pat ti'n duhpaoh in midang tangka le thilri hman piak
101. Hmailei kong tuaktannak le timhlamhnak a ngeilomi lungput
102. Ka taksa le thlarau caah a chia timi thei ko nain thil thalo tuah peng duh
103. Semrelnak lungput ngei lo in tletle-buabua in nun
104. Midang kut in rultlaih an ti bang, mi ca biahngalh tuk
105. Mah sining zoh lo in mi nawlcawn hman
106. Mah le tuanbia philh i, puamhngal tuk in nun
107. Hmailei kong ruahnak ngeilo in "tongte hnangam in hna-ngam"
108. Na-laileng bang mah le lawng i kilh duhnak thinlung ngeih peng
109. Cawm-paw-lawk nun in nun sawhsawh ve lengmang
110. Nuamh tik ah nuamh zia tiam lo i, "Vorvok zunput chung tla bang nun"
111. Sunghbau zatlawk tawn tikah, kan mah lawng nih ton bang, hawi hlei ngaihchiat
112. Mah sunghbau nak lawng fakkhun in ruah le midang sunghbaunak zaanfah khawh lo
113. Hmuh lei lawng duh i chuahlei a sianglomi lungput
114. Rum ngang tung i eidin chia le thilri chia taktak he nun i, thih tikah tangka kaltak viar
115. Hmuhmi tangka zeizat dah asi timi tuaklo in tangka hloh hman
116. Saduhthah ning paoh in vawleicung ah duhtling seh timi ruahnak ngeih
117. Ngasa ei duh ngai tung i tikik tan a huamlomi lungput
118. Chaw le va, suingun, fimnak le thazaang bochan in midang cung kai lengmang
119. Siangngakchia si lio i saya nak in thiam deuh ah aa chiami lungput ngeih
120. Zultu si lio i hruaitu hmai kal kanh
121. Arpi si lio caan i, sahgar zuamcawh duhnak lungput ngeih
122. Minung vialte hi palh kho an si ve timi ruahthiam piaknak lungput ngeih lo.
123. Chan-ti-luan a dawi duh lo mi lungput ngeih i, i thlen duh lo nak lungput ngeih peng
124. Mi duh paoh in ti tung i, mi nih van ti tik i, "ai-kio tuk"
125. Pa situng i nu ruahnak ngeih le nu situng i pa ruahnak ngeih
126. Nulepa upat le dawt a thei kho lomi lungput
127. U le nau siaherhnak le zawnruahnak a ngei kholomi unau lungput
128. Chungkhar kan si timi ruahnak a ngei kho lomi rualchan lungput
129. Miphun dawtnak le tanhnak a ngei kholo mi, miphun tlau lungput ngeih
130. Nupi le nih meh thaw lo an chumh tik i a zaimi "pa" lungput
131. Mah tuahmi paoh a tha in ruah i, midang tuahmi paoh a tha in ruah khawh lo
132. Mah tuanvo thei lo in, tuanvo upat lomi lungput
133. Nupi le cungah zumhtlak a silomi pa lungput
134. Pasal le caah zumhtlak asi lomi nupi lungput
135. Tawngte khiarh in si-khiarh
136. Midang caah upadi suai tung i mah caah upadi suai a duhlomi Kawl ralkap lungput ngeih
137. Midang dantat huam hngang i mah dantat vial va duh tung lo
138. Hmailei ah zei dah ka si ve te lai timi ruat lo in, ka kau tuk in biachim hman
139. Fale huatnak lungthin a ngeimi nulepa lungput
140. Adong thiamlo bantuk in thilri le tangka tonghtham hman (theikung thlangh hman tibantuk)
141. Ei a cuza rih lo mi ei hman
142. Midang tlaih-hrem a hmangmi lungput le tuahsernak
143. Carel thiam tung i carel lo
144. Fian setsai lo mi thil, midang fiang tuk in chimh hman
145. Pumsa ngandamnak biapi ah a chialomi lungput
146. Nupi fate zawn ruat lo in ka chung ah aa tuh thluahmahmi "pa" lungput
146. Ka tuh bang in ka zun lai timi ruahchannak a ngeilomi lungput
147. Khualtlung mileng zawnruahnak a ngeilomi lungput
148. Zei thil paoh hi a man a cawi a hau timi ruah lo in, free in ruah peng
149. Pawkhimnak asilomi zukhmawm a hmangmi lungput
150. Mi lawmhnak ah a lawmhpi kho lomi lungput ngeih
151. Mi ngaihchiatnak ah a ngaihchiatpi kho lomi lungput ngeih
152. Mi ngaihchiatnak ah a lungawi mi lungput ngeih
152. Ka der tikah mi nih an ka ti ve te lai timi ruat lo in, thawn lio ah mi duhpaoh in tuah
153. Ziar ngeihmi lungput ngeih
154. Adepdemi lungput ngeih
155. Chungthu lengnal in nun duhnak lungput ngeih
156. Mi tawsawh le tuksawh a hmangmi lungput ngeih
157. Mi foihnak ding caah ral a chiahmi lungput ngeih
158. Mi an sia a rem maw rem lo ti tuak lo in, mah siarem in nun peng
159. Mi nungphung upat lo le an nunphung he ralkah in nun hman
160. Mah lawng vancung kai ding in i hmuh i, midang paoh hell tla ding in ahmumi lungput
161. Lungthin le nunnak fiang tung lo in khamh i fian ngai
162. Pianthar hi uar ngang tung in pianthar hlek lo
163. Mah sualnak hi midang sualnak nih khuh seh timi lungput ngeih
164. Nilin zong huat, vur tlak zong huat, ruah sur zong huatnak lungput ngeih
165. Dam lio ah a zaw kho lo bantuk in duhning paoh nun
166. Sekhan piah vial huam ngang i, sekhan man cawi duh hlek lo
167. Cozah bawmhnak sawk duh ngang tung i tax tlawmte pekter tik i zai ngai
168. Keimah tangka asilem lo ti in cozah tangka duhpaoh hman
169. Cozah hlen cu a pawi lo ti in, cozah tangka ningcang lo in ei duhnak lungput ngeih
170. Zeithil paoh "free" in hmuh duhpengmi lungput ngeih
171. Chun caan ah zaan a ra than te lai timi ruah khawh chung lo
172. Pasal le cungah a kai pengmi nupi lungput
173. Nupi le hi zaangdermi an si tiah a ruat kho lo va lungput
174. Fale an palh maw, palh lo timi ruat lo in "au-kanh" a hmangmi nu le pa lungput
175. Adingmi thil tanh lo in, chungkhat, phun khat, miphun khat sinak menmen hna in tan
176. A kir than ti lo mi, a liamcia caan rumnak le thawnnak in porhlawt a hmangmi lungput
177. Mah le inn ah a ngam lo mi lungput ngeih
178. Ka in kan dawt...kan dawt ti i kehleng phelh a hmangmi lungput ngeih
179. Sualnak in nuamhnak le lawmhnak a kawlmi lungput ngeih
180. Sifak santlai lo le hmeinu hmeipa a nihsawhmi lungput
181. Lihchim a hmangmi "lei le dang" ngeih
182. Hmurka le aw nem ngang tung i, lungthin ah "sai-hak hling" bantuk in um
183. Dai zirziar tein um tung i, lungchung ahcun meitil sa bantuk asimi lungput ngeih
184. Mi thachiatnak biachim cah tuk
185. Mi dang bia asi lo ning in chim piak hman le bia-porh hman
186. Mi nih ka daw hna seh ti lawng bawh i midang dawt huam lo
187. Dawt i hlawh hlek tunglo in mi nih ka daw hna seh timi lungput ngeih
189. Midang cungah saya tuan duh tuknak lungput ngeih
190. Mi hngilh lio ah thawngri ngeih tuk le hnacheh tuk
191. Lungthin tello in midang rawl hrawm kawh ahmangmi Kawl lungput
192. Cuai deu ngeih le thil-lem zuar hman
193. Tangka, thilri le chawva ah hakkauh tuk
194. Mah le sining ah di a riam kho lomi le lungsinak a ngei kholomi lungput ngeih
195. Midang hngarnak thinlung ngeih le hnahchuahnak ngeih hman
196. A ngan a dam lomi zuamnak (competition) ah i zuam ve lengmang
197. Hawikawm chia aa ralting kho lomi le hawi tuah paoh a tuah ve mi lungthin sual ngeih
198. Tar bek-be-reu te si tung i ngaknu no te thit hman
199. Velhle rumro in a nungmi lungput
200. Hngilhter a hmangmi le thei ko nanain theihter lo ahmangmi lungput
201. Mahnak upa upatnak a ngei kho lo mi lungput
202. Nu le pa a nih sawhmi lungput
203. Vawlei ah sungh le zatlak a um ve timi a ruat kho lomi lungput
204. Midang ei awk an ting ve maw, ting ve lo, timi ruahnak ngei lo mi "kaa" ngeih
205. Mah ca a thatnak asi paoh ahcun, midang chiatnak le sunghnak asi zongah pawi ruah lo
206. Zu rit riangmang in, sualnak tuah tik i, "Zu ruang ah pei asi ko cu" ti in zu tu sualnak puh
207. Mah nih sualnak tuah riangmang i, kum thawng tamtuk a liamciami Adam tu sual puh peng
208. Duh ko mi zong, "ka duh lo" ti in asalomi a chemmi "kaa"
209. Phu-sip--phu-sep" ti a hmang tukmi hmur ngeih
210. "Khim cikcek tein ei hnu i, an rawl a thaw lo" ti in sawisel hman
211. Alakka in hmuhmi thilri cung i duhcet tuk
212. Lenvah a huam tukmi ke ngeih
213. Mah nih mi va hnursuan ngang tung i, mi nih hnursuan a celh lomi lungthin
214. Mi thangthat hmang lo in, mi a si zungzalmi lungput ngeih
215. I ruat cukmak bu in thil tuah i, ka tuah sual ti hman tuk
216. Mi nih ka ngaithiam hna seh timi duh ngai tung i, midang ngaihthiam i timh ve lo
217. Nizan kha dawh khawg le kir khawh asi ti lo timi theih lo
218. Duh poah in bia chim riangmang in, ka chim sual tiah chim ahmangmi lei ngeih
219. Chiat-serh le volh-pamh a hmang mi lungput ngeih
220. "Apawi tukmi thil, a pawi lo" ti ahmangmi lungput.
Hi a pawimi thil (220) lak ah, a pawi bikmi cu, "No. 220" nak hi asi. "A pawi ko nain, a pawi lo" timi lungput nih hin, thil a rawhternak a tam tuk. Cucaah a biapi mi cu, "A pawimi cu a pawi ti i, a pawi lo mi cu pawiter lo ding khi a si."
Hi a pawimi (220) pin ah, a pawimi thil tam tuk a um rih. Cucaah Rabbi pawl nih cun "Nawlbia 613" an tuah. Zulh ding le zulh lo ding an ti. Zulh ding zulh lo le tuah lo ding tuah paoh ahcun, "sual" asi i a pawi cang.
Asinain cu tiang zulh zongah minung nih, tlinh khawh asi lo timi theih a herh.
Asinain hihi va ruat hna. Acunglei 220 ka tialmi hi na nunpi khawh ahcun, mi zataktak ka si ti kha va ruat. Asinain ka nunpi kho lai lo timi kha va fiang fawn. Na nunpi khawhlo tikah na lung va rawk tuk hlah. Zeicatiah mi vialte nih nunpi an duh ko nain, an nunpi kho ve cio lo timi va philh hlah.
Thlachiat Ruahnak
Voikhat cu "thlachiat ruahnak" timi bia hi ka chim tawn i, kan nu a lung a fiang kho lo. Zeicatiah anih cu Yangon ah a thangmi asi i, Kawl holh lawng a theimi asi. "Cucu zeidah asi?" tiah a ka hal i ka leh piak kho fawn lo. Thlachiat ruah timi hi, Laiholh zong hin leh awk a har ngai thiamthiam. A ruang cu hi biafang a rak chimtu kan pipu hna nih ca an tial lo caah asi. Zawndamh in leh a hau ding asi.
Kan nu nih, "Kawl holh le Mirang holh in tah zeidah asullam asi?" ati than. Ka ruat i ka thei kho lo. Mirang holh in van leh ding tiah ka ruat i, "Love" ka ti ah le a tlinh lo. "Kindess, sympanthy, loving-kindess" ka ti ah le a tlinh lo. Kawl ca in van leh ah le ka harh chinchin. Thlachiat ruahnak timi hi, Kawl le Mirang holh ah ka hmu lo. Dingteu in leh ding bia a um rua lo tiah ka ruat.
Hi bia hi kan pipu hna nih an rak hman ngaingaimi biafang asi. Nihin ni Laimi zong nih kan hman lengmang. Aa thawknak le a sullam taktak cu kan thei kho lo nain, a fawi nakin atanglei zawn ah hin kan hman tawn.
1. Mi nih duh paoh in a kan vuakden le bia fakfak in an kan ti zong i, leh kan duh ko hna zong ah, "A tha lai lo" timi ruat in in le daite in um duh tik ah hman asi.
2. Mi nih a kan vuakden tik le thahnawn tik zongah lehrulh cham lo in, "a tha lai lo" tiah ruat in dai tein um le ngaihthiamnak ngeih khi a si.
3. Mi nih kan cung i chiatnak le sualnak an tuah tik zongah, kan mah nih taza hna va cuai le dan va tat zong khi "a tha lem lai lo" tiah ruah i dai tein in khawhnak ngeih khi asi.
4. Kan palh lo ti kan hngalh ko zong i mi nih a kan ti chih len ko zongah i in peng i daite in um kha asi.
5. Mi nih kan cung i sualpalhnak an tuah sual tik i, kan ngaihthiam khawh hna lo zongah a kan rem i, kan lung a fak ko nana tein in khawh le ngaihthiam kan i harh ko nain ngaihthiam khawhnak thinlung khi asi.
6. Mi nih a kan cawihlam tik i kan sian lo ngai zongah zaangfahnak thinlung van ngeih i, siang lo nana tein mi van cawih le pekthenh khawhnak thinlung asi.
7. Mi nih bawmhnak a kan hal tik i bawmh kan duh lo le kan huam lo zongah, a herh tiah van ruah i van i hnek khawhnak thinlung khi asi.
8. A kan huatu le raltu asi timi kan thinlung tein theih ko zongah, a thei lo bantuk tein i umter le an cung ah lungput tha tein um le nun khawhnak lungput khi asi.
9. Kan kan duh lonak zongah midang caah thatnak aum nak hnga caahcun van i hnek tialmal i va kal khawhnak lungput khi asi.
10. Tuah kan duh dakmak mi zong, ka tuah ahcun a tha lai lo, ka ti ahcun a tha lai lo, timi van ruah i, i sum khawhnak thinlung ngeih khi asi.
11. Kan ral asi ti thei ko nain, minung hawi sinak in zaangfahnak ngeih i amah nih a kan doh bantuk in doh ve lo in, tha tein zohkhenh duhnak thinlung ngeih khawh khi asi.
12. Mi va hlen duhnak le mi caah thil tha lo mi tuah duh ko zong ah, a tha lo timi van theih i, lungthin i ngaichihnak le tuah lo in i sum khawhnak lungthin ngeih khi asi.
13. Kan tei ko mi hna zong, a tha lai lo timi van ruah i, mah le mah hna asungkhannak thinlung van ngeih khawhnak lungput khi asi.
14. Minung hawi zawnruahnak lungput ngeih zong asi.
15. Chim duh dakmak zongah a tha lai lo timi ruahnak in biachim sum khawhnak te hna asi.
16. Mi an palhnak kha a ningzak sual lai timi ruah piak i, mi sin hna i a zo langh sualnak hnga lo ding caah, biachim sum te hna, mi zo va langh te hna tibantuk i sum khawh te hna zong asi.
17. Mi nih nehsawh thlanglamhnak in a kan ti tik zongah va in khawh le an mah bantuk in va nehsawh ve nak thinlung ngeih lo zong khi asi.
18. Hi tin ka tuah ahcun asiloah ka chimrel ahcun a tha lai lo, timi ruat bu tein, in khawh lo mi te zong thinlung in in peng khawhnak thinlung zong khi asi.
19. Mah nakin midang upsapek deuh le kianh deuh khawhnak thinlung zong khi asi.
20. Mah nak in a der deuhmi tei tuk ko mi zong, duh paoh in va ti lo in, mah tanghma ah benh i nunnak ngeih zong khi asi.
Kan chim lengmang rih hnga maw? Chim ahcun tam tuk in chim khawh asi hnga. A tawinak in thlachiat ruah kan timi cu, "Hi ti ka tuah, ka chim, ka kal, ka nun, ka ti, ka vuak, ka den, bia ka el, a zo ka langh" ahcun a tha lai lo" timi zawnruahnak lungput ngeih i duh lo zong le lungthin fah ngai ko zong ah, i sum khawhnak lungthin ngeih khi, thlachiat ruah timicu asi ko.
Ruah tikah hi bia hi a thuk tuk i, aa thawknak hi ka fianh kho lem lai lo. Asinain hitin fianter ka duh.
"Thla" timi cu Laimi pupu hna nih hin, "Minung cu thih hnu ah, thla timi "thlarau" ngeimi kan si ti kan zumh. Mithi khua a um i, cu mithi khua ahcun kan thlarau akal i, khua a sa ti an zumh. Vawleicung kan tuahsermi hawih in, cu kan thla asiloah thlarau nih a va kalnak ding mithi khua ah khin a va tuar ve lai" timi kha an rak zumh. Cucaah zei thil an tuah tik hmanh ah, pipu hna nih atu chan kan taksa a nungmi ca lawng silo in, kan thih hnu, mithi khua i kan va kal te dingmi hmun i, kan thlarau kong tiang khin khua an ruat.
Cu thlarau temtuar ding le harnak ton ding khi an rak ruat kho bak lo. Cucaah an thih tik hmanh ah, ruak an i hngah, thil an i thlak khi, cu an thla asiloah thlarau nih, mithi khua ah thil tha a conak ding hnga khi an ruah caah, an rak tuahmi asi.
Cu caah, "Thlachiat ruah" timi cu hitin abia then khawh asi. "Thla+chiat+ruah" ti khi asi. Cu caah hi cafang hi kan then i, pakhat tete in kan fianter ahcun, "thla" cu "thlarau" asi. "Chiat" cu "cu thlarau nih thil chia ton dingmi khi asi. "Ruah" he van fonh tik ah hitin kan leh khawh.
Thlachiat ruah=kan thlarau nih thih hnu ah thil tha lo a ton sualnak hnga lo ding caah, nun lio ah duhpoh in nun le midang cungah thil chia tuah sual lo ding tein, um le nun kha "thla-chiat ruah" timi cu asi ko.
Cucaah thla-chiat ruatmi hna cu, mi duh poah ti an i sum. Mi nih an ti tik hna le an cung i thatlonak an tuah tik zongah an lehrul hna lo. Biachia holh chia an chim lo. Mi harnak an pe lo. An lehrul hna lo. Midang nih an ti ning hna le an tuahto ning hna in, an nih nih an ral cung zongah an tuah lo i, cuticun nunzia tha tein an nung.
"Thlachiat ruah" a hmangmi hna cu, mifim le lungthin sau an si i, mi nih thangthat le upat hmaizahnak an tong tawn. Thlachiat ruat lomi hna cu, mi nih sawisel le thangchiat an tong tawn. Cucaah hi thlachiat ruahnak timi hi, Krihfa nuncan ziaza lakah kan herh bikmi pakhat asi. Bible cawnpiaknak he zong aa tlak taktakmi biafang asi. Hi nun hi kan chungkhar le Krihfabu ah a nun ahcun, cu innchungkhar le Krihfabu cu a daimi le aa nuammi Krihfabu a si kho peng ko lai timi ruahchannak ka ngei.
Kan nu nih, "Kawl holh le Mirang holh in tah zeidah asullam asi?" ati than. Ka ruat i ka thei kho lo. Mirang holh in van leh ding tiah ka ruat i, "Love" ka ti ah le a tlinh lo. "Kindess, sympanthy, loving-kindess" ka ti ah le a tlinh lo. Kawl ca in van leh ah le ka harh chinchin. Thlachiat ruahnak timi hi, Kawl le Mirang holh ah ka hmu lo. Dingteu in leh ding bia a um rua lo tiah ka ruat.
Hi bia hi kan pipu hna nih an rak hman ngaingaimi biafang asi. Nihin ni Laimi zong nih kan hman lengmang. Aa thawknak le a sullam taktak cu kan thei kho lo nain, a fawi nakin atanglei zawn ah hin kan hman tawn.
1. Mi nih duh paoh in a kan vuakden le bia fakfak in an kan ti zong i, leh kan duh ko hna zong ah, "A tha lai lo" timi ruat in in le daite in um duh tik ah hman asi.
2. Mi nih a kan vuakden tik le thahnawn tik zongah lehrulh cham lo in, "a tha lai lo" tiah ruat in dai tein um le ngaihthiamnak ngeih khi a si.
3. Mi nih kan cung i chiatnak le sualnak an tuah tik zongah, kan mah nih taza hna va cuai le dan va tat zong khi "a tha lem lai lo" tiah ruah i dai tein in khawhnak ngeih khi asi.
4. Kan palh lo ti kan hngalh ko zong i mi nih a kan ti chih len ko zongah i in peng i daite in um kha asi.
5. Mi nih kan cung i sualpalhnak an tuah sual tik i, kan ngaihthiam khawh hna lo zongah a kan rem i, kan lung a fak ko nana tein in khawh le ngaihthiam kan i harh ko nain ngaihthiam khawhnak thinlung khi asi.
6. Mi nih a kan cawihlam tik i kan sian lo ngai zongah zaangfahnak thinlung van ngeih i, siang lo nana tein mi van cawih le pekthenh khawhnak thinlung asi.
7. Mi nih bawmhnak a kan hal tik i bawmh kan duh lo le kan huam lo zongah, a herh tiah van ruah i van i hnek khawhnak thinlung khi asi.
8. A kan huatu le raltu asi timi kan thinlung tein theih ko zongah, a thei lo bantuk tein i umter le an cung ah lungput tha tein um le nun khawhnak lungput khi asi.
9. Kan kan duh lonak zongah midang caah thatnak aum nak hnga caahcun van i hnek tialmal i va kal khawhnak lungput khi asi.
10. Tuah kan duh dakmak mi zong, ka tuah ahcun a tha lai lo, ka ti ahcun a tha lai lo, timi van ruah i, i sum khawhnak thinlung ngeih khi asi.
11. Kan ral asi ti thei ko nain, minung hawi sinak in zaangfahnak ngeih i amah nih a kan doh bantuk in doh ve lo in, tha tein zohkhenh duhnak thinlung ngeih khawh khi asi.
12. Mi va hlen duhnak le mi caah thil tha lo mi tuah duh ko zong ah, a tha lo timi van theih i, lungthin i ngaichihnak le tuah lo in i sum khawhnak lungthin ngeih khi asi.
13. Kan tei ko mi hna zong, a tha lai lo timi van ruah i, mah le mah hna asungkhannak thinlung van ngeih khawhnak lungput khi asi.
14. Minung hawi zawnruahnak lungput ngeih zong asi.
15. Chim duh dakmak zongah a tha lai lo timi ruahnak in biachim sum khawhnak te hna asi.
16. Mi an palhnak kha a ningzak sual lai timi ruah piak i, mi sin hna i a zo langh sualnak hnga lo ding caah, biachim sum te hna, mi zo va langh te hna tibantuk i sum khawh te hna zong asi.
17. Mi nih nehsawh thlanglamhnak in a kan ti tik zongah va in khawh le an mah bantuk in va nehsawh ve nak thinlung ngeih lo zong khi asi.
18. Hi tin ka tuah ahcun asiloah ka chimrel ahcun a tha lai lo, timi ruat bu tein, in khawh lo mi te zong thinlung in in peng khawhnak thinlung zong khi asi.
19. Mah nakin midang upsapek deuh le kianh deuh khawhnak thinlung zong khi asi.
20. Mah nak in a der deuhmi tei tuk ko mi zong, duh paoh in va ti lo in, mah tanghma ah benh i nunnak ngeih zong khi asi.
Kan chim lengmang rih hnga maw? Chim ahcun tam tuk in chim khawh asi hnga. A tawinak in thlachiat ruah kan timi cu, "Hi ti ka tuah, ka chim, ka kal, ka nun, ka ti, ka vuak, ka den, bia ka el, a zo ka langh" ahcun a tha lai lo" timi zawnruahnak lungput ngeih i duh lo zong le lungthin fah ngai ko zong ah, i sum khawhnak lungthin ngeih khi, thlachiat ruah timicu asi ko.
Ruah tikah hi bia hi a thuk tuk i, aa thawknak hi ka fianh kho lem lai lo. Asinain hitin fianter ka duh.
"Thla" timi cu Laimi pupu hna nih hin, "Minung cu thih hnu ah, thla timi "thlarau" ngeimi kan si ti kan zumh. Mithi khua a um i, cu mithi khua ahcun kan thlarau akal i, khua a sa ti an zumh. Vawleicung kan tuahsermi hawih in, cu kan thla asiloah thlarau nih a va kalnak ding mithi khua ah khin a va tuar ve lai" timi kha an rak zumh. Cucaah zei thil an tuah tik hmanh ah, pipu hna nih atu chan kan taksa a nungmi ca lawng silo in, kan thih hnu, mithi khua i kan va kal te dingmi hmun i, kan thlarau kong tiang khin khua an ruat.
Cu thlarau temtuar ding le harnak ton ding khi an rak ruat kho bak lo. Cucaah an thih tik hmanh ah, ruak an i hngah, thil an i thlak khi, cu an thla asiloah thlarau nih, mithi khua ah thil tha a conak ding hnga khi an ruah caah, an rak tuahmi asi.
Cu caah, "Thlachiat ruah" timi cu hitin abia then khawh asi. "Thla+chiat+ruah" ti khi asi. Cu caah hi cafang hi kan then i, pakhat tete in kan fianter ahcun, "thla" cu "thlarau" asi. "Chiat" cu "cu thlarau nih thil chia ton dingmi khi asi. "Ruah" he van fonh tik ah hitin kan leh khawh.
Thlachiat ruah=kan thlarau nih thih hnu ah thil tha lo a ton sualnak hnga lo ding caah, nun lio ah duhpoh in nun le midang cungah thil chia tuah sual lo ding tein, um le nun kha "thla-chiat ruah" timi cu asi ko.
Cucaah thla-chiat ruatmi hna cu, mi duh poah ti an i sum. Mi nih an ti tik hna le an cung i thatlonak an tuah tik zongah an lehrul hna lo. Biachia holh chia an chim lo. Mi harnak an pe lo. An lehrul hna lo. Midang nih an ti ning hna le an tuahto ning hna in, an nih nih an ral cung zongah an tuah lo i, cuticun nunzia tha tein an nung.
"Thlachiat ruah" a hmangmi hna cu, mifim le lungthin sau an si i, mi nih thangthat le upat hmaizahnak an tong tawn. Thlachiat ruat lomi hna cu, mi nih sawisel le thangchiat an tong tawn. Cucaah hi thlachiat ruahnak timi hi, Krihfa nuncan ziaza lakah kan herh bikmi pakhat asi. Bible cawnpiaknak he zong aa tlak taktakmi biafang asi. Hi nun hi kan chungkhar le Krihfabu ah a nun ahcun, cu innchungkhar le Krihfabu cu a daimi le aa nuammi Krihfabu a si kho peng ko lai timi ruahchannak ka ngei.
Friday, June 12, 2015
Wetland at Galloway
I came to the US in 1997. I never knew about the wetland until I interpreted for Chin high school students at Westland High School in March 2010. I read s short essay about the wetland there the first time in my life. It mentioned that "wetland is the kidney of environment" and I was very curious about that statement. I studied more about the wetland since then. Interestingly I studied the story of preserving the wetland in the USA including in wetland in Ohio.
My church, Emmanuel Chin Baptist Church, bought the land over 15 acres big at 604 Doherty Rd, Galloway, Ohio 43119 in 2012. We hired soil scientist to test the soils. He told us that the eastern corner of the land is pretty good wetland and you cannot develop any thing there becasue the government has a very strict regulations about the wetland. He explained us about the importance of wetland for the environment. And then we respect the area of wetland in our church land and we told all the church members not to disturd any plants, grass, bushes and trees in thouse wetlands. Alot of rain water gather together in the southeast corner of the property and it looks like a bid pond. It was so beautiful. The rain water created a very thick marshes in the east side of the land. The location is also part of Darby Creek Watershed which is one of the largest watersheds in the USA.
I took some photos of the wetlands in our church so that people would understand more about it and preserve it for the sake of our environment. We value our wetland and we shared the story to all the Chin people who visited to our church property. It is a very beautiful place to visit. All visitors were amaged when they saw the wetland and a very thick forest within the church property.
We put the fence in the north and east to protect not only our property but also the wetland from other people in the community. We valued our wetland as a special gift from God for Columbus city. I love nature. I am one of the ecologists in Myanmar and I wrote many articles in my country about the need of protecting our environments including animals, insects, bees, birds, fishes and all kinds of reptiles. I am very happy and proud of having this beautiful wetland in our church property. I see the beauty of God's creations whenver I visited to my church land. It is absolutely amazing place to see it. We need to protect all these wetlands for the benefits of our future generations to come.
I also studied about wetland in my country, Myanmar but I did not find any laws and regulations about preserving the wetland in our country. I felt sorry about that. I asked many church leaders in my country whether wetlands are preserved by the government in our country. They all said no. I checked on line about wetland in Bumra and I found none. And I wrote an article about the preservation of wetland in USA and the needs of preserving it in Myanmar by the government. Hopefully the government in Myanmar will sep up the rules and regulations of preserving wetland in our country some day.
My church, Emmanuel Chin Baptist Church, bought the land over 15 acres big at 604 Doherty Rd, Galloway, Ohio 43119 in 2012. We hired soil scientist to test the soils. He told us that the eastern corner of the land is pretty good wetland and you cannot develop any thing there becasue the government has a very strict regulations about the wetland. He explained us about the importance of wetland for the environment. And then we respect the area of wetland in our church land and we told all the church members not to disturd any plants, grass, bushes and trees in thouse wetlands. Alot of rain water gather together in the southeast corner of the property and it looks like a bid pond. It was so beautiful. The rain water created a very thick marshes in the east side of the land. The location is also part of Darby Creek Watershed which is one of the largest watersheds in the USA.
Wetland
I took some photos of the wetlands in our church so that people would understand more about it and preserve it for the sake of our environment. We value our wetland and we shared the story to all the Chin people who visited to our church property. It is a very beautiful place to visit. All visitors were amaged when they saw the wetland and a very thick forest within the church property.
We put the fence in the north and east to protect not only our property but also the wetland from other people in the community. We valued our wetland as a special gift from God for Columbus city. I love nature. I am one of the ecologists in Myanmar and I wrote many articles in my country about the need of protecting our environments including animals, insects, bees, birds, fishes and all kinds of reptiles. I am very happy and proud of having this beautiful wetland in our church property. I see the beauty of God's creations whenver I visited to my church land. It is absolutely amazing place to see it. We need to protect all these wetlands for the benefits of our future generations to come.
Northeast Corner of the property
This upper grove is also an isolated wetland. Hundred of trees grow in one particular place. The shade is pretty good. Alot of birds put their nets here. The trees are pretty tall. I hope some trees would be over 100 ft tall when they become mature trees.
This grove is also an isolated wetland area.
This property has also beautiful natural flowers like this.
Wednesday, June 10, 2015
"Va Tha"
"Nupi Tha" kong ka tial cang. Atu va tha kong tial ka duh. Bible ah hin "Nupi Tha" timi kong hna cu a um nain "Va Tha" timi kong cu bible van char ding ngaingai aum lo. Sihmanahsehlaw, Bible tuanbia dihlak hi a tam deuh cu "pa" tuanbia lawngte ansi. Nu tuanbia hi cu a tlawmte.
Cu chung in innchungkhar i "Va Tha" kong hi tial ka duh. "Va" tiah ka hman duhmi biafang hi Mirang holh in "Husband" ti khi asi ko. Fale caahcun "Father" tinak asi.
Bible ah "Va Tha" hna hmuh ding tampi an um. Abraham, Isaac, Jacob, Joseph, Moses, Joshua tibantuk hna an si. Abraham cu "Zumhnak Pa" ti tiang in timi asi. Isaac cu "A pa vision phurtu" asi. Jacob cu Israel phun dirhtu asi. Moses cu vawleicung hruaitu lian nganbik asi. Joshua cu mi note asi nain miphun a hruai bu in "a innchungkhar dihlak Bawipa hnuzultu ah a sermi asi." An thatnak le sining aa dang cio. Hi acunglei "Va Tha" hna hi, riantuan an zuam i, anupi le fa le nih hgnatchanmi asi.
\
Va tha hna cu hitin cerhthlawk lak zongah rian an tuan
Vawlei cung ah 'Va Tha" minthang tampi an um. Cu hna kong kan tial cawk lai lo. Mi pakhat te kong tial ka duh. Amahcu Kawlram General sangbik a rak simi Boyoke Aung San a si. Amah cu Ralbawizik asipin ah Kawlram naingaizi hruaitu "pa" asi. Hmailei ah President/Prime Minister tuan te ding khi a si ko.
Aung San hna hi an rak fim tuk. An fim tikah innchungkhar ah "Va Tha" taktak an si. Nupi fate cungah tuang an khong lo. Aung San Museum kan zoh lio ah Aung San nih a nupi Daw Khin Kyi sin a tialmi ca nih Aung San hi a nupi caah, zeitluk va tha dah an si timi alanghter. Cu ca te ahcun hi tin aa tial:
"Pe-poh neh nan-pya sih in htra-min sa chin de"
Asullam cu"Behrumthu le nanpya a um ahcun rawl ei ka duh ko" ti asi. Hi ca he hi, Aung San a rawl a tam i chunchaw ei a duhnak ca te kha, a library in a tial i, a PA nih an nu Daw Khin Kyi sin ah a rak pekmi asi. Hi ca te nih Aung San hi zei bantuk "va le pa" dah asi timi innchungkhar a nunzia taktak kha alanghter.
Mi tampi cu "meh le buh" a thawt lo tik ah nupi fate sin ah kan ing a puang. Kan thin a hung i kan zai. Nupi fate kan sik hna. "Ziah rawl na chumh lo? Na meh chumhmi a thaw lo?" ti in a phunphun in zai kan hmang.
Hi lio ah Aung San inn ah hin, voksa, cawsa, arsa, ngasa, arti, anhringso le eidin aphunphun a tor in a tor ko lai. Asinain a hlammi chuncaw te hi, Kawlram ah a man aa dengbik, sifak santlai lo taktak eimi tirawl, azeibantuk paoh nih eidin khawhmi tirawl te asi.
Cu lungput nih alanghtermi cu "Aung San hi, General hmanh si ko sehlaw, a nunnak ah uanthlarnak ngei bak lo i toidornak lungput tu in a nunnak a khat" timi hmuh khawh asi. Va Tha hna cu nupi fale cungah tuang an khawng lo. An i hrocer lo. An i toidor i, niam tein an nung. Nupi fate ngaih a chiattertu le lungthin khing a rihtertu an si an si bal lo. Hihi "Va Tha" hna thinlung ah hmuh khawhmi ziaza pakhat asi.
Vawlei tuanbia, minung sining le nifatin kan pawngkam minung nunning zoh tikah, "Va Tha" hna lungput le sining kha, a tanglei bantuk in kan hmuh khawh. Cu sining le lungput hna cu:
1. A zumhnak a thawng i harnak a ton tikah a tlu zau lo.
2. Anupi fate a daw i an zawn a ruat zungzal hna.
3. Innchungkhar pawcawmnakah riantuan a huam.
4. A thathu lo.
5. Mi tlorhciar le miphunzai asi lo.
6. Mi biaduh le hmursaumi asi lo i mi he bia aa chal bal lo.
7. A nupi a fale zawn a ruat i, nupi fate caah tem-innak in a huam.
8. A nupi le fale caah a kaa chung rawl a chuah khomi asi.
9. Tihnak a ngeih hmanh ah raltha tein thil a tuah ngam.
10. Mah zawn lawng aa ruatmi asi lo. Midang zawn a ruat.
11. Lungsau thinfualnak a ngei i a lung a tawi lo.
12. Anunnak ah sullam ngeite le nun zia dawh tein a nung.
13. Nupi fate vuakden le hrocer a hmang lo.
14. Nupi fate sinah aw nem in a um i awkahrang a hmang lo.
15. Biachin holh chia le chiatserhnak bia chim zong ahmang lo.
16. Chunmang manh a huam i vision a ngeimi asi.
16. Semrel tein khua a sa i khuakhing a khak.
17. Hmailei ca a ruat i timhlamhnak tha tein a ngei.
18. Innchungkhar tha tein azohkhenh i a cawm khomi asi.
19. Nupi fate cungah huatnak thinlung a ngei bal lo.
20. Innpa he huatral le tazacuai a hmang lo.
21. Lih a chim lo i biatak tu kha a tanh.
22. Firtlei le rutreuh in khua a sa lo.
23. Zudin sa-ei a hmang lo.
24. Ritnak si-ai a tongtham lo.
25. Khualtlung mileng a daw i an inn chung ah mileng le khual an i nuam.
26. Anupi le chungkhar zong a dawt hna i, nupi le chungkhar nih an i bochan.
27. Mipi caah thazaang chuah a huam in khuami caah a thahnemmi asi.
28. Amit hmai apanh i, a ka a pau.
29. Anupi le fale cungah zumh awk tlak tein a nung zungzal.
30. Intuar khawhnak a ngei i, hmual a ing.
31. Harnak a ton tikah a uai tlek bal lo i nupi fate nih an i hngatchan.
32. A tuahmi kip ah lungsaunak le thinfualnak in rian atuan i a tlam a tling.
33. A thin a tawi lo i tlabulbal in khua a sa lo.
34. Mi he sikcak le vuakden a hmang lo in a nunnak ah daihnak in a khat.
35. Nupi mak le thawl a hmang lo.
36. Ngaihthiamnak thinlung a ngei i mi a ngaithiam kho.
37. Mi lehrul cham a hmang lo.
39. Zei a tuahnak hmanh ah "dinfelnak" a tanh.
40. Daihnak le remnak tuah a duh i mikar ah remnak aser.
41. A zertiang lo i thil ding a tanh.
42. Mi tihzah le upat a thiam.
43. Lungput tha a ngei i, midang nakin ka tha deuh tiah aa ruat lo.
44. Uanthlarnak le uahnak thinlung a ngei lo.
45. Mi zeirellonak lungput a ngei lo i, minung ruang tein a hmu thiam.
46. Thlachiat a ruat i midang duhnak hmuh zia a thiam.
47. Tuaktan le kawlhawl ahuam.
48. Dirhmun fek tein a ngei i a nupi le fale caah himnak lungpi asi.
49. Pathian a thei i biaknak ah aa zuam.
50. "Akhan a thei" i a lam thluan a tluang.
Hi hna hi "Va Tha" nih aa ngeihmi hna lungput, nunzia le sining an si. Hi bantuk va ngeih cu a nuam tuk ding le a tha tuk ding asi. Hi bantuk va a ngeimi hna caahcun, an innchungkhar cu, vawleicung vancungkhua fate asi ko. Sihmanhsehlaw, hihi va philh hlah. "Hi bantuk va hmuh hi cu a fawi lo."
Hi bantuk va ngeih cu a tha tuk ding le asunglawi tuk ding asi. Asinain hi bantuk va na ngeih lo zongah na tha va chia hlah. Zeicatiah "Na ngeihmi va te kha na caah asunglawi bik asi ko." Amah tang khan va dor law, va hmaizah law nan innchungkhar cu "chungkhar nuam" asi zungzal ve ko lai.
"Va le nih nan nupi le cu nan pum nan i dawt bantuk in, nan dawt hna lai i, nupi le nih nan va le cu nan hmaizah hna lai" (Eph. 5:33)
Cu chung in innchungkhar i "Va Tha" kong hi tial ka duh. "Va" tiah ka hman duhmi biafang hi Mirang holh in "Husband" ti khi asi ko. Fale caahcun "Father" tinak asi.
Bible ah "Va Tha" hna hmuh ding tampi an um. Abraham, Isaac, Jacob, Joseph, Moses, Joshua tibantuk hna an si. Abraham cu "Zumhnak Pa" ti tiang in timi asi. Isaac cu "A pa vision phurtu" asi. Jacob cu Israel phun dirhtu asi. Moses cu vawleicung hruaitu lian nganbik asi. Joshua cu mi note asi nain miphun a hruai bu in "a innchungkhar dihlak Bawipa hnuzultu ah a sermi asi." An thatnak le sining aa dang cio. Hi acunglei "Va Tha" hna hi, riantuan an zuam i, anupi le fa le nih hgnatchanmi asi.
\Va tha hna cu hitin cerhthlawk lak zongah rian an tuan
Vawlei cung ah 'Va Tha" minthang tampi an um. Cu hna kong kan tial cawk lai lo. Mi pakhat te kong tial ka duh. Amahcu Kawlram General sangbik a rak simi Boyoke Aung San a si. Amah cu Ralbawizik asipin ah Kawlram naingaizi hruaitu "pa" asi. Hmailei ah President/Prime Minister tuan te ding khi a si ko.
Aung San hna hi an rak fim tuk. An fim tikah innchungkhar ah "Va Tha" taktak an si. Nupi fate cungah tuang an khong lo. Aung San Museum kan zoh lio ah Aung San nih a nupi Daw Khin Kyi sin a tialmi ca nih Aung San hi a nupi caah, zeitluk va tha dah an si timi alanghter. Cu ca te ahcun hi tin aa tial:
"Pe-poh neh nan-pya sih in htra-min sa chin de"
Asullam cu"Behrumthu le nanpya a um ahcun rawl ei ka duh ko" ti asi. Hi ca he hi, Aung San a rawl a tam i chunchaw ei a duhnak ca te kha, a library in a tial i, a PA nih an nu Daw Khin Kyi sin ah a rak pekmi asi. Hi ca te nih Aung San hi zei bantuk "va le pa" dah asi timi innchungkhar a nunzia taktak kha alanghter.
Mi tampi cu "meh le buh" a thawt lo tik ah nupi fate sin ah kan ing a puang. Kan thin a hung i kan zai. Nupi fate kan sik hna. "Ziah rawl na chumh lo? Na meh chumhmi a thaw lo?" ti in a phunphun in zai kan hmang.
Hi lio ah Aung San inn ah hin, voksa, cawsa, arsa, ngasa, arti, anhringso le eidin aphunphun a tor in a tor ko lai. Asinain a hlammi chuncaw te hi, Kawlram ah a man aa dengbik, sifak santlai lo taktak eimi tirawl, azeibantuk paoh nih eidin khawhmi tirawl te asi.
Cu lungput nih alanghtermi cu "Aung San hi, General hmanh si ko sehlaw, a nunnak ah uanthlarnak ngei bak lo i toidornak lungput tu in a nunnak a khat" timi hmuh khawh asi. Va Tha hna cu nupi fale cungah tuang an khawng lo. An i hrocer lo. An i toidor i, niam tein an nung. Nupi fate ngaih a chiattertu le lungthin khing a rihtertu an si an si bal lo. Hihi "Va Tha" hna thinlung ah hmuh khawhmi ziaza pakhat asi.
Vawlei tuanbia, minung sining le nifatin kan pawngkam minung nunning zoh tikah, "Va Tha" hna lungput le sining kha, a tanglei bantuk in kan hmuh khawh. Cu sining le lungput hna cu:
1. A zumhnak a thawng i harnak a ton tikah a tlu zau lo.
2. Anupi fate a daw i an zawn a ruat zungzal hna.
3. Innchungkhar pawcawmnakah riantuan a huam.
4. A thathu lo.
5. Mi tlorhciar le miphunzai asi lo.
6. Mi biaduh le hmursaumi asi lo i mi he bia aa chal bal lo.
7. A nupi a fale zawn a ruat i, nupi fate caah tem-innak in a huam.
8. A nupi le fale caah a kaa chung rawl a chuah khomi asi.
9. Tihnak a ngeih hmanh ah raltha tein thil a tuah ngam.
10. Mah zawn lawng aa ruatmi asi lo. Midang zawn a ruat.
11. Lungsau thinfualnak a ngei i a lung a tawi lo.
12. Anunnak ah sullam ngeite le nun zia dawh tein a nung.
13. Nupi fate vuakden le hrocer a hmang lo.
14. Nupi fate sinah aw nem in a um i awkahrang a hmang lo.
15. Biachin holh chia le chiatserhnak bia chim zong ahmang lo.
16. Chunmang manh a huam i vision a ngeimi asi.
16. Semrel tein khua a sa i khuakhing a khak.
17. Hmailei ca a ruat i timhlamhnak tha tein a ngei.
18. Innchungkhar tha tein azohkhenh i a cawm khomi asi.
19. Nupi fate cungah huatnak thinlung a ngei bal lo.
20. Innpa he huatral le tazacuai a hmang lo.
21. Lih a chim lo i biatak tu kha a tanh.
22. Firtlei le rutreuh in khua a sa lo.
23. Zudin sa-ei a hmang lo.
24. Ritnak si-ai a tongtham lo.
25. Khualtlung mileng a daw i an inn chung ah mileng le khual an i nuam.
26. Anupi le chungkhar zong a dawt hna i, nupi le chungkhar nih an i bochan.
27. Mipi caah thazaang chuah a huam in khuami caah a thahnemmi asi.
28. Amit hmai apanh i, a ka a pau.
29. Anupi le fale cungah zumh awk tlak tein a nung zungzal.
30. Intuar khawhnak a ngei i, hmual a ing.
31. Harnak a ton tikah a uai tlek bal lo i nupi fate nih an i hngatchan.
32. A tuahmi kip ah lungsaunak le thinfualnak in rian atuan i a tlam a tling.
33. A thin a tawi lo i tlabulbal in khua a sa lo.
34. Mi he sikcak le vuakden a hmang lo in a nunnak ah daihnak in a khat.
35. Nupi mak le thawl a hmang lo.
36. Ngaihthiamnak thinlung a ngei i mi a ngaithiam kho.
37. Mi lehrul cham a hmang lo.
39. Zei a tuahnak hmanh ah "dinfelnak" a tanh.
40. Daihnak le remnak tuah a duh i mikar ah remnak aser.
41. A zertiang lo i thil ding a tanh.
42. Mi tihzah le upat a thiam.
43. Lungput tha a ngei i, midang nakin ka tha deuh tiah aa ruat lo.
44. Uanthlarnak le uahnak thinlung a ngei lo.
45. Mi zeirellonak lungput a ngei lo i, minung ruang tein a hmu thiam.
46. Thlachiat a ruat i midang duhnak hmuh zia a thiam.
47. Tuaktan le kawlhawl ahuam.
48. Dirhmun fek tein a ngei i a nupi le fale caah himnak lungpi asi.
49. Pathian a thei i biaknak ah aa zuam.
50. "Akhan a thei" i a lam thluan a tluang.
Hi hna hi "Va Tha" nih aa ngeihmi hna lungput, nunzia le sining an si. Hi bantuk va ngeih cu a nuam tuk ding le a tha tuk ding asi. Hi bantuk va a ngeimi hna caahcun, an innchungkhar cu, vawleicung vancungkhua fate asi ko. Sihmanhsehlaw, hihi va philh hlah. "Hi bantuk va hmuh hi cu a fawi lo."
Hi bantuk va ngeih cu a tha tuk ding le asunglawi tuk ding asi. Asinain hi bantuk va na ngeih lo zongah na tha va chia hlah. Zeicatiah "Na ngeihmi va te kha na caah asunglawi bik asi ko." Amah tang khan va dor law, va hmaizah law nan innchungkhar cu "chungkhar nuam" asi zungzal ve ko lai.
"Va le nih nan nupi le cu nan pum nan i dawt bantuk in, nan dawt hna lai i, nupi le nih nan va le cu nan hmaizah hna lai" (Eph. 5:33)
Tuesday, June 9, 2015
Israel Nih Nuclear Bomb A Ngei Maw?
Israel hi Arab ram karlakte ah aa tenmi ram fate asi. An tuanbia zoh tikah Arab ram he voi (5) fak ngaingai in ral an i tu cang. An i tuk kum hna cu 1948-49; 1956; 1967; 1973-74 le 1982 an si. Minung tampi an thi; innlo le khuaram tam tuk aa rawk. An i tuk zat in Israel nih a tei hna i ram a kauh chin lengmang. Cucu thil khuaruahhar pakhat cu asi.
Arab ram hna caah Israel ram a ummi hi thil pawi taktak asi. Arab ram pawl zong khi Israel caah tihnung taktakmi sahrang bantuk an si ve. Zeitik paoh ah Israel khi dolh an duh; dolh kho an si ahcun dolh khi an duh zungzal ko. Atanglei map hi zoh u law, Israel ram dirhmun hi zeitluk in dah tih a nun timi a fiang ko lai. A senak te khi Israel ram asi i, a hringmi vialte hi Muslim ram an si.Acheu cu Israel he aa hua taktakmi Arab ram an si. Israel a huami le i rawk seh ti a duhmi Arab ram le Muslim ram lawngte an si. Ahleice in Saddam Hussein chan ahcun Israel hloh hi a rak duh bak. Atu nuclear hriamnam ngeih aa zuam tiah an lunghrinhmi Iran zong nih Israel cu "world map" in hloh ding ti tiang in an ti.
Hi ti asi caah Israel cu hriamnam a that le a cah hrimhrim lawng ah a himbawm kho ding asi. Cucaah Israel nih amah le mah aa runvennak ding caah a herhbikmi hriamnam cu nuclear hriamnam an si.
Israel le Arab ram pawl map
Israel khi a ral tihnung bik Arab ram hna nih an kulh peng caah, a dirhmun khi tihnung le thinphang peng asi. A ton ciami tuanbia zong van ruah tikah, amah le mah aa runven khawh lo ahcun Israel cu a lo chawm ding le hi vawlei map in a lo dingmi ram asi ko. Cucaah Israel cu him bawm tein a um khawhnak ding caah, ralkap le ralkap hriamnam leiah a cah le san a herh hringhran.
Cun Pathian thimmi miphun an si bantuk in, an fim i scientist sangsang an ngei. Zeitluk in dah an fim tiahcun, an sermi hriamnam nih alanghter. An scientist nih an sermi Iron Dome timi rocket le bomzuangmi hna kapthla khotu meithal zong an ngei i, America nih an ngeihmi nakin a tha deuh i a khen khawh deuh ti asi. Nai i Gaza in Palestian Hamas ralkap pawl nih an rak kahnak rocket kuan zong, Iron Dome in tampi an kapthlak khawh. Hezabolah pawl zong hi rocket tam taktak angeimi an si i, Israel i vennak ding caahcun hi Iron Dome hi an i bochan bikmi hriamnam pakhat asi.
Palestinian roket Iron Dome in an kah lio
Cucaah Israel nih khin American cozah le Europe cozah nganngan hna sin in hriamnam thatha a cawk hna. Vawleicung raltuknak vanlawng thabik hi a ngeih ve hna. Cu lawng hmanh siloin atom bomb hmanh a ngeih lai tiah ruah asi.Cucaah Israel hi nuclear hriamnam ngeih ding hi a rak i timhnak asau ngai cang ti asi. Cucu a ngeih khawh ahcun an ram a himnak ding caah a biapi tukmi thil asi.
Cucaah 1948 i independence a van hmuh cangka 1950s hnu deuh vak in nuclear hriamnam lei hi Israel nih an rak tuaktan cang ti asi. Negev ramcar ah a ummi Dimona timi ah hin 24 mikawatt asimi nuclear reactor hi an ngei ko ti asi. Nihin ni ah hin Israel hi nuclear hriamnam ngeimi ram 6 nak asi cang tiah an ruah. 1966 ah bomb a rak siam cang tiah an lungrumh.
Dimona Nuclear power plant
1980s ah Saddam Hussein nih nuclear hriamnam ser a rak timh.Cucu Israel nunnak caah tih a nun tuk caah, Iraq nuclear sehzung cu Israel nih bomb an thlak i an rak hrawh dih. Cu lio ah Israel nih EU sinah in atom bomh hmanh ser khawhnak ding, "unranium" lung an rak cawk. French nih Israel ah kuat ding hi, tuanvo a rak lak.
Sihmanhsehlaw, Israel nih Saddam Hussein nuclear power sehzungpi a hrawh ruangah French cozah an thin a hung i, an rak kua duh lo. Cu Israel cawk ciami cu ramdang tu ah kuat an rak timh. Cucaah Israel nih thohhlanzi nu an rak thlah i, cu "uranium" phurtu tilawng cu rili cung a kal lioah, Israel thohhlanzi le commando nih an rak tlaih i Israel ah an zampi. Uranium lung vialte cu Israel ah an luhpi dih. Tilawng zong an kirter ti lo ti asi.
Israel nih hin cu uranium lung hmang in nuclear hriamnam hi a ngei ko lai tiah an ruah. An mah Israel scientist zong nih nih Israel nih nuclear bomb a ngeih ko tiah a rak ti bal. September 22, 1979 ah South Africa scientist he bawm in nuclear testnak zong an rak tuah bal cang ti asi.
1986 ah Dimona i kum 9 riantuan cangmi Mordechai Vanunu zong nih, Israel nih nuclear bomb ser an timhnak program le thermo nuclear bomb ser ding in pungsan an ngeihmi vialte zong Sunday Times ah hmanthlak he a rak phuan dih. Vanunu chimmi bia nih, Israel hi thermo nuclear bomb ser khawhnak fimnak le thawnnak an ngei cang ti a langhter. Israel nih 150 Kilowatt nuclear reactor a ngeihmi le kum khat ah plotonium Kg 40 a chuah khawh tiah an ti i, cu ning in tuak tikah Israel nih hin nuclear bomb hi 75-400 karlak hi a ngeih cang lai tiah an lungrumh. Mi tambik ruahnak ahcun Israel nih hin atom bomb atlawmbik 200 hrawng cu a ngeih lai tiah lungrumh asi.
UNO zong nih Middle East hi nuclear hriamnam umlo ding in kan i zuam lai tiah an ti. Israel nuclear power program zong UNO nih a bia caih ding in an ti tawn nain, US nih a veto lengmang caah UNO Nuclear lei zohkhenhtu zong zeihmanh an tuah kho lo. Cuticun Israel cu zeitin an ti kho lo nain, nuclear reactor siam aa timmi Iran cu heh tiah an khamnak zong asi.
Asinain Israel nih hin nuclear hriamnam hi kan ngei ti zong a chim bal lo. Kan test ti zong a chim bal lo. Ser kan i tim, ser khawhnak thazaang kan ngei ti zong a chim bal lo. Cucaah Israel nih nuclear hriamnak hi a ngei taktak maw? Ngei taktak lo ti zong theih asi lo bantuk in, zeizat set dah a ngeih? A ngei lo zong asi sual maw timi hi theih khawh asi fawn lo.
Cucaah Israel cozah nih nuclear bomb cu zat kha zat a ngeih tiah phungchimtu cheukhat nih an chimmi hi adikmi asi lo. Zeicatiah a ngeih le ngeih lo amah nih a chim bal lo caah le an ngeih taktak le ngeih taktak lo zong fiang tein theih khawh asi lo caah asi.
Columbus ah thawngtha chimtu pakhat nih aa thawh i, "Israel nih atom bomb 200 a ngeih. Vawlei vialte man dih a tuah khawh cang" tiah thihphaihnak bia rak chim lengmang. Asinain cu a chim lio ah, "A ngeih le ngeih lo hi a hohmanh nih an thei lo" timi hi a rak fianlo caah asi. A caan ahcun Pathian kan tanh tuk nakah lihchim sual zong a rak fawite. Theih setsai lo mi zong, minung an thin phang hna sehlaw Pathian leiah i mer hna seh timi duhsaknak lungput he, lih hna hi kan chim theu tawn. A hngal lo mi caahcun apawi lo nain a hngalmi caah a pawi ngaimi phungchim asi.
Keimah lungput tu ahcun Israel hi cu an fimzer tuk i, nuclear bomb hi an ngei ko cang lai tiah ka ruah. Zeicatiah atom bomb a rak ser hmasattu American sceintist pawl zong cu Judahmi an si ko hna. Hi fimnak hi Israel nih an ngeih i, thilri zong an ngeih fawn. An pawngkam hna ram sining ruah ah ngeih zong an herh fawn.
Cu lawnglawng ah Israel hi a himbawm ding le hnangam ding an si caah, an ngeih ko lai tiah ruahnak ka ngei. America he zong hawikawm tha tuk an si caah nuclear bomh taktak an pek hna lo hmanh ah, an fimnak le tuah ningcang cu a thli te zong in an bawmh khawh men ko hna. Cu ruang zong ahcun maw asi? Israel nuclear hriamnam kong UNO nih an caih fate, USA nih veto power a hman i an biatung a thah piak lengmang hna zong asi kho men ko.
Arab ram hna caah Israel ram a ummi hi thil pawi taktak asi. Arab ram pawl zong khi Israel caah tihnung taktakmi sahrang bantuk an si ve. Zeitik paoh ah Israel khi dolh an duh; dolh kho an si ahcun dolh khi an duh zungzal ko. Atanglei map hi zoh u law, Israel ram dirhmun hi zeitluk in dah tih a nun timi a fiang ko lai. A senak te khi Israel ram asi i, a hringmi vialte hi Muslim ram an si.Acheu cu Israel he aa hua taktakmi Arab ram an si. Israel a huami le i rawk seh ti a duhmi Arab ram le Muslim ram lawngte an si. Ahleice in Saddam Hussein chan ahcun Israel hloh hi a rak duh bak. Atu nuclear hriamnam ngeih aa zuam tiah an lunghrinhmi Iran zong nih Israel cu "world map" in hloh ding ti tiang in an ti.
Hi ti asi caah Israel cu hriamnam a that le a cah hrimhrim lawng ah a himbawm kho ding asi. Cucaah Israel nih amah le mah aa runvennak ding caah a herhbikmi hriamnam cu nuclear hriamnam an si.
Israel le Arab ram pawl map
Israel khi a ral tihnung bik Arab ram hna nih an kulh peng caah, a dirhmun khi tihnung le thinphang peng asi. A ton ciami tuanbia zong van ruah tikah, amah le mah aa runven khawh lo ahcun Israel cu a lo chawm ding le hi vawlei map in a lo dingmi ram asi ko. Cucaah Israel cu him bawm tein a um khawhnak ding caah, ralkap le ralkap hriamnam leiah a cah le san a herh hringhran.
Cun Pathian thimmi miphun an si bantuk in, an fim i scientist sangsang an ngei. Zeitluk in dah an fim tiahcun, an sermi hriamnam nih alanghter. An scientist nih an sermi Iron Dome timi rocket le bomzuangmi hna kapthla khotu meithal zong an ngei i, America nih an ngeihmi nakin a tha deuh i a khen khawh deuh ti asi. Nai i Gaza in Palestian Hamas ralkap pawl nih an rak kahnak rocket kuan zong, Iron Dome in tampi an kapthlak khawh. Hezabolah pawl zong hi rocket tam taktak angeimi an si i, Israel i vennak ding caahcun hi Iron Dome hi an i bochan bikmi hriamnam pakhat asi.
Palestinian roket Iron Dome in an kah lio
Cucaah Israel nih khin American cozah le Europe cozah nganngan hna sin in hriamnam thatha a cawk hna. Vawleicung raltuknak vanlawng thabik hi a ngeih ve hna. Cu lawng hmanh siloin atom bomb hmanh a ngeih lai tiah ruah asi.Cucaah Israel hi nuclear hriamnam ngeih ding hi a rak i timhnak asau ngai cang ti asi. Cucu a ngeih khawh ahcun an ram a himnak ding caah a biapi tukmi thil asi.
Cucaah 1948 i independence a van hmuh cangka 1950s hnu deuh vak in nuclear hriamnam lei hi Israel nih an rak tuaktan cang ti asi. Negev ramcar ah a ummi Dimona timi ah hin 24 mikawatt asimi nuclear reactor hi an ngei ko ti asi. Nihin ni ah hin Israel hi nuclear hriamnam ngeimi ram 6 nak asi cang tiah an ruah. 1966 ah bomb a rak siam cang tiah an lungrumh.
Dimona Nuclear power plant
1980s ah Saddam Hussein nih nuclear hriamnam ser a rak timh.Cucu Israel nunnak caah tih a nun tuk caah, Iraq nuclear sehzung cu Israel nih bomb an thlak i an rak hrawh dih. Cu lio ah Israel nih EU sinah in atom bomh hmanh ser khawhnak ding, "unranium" lung an rak cawk. French nih Israel ah kuat ding hi, tuanvo a rak lak.
Sihmanhsehlaw, Israel nih Saddam Hussein nuclear power sehzungpi a hrawh ruangah French cozah an thin a hung i, an rak kua duh lo. Cu Israel cawk ciami cu ramdang tu ah kuat an rak timh. Cucaah Israel nih thohhlanzi nu an rak thlah i, cu "uranium" phurtu tilawng cu rili cung a kal lioah, Israel thohhlanzi le commando nih an rak tlaih i Israel ah an zampi. Uranium lung vialte cu Israel ah an luhpi dih. Tilawng zong an kirter ti lo ti asi.
Israel nih hin cu uranium lung hmang in nuclear hriamnam hi a ngei ko lai tiah an ruah. An mah Israel scientist zong nih nih Israel nih nuclear bomb a ngeih ko tiah a rak ti bal. September 22, 1979 ah South Africa scientist he bawm in nuclear testnak zong an rak tuah bal cang ti asi.
1986 ah Dimona i kum 9 riantuan cangmi Mordechai Vanunu zong nih, Israel nih nuclear bomb ser an timhnak program le thermo nuclear bomb ser ding in pungsan an ngeihmi vialte zong Sunday Times ah hmanthlak he a rak phuan dih. Vanunu chimmi bia nih, Israel hi thermo nuclear bomb ser khawhnak fimnak le thawnnak an ngei cang ti a langhter. Israel nih 150 Kilowatt nuclear reactor a ngeihmi le kum khat ah plotonium Kg 40 a chuah khawh tiah an ti i, cu ning in tuak tikah Israel nih hin nuclear bomb hi 75-400 karlak hi a ngeih cang lai tiah an lungrumh. Mi tambik ruahnak ahcun Israel nih hin atom bomb atlawmbik 200 hrawng cu a ngeih lai tiah lungrumh asi.
UNO zong nih Middle East hi nuclear hriamnam umlo ding in kan i zuam lai tiah an ti. Israel nuclear power program zong UNO nih a bia caih ding in an ti tawn nain, US nih a veto lengmang caah UNO Nuclear lei zohkhenhtu zong zeihmanh an tuah kho lo. Cuticun Israel cu zeitin an ti kho lo nain, nuclear reactor siam aa timmi Iran cu heh tiah an khamnak zong asi.
Asinain Israel nih hin nuclear hriamnam hi kan ngei ti zong a chim bal lo. Kan test ti zong a chim bal lo. Ser kan i tim, ser khawhnak thazaang kan ngei ti zong a chim bal lo. Cucaah Israel nih nuclear hriamnak hi a ngei taktak maw? Ngei taktak lo ti zong theih asi lo bantuk in, zeizat set dah a ngeih? A ngei lo zong asi sual maw timi hi theih khawh asi fawn lo.
Cucaah Israel cozah nih nuclear bomb cu zat kha zat a ngeih tiah phungchimtu cheukhat nih an chimmi hi adikmi asi lo. Zeicatiah a ngeih le ngeih lo amah nih a chim bal lo caah le an ngeih taktak le ngeih taktak lo zong fiang tein theih khawh asi lo caah asi.
Columbus ah thawngtha chimtu pakhat nih aa thawh i, "Israel nih atom bomb 200 a ngeih. Vawlei vialte man dih a tuah khawh cang" tiah thihphaihnak bia rak chim lengmang. Asinain cu a chim lio ah, "A ngeih le ngeih lo hi a hohmanh nih an thei lo" timi hi a rak fianlo caah asi. A caan ahcun Pathian kan tanh tuk nakah lihchim sual zong a rak fawite. Theih setsai lo mi zong, minung an thin phang hna sehlaw Pathian leiah i mer hna seh timi duhsaknak lungput he, lih hna hi kan chim theu tawn. A hngal lo mi caahcun apawi lo nain a hngalmi caah a pawi ngaimi phungchim asi.
Keimah lungput tu ahcun Israel hi cu an fimzer tuk i, nuclear bomb hi an ngei ko cang lai tiah ka ruah. Zeicatiah atom bomb a rak ser hmasattu American sceintist pawl zong cu Judahmi an si ko hna. Hi fimnak hi Israel nih an ngeih i, thilri zong an ngeih fawn. An pawngkam hna ram sining ruah ah ngeih zong an herh fawn.
Cu lawnglawng ah Israel hi a himbawm ding le hnangam ding an si caah, an ngeih ko lai tiah ruahnak ka ngei. America he zong hawikawm tha tuk an si caah nuclear bomh taktak an pek hna lo hmanh ah, an fimnak le tuah ningcang cu a thli te zong in an bawmh khawh men ko hna. Cu ruang zong ahcun maw asi? Israel nuclear hriamnam kong UNO nih an caih fate, USA nih veto power a hman i an biatung a thah piak lengmang hna zong asi kho men ko.
TA (Travel Allowance) Sullam
TA hi sipuazi company, cozah riantuan le Krihfabu zong nih an ngeih tawnmi thil pakhat asi. Krihfabu ah hihi zeitindah an rak tuah timi tlawmte in zoh u sih. TA timi cu Mirang ca in hitin an fianter:
"The costs associated with travelling for the purpose of conducting business-related activities. Travel expenses can generally be deducted by employess as non-reimbursed travel expenses that are incurred while travelling away from home specifically for business purpose, such as for a conference or meeting."
Hi cabia hi a tawinak in kan leh ahcun:
(1) Business he aa pehtlaimi khual tlawnnak i a dihmi tangka asi.
(2) Khualtlawn lion ah a dihmi tangka, cham than ti lo ding in employee nih a hmuu dingmi asi.
(3) Conference le meeting tibantuk business he pehtlai in khual tlawnmi caah pekmi asi.
Hi bantuk TA tuahnak hi, Nitlaklei ram ahcun an hmannak kum tam tuk asi cang. Lairam zongah hihi Missionary hna chan in hman hram an rak thawk ve.
Lairam ah Krihfa kan tuanbia aa thawknak hi 1899 in asi i, Krihfa sinak kan i thawknak cu 1908 in asi. Kum 107 asi cang. Hi chungah missionary pawl hi an thil ti ning ruah lengmang ah a rak felfai tuk. Laimi cu ca an rak thiam lo. Chimh ding an rak har ko. Sihmanhsehlaw, Krihfa an sika tein thil hi a ningcang tein an kalpi i, USA bantuk dengmang in thil hi an rak huai ko hna.
Lairam cu USA bantuk in a thangchomi ram a rak si lo ca tu ah azapite USA bantuk ti awk atha lo nain Lairam sining he aa tlak ning tein sullam ngei te (Systematic) tein thil an rak tuah. Lai ca in an thawk; bible cangkhat hnih te an leh; cun Laica an thanchoter; sianginn an thawk, sikhan an thawk, Sunday school an thawk.
Hruainaklei ah area an then. Associatian dirhmun an van tuah. Civui tuahning le meeting tuahning an cawnpiak hna. Tlang, area, associatin tibantuk mah le Krihfabu leng i Krihfabu business paohpaoh ah, Krihfabu aiawh in kalmi conference, civui le meeting kal tikah, Travel Allowance tuah ningcang tiang in sullam ngeite in thil hi hruaitu hmasa hna nih an rak kalter. Krihfabu aiawh in conference le meeting kalmi hna cu, pastor asi zongah, Krihfaupa, nu-upa an si zong ah TA te cu an rak tuah piak tawn hna. Cu thilte cu chimtlak te asi lo hmanh ah, an rak tuah piak hna i ningcang tein thil an rak kalter. Riantuantu ca zong ah tlawmte bawmtu arak si.
Methodist Krihfabu tibantuk cenralization in aa hruaimi hna cu pastor khual a tlawn tikah kuli an hlan ahcun, kuli phurtu nihlawh cu central lei nih tuaktan i pek piak asi.
Micheukhat nih cun "Full-Time" tuanmi hna cu conference le meeting tibantuk kal tikah TA pek ding asilo ti a um theu tawn. Cucu Krihfabu le company nih policy aa suaimi asi ahcun a palh ti khawh asi lem lo. An policy asi caah. TA a tuah lomi church le buu zong tampi an um ve ko lai. Cucu an mah nawl thiamthiam asi. TA an tuah lomi company le Krihfabu ahcun mah tein 100% i rin ahau.
Tu chan, Krihfabu le Company tampi nih cun TA asiloah DA (Daily Allowance) an ngei. Zeicatiah khual tlawn tikah ahcun inn um he aa lo ti lo. Tangka a hlei in dihnak a tam deuh ngai cang. Eidin, ihzaunak, umkalnak le chim awk a tha lo mi a dihmi a tam tuk aa chap cang. Hihi a hlei in a dihmi an si. Pastor a rian maw, Full Time a rian leng in kemhmi rian kha an si. Mah khua chung meeting le conference hna asi ahcun a pawi lo. Khual tlawn asi hnu ahcun, a hmuh tawnmi lahkhah chung in hman peng ahcun asi kho ti lo. Cucaah a dihmi a zapite cover lo hmanh ah, zeimawzat te tal cover nak caah TA tuah piak asi. Hi TA ah hin full time employee zong nih hmuh khawh asi i, volunteer kalmi zong nih hmuh ding khi asi.
TA kong ah tam deuh fian khawhnak ding caah, hi capar hi ka tialnak asi.
"The costs associated with travelling for the purpose of conducting business-related activities. Travel expenses can generally be deducted by employess as non-reimbursed travel expenses that are incurred while travelling away from home specifically for business purpose, such as for a conference or meeting."
Hi cabia hi a tawinak in kan leh ahcun:
(1) Business he aa pehtlaimi khual tlawnnak i a dihmi tangka asi.
(2) Khualtlawn lion ah a dihmi tangka, cham than ti lo ding in employee nih a hmuu dingmi asi.
(3) Conference le meeting tibantuk business he pehtlai in khual tlawnmi caah pekmi asi.
Hi bantuk TA tuahnak hi, Nitlaklei ram ahcun an hmannak kum tam tuk asi cang. Lairam zongah hihi Missionary hna chan in hman hram an rak thawk ve.
Lairam ah Krihfa kan tuanbia aa thawknak hi 1899 in asi i, Krihfa sinak kan i thawknak cu 1908 in asi. Kum 107 asi cang. Hi chungah missionary pawl hi an thil ti ning ruah lengmang ah a rak felfai tuk. Laimi cu ca an rak thiam lo. Chimh ding an rak har ko. Sihmanhsehlaw, Krihfa an sika tein thil hi a ningcang tein an kalpi i, USA bantuk dengmang in thil hi an rak huai ko hna.
Lairam cu USA bantuk in a thangchomi ram a rak si lo ca tu ah azapite USA bantuk ti awk atha lo nain Lairam sining he aa tlak ning tein sullam ngei te (Systematic) tein thil an rak tuah. Lai ca in an thawk; bible cangkhat hnih te an leh; cun Laica an thanchoter; sianginn an thawk, sikhan an thawk, Sunday school an thawk.
Hruainaklei ah area an then. Associatian dirhmun an van tuah. Civui tuahning le meeting tuahning an cawnpiak hna. Tlang, area, associatin tibantuk mah le Krihfabu leng i Krihfabu business paohpaoh ah, Krihfabu aiawh in kalmi conference, civui le meeting kal tikah, Travel Allowance tuah ningcang tiang in sullam ngeite in thil hi hruaitu hmasa hna nih an rak kalter. Krihfabu aiawh in conference le meeting kalmi hna cu, pastor asi zongah, Krihfaupa, nu-upa an si zong ah TA te cu an rak tuah piak tawn hna. Cu thilte cu chimtlak te asi lo hmanh ah, an rak tuah piak hna i ningcang tein thil an rak kalter. Riantuantu ca zong ah tlawmte bawmtu arak si.
Methodist Krihfabu tibantuk cenralization in aa hruaimi hna cu pastor khual a tlawn tikah kuli an hlan ahcun, kuli phurtu nihlawh cu central lei nih tuaktan i pek piak asi.
Micheukhat nih cun "Full-Time" tuanmi hna cu conference le meeting tibantuk kal tikah TA pek ding asilo ti a um theu tawn. Cucu Krihfabu le company nih policy aa suaimi asi ahcun a palh ti khawh asi lem lo. An policy asi caah. TA a tuah lomi church le buu zong tampi an um ve ko lai. Cucu an mah nawl thiamthiam asi. TA an tuah lomi company le Krihfabu ahcun mah tein 100% i rin ahau.
Tu chan, Krihfabu le Company tampi nih cun TA asiloah DA (Daily Allowance) an ngei. Zeicatiah khual tlawn tikah ahcun inn um he aa lo ti lo. Tangka a hlei in dihnak a tam deuh ngai cang. Eidin, ihzaunak, umkalnak le chim awk a tha lo mi a dihmi a tam tuk aa chap cang. Hihi a hlei in a dihmi an si. Pastor a rian maw, Full Time a rian leng in kemhmi rian kha an si. Mah khua chung meeting le conference hna asi ahcun a pawi lo. Khual tlawn asi hnu ahcun, a hmuh tawnmi lahkhah chung in hman peng ahcun asi kho ti lo. Cucaah a dihmi a zapite cover lo hmanh ah, zeimawzat te tal cover nak caah TA tuah piak asi. Hi TA ah hin full time employee zong nih hmuh khawh asi i, volunteer kalmi zong nih hmuh ding khi asi.
TA kong ah tam deuh fian khawhnak ding caah, hi capar hi ka tialnak asi.
Thursday, June 4, 2015
"Nupi Tha"
Nupi tha timi cu chimhau lo in theih viar asi. "A tha mi nupi" tinak asi ko.
Bible ah "Nupi tha" thangthat tlak asinak cu Phungthlukbia ah fiang tein kan hmuh (Phung 31:10-31). Solomon nih a chimmi asi. Nupi le nuchun 1,000 tluk a ngeimi asi caah, nupi chia le tha kong cu a thei tukmi asi. Solomon cu vawleicung mifim bik tiah rak timi asi. A chimmhi an mah le chan thil sining hawih in a chimmi asi. Tu chan sining he aa tlaklomi zong aum kho. Zeicatiah "chanthar ahcun seh nih puan a tah cang i, tuhmul le khumla in puan hna an tek theng ti lo caah asi." Cun chanthar nupi hna nih "An mah tein laa hna an kher ti lo. La hmangthia puan hna an tak ti lo." Thiam hna an tah ti lo caah, nupi chia an si ti awk a tha hlei lo.
Cucaah Solomon nih nupi tha nih a tuahmi rian a chimmi lak ah, America ti bantuk hna ahcun aa tlak ti lo mi rian zong aum ve ko. Asinain Solomon nih a chim nupi tha ziakha pakat lak ah, nupi tha cu "riantuan huammi" asi ti kha alanghtert. Mi tuanmi asi tinak asi.
Nupi tha pawl cu Kawlram ah hitin rian an tuan
Nupi tha kong chim fate hi Bible cang hi cherhchan lo awk a tha lo. Zeicatiah hi bible cang nih hin, an chan lio i nupi tha nih a ngeihmi lungput, ziaza, an riantuan ning le kawlhawl ning kha tling ngai in a tial caah asi. Bible cang vialte lakah hika bible ah nupi tha kong a tling bik fawn.
Nupi tha timi bia kan hman cangka in ruah chih a haumi cu, "nupi chia" timi kong asi. Nupi tha sining kan chim tikah, nupi chia nih cun nupi tha sining he aa ralkah in a nung peng tinak asi. Nupi tha sining a ngeilomi paoh cu nupi chia chungah a lut colh ko.
Solomon phungthluk bantuk in kan Laimi zong nih nupi tha thangthatnak bia hi tampi kan ngei ve ko. Tahchunhnak ah, "Nupi tha nih rual zapum, nupi chia nih rual then" tiah phungthluk kanngei. Nupi tha nih cun sahlawh cingla a pumh hna i nupi chia nih cun sahlawh cingla a then hna" ti kha a chim duhmi asi.
Hi Lai phungthluk hi ruah ahaumi aum. Rualchan kongah zeicadah pa kong a chim hnga lo? Pa an biapi lo maw? ti khi ruah ding asi.
Pa kong a chim lonak aruang a um. Innchung khar tawhtlaitu cu nu an si caah asi. Nu an that paoh ahcun innchungkhar a tluang. Pa hi an sual ngai hmanh ah nupi le an that paoh ahcun nunnak a tluang ko. Nupi tha lo nih innchungkhar ahruai le uk ahcun zeihmanh a tluang kho ti lo. Pa cu thil pipa hrang namtu le kawlhawltu an si. Nu nih innchungkhar tawh a tlaih tikah, amah nih a onhmi aa ong i, amah nih a kharmi cu aa khar tawn. Pa nih cu innchungkhar tawh cu a hringhrim lo in on le khar tikah chungkhar a buai i a kek tawn. Cucaah nupi an chia maw an tha? timi theih duh ahcun "chungkhar a pummi maw an si? A then mi dah? Chungkhar a remmi maw an si? A rem lo mi dah?" ti va zoh hna u. Cucun a fiang colh ko lai.
Nu cu innchungkhar tawhtlaitu an si bantukin an mah nih chia le tha ka zeipoh tawlrel ahau. Pa cu sahlawh cingla kong ah aa caih tukmi le azai tukmi an si theng bal lo. Pa cu nu lei chungkhar dawtnak le zohkhenhnak zongah an zai tuk lem lai lo. Nu cu an si lo. Pa lei chungkhar hi a remlomi nu an tam tuk. Pa lei chungkhar hi ral zoh in a zohmi an tam tuk. Cucaah nipi chia le nupi tha theih nan duh ahcun, pa lei chungkhar an i nuam maw nuam lo? Pa lei chungkhar an ngam maw ngam lo timi khin va zoh hna u. "Nupi tha cu rual an pum lai i nupi chia cu rual an then lai."
Nupi tha sining hi chim ding a tam tuk. Kan chim cawk lai lo. Asinain bible in siseh, mifimmi hna chimmi in siseh, phungthluk bia in siseh nupi tha timi cu atanglei bantuk in an sining hmuh khawh asi. Nupi tha cu:
1. Ava bia kha upatnak he tha tein a ngaih. .
2. Ava a dawt, a tihzah, a upat i a hmaizah.
3. Va le chiatnak kong midang sinah an chim bal lo.
4. A inn ah ava le chungkhar an ngam. Va le chungkhar nih an i bochan.
5. Dawtnak a ngei i, bianem in a va le fale a chonh zungzal hna.
6. Khualtlung mileng a rem.
7. Aphunzai a tlawm.
8. A va tangah aa dor i, a va cungah zeitik hmanh ah a kai bal lo.
9. Va le ruahnak a la i, amah duhpoh in a cawlcang bal lo.
10. Riantuan a huam i an innchungkhar cu tamhal in an um bal lo.
11. Innchungkhar thiangte in a tuah peng.
12. A fale an thianghlim peng.
13. Amithmai a panh, ahmurka a thlum i biaruah a nuam.
14. Midang chiatnak kha tlawm deuh a hmu i, an thatnak kha tam deuh a hmu kho.
15. Bia a duh lo. Bia aa sum i, zeitikhmanh ah mi he bia aa chal bal lo.
16. Zeitikhmanh ah ava a nihsawh lo i zeirel lo in a um bal lo.
17. Zuu le ritnak si-ai a tongtham bal lo.
18. Firtlei a hmang lo.
19. Biatak kha chim aa zuam i, lih kha a huat.
20. Mah ca thatnak lawng a ruat lo; nun a siang i a hmurka le thinlung cu zawnruahnak in a khat.
21. Micung ah zaangfahnak a ngei i thlachiat a ruat.
22. Khuakhing a khak i, hmailei caan ca tampi in a tuaktan i timhlamhnak a ngei.
23. Aa semrel i hmailei caah ralring tein aum.
24. Chawva le suingun duh tukmi le thilri ram tukmi asi bal lo.
25. Tinhmi ngei tein le sikan ngei tein tangka a hmang.
26. A va hmuhmi tangka kha zeizat dah si ti a tuak thiam i, an i zatnak in khuakhan a thiam.
27. Amitkuh a thu lo i a tha a thu lo.
28. Midang cawnpiaknak kha a ngai i, a chamhbaunak remh a duh.
29. A va cungah zumhtlak in a nung zungzal.
30. A va caah min chiatnak le chiatnak a chuahpi bal lo.
31. Pathian a tih i a nunzia aa dawh.
32. Toidawrnak le lungnemnak a ngei.
33. Mi a cawnpiak tikah hrocer hmang lo in aw nem tein a cawnpiak hna.
34. A fale le va le kha aw nem tein a chonh hna.
35. Innchungkhar ah remdaihnak ser a duh.
36. Ngaihchiatnak inn kal a huam i hnemtu tha asi.
37. A innchunkhar cu nihnak le mirhnak in a khat i minung khing a zang.
39. Khuakhan lairel a thiam i innchungkhar a tluanter.
40. Sifak le miharsa hna zawn a ruat.
41. Midang bawmhchanh a huam.
42. Ava caah zumh tlak lo in khua asa bal lo.
43. Semrel zia a thiam i tletle buabua in khua a sa lo.
44. Alungthin a sau i teiman a thlu.
45. Mi a ngaithiam kho i, lungsak khawhnak thinlung a ngei.
46. Asining lo ning in a hak a kau lo.
47. Mi he vuakden le sikcak a hmang lo.
48. Zeitik paoh ah thahnem a ruat.
49. Zeitik caan le khawika hmun paoh ah ningcang tein khua a sa zungzal.
50. "Akhan" a thei i, zei thil a tuahnak paoh ah mi nih an thangthat.
Hi hna hi "Nupi tha" nih aa ngeihmi ziaza, lungput le sining an si. Hi bantuk "Nupi Tha" ngeih cu a hlawk hringhran i, va le caah a nuam tuk ding asi. Hi bantuk nupi ngeih cu vancung bantuk asi.
Asinain hihi va philh hlah. "Hi bantuk nupi hmuh ding cu a fawi lo."
Hi bantuk nupi na ngeih lo zongah na tha va chia fawn hlah. Zeicatiah...
"Na kut chung ummi nupi kha vawleicungah nupi sunglawi bik asi ko" ti kha va philh hlah!!
Bible ah "Nupi tha" thangthat tlak asinak cu Phungthlukbia ah fiang tein kan hmuh (Phung 31:10-31). Solomon nih a chimmi asi. Nupi le nuchun 1,000 tluk a ngeimi asi caah, nupi chia le tha kong cu a thei tukmi asi. Solomon cu vawleicung mifim bik tiah rak timi asi. A chimmhi an mah le chan thil sining hawih in a chimmi asi. Tu chan sining he aa tlaklomi zong aum kho. Zeicatiah "chanthar ahcun seh nih puan a tah cang i, tuhmul le khumla in puan hna an tek theng ti lo caah asi." Cun chanthar nupi hna nih "An mah tein laa hna an kher ti lo. La hmangthia puan hna an tak ti lo." Thiam hna an tah ti lo caah, nupi chia an si ti awk a tha hlei lo.
Cucaah Solomon nih nupi tha nih a tuahmi rian a chimmi lak ah, America ti bantuk hna ahcun aa tlak ti lo mi rian zong aum ve ko. Asinain Solomon nih a chim nupi tha ziakha pakat lak ah, nupi tha cu "riantuan huammi" asi ti kha alanghtert. Mi tuanmi asi tinak asi.
Nupi tha pawl cu Kawlram ah hitin rian an tuan
Nupi tha kong chim fate hi Bible cang hi cherhchan lo awk a tha lo. Zeicatiah hi bible cang nih hin, an chan lio i nupi tha nih a ngeihmi lungput, ziaza, an riantuan ning le kawlhawl ning kha tling ngai in a tial caah asi. Bible cang vialte lakah hika bible ah nupi tha kong a tling bik fawn.
Nupi tha timi bia kan hman cangka in ruah chih a haumi cu, "nupi chia" timi kong asi. Nupi tha sining kan chim tikah, nupi chia nih cun nupi tha sining he aa ralkah in a nung peng tinak asi. Nupi tha sining a ngeilomi paoh cu nupi chia chungah a lut colh ko.
Solomon phungthluk bantuk in kan Laimi zong nih nupi tha thangthatnak bia hi tampi kan ngei ve ko. Tahchunhnak ah, "Nupi tha nih rual zapum, nupi chia nih rual then" tiah phungthluk kanngei. Nupi tha nih cun sahlawh cingla a pumh hna i nupi chia nih cun sahlawh cingla a then hna" ti kha a chim duhmi asi.
Hi Lai phungthluk hi ruah ahaumi aum. Rualchan kongah zeicadah pa kong a chim hnga lo? Pa an biapi lo maw? ti khi ruah ding asi.
Pa kong a chim lonak aruang a um. Innchung khar tawhtlaitu cu nu an si caah asi. Nu an that paoh ahcun innchungkhar a tluang. Pa hi an sual ngai hmanh ah nupi le an that paoh ahcun nunnak a tluang ko. Nupi tha lo nih innchungkhar ahruai le uk ahcun zeihmanh a tluang kho ti lo. Pa cu thil pipa hrang namtu le kawlhawltu an si. Nu nih innchungkhar tawh a tlaih tikah, amah nih a onhmi aa ong i, amah nih a kharmi cu aa khar tawn. Pa nih cu innchungkhar tawh cu a hringhrim lo in on le khar tikah chungkhar a buai i a kek tawn. Cucaah nupi an chia maw an tha? timi theih duh ahcun "chungkhar a pummi maw an si? A then mi dah? Chungkhar a remmi maw an si? A rem lo mi dah?" ti va zoh hna u. Cucun a fiang colh ko lai.
Nu cu innchungkhar tawhtlaitu an si bantukin an mah nih chia le tha ka zeipoh tawlrel ahau. Pa cu sahlawh cingla kong ah aa caih tukmi le azai tukmi an si theng bal lo. Pa cu nu lei chungkhar dawtnak le zohkhenhnak zongah an zai tuk lem lai lo. Nu cu an si lo. Pa lei chungkhar hi a remlomi nu an tam tuk. Pa lei chungkhar hi ral zoh in a zohmi an tam tuk. Cucaah nipi chia le nupi tha theih nan duh ahcun, pa lei chungkhar an i nuam maw nuam lo? Pa lei chungkhar an ngam maw ngam lo timi khin va zoh hna u. "Nupi tha cu rual an pum lai i nupi chia cu rual an then lai."
Nupi tha sining hi chim ding a tam tuk. Kan chim cawk lai lo. Asinain bible in siseh, mifimmi hna chimmi in siseh, phungthluk bia in siseh nupi tha timi cu atanglei bantuk in an sining hmuh khawh asi. Nupi tha cu:
1. Ava bia kha upatnak he tha tein a ngaih. .
2. Ava a dawt, a tihzah, a upat i a hmaizah.
3. Va le chiatnak kong midang sinah an chim bal lo.
4. A inn ah ava le chungkhar an ngam. Va le chungkhar nih an i bochan.
5. Dawtnak a ngei i, bianem in a va le fale a chonh zungzal hna.
6. Khualtlung mileng a rem.
7. Aphunzai a tlawm.
8. A va tangah aa dor i, a va cungah zeitik hmanh ah a kai bal lo.
9. Va le ruahnak a la i, amah duhpoh in a cawlcang bal lo.
10. Riantuan a huam i an innchungkhar cu tamhal in an um bal lo.
11. Innchungkhar thiangte in a tuah peng.
12. A fale an thianghlim peng.
13. Amithmai a panh, ahmurka a thlum i biaruah a nuam.
14. Midang chiatnak kha tlawm deuh a hmu i, an thatnak kha tam deuh a hmu kho.
15. Bia a duh lo. Bia aa sum i, zeitikhmanh ah mi he bia aa chal bal lo.
16. Zeitikhmanh ah ava a nihsawh lo i zeirel lo in a um bal lo.
17. Zuu le ritnak si-ai a tongtham bal lo.
18. Firtlei a hmang lo.
19. Biatak kha chim aa zuam i, lih kha a huat.
20. Mah ca thatnak lawng a ruat lo; nun a siang i a hmurka le thinlung cu zawnruahnak in a khat.
21. Micung ah zaangfahnak a ngei i thlachiat a ruat.
22. Khuakhing a khak i, hmailei caan ca tampi in a tuaktan i timhlamhnak a ngei.
23. Aa semrel i hmailei caah ralring tein aum.
24. Chawva le suingun duh tukmi le thilri ram tukmi asi bal lo.
25. Tinhmi ngei tein le sikan ngei tein tangka a hmang.
26. A va hmuhmi tangka kha zeizat dah si ti a tuak thiam i, an i zatnak in khuakhan a thiam.
27. Amitkuh a thu lo i a tha a thu lo.
28. Midang cawnpiaknak kha a ngai i, a chamhbaunak remh a duh.
29. A va cungah zumhtlak in a nung zungzal.
30. A va caah min chiatnak le chiatnak a chuahpi bal lo.
31. Pathian a tih i a nunzia aa dawh.
32. Toidawrnak le lungnemnak a ngei.
33. Mi a cawnpiak tikah hrocer hmang lo in aw nem tein a cawnpiak hna.
34. A fale le va le kha aw nem tein a chonh hna.
35. Innchungkhar ah remdaihnak ser a duh.
36. Ngaihchiatnak inn kal a huam i hnemtu tha asi.
37. A innchunkhar cu nihnak le mirhnak in a khat i minung khing a zang.
39. Khuakhan lairel a thiam i innchungkhar a tluanter.
40. Sifak le miharsa hna zawn a ruat.
41. Midang bawmhchanh a huam.
42. Ava caah zumh tlak lo in khua asa bal lo.
43. Semrel zia a thiam i tletle buabua in khua a sa lo.
44. Alungthin a sau i teiman a thlu.
45. Mi a ngaithiam kho i, lungsak khawhnak thinlung a ngei.
46. Asining lo ning in a hak a kau lo.
47. Mi he vuakden le sikcak a hmang lo.
48. Zeitik paoh ah thahnem a ruat.
49. Zeitik caan le khawika hmun paoh ah ningcang tein khua a sa zungzal.
50. "Akhan" a thei i, zei thil a tuahnak paoh ah mi nih an thangthat.
Hi hna hi "Nupi tha" nih aa ngeihmi ziaza, lungput le sining an si. Hi bantuk "Nupi Tha" ngeih cu a hlawk hringhran i, va le caah a nuam tuk ding asi. Hi bantuk nupi ngeih cu vancung bantuk asi.
Asinain hihi va philh hlah. "Hi bantuk nupi hmuh ding cu a fawi lo."
Hi bantuk nupi na ngeih lo zongah na tha va chia fawn hlah. Zeicatiah...
"Na kut chung ummi nupi kha vawleicungah nupi sunglawi bik asi ko" ti kha va philh hlah!!
Ralpi Pahnih Lio Hmanthlak Tuanbia
Hi hmanthlak hna hi Ralpi II lio kuakap cangmi hmanthlak an si. Nazi Germany le Japan ralkap nih an tukmi le ukpenmi ram chung i thil cangmi hmanthlak an si. Minung tuanbia ah philh khawh lo dingmi hmanthlak an si.
"Hmanthlak pakhat cu bia ka 1000 he aa tluk" tiah an ti. Hi hmanthlak hna hi atuanbia tampi tial lo in, a hmanthlak na zohnak in a tuanbia tampi na theih khawh ko lai. Raltuk nak hih zeitluk in dah minung caah harnak le rawhralnak a chuahpi timi na hmuh khawh lai. Abik in "ral ram ah nu le ngakchia hna zeitluk in dah an temtuar timi le Pathian theilomi hna nih cun minung cung zongah zaangfahnak zeitluk in dah aum lo" timi tuanbia kha tha tein na theih khawh lai.
GERMANY LE EUROPE AH ZEIDAH A CANG?
1. 1894 ah Catholic Priest nih ti a tlami kum 4 ngakchia pa te cu a rak khamh. Cu pate cu a upat tikah mi puarhrang taktak ah aa chuah i, amin cu -Adolf Hitler asi. Amah cu Judah mi 6,000,000 kuakap thattu le Ralpi II chuahtertu asi. Tii a tlak lio ah rak char hna hlah sehlaw rak thi thai sehlaw, vawlei tuanbia phundang ah aa mer men hnga. Hi an rak charmi hi Pathian duhnak maw asi hnga?
2. Ralpi Pakhat hnu ah Germanu sipuazi a tla tuk i, tangka man a ngei ti lo. 1920 hrawng ahcun Germandy tangka cu man a ngei lo tuk i, thing in mei kaunak in le mehawlnak in tangka khangh hi a rak i deng deuh ti asi. Atanglei hi tangka an khangh i innchung an lumter lio asi. Japan ral lio ah Kawlram zong ah tangka man a ngei lo i, facang pung khat cawknak ah Japan tangka minung pakhat phur ken ahau ti asi.
3. Ukraine ram ummi Mizocz Ghetto timi ah Judah nu pawl 1,700 tluk thawng an thlak hna. German le German bawmtu Ukraine mi hna nih, thahnak hmun ah an kalpi hna i, a changchang in thah ding in artlang in an dirter hna. A cheu cu an fale te an i pawm pah hna. A cheu cu an thilri an phawih dih hna i, cucu ahnu i a herhnak i hman ding ah an fim. Hitler sualnak le Judah mi temtuarnak cu afak ko.
4. Ralkap Thawngtla (POW) asimi Horace Greaslev nih Germany Ralbap bawizik Heinrich Himmler dingteu in a zohchih lio. Himmler hi Hitler ralbawizik asi. Camp a va chek lio asi. Greaslev hi, German ngaknu te he an i duh. Camp in athli tein a zam khawh hnu ah, a ngaknu va ton ruah ah, Germany ram chungah voi 200 a thli tein a va lut than. Atuanbia hi min a rak thang ngaingai. Hi tluk tihnungmi ral ram chung i, duhmi ngaknu ton ruah ah, voi 200 Hitler ukmi ram chung i va luh ngam cu, "Duhnak mit caw" timi asi ko rua.
5. Ngakchia thawng an thlak ve mi hna an si. Hi tluk tamhalnak hmun zongah, mahnak ngakchia deuh dawtnak he a zohkhenhmi pate nunnak hi, upat awk a tlakmi nunzia asi. Hi tluk tamhal lio zongah hi bantuk in dawtnak a langhtermi cu a sunglawi tuk. "Dawtnak nih cun ka chung rawl a chuah khawh ko. Dawtnak cu mah zawn lawng aa ruat lo.." timi kha hika ah a lang.
Atanglei hi Nazi Germany cozah nih Serbia ngakchia hremnak kemp i an chiahmi hna an nung in an khamhmi hna an si. Hi hna hi tii lo le rawl lo in sau tuk chiahmi an si. Minung hi lungthin thawnnak nih zeitluk in dah thawnnak a pek hna timi alanghter.
6. Hitler te nupa rawl an ei lio asi. Hitler hi rawl a ei hlan ah a rawl hi thihsi an paih maw paih lo tiah midang nih an tehta hmasat hnu lawngah rawl a ei. Margot Woelk timi nu nih a thlite in a rak tuanmi rian cu, kum 95 a tlinni a birhday lawnglwng ah, a va pa sin ah "Zei bantuk riantuan mi dah a rak si?" timi kha a phuan. Cu a rian cu-"Hitler tirawl teptu a rak si."
7. Mauthausen-Gausen thawnginn ah Judahmi pawl eidin lo in thawng an tlakmi hna. Minung lungthin thawnnak nih tirawl eiding lo in, minung hi zeitluk in dah a nunter khawh hna timi cu khuaruahhar asi.
8. German ngiathlaitu bu SS timi nih, ramdangmi ngiatthlainak caah hlawhhlangnu zuarnak an tuah i, ral lei kong aphunphun in an hlathlaiter hna. Hi hlawhhlang inn hi "The Kitty Salon" tiah min an rak sak. Hi hlawhhlangnu hna nih, ramdang tanzung riantuantu pawl sin in, thawngpang tampi an rak lak. Ram le miphun caah hlawhhlang rian an rak tuan ve.
9. Dr. Death (Thihnak doctor) timi nih 1942 ah ngakchia le thawngtla hna hmang in, "khuasih tuk ruangah thih dengmang zawtnak in minung zeitindah kan thlawp khawh lai?" timi thlawpnak kawlnak caah, minung kha a hringhrim lo in, atanglei hmanthlak bantuk in an tem hna i, tikhalkuang chungah suimilam 3 chung an hren hna. Thawngtla tampi kha, "O degree" nakin a kih deuhnak hmun khualeng ah an chuah hna i, suimilam saupi an umter hna. An taksa a kih tuk cikcek hnu le lunfim lo an um hnu ah an luhter hna i, an taksa an lumter than hna. Cuticun minung kha zawt thlawpnak caah hman an rak si. Atanglei hi Dr. Luftwaffe nih ngakchia pa tikhal kuang chungah a chiah i, a hniksak lio asi. "Satan thlahmi doctor sisehlaw a dawh."
10. Hitler nih Judahmi pawl a thahmi hna an ruak khangh ding in an timtuah lio. 6,000,000 remglo a thahmi hna chungah, a cheu ruak an si.
Hi vialte minung thah ah tuanvo latu General Himmler le a hawi le "Satan ralkap pawl." Mitbenh aa benhmi hi Himler asi. Amah hi Ralpi II a dih hnu ah, taza an cuai i, a bia an caih manh hlan ah, thawnginn ah amah tein aa that i athi.
Himler le hawi le camp an zoh lio
JAPAN RAM AH ZEIDAH ACANG VE?
Atanglei hmanthlak hna hi ramkip ah a cangmi hmanthlak an si. Minung i huatral ruang i pakhat le khat ral i tuknak le i thahnawnnak nih a chuhapimi thil ruangah a chuakmi an si. Ralpi II nak ah Japan nih Korea, Tuluk, Southeast Asia ram hna hi a rak tuk ve i, mipi fak taktak in an rak hrem hna i an rak thah ve hna. Japan le Germany pawl mi thah lainawn ning hna hi, atu chan ISIS he an i dang lem lo. Ralpi II lio ISIS an rak si ve ko. Hi ruang ah hin, Tuluk cozah le mipi hi an lung a fak peng rih. Japan hi an ngiar peng cang. Hmailei ah ral zong an i tu lai lo ti chim khawh asi.
1. Hihi Nanking khua ah Japan rakpap nih Tuluk pa a hnawng an lek lio asi.
2. Nanking khua ah mi tam tuk an rak thah hna i, an ruak hi khualak inn hleika ah hitin an rak hlonh hna. Minung ruak hi uico ruak tluk hmanh an rak si lo. Zu a thimi ruak tluk ceu an si.
3, A cheu cu atanglei bantuk in fei in hmuisel nak bantuk ah an rak hman hna.
4. Acheu cu atanglei bantuk in an nung nain vawlei ah an rak phum hna.
5. Tuluk an cikmi kha hitin an pon hna i Japan ralkap nih hman an i thlakpi hna. ISIS he an i dang lo. Minung lu zong an rak tar ve ko hna. ISIS zong nih an tar ve ko hna. An i dang lem lo.
6. Hitin an hnawng an lek hna. Nu zong tampi an thah hna i, pangakchia zong tampi an thah hna.
7. Hitin nu cheukhat cu an tlaih hna i hitin an tlaihhrem hna. Hi hna hi Japan ralkap pawl hur diriamhnak ah an rak hman hna caah, "comfort women" tiah an ti hna. Tuluk, Korea, Philippines, Thailand, Vietnam, Malaysia, Indonesia, East Timor, Papua New Guinea ram hna ah sakhan an sak hna i, cu ram nu hna cu an lak hna. A tambik cu Korea le Tuluk ram nu an si. Hi hna hi "Sex Slave" ti zong in auh an si. A cheu cu an thi. A cheu cu an nung i nau an pawi. Harnak tam taktak an tong. Hi bantuk in nuamnak ca hmanmi nu hna hi 20,000 in 360,000-410,000 kar an si lai tiah an ti. Tuanbia tialtu hna nih a number taktak hi an hlat peng lio asi.
Nu zong hi hitin an tlaihhrem hna. Hmanthlak ah chuah lo mi zeizat remruam dek an va si hnga. Japan ralkap hi an rak suala taktak. Nu hi minung hmanh ah an rak ruat hna lo. Nuamhnak menmen ah an rak hman hna.
Acunglei hmanthlak hna hi, Japan ralkap nih ihpi ding in an i chiahmi hna an si. A cheu cu an thi i acheu cu an nung. Hi hna hmanthlak hi tihnungmi a tam ngai caah ka langhter ngam thlu lo (The Rape of Nanking" timi website ah zoh cio ding. Cauk le Movie zong ah a chuak).
Biadonghnak
Cathiang nih "Na tuh bang in na zun lai" tiah a kan cawnpiak. Thil tha lo a tuhmi nih thil tha lo an zun. Thil tha a tuhmi nih thil tha an zun. Cucu Pathian upadi asi. Ralpi Pahnih lio i, Germany le Japan hruaitu hna le rqlkap hna an sual tuk ruangah, ral a dih hnu ah hruaitu le ralkap tampi nih an tuar lawng siloin mipi zong nih an temtuar ve. Hitler le anupi le a bawi le cheukhat hi an mah tein an i that; a cheu cu taza an cuai hna hi an thah hna. Japan ram ralkap tampi cu Harakiri timi an tuah i, an mah le mah nam in an paw an i hlai i an thi.
Germany ram innlo le lamsul aa rawk taktak. Minung million tampi Europe ah an thi. Japan ram ahcun Hiroshima le Nagasaki khua ah atom bomb an thlak ruangah minung million in an thi. Japan ram cu a rawk cikcek. An mipi le siangpahrang hna cu an sining a niam cikcek. Japan siangpahrang cu Nika hrinmi fa, tei khaw lo ding in an rak ruahmi cu, a tlu cikcek. Japan ram cu American le ramdang hmai ah aa thum cikcek i, toidornak in akhat.
Cucaah Dr. Faruya (amin a hman lo men lai) nih Yangon a rak tlun lio ah a rak chimmi cu, "Japan ram cu an rak sual tuk caah, atom bomb in tipil pek an si i, tangah thumh an si" tiah a rak ti phah.
Zohchihmi Ca
http://dailysanctuary.com/a-rare-resp
"Hmanthlak pakhat cu bia ka 1000 he aa tluk" tiah an ti. Hi hmanthlak hna hi atuanbia tampi tial lo in, a hmanthlak na zohnak in a tuanbia tampi na theih khawh ko lai. Raltuk nak hih zeitluk in dah minung caah harnak le rawhralnak a chuahpi timi na hmuh khawh lai. Abik in "ral ram ah nu le ngakchia hna zeitluk in dah an temtuar timi le Pathian theilomi hna nih cun minung cung zongah zaangfahnak zeitluk in dah aum lo" timi tuanbia kha tha tein na theih khawh lai.
GERMANY LE EUROPE AH ZEIDAH A CANG?
1. 1894 ah Catholic Priest nih ti a tlami kum 4 ngakchia pa te cu a rak khamh. Cu pate cu a upat tikah mi puarhrang taktak ah aa chuah i, amin cu -Adolf Hitler asi. Amah cu Judah mi 6,000,000 kuakap thattu le Ralpi II chuahtertu asi. Tii a tlak lio ah rak char hna hlah sehlaw rak thi thai sehlaw, vawlei tuanbia phundang ah aa mer men hnga. Hi an rak charmi hi Pathian duhnak maw asi hnga?
2. Ralpi Pakhat hnu ah Germanu sipuazi a tla tuk i, tangka man a ngei ti lo. 1920 hrawng ahcun Germandy tangka cu man a ngei lo tuk i, thing in mei kaunak in le mehawlnak in tangka khangh hi a rak i deng deuh ti asi. Atanglei hi tangka an khangh i innchung an lumter lio asi. Japan ral lio ah Kawlram zong ah tangka man a ngei lo i, facang pung khat cawknak ah Japan tangka minung pakhat phur ken ahau ti asi.
3. Ukraine ram ummi Mizocz Ghetto timi ah Judah nu pawl 1,700 tluk thawng an thlak hna. German le German bawmtu Ukraine mi hna nih, thahnak hmun ah an kalpi hna i, a changchang in thah ding in artlang in an dirter hna. A cheu cu an fale te an i pawm pah hna. A cheu cu an thilri an phawih dih hna i, cucu ahnu i a herhnak i hman ding ah an fim. Hitler sualnak le Judah mi temtuarnak cu afak ko.
4. Ralkap Thawngtla (POW) asimi Horace Greaslev nih Germany Ralbap bawizik Heinrich Himmler dingteu in a zohchih lio. Himmler hi Hitler ralbawizik asi. Camp a va chek lio asi. Greaslev hi, German ngaknu te he an i duh. Camp in athli tein a zam khawh hnu ah, a ngaknu va ton ruah ah, Germany ram chungah voi 200 a thli tein a va lut than. Atuanbia hi min a rak thang ngaingai. Hi tluk tihnungmi ral ram chung i, duhmi ngaknu ton ruah ah, voi 200 Hitler ukmi ram chung i va luh ngam cu, "Duhnak mit caw" timi asi ko rua.
5. Ngakchia thawng an thlak ve mi hna an si. Hi tluk tamhalnak hmun zongah, mahnak ngakchia deuh dawtnak he a zohkhenhmi pate nunnak hi, upat awk a tlakmi nunzia asi. Hi tluk tamhal lio zongah hi bantuk in dawtnak a langhtermi cu a sunglawi tuk. "Dawtnak nih cun ka chung rawl a chuah khawh ko. Dawtnak cu mah zawn lawng aa ruat lo.." timi kha hika ah a lang.
Atanglei hi Nazi Germany cozah nih Serbia ngakchia hremnak kemp i an chiahmi hna an nung in an khamhmi hna an si. Hi hna hi tii lo le rawl lo in sau tuk chiahmi an si. Minung hi lungthin thawnnak nih zeitluk in dah thawnnak a pek hna timi alanghter.
6. Hitler te nupa rawl an ei lio asi. Hitler hi rawl a ei hlan ah a rawl hi thihsi an paih maw paih lo tiah midang nih an tehta hmasat hnu lawngah rawl a ei. Margot Woelk timi nu nih a thlite in a rak tuanmi rian cu, kum 95 a tlinni a birhday lawnglwng ah, a va pa sin ah "Zei bantuk riantuan mi dah a rak si?" timi kha a phuan. Cu a rian cu-"Hitler tirawl teptu a rak si."
7. Mauthausen-Gausen thawnginn ah Judahmi pawl eidin lo in thawng an tlakmi hna. Minung lungthin thawnnak nih tirawl eiding lo in, minung hi zeitluk in dah a nunter khawh hna timi cu khuaruahhar asi.
8. German ngiathlaitu bu SS timi nih, ramdangmi ngiatthlainak caah hlawhhlangnu zuarnak an tuah i, ral lei kong aphunphun in an hlathlaiter hna. Hi hlawhhlang inn hi "The Kitty Salon" tiah min an rak sak. Hi hlawhhlangnu hna nih, ramdang tanzung riantuantu pawl sin in, thawngpang tampi an rak lak. Ram le miphun caah hlawhhlang rian an rak tuan ve.
9. Dr. Death (Thihnak doctor) timi nih 1942 ah ngakchia le thawngtla hna hmang in, "khuasih tuk ruangah thih dengmang zawtnak in minung zeitindah kan thlawp khawh lai?" timi thlawpnak kawlnak caah, minung kha a hringhrim lo in, atanglei hmanthlak bantuk in an tem hna i, tikhalkuang chungah suimilam 3 chung an hren hna. Thawngtla tampi kha, "O degree" nakin a kih deuhnak hmun khualeng ah an chuah hna i, suimilam saupi an umter hna. An taksa a kih tuk cikcek hnu le lunfim lo an um hnu ah an luhter hna i, an taksa an lumter than hna. Cuticun minung kha zawt thlawpnak caah hman an rak si. Atanglei hi Dr. Luftwaffe nih ngakchia pa tikhal kuang chungah a chiah i, a hniksak lio asi. "Satan thlahmi doctor sisehlaw a dawh."
10. Hitler nih Judahmi pawl a thahmi hna an ruak khangh ding in an timtuah lio. 6,000,000 remglo a thahmi hna chungah, a cheu ruak an si.
Hi vialte minung thah ah tuanvo latu General Himmler le a hawi le "Satan ralkap pawl." Mitbenh aa benhmi hi Himler asi. Amah hi Ralpi II a dih hnu ah, taza an cuai i, a bia an caih manh hlan ah, thawnginn ah amah tein aa that i athi.
Himler le hawi le camp an zoh lio
JAPAN RAM AH ZEIDAH ACANG VE?
Atanglei hmanthlak hna hi ramkip ah a cangmi hmanthlak an si. Minung i huatral ruang i pakhat le khat ral i tuknak le i thahnawnnak nih a chuhapimi thil ruangah a chuakmi an si. Ralpi II nak ah Japan nih Korea, Tuluk, Southeast Asia ram hna hi a rak tuk ve i, mipi fak taktak in an rak hrem hna i an rak thah ve hna. Japan le Germany pawl mi thah lainawn ning hna hi, atu chan ISIS he an i dang lem lo. Ralpi II lio ISIS an rak si ve ko. Hi ruang ah hin, Tuluk cozah le mipi hi an lung a fak peng rih. Japan hi an ngiar peng cang. Hmailei ah ral zong an i tu lai lo ti chim khawh asi.
1. Hihi Nanking khua ah Japan rakpap nih Tuluk pa a hnawng an lek lio asi.
2. Nanking khua ah mi tam tuk an rak thah hna i, an ruak hi khualak inn hleika ah hitin an rak hlonh hna. Minung ruak hi uico ruak tluk hmanh an rak si lo. Zu a thimi ruak tluk ceu an si.
3, A cheu cu atanglei bantuk in fei in hmuisel nak bantuk ah an rak hman hna.
4. Acheu cu atanglei bantuk in an nung nain vawlei ah an rak phum hna.
5. Tuluk an cikmi kha hitin an pon hna i Japan ralkap nih hman an i thlakpi hna. ISIS he an i dang lo. Minung lu zong an rak tar ve ko hna. ISIS zong nih an tar ve ko hna. An i dang lem lo.
6. Hitin an hnawng an lek hna. Nu zong tampi an thah hna i, pangakchia zong tampi an thah hna.
7. Hitin nu cheukhat cu an tlaih hna i hitin an tlaihhrem hna. Hi hna hi Japan ralkap pawl hur diriamhnak ah an rak hman hna caah, "comfort women" tiah an ti hna. Tuluk, Korea, Philippines, Thailand, Vietnam, Malaysia, Indonesia, East Timor, Papua New Guinea ram hna ah sakhan an sak hna i, cu ram nu hna cu an lak hna. A tambik cu Korea le Tuluk ram nu an si. Hi hna hi "Sex Slave" ti zong in auh an si. A cheu cu an thi. A cheu cu an nung i nau an pawi. Harnak tam taktak an tong. Hi bantuk in nuamnak ca hmanmi nu hna hi 20,000 in 360,000-410,000 kar an si lai tiah an ti. Tuanbia tialtu hna nih a number taktak hi an hlat peng lio asi.
Nu zong hi hitin an tlaihhrem hna. Hmanthlak ah chuah lo mi zeizat remruam dek an va si hnga. Japan ralkap hi an rak suala taktak. Nu hi minung hmanh ah an rak ruat hna lo. Nuamhnak menmen ah an rak hman hna.
Acunglei hmanthlak hna hi, Japan ralkap nih ihpi ding in an i chiahmi hna an si. A cheu cu an thi i acheu cu an nung. Hi hna hmanthlak hi tihnungmi a tam ngai caah ka langhter ngam thlu lo (The Rape of Nanking" timi website ah zoh cio ding. Cauk le Movie zong ah a chuak).
Biadonghnak
Cathiang nih "Na tuh bang in na zun lai" tiah a kan cawnpiak. Thil tha lo a tuhmi nih thil tha lo an zun. Thil tha a tuhmi nih thil tha an zun. Cucu Pathian upadi asi. Ralpi Pahnih lio i, Germany le Japan hruaitu hna le rqlkap hna an sual tuk ruangah, ral a dih hnu ah hruaitu le ralkap tampi nih an tuar lawng siloin mipi zong nih an temtuar ve. Hitler le anupi le a bawi le cheukhat hi an mah tein an i that; a cheu cu taza an cuai hna hi an thah hna. Japan ram ralkap tampi cu Harakiri timi an tuah i, an mah le mah nam in an paw an i hlai i an thi.
Germany ram innlo le lamsul aa rawk taktak. Minung million tampi Europe ah an thi. Japan ram ahcun Hiroshima le Nagasaki khua ah atom bomb an thlak ruangah minung million in an thi. Japan ram cu a rawk cikcek. An mipi le siangpahrang hna cu an sining a niam cikcek. Japan siangpahrang cu Nika hrinmi fa, tei khaw lo ding in an rak ruahmi cu, a tlu cikcek. Japan ram cu American le ramdang hmai ah aa thum cikcek i, toidornak in akhat.
Cucaah Dr. Faruya (amin a hman lo men lai) nih Yangon a rak tlun lio ah a rak chimmi cu, "Japan ram cu an rak sual tuk caah, atom bomb in tipil pek an si i, tangah thumh an si" tiah a rak ti phah.
Zohchihmi Ca
http://dailysanctuary.com/a-rare-resp
Subscribe to:
Posts (Atom)
Hmurhuh Huh Lo Ruangah February Ahcun 500,000 An Thi Kho
Covid-19 zawtnak U.S a phanh ka tein CDC doctors le scientists le NIAID (National Institute of Allergy and Infectious Diseases) director Dr....
-
Lunglawmhnak Ni Tawite By Bawi Tei Kum rungvui in kan lung...
-
Jesuh nih "Si dawh lo ngai a simi bia" a rak chimmi pakhat a um. Cucu Thawngtha Cauk (Gospel) ah a ummi silo in, Lamkaltu chung tu... -
Miphunpi tampi cu an miphun le nunphung aa tlakmi hi, an miphun hmelchunh (national symbol) ah an hman tawn hna. Cucu an tiram, an nunphung ...
